Qaraqalpaq estrada - qosiqlari

SUWǴA BARǴAN

QÍZ

Sózi: H.Dawletnazarov

Naması: M.Doshbaev

Shekerińde suwıń shayqalmas,

Basqan qádemleriń bayqalmas,

Kesip túser názeriń almas,

Ǵıjlap turǵan shoqtay lábleriń.

Kókirekler qushaq jayısıp,

Sezimleri qalar bayısıp,

Qıpsha beli kem-kem mayısıp,

Talıp-talıp keler qolları.

Búlkildeydi appaq tamaǵı,

Toyıp-toyıp keler qaraǵıń.

Hár basılgan sayın ayaǵı,

Súyip-súyip qalar jolların.

Gúl-gúl dónip barar júzleri,

Qıyın boldı-aw gúder úzbegi,

Sezimlerim saǵan payandoz,

Júregimde qalar izleri.

1986-jıl

40

BOLMASA

Maqtumqulı sózine

Naması: M.Doshbaev

Qatarda júrgenniń bári nar bolmas,

Adam bolǵan menen bári bir bolmas.

Eki júzli biyopadan yar bolmas,

Qılıǵı, xızmeti, aqılı bolmasa.

Er-jigittiń bir muradı - at bolar,

At bolmasa júreginde dárt bolar.

Ol jigittiń aǵayini jat bolar,

Bastan dáwlet ketip, baxtı bolmasa.

Námártke berseń de qansha asıńdı,

Aǵızadı kózden bir kún jasıńdı.

Esikke keltirer tórden basıńdı,

Tilep alǵan ulıń hadal bolmasa.

Danıshpanlar sóz tartıssa utılmas, Ólim sheńgelinen qashqan qutılmas. Mereke-májiliste atıń tutılmas, Kiseńde qarjıǵa pulıń bolmasa.

Mıń bir túrli taǵam tursa aldıńda,

As lázzeti bolmas duzı bolmasa.

Ne bilerseń, ne isler tur basıńda?

Olhám jaman ulı-qızıń bolmasa.

1986-jıl

41

KÓZLERIŃ SENIŃ

Ǵárip Ashıq dástanınan Naması: Q.Asqarov

Sóyle, janım, saǵan qurban bolayın,

Janım aldı qara kózleriń seniń.

Saǵan kelgen dártti satıp alayın,

Qanım tókti qara kózleriń seniń.

Gózzallar ishinde senseń odaǵa,

Kel ekkimiz seyil eteyik bul baǵa.

Dúnyanıń sulıwı sennen sadaǵa,

Mıń qızǵa bermespen nazlarıń seniń.

Ashıq bolǵan jannan úmitin úzer, Aqshamlar oyanıp marjan sóz dizer. Óziniń dáryasında ǵarq bolıp júzer,Jasıl bas sonalı ǵazları seniń.

Ǵáriyp ashıq gúl yuzliniń zarıdur, Kórgenler aytadı kimniń yarıdur? Jolda júrsem kózlerime dáridur, Ayaǵıńnan shıqqan tozańıń seniń.

1987-jıl

AYTPASAM DA BILIP TURSAŃ

Sózi: M.Qarabaev

Naması: Ǵ.Amaniyazov

Kewlimdegi ármanımdı,

Aytpasamda bilip tursań.

Taslap ıshqı qarmaǵıńdı,

Bir sóz benen ilip tursań.

Ne aytsańda bári zańlı,

Tiliń shiyrin, sóziń dámli.

Qara kóziń shaxmaq yańlı,

Júregimdi tilip tursań.

Qabaq shıtsań naz ba deymen,

Mıyıq tartsań jazba deymen.

Shekken dártim az ba dymen,

Kelte juwap urıp tursań.

Íshqı degen nalısh bolmas, Jaqsı niyet alıs bolmas. Sensiz sirá kewlim tolmas, Aytpasam da bilip tursań.

1987-jıl

SEN ESIME TÚSKENDE

Sózi: M.Matekov

Naması: Q.Hilalov

Sen esime túskende,

Súwretińe qarayman.

Hár bir jazǵan xatıńdı,

Júregime orayman.

Sen esime túskende,

Baǵ ishine kelemen.

Saǵan arnap, dilbarım,

Baǵdan gúller teremen.

Sen esime túskende,

Birge júrgim keledi

Seniń menen mángige,

Dáwran súrgim keledi.

Sen esime túskende,

Qanat qaǵar ármanım.

Bul qosıqtı ózińe,

Shın júrekten arnadım.

1989-jıl

44

UMÍTPA, GÓZZAL

Sózi: A.Sultanov

Naması: Q.Hilalov

Bársheden ózińdi sulıw dep tanıp,

Ashıq bolǵanlıǵım ózińe anıq.

Júrsemde alısta ıshqıńda janıp,

Oyla meni, hasla, umıtpa gózzal.

Saǵan arnap qansha qosıqlar jazdım, Íshqı zárdabınan ne degen azdım. Jup tarı ekenbiz bir názik sazdıń, Meniń diydarımdı umıtpa, gózzal.

Zuxra bolıp kelshi meniń qasıma, Taxir bolıp gúl qoyayın shashıńa. Hám de alıp shıǵıp shıńlar basına, Íshqı muhabbetti jırlayın, gózzal.

1989-jıl

KÓZIŃDI ASHÍP JUMǴANSHELLI

Keldi keshti ómirim meniń, Esken samal quwǵan shelli. Súrdim dáwran dep júrgenim, Kózdi ashıp jumǵanshelli.

Bul sózdiń mánisi haqdur, Janıń gewdeńe qonaqdur.

Bir jazıǵım sayramaqdur, Qápesten qus ushqanshelli.

Bir kún jan keter, tán qalar,

Hár kim nesiybesin alar. Sen egerseń, birew orar, Jerge tuqım shashqanshelli.

Isin kórip bul dúnyanıń,

Qaynar qálbiń kúyer janıń. Súrgen jigitlik dáwranıń, Jaǵasız ton pishkenshelli.

Bir qas kelip kewliń sorsa, Hám de shın suw oǵan berse. Amanlıqta dáwran súrseń,

Haq sharabın ishkenshelli.

Yunus-Hámre hushyar bolıń, Tuwrı bolsın tutqan jolıń, Qapısınan dárgayınıń, Hızır Ilyas ashqanshelli.

46

Sózi: Yu. Hámre

Naması: M.Doshbaev

1990-jıl

ESLEYMEN, JANÍM

Sózi: Ǵ.Mátniyazov

Naması: K.Abdullaev

Kúlimlegen kózde kórdim kúlkińdi,

Shiyrin sózden bildim minez qulqıńdı.

Oǵan qosıp tuwıp ósken jurtıńdı,

Men seni saǵınıp esleymen, janım.

Qos burım órilgen qara shash kórsem,

Qaramıq kózlerde móldir jas kórsem,

Qıyaqtay qıyılǵan qálem qas kórsem,

Men seni saǵınıp esleymen, janım.

Qızlardıń bar baxtı opa shırayda,

Ayt; sen ol opanıń mákanı qayda?

Negedur ol júrer sen júrgen jayda,

Men seni saǵınıp esleymen, janım.

Jıllar óter, jollar duslasar taǵı, Árman ármanlarǵa ushlasar tagı, Jaslıq jıllarımnıń jaynaǵan baǵı, Men seni saǵınıp esleymen , janım.

1992-jıl

47

ASHÍQLÍQ

Sózi: I.Yusupov

Naması: M.Doshbaev

Ashıqlardıń kewli dártli,

Kórgen kúnlerin aytsa.

Biydártlerdiń biziń menen ,

Oynap-kúlgenin aytsa.

Biyráhim jaratıp seni,

Zarı-giriyan etip meni,

Sulıwlıq degen báleni ,

Saǵan bergenin aytsa.

Ilme sultan hár mazaǵıń,

Bizge qılǵan darǵazabın,

Ashıqlıqtıń bar azabın,

Bizge bergenin aytsa.

Ashıq Ayaz taqat etpey, Íshqı dárgayına jetpey, Dártinen órtenip ketpey, Aman júrgenin aytsa.

2000-jıl

DÁRTIŃNEN

Ǵárip Ashıq dástanınan Naması: J.Shamuratov

Qulaq salıp esit meniń arzımdı,

Kúnnen kúnge beter boldım dártińnen.

Neler shektim piraǵıńda, hájrińde,

Qanlar jılap óter boldım dártińnen.

Ǵáriyplikte sen kelmediń qasıma, Ráhim etpediń kózden aqqan jasıma. Ájel dastıǵın qoyıp basıma,

Yar-yar deyip óter boldım dárdińnen.

Minnetli baǵbanǵa xızmet etermen, Bilmem maqsetime qashan jetermen? Bul dárt sebep basım alıp ketermen, Ózge watan tutar boldım dártińnen.

Ǵáriyp aytar: kál qoyıp men atımnı, Bul úlkede hesh kim bilmes zatımnı, Sańa aytmay kimge aytayın dadımnı? Sańa dadım aytar boldım dártińnen.

2001-jıl

GÚLXATIYSHA AYÍMBETOVA

1961 - jılı 24 - dekabr kuni Taxtakopir rayonında dúnyaǵakelgen. 1977 - jılı óz dóretiwshiligin baslaǵan.

1988 - jılı Qaraqalpaqstan Respublikasına xızmet kórsetkenartist 1993 - jılı Ózbekistan Respublikasına xızmet kórsetkenartist 1999 - jılı Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq artisti

2000 - jılı Ózbekistan Respublikası xalıq artisti húrmetliataqlarına iye bolǵan.

Házirgi waqıtta “ Ayqulash ” Qaraqalpaq mámleketlik milliyfolklor ansamblinde jumıs alıp barmaqta.

50

ATA MÁKAN

Sózi: K.Raxmanov

Naması: N.Muxametdinov

Ámiw boyı ırǵatılǵan gúllerge,

Nur taratqan kúni, ayı, tańı bar.

Íǵbalı jırlanǵan túrli tillerde,

Ne tileseń janǵa lazzet bári bar.

Bul ájayıp zamannıń ul hám gózzal qızları,

Aq altınnan sarı altınnan tawlar úygen.

Xızmet dese bárha tayar xalqım meniń,

Bálent párwaz aldı tańnan tańlarǵa.

Qara tallar shayqatılar,

Qosıq aytar, shayqatılar,

Hár bir kúni shad ótiwge,

Báxár bolıp jel shayqar.

Aq altınlı dalalarım,

Sarı altınlı dalalarım,

Kóz nurınday qásterleydi,

Xalqım namıs hám arın.

Elim bolǵan burında,

Jerim bolǵan burında,

Endi búgin elde, kólde dástanlarım,

Endi búgin jerde, shólde bostanlarım.

1981-jıl

51

SHÓLDIŃ IYISI

Sózi: I.Yusupov

Naması: Ó.Allanazarov

Qırq ay qolda ósken kiyik,

Shóldiń iysin alsa turmas.

Dúzde júrgen shopan xalqı,

Sháhárde baylasa turmas.

Baǵ ishinde pisse badam,

Tatar nasiyp etken adam.

Nama tanımaǵan nadan,

Búlbúl sayrasa da turmas.

Miriwbetli bolsa kewil,

Qayǵı –dártiń bolar jeńil.

Baǵ ishinde ashılǵan gúl,

Qazan urıp solsa turmas.

Bultlar kóshse bálent tawdan,

Kóz jasınan seller jawǵa.

Izi kelispegen dáwran,

Jatıp tús kórgenshe bolmas.

1986-jıl

SAǴÍNǴANDA

Sózi: B.Genjemuratov

Naması: Q.Hilalov

Qosıǵım bar sazı joq,

Qıslarım bar jazı joq.

Dártimniń dawası joq,

Janım, seni saǵınǵanda.

Búlbúller muńlı sayrar,

Biysáwbet óter toylar.

Kewilim ábden jawrar,

Janım, seni saǵınǵanda.

Báhárim gúzge megzer,

Kewilim dúzge megzer.

Bul dúnya bizge megzer,

Janım, seni saǵınǵanda.

Ózińsiz netermen me?

Ílaǵıp ketermen men.

Dúnyadan ótermen men,

Janım, seni saǵınǵanda.

1993-jıl

NÓKISIM

Sózi: M.Jumanazarova

Naması: Q.Hilalov

Tariypińdi bayan etsem, Nókisim,

Tabalmayman sulıw sózdiń tókisin.

Qıyal jaǵısımdı buzar degishiń,

Nókisim, Nókisim, gózzal Nókisim.

Táriypińdi tap arıdan aǵızsam,

Ormanbet biy babam shalǵan qobızsań.

Sahrayı kewlime pitken baǵımsań,

Nókisim, Nókisim, gózzal Nókisim.

Qaraqalpaq qayda mákanıń, jayıń ? Dese házir berer juwabım tayın. Aral boyıata miyras, qut jayım,

Bas sháhárim óziń deymen, gózzal Nókisim.

Tırnaǵıńdı qalap tawdıń tasınan,Sháxár qursa qara tawdıń basınan,

Meniń kewlim yarıy bermey usıgan, Nókisim, Nókisim, gózzal Nókisim.

1994-jıl

54

NE BILSIN

Maktumkulı sózi

Xalıq namasına

Qarazban qolına tússe alǵır baz,

Qanatın qayırar, qádirin nebilsin?

Bir shopan qolına tússe bir almas,

Shaqmaq tası eter, qádirin ne bilsin.

Tınıshlıqtıń qádirin bilmes harmaǵan, Beglik ete bilmes bilim bilmegen. Shólde ashlıq mashaqatın kórmegen, Úyde ıssı nannıń qádirin ne bilsin.

Kisiniń otına janıp pispegen, Toyınbaǵan zalımlardıń dástinen, Jalǵızlıqta elden ayra túspegen, Úlkesinde el qádirin ne bilsin.

Ketkennensoń adam ańlar dáwletin,

Bilmes dáwlet penen keshken náwbetin.

Shekpegenler qásteliktiń zahmetin,

Bul gózzal sawlıqtıń qádirin ne bilsin.

Maqtımqulı aytar yarıw Hámdamge,

Keliń , doslar, shúkir eteyik bul demge,

Hasla sóz mánisin bilmes nadanǵa,

Mıń máni sóz aytsań qádirin ne bilsin.

1996-jıl

55

NAZLÍNÍŃ

“SayatxanHámra” dástanınan

Xalıq namasına

Bándiwalı bolıp qaldım,

Bir qáddi dalı nazlınıń.

Yuzi gúl kózlári nárgis,

Rwxzari gáwhar nazlınıń.

Ayralıq ólimnen beter,

Kirpikleri jannan óter.

Dizilip tur qatar-qatar,

Aq yuzinde qalı nazlınıń

Qızıl gúller oymaq-oymaq,

Barmeken diydarǵa toymaq?

Awzı sheker-aw, lábi qaymaq,

Aralas palı nazlınıń.

Boyı buqar qamıs edi,

Tisi marjan gúmis edi.

Báhárde kóz qamasadı,

Ashılsa gúli nazlınıń.

Qalları bardur qalında,

Sayranlap júrsem janında,

Hár zulpınıń tal-talında,

Tutarman dalı nazlınıń.

Gúl teriler dáste-dáste, Bul sózim jetkeriń dosqa,Ashıq Xámre boldım qáste,Jolında izlep nazlınıń.

1997-jıl

56

QÍZ SÍRÍ

Sózi: A.Nurıllaev

Naması: Sh.Qalıbaev

Suńqar párwazına seni teń kórdim,

Aspanımday ashıq kewliń keń kórdim.

Tabalmay júrseń be izlep jolların,

Meniń jan dúnyama keler ótkeldiń ?

Qızdıń názik kewilin júregiń sezse, Íshqı qıyallarıń meni dep gezse, Tabalmay júrseńbe izlep jolların, Meniń jan dúnyama keler ótkeldiń?

Túsinbey qız nazın renjidiń be?

Sol keshe baǵ ishin jalǵız gezdiń be?

Aranı suwıtıp kettiń bilmedim,

Meni de ıshqıńda jansın dediń be?

1998-jıl

WATAN

Sózi: B.Seytaev

Naması: Q.Hilalov

Áptap nurı qushqan baǵlarıń áziyz, Aspanǵa tutasqan tawlarıń áziy. Qaylarda jursem de janımnan áziyz, Seniń hár giyańdı súyemen, watan.

Dártke dawa shóbińdegi márgiyań,

Janıma málhámdur seniń hár giyań.

Besigimdi shayqap bergen tárbiyań,

Seniń ıshqıń menen kúyemen, watan.

Ásirlik sırıńa gúwa gújimler,

Til úyirgen kelin barmaq júzimler. Ayra túsken júrek-bawrı úzilgen, Júregimniń jalǵız párshesi watan.

1998-jıl

58

QÍZLARÍ BARDUR

Sózi: M.Jumanazarova

Naması: B.Saytov

Begler táriyp etsem qalpaq jurtını, Kewlinde ándiyshe qalları bardur. Kárwanǵa eltkendey kewil múlkini, Ózine jarasqan halları bardur.

Uzaq-jaqınınan yoshıp sóylesem,

Dawrıǵı jer jarǵan ulları bardur.

Táriypini dástanlardan izlesem,

Gúláyımday sárdár qızları bardur.

Sahranıń xosh hawaz serxosh búlbúli,

Ayımxan apaday húrleri bardur,

Dúnyaǵa bir kelgen tulpar dúlduli,

Suw astında gáwhár-dúrleri bardur.

2000-jıl