Filosofiya, etika, estetika, logika
.pdf
212
213
Filosofiya páninen seminar sabaqları tálim texnologiyaları
214
№1 Tema: Filosofiya, onıń predmeti hám jámiyettegi roli.
Seminar
Toparı: 2-kurs Qaraqalpaq filologiyası Studentlerdiń qabilet dárejesi: I-dáreje(oqıwshılıq)
Oqıtıw waqtı: 2 saat
Oqıtıw |
sabaǵınıń |
4. |
Filosofiya pániniń predmeti. |
|
|
|
|||||
strukturası/ |
|
|
5. |
Filosofiyanıń bas máselesi. |
|
|
|
||||
|
|
6. |
Filosofiyanıń funkciyaları. |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
||||||
Seminardıń jobası |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Oqıw sabaǵınıń maqseti: Filosofiya páni predmeti hám filosofiyalıq |
|
||||||||||
problemalardıń |
ózgeshelikleri |
haqqında |
|
dáslepki |
bilimlerdi |
||||||
qáliplestiriw. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pedagogikalıq wazıypaları: |
|
|
Oqıtıw háreketiniń nátiyjesi: |
||||||||
1.Dúnyaǵa |
kóz-qaras, |
onıń |
|
1.1 Dúnyaǵa kóz-qarastıń ne ekenligin aytıp |
|||||||
dárejeler |
hám |
formaları |
|
|
bere aladı. |
|
|
|
|
|
|
haqqında maǵlıwmat beriw. |
|
|
1.2.Dúnyaǵa kóz-qarastıń |
dárejelerin |
|||||||
2,Filosofiyalıq dúnyaǵa kóz- |
|
|
hám formaların ajırata aladı. |
|
|||||||
qaras ózgesheliklerin kórsetip |
|
|
2. Filosofiyalıq |
|
|
kóz-qarastıń |
|||||
ótiw. |
|
|
|
|
|
ózgesheliklerin túsindirip beredi. |
|
||||
3.Pánniń obekti hám predmetin |
|
3. Filosofiya |
|
páni |
predmeti |
haqqında |
|||||
túsindiriw. |
|
|
|
|
|
maǵlıwmatqa iye boladı. |
|
|
|||
4.Filosofiyalıq |
máselelerdiń |
|
4. Filosofiyanıń |
|
tarmaqların |
sanap |
|||||
ózgeshelikleri |
|
|
menen |
|
beredi. |
|
|
|
|
|
|
tanıstırıw. |
|
|
|
|
|
5. Filosofiyanıń bas máselesi hám onıń |
|||||
5.Filosofiyanıń |
|
bas |
|
táreplerin ajıratıp kórsete aladı. |
|
||||||
máseleniń áhmiyetin kórsetiw. |
|
|
6. Filosofiyanıń bas máselesinen kelip |
||||||||
6.Filosofiyalıq |
baǵdarlardı |
|
shıqqan halda onıń baǵdarlarǵa bóledi. |
||||||||
talıqlaw. |
|
|
|
|
|
7.1. Filosofiyanıń dúnyaǵa kóz-qaraslıq |
|||||
7.Filosofiyanıń |
ilimler |
|
|
funkciyasın túsindiredi. |
|
|
|||||
sistemasında tutqan ornın kórsetip |
|
7.2. Filosofiyanıń |
|
metodologiyalıq |
|||||||
ótiw. |
|
|
|
|
|
funkciyasın analizleydi. |
|
|
|||
Oqıtıw usılları |
|
|
|
|
Diskussiya |
usılı, |
máseleler |
sheshiw |
|||
|
|
|
|
|
|
usılı |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Oqıtıw jumısın |
|
|
|
|
Kollektiv, individual |
|
|
|
|||
shólkemlestiriw formaları |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Oqıtıw quralları |
|
|
|
|
Tarqatpa materiallar |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Oqıtıw sharayatları |
|
|
|
|
Toparlarǵa |
|
bólip |
|
islesiwge |
||
|
|
|
|
|
|
qolaylastırılǵan auditoriya |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Monitoring hám bahalaw |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
215
Texnologiyalıq karta
Jumıs basqıshları, |
|
|
|
Iskerliktiń mazmunı |
|
|
|
||
waqıt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Oqıtıwshınıń |
|
|
|
Studenttiń |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|||||
Birinshi |
Student qánigeligin úyrenǵen halda |
Sabaq |
|
jobasında |
|||||
basqısh. |
sabaqqa baylanıslı studentlerge |
belgilengen |
|
sorawlarǵa |
|||||
Tayarlıq |
sorawlar |
hám |
|
|
tayarlanadı |
|
|
||
|
máselelr tayarlaydı |
|
|
|
|
|
|
||
Eknshi basqısh. |
1.Sabaqtı ótiw qaǵıydaları hám |
Tıńlaydı, |
|
|
sorawlar |
||||
Kirisiw bólimi. |
bahalaw |
|
kriteriyleri |
menen |
beredi. |
|
|
|
|
(10 minut) |
tanıstıradı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Úshinshi |
2.1.Studentlerge |
aldınnan |
Tıńlap, |
jazıp |
aladı, |
||||
basqısh. |
tayarlanǵan sorawlardı usınadı. |
Juwapların aytadı.. |
|||||||
Soraw juwap |
2.2 Studentlerdiń |
juwapların |
|
|
|
|
|||
(30 minut) |
esitedi. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.3.Anıqlıqlar |
|
kiritip |
|
|
|
|
||
|
baǵdarlap otıradı.. |
|
|
|
|
|
|
||
Tórtinshi |
3.1. Temaǵa |
baylanıslı |
aldınnan |
Máselelerdi |
|
úyrenedi, |
|||
basqısh. |
tayarlanǵan |
|
máselelrdi |
juwapların |
|
|
aytadı. |
||
Máseleler |
tarqatadı. |
|
|
|
Juwaplardı |
analizlewge |
|||
sheshiw. |
3.2. |
Juwaplardı |
|
tıńlaydı |
|
|
|
qatnasıp |
|
(35 minut) |
baǵdarlawshı sorawlar beredi. |
otıradı. |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Besinshi |
Studentlerdiń |
|
juwapların |
Tıńlaydı, |
|
|
analiz |
||
basqısh. |
analizleydi. |
Jaqsı juwap |
bergen |
boyınsha óz pikirlerin |
|||||
Juwaplardı |
|
|
|
studentlerdi |
aytadı. |
|
|
|
|
analizlew.(15 |
hoshametleydi, qáte |
kemshilikler |
|
|
|
|
|||
minut) |
kórsetedi. |
|
Qáteliklerdi |
|
|
|
|
||
|
saplastırıw ushın másláhatlar |
|
|
|
|
||||
|
beredi. |
|
|
|
|
|
|
|
|
216
№1 qosımsha
Diskussiya metodınıń texnologiyalıq kartası
Jumıs |
|
|
Iskerlik |
mazmunı |
|
|
|
|
Oqıtıwshı |
Student |
|
ham baskıshı |
|
||
|
|
|
|
|
|
||
I basqısh |
Diskussiya temasın anıqlaydı, onıń |
||
tayarlıq |
maqseti hám nátiyjelerin |
||
|
belgileydi; |
|
diskussiya |
|
qatnasıwshılarınıń |
erisiw i |
|
|
tiyis |
bolǵan |
nátiyjesin |
|
qáliplestiredi; |
sorawlar |
|
|
tayarlaydı, diskussiyanı kerekli |
||
|
baǵdarda |
uslap |
turatuǵın |
|
aralıq juwmaqlardı tayarlaydı onıń |
||
|
ótkeriliw tár tibin hám |
||
|
shólkemlesiwin jobalastıradı.: |
||
-diskussiyanı qalay hám neden baslaw kerek.;
-onda barlıq studentlerdiń qatnasın qalay támiyinlewge boladı;
-diskussiyanı qalay juw maqlastırıw kerek ham qalay eń keyigi juwmaqlardı qáliplestiriw kerek.
II basqısh. |
Temanı anıqlaydı, onıń strukturasın |
|
|||
Diskussiyaǵa |
|
|
bayanlaydı, |
|
|
ózleriniń |
pikri |
menen tanıstıradı, |
|
||
kirgiziw |
|
||||
student lerden óz pikrleri, koz- |
|
||||
|
|
||||
|
karasları |
|
|
|
|
|
bayanlawdı |
|
talap |
|
|
|
etedi.Diskussiyanı payda |
etiw |
|
||
|
ushın |
ózi |
tayarlap |
kelgen |
|
|
sorawlardı beriwi múmkin. |
|
|
||
|
|
|
|
||
III basqısh. |
Tómendegi wazıypalardı |
Ózleriniń |
kóz- |
||
|
sheshedi (iske asıradı) |
karasın |
|
||
|
-waqıtta úlgeriw |
|
bayanlaydı, usınıslar |
||
|
|
|
|
||
217
|
-eger |
studentler |
qarama-karsı |
kirgizedi, dodalaydı. |
|
|
pikirlerdi aytsa, onda olar arasında |
|
|||
|
baylanıstırıwshı bolıwı tiyis . |
|
|||
|
-diskussiyaǵa iytermelewi tiyis. |
|
|||
|
-oylardı |
bóleklew |
|
||
|
|
ham pikirlerdi |
|
||
|
bólistiriw |
|
|
|
|
|
-qatnas |
mádeniyatın |
úzliksiz |
|
|
|
túrde támiyinlew tiyis. |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
IV-baskısh. |
Qısqa |
túrde |
hám baxasız |
|
|
Juwmaqlaw |
berilgen |
argumentlerdiń |
|
||
|
ishinen eń tiykarǵıların |
atap |
|
||
|
ótedi. |
|
Studentlerdiń |
|
|
|
kópshiliginiń pikirleri menen |
|
|||
|
sáykes |
keletuǵın |
kóz-karastı |
|
|
|
ayırıp |
|
|
kórsetiwi |
|
|
tiyis.Sheshilmegen |
sorawlardı |
|
||
|
aytıp ótedi, olardıń hár qıylı |
|
|||
|
kóz-qaraslardı |
táriplewdegi |
|
||
|
úlesin baxalaydı. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
№2 qosımsha Shınıǵıw
Anglichan filosofı, matematigi B. Rassel filosofiyanıń ózgesheligi hám jámiyettegi roli haqqında pikirley otırıp, tómendegi kóz-qarastı bildiredi: «Filosofiya meniń túsiniwimshe teologiya menen ilim ortasında turıwshı taraw. Teologiya sıyaqlı ol ilim tárepinen ele anıq sheshimi bolmaǵan máseleler haqqında pikir júritedi, biraq ol óz máselelerin iláhiy kúsh qúdiret yamasa dástúrge tiykarlanıp emes, al insan aqılına tiykarlanıp sheshiwge háreket etedi. Barlıq anıq bilimler ilimga tiyisli; barlıq dogmalar, olar anıq bilimlerden joqarı turatuǵın bolǵanlıǵı ushın teologiyaǵa, yaǵnıy dinge tiyisli. Biraq teologiya menen ilim arasında Bos jer bar, ol din tárepinen de, ilim tárepinen de hújimge ushrap otıradı; bul Bos jer filosofiya bolıp tabıladı.»
(B. Rassel. Istoriya zapadnoy filosofii. M.1959. s 7.)
Filosofiyanıń predmeti hám jámiyettegi ornı xaqqındaǵı bunday anıqlamaǵa siz qosılasız ba? Óz juwabıńızdı túsindirip beriń.
Teologiya ― qanday da bir dindi tiykarlap beriwshi táliymat. Dogma ― Anıq belgilengen, isenimge tiykarlanıwshı dúnyaǵa kóz-
qaras.
218
Shınıǵıwlardı sheshiw texnologiyası.
Jumıstı orınlaw |
|
|
Iskerlik |
|
|
basqıshları |
|
|
|
|
|
I basqısh |
Shınıǵıwdı jaqsılap oqıp alıw kerek |
|
|||
|
|
|
|||
II basqısh |
Túsiniksiz sózlerge anıqlıq kiritip alıw |
|
|||
|
kerek |
|
|
|
|
III basqısh |
Shınıǵıwdıń sheshiliw jolı boyınsha bir neshe |
||||
|
variantlardı kórip shıǵıw (oylarıńızdı jazba |
||||
|
formaǵa keltirgenińiz usınıs etiledi). |
|
|||
|
|
||||
IV basqısh |
Shınıǵıw sheshimi boyınsha pikirlerińizdi |
||||
|
tekserip |
kóriw, |
oylarıńızǵa |
anıqlıq |
|
|
kiritiw |
|
|
|
|
V basqısh |
Durıs |
dep esaplaǵan |
varianttı |
awızeki |
|
|
formada bildiriw. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
219
№2 Tema: Áyemgi Shıǵıs xam Oraylıq Aziya ellerinde filosofiyalıq oydıń payda bolıwı hám rawajlanıwı. Áyyemgi grek filosofiyası.
Seminar
Toparı: 2-kurs Qaraqalpaq filologiyası Studentlerdiń qabilet dárejesi: I-dáreje(oqıwshılıq)
Oqıtıw waqtı: saat 2 saat
Oqıtıw |
sabaǵınıń |
1. Áyemgi Shıǵıs ellerinde filosofiyalıq oydıń |
|
strukturası/ Seminardıń |
qáliplesiwi. |
||
2. Oraylıq Aziyada filosofiyalıq oylardıń júzege |
|||
|
|
||
jobası |
|
kele baslawı. Avesto. |
|
|
|
3. Áyyemgi grek filosofiyası. |
|
Oqıw |
sabaǵınıń maqseti: Filosofiyalıq |
oylardıń |
payda |
bolıw hám rawajlanıw |
||||||||||||
|
|
|
basqıshları, |
|
|
Áyemgi |
Shıǵıs |
hám |
Grek |
filosofiyası |
||||||
ózgeshelikleri haqqında bilimlerdi qáliplestiriw. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Pedagogikalıq wazıypaları: |
|
Oqıtıw iskerliginiń nátiyjeleri |
||||||||||||||
1.Filosofiyanıń júzege keliwi mifolgiya |
|
|
|
Student: |
|
|
|
|||||||||
1. |
Áyyemgi Vavilion hám Mısrdaǵı |
|||||||||||||||
menen baylanıslılıǵın Áyemgi Vavilion |
||||||||||||||||
dáslepki filosofiyalıq |
oy- |
pikirler |
||||||||||||||
hám |
Mısrda |
filosofiyalıq |
|
|
oylardıń |
|||||||||||
|
haqqında aytadı. |
|
|
|
|
|||||||||||
mısalında tanıstırıw. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
2.Konfuciylik hám daosizmniń tiykarǵı |
||||||||||||
2.Áyyemgi |
Qıtay filosofiyası |
haqqında |
||||||||||||||
ideyaların hám |
olardıń |
áhmiyetin |
||||||||||||||
ulıwma |
|
pikirdi qáliplestiriw. |
||||||||||||||
|
túsindireip beriw. |
|
|
|
||||||||||||
3.Áyyemgi |
|
|
Hindistan |
|
|
|
||||||||||
|
|
3. |
|
Áyyemgi |
|
Hindistandaǵı |
||||||||||
filosofiyasınıń |
ózgesheliklerin |
|
|
|||||||||||||
filosofiyalıq baǵdarlardı sanap berdi. |
||||||||||||||||
túsindiriw. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
4. Avesto hám |
Oraylıq |
Aziyadaǵı |
||||||||
4.Áyyemgi |
dáwirde Oraylıq |
|
|
Aziyadaǵı |
||||||||||||
|
|
dáslepki ápsana ham diniy túsinikler |
||||||||||||||
|
|
|
diniy-mifologiyalıq oylar |
|||||||||||||
|
|
|
mısalında bul |
jerdegi |
|
filosofiyalıq |
||||||||||
mısalında |
|
bizde filosofiyalıq |
|
|||||||||||||
|
|
oydıń |
|
rawajlanıwınıń |
||||||||||||
kóz-qaraslardıń |
|
|
qáliplesiw |
|
|
|||||||||||
|
|
ózgesheliklerin analizleydi. |
|
|
||||||||||||
ózgeshelikleri |
haqqında |
|
bilimleridi |
|
|
|||||||||||
|
5. |
Áyyemgi |
|
Grek |
|
filosofiyasın |
||||||||||
qáliplestriw. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
dáwirlerge |
|
bóledi |
|
|
|||||||
5.Áyyemgi |
|
Grek |
filosofiyasınıń |
|
|
|
||||||||||
|
|
hám klassifikaciyalaw |
|
|
||||||||||||
klassifikaciyasın túsindiriw. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
ólshemin kórsetedi. |
|
|
|
|||||||||
6.Kosmologiyalıq |
dáwir |
|
grek |
|
|
|
|
|||||||||
|
6.Milet mektebi, Geraklid, Pifagor, |
|||||||||||||||
filosofiyasına sıpatlama beriw. |
||||||||||||||||
|
Eley |
|
|
mektebi, |
Demokrittiń |
|||||||||||
7.Klasssikalıq |
dáwir |
filosofiyası |
|
|
|
|||||||||||
filosofiyalıq kózqarasların túsindirip |
||||||||||||||||
wákilleri |
Sokrat, |
Platon, |
|
|
Aristotel |
|||||||||||
|
|
beredi. |
|
|
|
|
|
|
||||||||
dóretiwshiligi haqqında bilimlrdi payda |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
7. |
Sokrat, |
|
Platon, |
|
|
Aristotel |
||||||||||
etiw. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
filosofiyasın |
talıqlayda |
hám |
olardıń |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ózgesheliklerin analizleydi. |
|||||||
Oqıtıw usılları |
«Miyge |
xújim»,toparlar |
menen |
220
|
islesiw |
|
|
|
|
|
|
Oqıtıw jumısın shólkemlestiriw |
Kollektiv, individual |
|
|
formaları |
|
|
|
Oqıtıw quralları |
Taqatpa materiallar, plakat |
||
|
|
|
|
Oqıtıw sharayatları |
Kishi |
toparlar |
menen islewge |
|
qolaylastırılǵan auditoriya. |
||
|
|
||
Monitoring hám bahalaw |
Tez túrde soraw(blic-opros), |
||
|
|
|
|
Texnologiyalıq karta
Jumıs |
|
Iskerliktiń mazmunı |
|
|
||
basqıshları, |
|
|
|
|
|
|
Oqıtıwshınıń |
|
Studenttiń |
||||
waqıt |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
Birinshi |
Miyge hújim metodın pánde |
Sabaq |
|
jobasında |
||
basqısh. |
qollanıw ushın texnologiyalıq karta |
belgilengen |
sorawlarǵa |
|||
Tayarlıq |
islep shıǵaradı (Qosımsha |
|
tayarlanadı |
|
||
|
№1) |
|
|
|
|
|
Eknshi basqısh. |
Sabaqtı ótiw qaǵıydaları hám |
Tıńlaydı, |
|
sorawlar |
||
Kirisiw bólimi. |
bahalaw |
kriteriyleri |
menen |
beredi. |
|
|
(10 minut) |
tanıstıradı. |
|
|
|
|
|
|
Studentleri úsh toparǵa bóledi, hár |
|
|
|
||
|
qaysısına óz aldına tapsırmalar |
|
|
|
||
|
beredi. |
|
|
|
|
|
Úshinshi |
Studentlerdiń toparlardaǵı isin |
Toparda óz pikirlerin |
||||
basqısh. |
|
baqlap |
otıradı |
aytıp talıqlaydı |
||
Tapsırmaǵa |
aktivlestiredi, járdem beredi. |
|
|
|
||
tarlıq |
|
|
|
|
|
|
(20 minut) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Tórtinshi |
Tapsırmaǵa |
|
tayarlıqtı |
Hár bir topardan wáki |
||
basqısh. |
juwmaqlaydı. Juwmaqlardıń taxtaǵa |
shıǵıp |
óz |
toparınıń |
||
Nátiyjelerdi |
jazılıwın qadaǵalap baradı |
nátiyjelerin taxtaǵa jazadı |
||||
jazıw |
|
|
|
|
|
|
(5 minut) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Besinshi |
Studentlerdiń bir biriniń nátiyjelerin |
Toparlar |
|
óz |
||
basqısh. |
|
talıqlawın |
nátiyjelerin qorǵaydı. |
|||
Juwaplardı |
basqarıp otıradı. Ayrım jerlerde |
|
|
|
||
analizlew. |
anıqlıqlar kirgizip barad. |
|
|
|
|
|
(30 minut) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
221