Filosofiya, etika, estetika, logika
.pdf
Qosımsha №3
1.Evropadaǵı feodalizm dáwirindegi qarama-qarsı filosofiyalıq baǵdarlar A) Demokrit hám Platon filosofiyalıq liniyası
V) Racionalizm hám empirizm S) Realizm hám nominalizm
D) Sunnizm hám shiizm
2.Orta ásirlerde katolik shirkewiniń rásmiy filosofiyasınıń tiykarın salıwshısı A) Avgustin
V) Abelyar
S) Foma Akvinskiy
D) Ereugena
3.Oyanıw dáwiriniń oyshılları oyanıw dáwiriniń sociologiyalıq aǵımlarınıń kórnekli oyshılları
A) N.Kuzanskiy, Leonardo da Vinchi, B.Telezio V) N.Kopernik, Dj.Bruno, I.Kepler
S) T.Mor, T.Kampanella, T.Myuncer D) N.Makiavelli, J.Boden, G.Grocii
4.Oyanıw dáwiriniń oyshılları` XV-XVI ásirler filosofiyasınıń kórnekli ilimpazoyshılları
A) N.Kuzanskiy, Leonardo da Vinchi, B.Telezio V)
N.Kopernik, Dj.Bruno, I.Kepler
S) T.Mor, T.Kampanella, T.Myuncer
D) N.Makiavelli, J.Boden, G.Grocii
5.Jańa zaman dáwiriniń filosofiyalıq aǵımları hám olardıń kórnekli wákilleri XVII ásirdegi substanciya haqqında táliymatlardıń wákilleri
A) Kant, Gegel, Feyerbax V) Dekart, Spinoza
S) Bekon, Gobbs, Lokk D) Golbax, Didro, Lametri
6.Jańa zaman materialistleri, ásirese qaysı metodologiyanı rawajlandırdı? A) stixiyalıq
dialektikanı V) sxolastikanı
S) metafizikalıq metodtı D) dialektikalıq metodtı
7. Jańa zaman dáwiriniń filosofiyalıq aǵımları hám olardıń kórnekli wákilleri XVSh-ásirdiń francuz materialistleri.
A) Kant, Gegel, Feyerbax V) Dekart, Spinoza
S) Bekon, Gobbs, Lokk D) Golbax, Didro, Lametri
8. Adamzat biliwiniń haqıyqatlıǵına isenbeytuǵın hám onı biykarlaytuǵın filosoflar
A) Bekon hám Gobbs
V) Dekart hám Didro
S) Dekart hám Spinoza D) Yum hám Kant
62
Qosımsha №4
Óz betinshe islew ushın tpasırma XX ásir filosofiyası
Scenariy: Bul tema boyınsha studentlerdiń óz betinshe jumıs alıp barıwı olardıń tikkeley Internet menen islesiwin talap etedi. Studentler úlken úsh gruppaǵa bólinedi. Birinshi gruppa studentlerine ekzistencializm, neokantshılıq, ekinshi gruppa studentlerine postpozitivizm, pragmatizm, úshinshi gruppa studentlerine neotomizm, postmodernizm baǵdarlarınıń tiykarǵı ideyaları haqqında maǵlıwmat jıynaw hám olarǵa ózleriniń túsindirmelerin beriw tapsırıladı (Tiykarǵı shárt: konkret ádebiyat berilmeydi). Gruppanıń hár bir studenti kórsetilgen baǵdarlardıń tiykarǵı mazmunın ashatuǵın jazba túrindegi konspektti hám olarǵa berilgen jeke óziniń analizin tayarlawı shárt (konspektke qoyılatuǵın talap sheklenbegen, al analizdiń beriliwi sheklenedi - bes betke shekem).
Maqset: bunday baǵdardaǵı jumıs studentlerde internet arqalı ádebiyatlardı izlew, kerekli informaciyanı tabıw uqıplılıǵın qáliplestiredi, olarda belgili bir problemalarǵa kritikalıq qatnas jasaw, erkin pikirlew qábiletin rawajlandıradı.
Jumıstıń orınlanıw múddeti: 30 noyabrge shekem studentler jazba jumısların tapsırıwı shárt.
Bahalanıw kriteriyası: maksimal ball – 7 ball. Bul ball filosofiya páni boyınsha belgilengen shegaralıq baqlaw reytingisine qosıladı.
Joqarı ball berilgen másele boyınsha alınǵan bilimlerdi óziniń poziciyasın túsindiriwge qollana alatuǵın, jańa kontekste ulıwmalastırıw
uqıplılıǵına, dálillew qábiletine iye studentke qoyıladı (abstraktlik dáreje). Ortasha ball berilgen másele boyınsha tiykarǵı ideyalardı anıq túsingen hám olardı qollana biletuǵın, jaqsı argumentlestiriw qábiletine iye studentke qoyıladı (relyacion dáreje). Qanaatlandırarlı ball úyrenilgen koncepciyalardıń belgili aspektin túsingen, biraq olardı integraciyalawı tómen dárejede bolǵan studentke qoyıladı (multistrukturalıq yamasa unistrukturalıq dáreje). Tómen ball berilgen másele boyınsha bilimge, túsinikke iye emes studentke qoyıladı (predstrukturalıq dáreje).
63
№5 Tema: Bolmıs hám materiya filosofiyanıń tiykarǵı kategoriyaları
Teamtikalıq lekciya
Toparı: 2-kurs Qaraqalpaq filologiyası Studentlerdiń qabilet dárejesi: II-dáreje(algoritmlik)
Oqıtıw waqtı: 80 minut
Oqıtıw |
sabaǵınıń |
|
1. Bolmıs túsinigi hám onıń túrleri. |
|
|
|
|
|||||||
strukturası/ Lekciyanıń |
|
2. |
Materiya, |
onıń |
mazmunı |
hám |
materiya |
|||||||
|
|
túsiniginiń qáliplesiw tariyxı. |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
jobası |
|
|
|
3. |
Háreket materiyanıń |
tiykarǵı |
ómir |
súriw |
||||||
|
|
|
|
|
usılı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. |
Keńislik |
hám |
waqıt |
materiyanıń |
|
ómir |
||||
|
|
|
|
|
súriwiniń tiykraǵı formaları. |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|||||||||||||
Oqıw sabaǵınıń maqseti: Filosofiyanıń tiykarǵı kategoriyaları bolǵan bolmıs |
||||||||||||||
hám materiya |
kategoriyaları |
menen |
tanıstırıw, |
|
olardıń |
|||||||||
dúnyaqaraslıq hám metodologilıq áhmiyetin kórsetiw. |
|
|
|
|
|
|
||||||||
Pedagogikalıq wazıypaları: |
|
|
Oqıtıw háreketiniń nátiyjesi: |
|
|
|
|
|||||||
1.Bolmıs |
kategoriyasınıń |
1.Bolmıs, |
|
joqlıq, |
|
|
reallıq |
|||||||
áhmiyetin túsindiriw. |
|
|
túsinikleriniń óz-ara baylanısın |
kórsete |
||||||||||
2.Bolmıs formaları hám |
olar |
aladı.. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
arasındaǵı |
|
baylanıstı |
|
2.Materiallıq hám ideallıq, aktual hám |
||||||||||
sıpatlaydı. |
|
|
|
|
|
potencial, tábiyat hám jámiyet bolmıslarınıń |
||||||||
3.Materiya |
|
túsiniginiń |
|
ózgesheliklerin, óz-ara baylanısın atap óte |
||||||||||
metodologilıq áhmiyetin aytadı. |
|
aladı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
4.Materiya |
kategoriyasınıń |
3.Materiya |
kategoriyasın |
tábiyat, |
dúnya |
|||||||||
filosofiyada |
júzege |
keliw |
túsiniklerinenen parqın túsindire aladı. |
|
||||||||||
processin túsindiredi.. |
|
|
4.Materiya kategoriyasınıń |
payda |
bolıwı |
|||||||||
5.Materiyanıń tek háreket arqalı |
hám |
tábiyiy |
pánlerdiń |
rawajlanıwı |
||||||||||
ǵana ómir |
súre |
altuǵınlıǵın |
arasındaǵı baylanıstı kórsete aladı.. |
|
|
|||||||||
túsindiredi. |
|
|
|
|
|
5.Hárekettiń universal harakterin túsindire |
||||||||
6.Materiya |
|
háreketiniń |
|
aladı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
formaları |
hám |
olar |
6.Fizikalıq, |
ximiyalıq, |
bioloigyalıq |
hám |
||||||||
arasındaǵı |
|
baylanıstı |
|
jámiyetlik háreket formalarınıń óz-ara |
||||||||||
analizleydi. |
|
|
|
|
|
baylanısın mısallardı kórsete aladı. |
|
|
||||||
7.Waqıt |
hám |
keńislik |
7.Lobachevskiy hám Friman gemetriyası |
|||||||||||
kategoriyalarınıń substonal hám |
salıstırmalılıq |
|
|
teoriyalarınıń |
||||||||||
realyacion |
koncepciyaların |
dúnyanı túsindiriwdegi áhmiyetin atap óte |
||||||||||||
túsindiredi . |
|
|
|
|
|
aladı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Oqıtıw usılları |
Túsindiriw, lekciya vizualizaciya |
64
Oqıtıw jumısın |
Frontal, individual |
|
|
|
shólkemlestiriw formaları |
|
|
|
|
Oqıtıw quralları |
Lekciya |
tekstleri, |
vizual |
materiallar, |
|
taqatpa materiallar. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Oqıtıw sharayatları |
Video |
proektor |
menen |
támiynlengen |
|
auditoriya |
|
|
|
|
|
|
|
|
Monitoring hám bahalaw |
Shınıǵıwlar sheshiw |
|
|
|
|
|
|
|
|
Texnologiyalıq karta
Jumıs |
|
|
Iskerliktiń mazmunı |
|
|
|
||
basqıshları, waqıt |
|
|
|
|
|
|
|
|
Oqıtıwshınıń |
|
|
Studenttiń |
|
|
|||
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
||
Birinshi |
1.Temanıń ataması, jobası |
hám |
Tıńlaydı, |
|
|
|
||
basqısh. |
ádebiyatlar dizimi menen tanıstırıw |
Temanıń |
|
|
ataması, |
|||
Kirisiw |
(Qosımsha №1). |
|
|
jobası |
hám |
ayrım |
||
bólimi. (5 |
|
|
|
|
ádebiyatlar |
|
atamaların |
|
minut) |
|
|
|
|
jazıp |
aladı |
|
sorawlar |
|
|
|
|
|
beredi. |
|
|
|
Ekinshi basqısh. |
2.1. Jobada |
belgilengen |
Tıńlap, |
|
áhmiyetli |
|||
Tiykarǵı bólim. |
máselelerdi |
izbe-iz |
túsinik |
|
|
hám |
||
(60 minut) |
túsindiredi. (Qosımsha №2). |
|
anıqlamalardı konspektlep |
|||||
|
2.2. studentlerdiń |
sorawlarına |
|
|
|
baradı, |
||
|
juwap beredi. |
|
|
sorawlar beredi. |
||||
Úshinshi |
3.1. |
Temanı |
juwmaqlaydı, |
eń |
Sorawlar beredi. máselerdi |
|||
basqısh. |
tiykarǵı |
túsinik |
|
sheshedi. |
|
|
||
Juwmaqlawshı |
|
hám problemalarǵa |
|
|
|
|
|
|
bólim. |
|
dıqqattı qaratadı. |
|
|
|
|
|
|
(15 minut) |
3.2. |
Temanı |
bekkemlew |
ushın |
|
|
|
|
|
shınıǵıwlar |
tapsıradı. |
|
|
|
|
||
|
(Qosımsha №3) |
|
|
|
|
|
|
|
65
Qosımshalar
№1 Qosımsha
66
Temanı úyreniw ushın usınıs etiletuǵın ádebiyatlar dizimi:
•1.Seytov P.D. Filosofiyaǵa kirisiw. H. 1992
•2. A.L.Nikiforov. Yavlyaetsya li filosofiya naukoy //Filosofskaya nauka 1989. № 6.
•3..Axundov.M.D. Koncepciya prostranstva i vremeni` poiski nauki, evolyucii, perspektivı. M.1989.
•4.Dobroxotov.A.A. Kategoriya bıtiya v klassicheskoy zapadno-evropeyskoy filosofii. M. 1986
•5.K.X.Momdjyan. Filosofiya. M., 1998
•6.Kuchevskiy.V.V. Analiz kategorii }Materiya}. M. 1983.
•7.Berdimuratova A.K. Filosofiya Toshent 2010.
67
№2 Qosımsha
68
69
70
71