Abulqasim Otepbergenov - Tanlamali shigarmalar 2

Ne ushın kózleri dúnyadan basqa,

Kórmeydi, basları tiysede tasqa. Ne ushın tırmanıp ólip baratır, Ózinshe sawlatlı, ózinshe batır. Haǵına kelgende áljuwaz qorqaq, Eń sorlı bádduwa, ekenligi haq.

38

Kim eger birewge jábirler etse, Allasın umıtıp, asqınlap ketse. Kim eger kewline ullılıq alsa, Shaytan kewiline ǵul-ǵula salsa. Mensinbey qarasa yaru doslarǵa, Ata-ana, bala-shaǵa, qostarǵa. Jarlı-jaqıbaydı kózge ilmese,

Hadaldıń, haramnıń parqın bilmese. Haqıyqat bir kúni esap beredi, Barlıǵın Yaratqan Jabbar biledi.

Ámiw hayalı Oda

1

Arzıwlı, ayawlı Ámiw hayalı, Sabırlı, taqatlı, sınlı, zıyalı.

Wa dariǵ! Ne sebep seni oylasam, Tınısh bermey tuwlap, denemdegi qan. Iláxiy kúsh payda boladı mende, Sabır-taqatımdı aladı kúnde.

Men ózim sen menen xalıqpan, elmen, Ardaqlı, abıraylı, alıqpan, keńmen. Sen deyip turıppan ot ishire janbay, Jurt bilmes jasırın sırıń bar qanday?

2

Sır saqlap atırǵan qanday dúnyasań? Bilsem kókrektegi namıs hám arsań. Sen bir ashılmaǵan juldızday kókte,

Ózińdey hayal joq jaqtı álemde. Hawa anaǵa takkabilseń men bilsem, Qırdıń qızǵaldaǵı, ashılǵan gúlseń.

Misilsizseń pákizelik, páklikte, Teńiń joq jaydarı hám náziklikte. Tań sáhár tolǵanıp etsede talwas, Shayırlar táriypiń jetkere almas.

3

Táriip jetpes Xatiyshaǵa, Patpaǵa,1 Aysha ananı tiller ázzi aytpaǵa.

Záynep, Ruwxıya hám Umm Gúlsimler, Sır sandıǵı ashılmaǵan tilsimler.

Rasul Muxammed alayxissalamnıń, «Hayalları anası musırmannıń!», Qızları «Hayallar aǵlası!»-deyip,

Móminler kewline júredi túyip. Móminlerge órnek Fatima jolı,

«Nur taratıwshı»-dep ataǵan onı.

1.Xadisha – Payǵambarımız (s.á.w.) nıń birinshi hayalı, Patpa degende Biybipatpa anamız názerde tutılmaqta. Záynap, Ruwxıya, Umm Gúlsimler, Fatima-qızları. Xayalları-«Musırmanlardıń anası», al Fatima qızı-«Nur taratıwshı, insanlar malikası»-dep ataǵan. Anne Maris Shimmel «Jáhán ádebiyatı» «Janan meniń janımda» maqalası 1999j. May.

4

Sen ózi ázeliy teberik zatsań, Jazılmaǵan, oqılmaǵan bir xatsań. Házir kóp maqtawdı súymeydi zaman, Quyash ońnan shıǵıp, jer bolsa aman. Báribir maqtamasqa bolmaydı seni, Alla hámme waqıt qollaydı seni. Qaratorı Ámiwimniń qızların, Aqqubasın, arıwların, nazların. Tolıp-tasıp táriyp etermen búgin, Bir-bir bayan etip ótermen búgin.

5

Jar salıp jer-kókten izlegen menen, Miriwbet, Qurannan sózlegen menen. Ámiw hayalınday hayal tabılmas, Onıń qıyalınday qıyal tabılmas.

Onıń nieti haq onıń jolı haq, Onıń miyneti haq, onıń qolı haq. Xalıq qanına qarıstırǵan qanın ol, Xalqı ushın pida qılǵan janın ol.

Perzenti, zúriyatın otlardan saqlap, Kiyatır barqulla abaylap , baqlap.

6

Erin «Pirim»-deyip sıylaǵan hayal,

Keń paytax jáhánge sıymaǵan hayal, Aral, Ámiw boylarınan tabılar, Aralın ardaqlap, izlep sabılar,

Ol qalay sıyadı jaqtı jáhánge? Íntıǵıp, asıǵıp jettim degende. Jas náreste ólse qarnında jatıp, Jas kelinniń kewli qalsa qulasıp.

Qayǵı-muń kóksińdi mıń para etti, Sabır-shıdam degen shegine jetti.

7

Bárine tótepki bergen ózińseń, Kóptiń kórmegenin kórgen ózińseń

Promoteydende shıdamlım meniń,

Júzin quyash shalǵan shıraylım meniń. Er adam ornında júrgenleriń kóp, Dáwir soqpaǵında búlgenleriń kóp. Dáwirdiń gidiman júgin kóterip, San-mıń qayǵı, ǵamdı bastan ótkerip.

Kiyatsań qıranday qanatıń talmay, Qanday qúdiretli jansań yapırmay?

8

Tań sáhárde shıqqanıńda atızǵa, Defoliant sebildi ústińe seniń. Uw-záhár qatılıp ishken asıńa, "Ǵáremet atıldı kóksińe seniń.

Bir kúnlik miynetiń bes tıyın bolmay, Ya húrmet, ya abıray, ya sıyıń bolmay.

«Aq altınnan»-qara kúnler kórgeniń, Mútájlikte, dilgirlikte júrgeniń.

Hesh bir jan shıdamas bunday apatqa, Sıymaydı táriypke, jazıwǵa xatqa.

9

Sıymaydı táriypke, jazıwǵa xatqa. Sondada nalımay Yaratqan Haqqa. Hayallıǵıń, analıǵıń ardaqlap, Kewlińde Yaratqan Jabbardı saqlap. Beldi bekkem buwıp kóklerdi gózlep, Aytısta, tartısta márdana sózlep.

Bas ketsede haǵın sóylep keleseń, Arıń ushın, namıs ushın óleseń. Qanıńda, haslıńda, atıńda seniń, Qanday qúdirettiń barın bilmedim.

10

Qanday qúdirettiń barın bilmedim. Otta janbay, suwǵa batpay kelgeniń. Mıń jıllıq tarıyxtı, zúriyattı saqlap, Kúshke qarsı turıp, ázzini jaqlap.

Júrseń jeriń menen eldiń ǵamında, Jaqsılıq yosh urıp qaynap qanıńda. Birewge miriwbet isleymenm deyip,

Ózgeshe joq niet, ózgeshe keyip. Bilmedim shıǵısıń, bilmedim waspıń.

Húrmiseń, dúrmiseń ne ózi haslıń? 11

Jaralǵan ba ediń nurdan, zıyadan,

Ushqansańba biyiklerden, qıyadan.

Áytewir niyetiń, názeriń kókte, Tómen baqpaysań kelse eger epke.

Sózleriń semserdey, almastay keskir, Wádege opalı joq sendey hesh bir. «Moynına mingizip erin qaladan, Alıp shıqqan aqıllı bir anasań»1

Ápsana, ráwiyatqa aylanǵan hayal, Qol jetpes biyikte arzıwlı qıyal.

1.Ráwiyatlarǵa bola bir zalım shax qalanı qolǵa alǵannan

mingizip shıǵıp ketken degen ápsana bar.

12

Biybimáriyam yańlı parasatlısań, Shırayda Shiyrinnende patlısań.

Húrlerge teńewge bolmaydı seni,

Kókte Sholpan juldız qollaydı seni. Dilgir, mútájlikte jasama hasla, Muńayıp kózińdi jaslama hasla. Ele Aral boyı ayday dolanıp, Ketejaq basında shıraǵı janıp.

Minekey men barman qasıńda seniń, Demek ıǵbal-baxtıń basıńda seniń.

13

Meniń jalǵız tirenishim, ármanım, Kózimniń nurısań, dizim-dármanım Júmle jáhán birjaq, óziń bir jaqsań, Jánnet ishre gúlzar, miyweli baqsań. Ele milliard jıldan beri bermaǵan, Juldızlar bar nuru jete almaǵan. Onıń biyikligi, ullılıǵına,

Jetpeydi házirgi muǵdarda, sanda.

Sózim tórkinine, mazmunına baq, Seni sonday etip jaratqan bir Haq.

14

Seni sonday etip jaratqan bir Haq. Dúnya sheshimi joq sırlı bir jumbaq. Onıń gilti tánha jalǵıs Qudayda,

Sır sandıǵın ashıw insanǵa qayda. Sheshilmegen juwabı joq jumbaqsań, Arshı ála ara qurılǵan taxsań. Bizlege qaraysań biymkten, kókten, Bunshelli beyishiy bendeseń netken. Alla názerine túskenseń óziń, Qádemiń qásterli teberik sóziń.

15

Qádemiń qásterli teberik sóziń, Bolǵanba ásilik etken bir geziń? Allańdı umıtıp ketpediń hesh waq, Aldıńda asıwlar, bolsada sınaq. Erge opadarsań, Watanǵa sadıq,

Qaraqalpaq tánha sen menen xalıq. Sen menen batır ol, sen menen óktem, Sen menen maqset-muratqa jetken. Qıyın demlerde seni alıp eske, Minedi ǵayratqa, minedi kúshke.

16

Minedi ǵayratqa, minedi kúshke,

Sen bolsań qorqınısh joq oǵan hesh te. Qaytama kókregi, kewili ósip, Polattan qaytpaǵan almastay kesip. Belge belbew yańlı quwatsań bizge, Tilimde sánemseń, zıyasań kózge.

«Káliyma shadattan»-keyin ózińdi, Qaraqalpaq hayalı dep sózimdi. Baslayman, solqıldap denemde qanda, Mennen baqıtlı jan bolmaydı sonda!

17

Demek sen meniń barlıǵm,baxtım, Basımda tajımsań, altınnan taxtım. Men seni ne ushın súyemen jannan, Teberik, muxaddes bolıp tursa nan. Shıǵıstan shashırap atıp tursa tań, Tamırda solqıldap urıp tursa qan. Birinshi wáziypam, maqsetim meniń, Qásterli ar menen namısıń seniń.

Kóz qarashıǵınday qorǵarman onı, Hayaldı ardaqlaw babamnıń jolı.

18

Hayaldı ardaqlaw babamnıń jolı,

Kóklerge kótergen kiyeli qolı. Jannan áziz kórgen toparaǵın, elin, Ne ushın qorǵaǵan Watanın, jerin? Sebebi sen barsań onıń ishinde, Ruxtay qollap onı ońı-túsinde. Qaytpas qara etip ósirgen óziń, Bilmeymen sózdi eki etken geziń

Sabır, shıdam, mártlik penen batırlıq, Qanına qarısqan márdana xalıq.

19

Sen sonday xalıqtı ósiregn ana, Aqıl-parasatta teńi joq dana. Turısıń teberik, turqıń hasıldur, Júzińde perishte, iyman basımdur. Sóz tabalmaspan sın hám sımbatqa,

Táriypiń jayǵaspas dástanǵa, xatqa. Súwretshiler súwretińdi salıwǵa, Sen arqalı dańqın kókke jayıwǵa. Árman menen úmit penen júredi, Biraq haslan sala almasın biledi.

20

Ol qalay saladı sendey sulıwdı. Jeti qat aspanda baratqan quwdı. Afrodito yańlı kelbetiń ózge , Qádemiń qásterli, súrmedir kózge. Jayran júrisleriń, kóziń quralay,

Hesh kimde bolmaǵan sendegi shıray. Abızámzám misli móldir, tınıqsań, Qumırıday biyhazar hám sınıqsań. Ne bolsa barlıǵın kóksińe jaylap,

Júreseń, elińdi, xalqıńdı oylap.

Insan qorǵanıshı

Bolsań tánha Yaratqanǵa qul bolǵıl,

Dúnyaǵa hirs qoyıp, qul bolma hárgiz.

Kewlińe hámiyshe yaxshılıq salǵıl,

Shaytanǵa hay berip, qul bolma hárgiz.

Onıń waswasası, gápine ushpa, Boyında insaptı, iymandı usla, «Alsam, ólsem» degen niyetti tasla, Ibliske iyilip, qul bolma hárgiz.

Basta aqıl bolsa belińde quwat, Kózińde nur bolsa, kewilde najat, Bolmaǵan menen de asa bir sawat,

Insanǵa diz búgip, qul bolma hárgiz.

Jerdegi insanlar iyesi kókte,

Álemniń tiregi ózińde tekte, Iyeńdi umıtıp ásiylik etpe,

Áshretke berilip,qul bolma hárgiz.

Nápsi qurǵır qaytpas ot penen suwdan,

Alsa qayıl, ólse záhárden, uwdan,

Kelmey atıp Qabıl Abıldı urǵan,

Nápsińe jol berip,qul bolma hárgiz.

Kewil qurǵır gúrkesi ol shoshqanıń,

Kúser bárhá mol bolǵanın aqshanıń,

Kúsemeydi bolǵanın ol basqanıń,

Peylińe erk berip, qul bolma hárgiz.

Kóz qurǵurıń dúnya-malǵa toymaydı,

Jarqabaqtı jezdesindey oynaydı,

Topıraqqa tolmaǵanshı qoymaydı,

Insaptı umıtıp qul bolma hárgiz.

Insan qorǵanıshı, insap qalası, Basta xuwısh, aqıl-esi sanansı, Qulatpasa sonı adam balası,

Hesh kimge, hesh qashan qul bolma hárgiz.

12-12-2007-jıl.

Atam jánnetten quwılǵalı berli

Sheshilmestey qanday sır bar boyıńda?

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Ne mudáá, ne maqset bar oyıńda?

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Maqsetiń, mudááń qırıp joyıwma?

Bir-birińdi mal ornına soyıwma?

Qan keship, qan iship, qanǵa toyıwma?

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Ájayıp gózzallıq jaratıp atsań,

Álemdi ózińe qaratıp atsań, Óziń qurıp, óziń qulatıp atsań, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Sozsań qolıń ál aspanǵa jetip tur, Kókten tilegeniń jerden pitip tur, Jaratıwshıń iyman, insap kútip tur, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Paraxat bir kúniń bolmadı sirá, Etkeniń jınayat, arılmas gúna, Dúnya dep ózińe qoymadıń bina, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Kókiregińe shaytan uya salǵalı, Jetegińde júrip, hayıń alǵalı, Talabıń kelispey, isiń ońbadı, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Dúnya túlki bolsa, tazı bop quwdıń, Dúnya dep bir-biriń tumsıǵın uwdıń, Qolıńdı bárqulla qan menen juwdıń, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Aqılıń jetpegen sır barma sirá? Qalmadı kók penen taw menen jıra,

Táriypiń sıymadı dástanǵa, jırǵa, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Óz-ózińdi sira bile almaysań,

Biriń záhár, biriń shiyrin paldaysań, Etken qılmısıńa jetpes hesh bir san, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Payǵambarıńdı tán almay keldiń, Gór, jerdi, músindi quday dep bildiń, Jolında jan pidá etip kóp óldiń, Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Iysanı1 arzımas pulǵa satqanıń,

Keyin onı xashqa bekkem qaqqanıń,

Mıń pushayman bolıp bárha otqanıń,

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

1.Iysa payǵambardı shákirti Yaxuda 30 gúmis teńgege dushpanlarǵa satıp, tutıp beredi.

Bilimiń eń biyik shoqqıǵa jetti,

Dańqıń álem ara taralıp ketti,

Urıstan, jánjelden ne maqset pitti?

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Muwsanıń2 gápine inanbadıń hesh,

Táwelege turmas, din bilmes bir pes,

Haq dinge bunshelli nege boldıń ósh?

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

2.Musa payǵambardıń qáwmi haq dinge eniń degenine isenbedi.

Alanıń Rasulı Muxammedke sen,

Tisiń qayrap shıǵıp, túrinip kep jeń,

Qılmısıńa hesh bir tabılmaydı em,

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Kóziń sira dúnyaǵa bir toymadı,

Qolıń sira qan tógiwdi qoymadı,

Peyliń sirá tarlıǵın bir joymadı,

Atam jánnetten quwılǵalı berli.

Endi payıt keldi aqıl jıynawǵa,

Ot penen kóbasa bolmas oynawǵa, Urıssız, jánjelsiz jasap bolmayma? Atam jánnetten quwılǵalı berli.

23-12-2007-jıl.

Yalǵanshı dúnya