Filosofiya, etika, estetika, logika
.pdf
Gózzallıq kategoriyası
• Estetikanıń tiykarǵı kategoriyası.
•Gózzallıq – bul, ómirdi tolıq hám konkret sáwlelendiriwshi, qarańǵılıqqa qarsı túrıp, jaqtılıqqa baslawshı progressiv baslama
•Basqa estetikalıq kategoriyalar gózzallıqtıń mazmunın ashıw ushın qollanıladı.
172
173
174
Kóterińkilik kategoriyası
•Insan imkaniyatlarınıń sheksizligin sáwlelendiriwshi kategoriya.
•Ol insan ómiriniń keń imkaniyatlarǵa iye ekenligin hám insan óz ómirin jetilistirip barıwı kerekligine shaqırıp otıradı
175
№3Qosımsha
1.Estetika sózi neni ańlatadı? *1.seziw, qabıllaw arkalı seziw
2.gózallıq
3.kaxarmanlıq
4.garmoniya
5.komiklik
2.Estetikanıń páni
1.gózallıq
2.iskusstvo
*3.xaqıykatlıqtı estetikalıq mengeriw
4.komiklik
5.tragiklik
3.Estetika termini neshinshi ásirde payda bolgan?
1.XV 2.XVI-XVII *3.XVIII
4.XIX
5.XX
4.Estetika termininiń 1-ret ilimiy aynalısqa túsirgen alım
1.Farabiy
2.Demokrit
3.Lukreciya *4.Baumgarten 5.Aristotel
5.Estetikalıq ideyalar dásle paydpa bolǵan eller
*1.Egipet, Vavilon, Indiya, Kitay
2.Greciya
3.Italiya
4.Franciya
5.Germaniya
6.Áyyemgi Grek estetikalıq oyındı materialistlik ilimniń baslaması qaysı alımnıń atı menen baylanıstırıldı?
*1.Geraklit
2.Platon
3.Aristotel
4.Demokrit
5.Sokrat
7.«Mimesis»-iskusstvonıń xaqıyqatlıqqa eliklew kóz-karasın jetildirilgen hám «katarsis»-qorqınısh, qáweter, rexim keliw arkalıruwxtıń tazalanıwın kóz-karasına tiykarlanǵan alım
*1.Aristotel
2.Avicenna
3.Foma Akvinskiy
4.Baumgarten
5.Platon
8.«Zatlardıń tábiyatı haqqında»
poemasında iskusstvonıń zárúrlikten payda bolganlıǵın tasıtyıqlaǵan alım
1. Geraklit
21.Asan tragediyası hám Amangeldiniń qaxarmanlıǵı Berdaqtıń qaysı shıǵarmasında sáwlelengen?
1.«Aqmaq patsha»
2.«Ernazar biy» *3. «Amangeldi»
4.«Aydos baba»
5.«Balam»
22.Oyanıw dáwiri estetikasının xarakterli belgisi
*1.insandı ulıǵlaw
2.normativizm
3.diniy boyaw menen búrkeliw
4.tábiyatqa tabınıw
5.qálegen obektti ulıǵlaw
23.Oyanıw dáwriniń belgili kórkem óner iyeleri
1.Kant, Gegel, Feyrbax
2.Leonardo DA Vinchi, Didro, Gilveciy *3.telezio, Mikelanjelo, Dyurer, shekspir
4.Gelveciy, Didro
5.Lukreciy, Demokrit
24.Klassicizm estetikasınıń xarakterli belgisi *1. normativlik
2.Janrlar menen til stilindegi erkinlik
3.«úshinshi qatlamınıń» mápin qorǵaw
4.haqıyqatlıqqa eriklew
5.realizm
25.Kant estetikasınıń tiykarǵı
kemshilikleri
*1.abstraktlıq hám tariyxıysızlıq
2.Formalizm
3.sensualizm
4.ilim menen iskusstvonı shatastırıw
5.moral hám iskusstvonı bara-bar dep qaraw
26.Gegel estetikasındaǵı iskusstvonıń úsh basqıshqa bóliniwi
*1.simvolikalıq, klassikalıq, romantikalıq
2.tas, kola, temir
3.qulshılıq, feodallıq, burjuaziyalıq
4.baslanǵısh, orta jokarǵı
5.waqıtlıq, keńislilik,waqıtlıqkeńislilik
27.Dizayn degen ne?
*1.predmetlik, ortanı qáliplestiriwdegi kórkem texnikalıq iskerliktiń túri
2.kórkem óner iyesiniń qıyalı, oyı
3.yosh
4.iskusstvonıń materialı
5.estetikalıq sezim
28.Miynettegi estetikalıq baslamanıń ashıqaydınlıǵı tiykarınan qaysı
176
2.Demokrit |
faktordan ǵárezli? |
*3.Lukreciy |
1. geografiyalıq ortalıqtan |
4.aristotel |
2. psixologiyalıq ortalıqtan |
5.Platon |
*3.sociallıq faktordan |
9. Aristoteldiń estetikalıq táliymatınıń |
4. adamlardıń kelisiminen |
elementleri katolik shirkeyadiń dogmalarına |
5. demografiyalıq faktordan |
baylanıstırıwǵa umtılgan orta ásir tusındaǵı iri |
|
ruwxaniy |
29. Alımnıń estetikalıq mádeniyatına tiyisli |
1. Nikolay Kuzanskiy |
elementler |
2. Avgust Blajennıy |
1. fantaziya |
3. Jelevio |
2. fantaziya, intuiciya |
*4.Foma Akvinskiy |
*3.fantaziya, intuiciya, yosh |
5.Shekspir |
4.yosh |
10. Batıs Evropanıń orta ásirlik |
|
iskusstvosınıń jetekshi túri |
30. Kórkem (xudojestvennoe soznanie) hám |
1. Skulptura |
estetikalıq sananıń ara qatnası |
2. Muzıka |
1. bara-bar qubılıslar |
3. ádebiyat |
2. birin-biri qamtıy almaytuǵın |
*4.arxitektura |
qubılıslar |
5.jivopis |
*3.estetikalıq sana kórkem sanadan keń |
11. Orta asirde shıǵıs ellerinin |
4.kórkem sana estetikalıq sanadan ken |
iskusstvosında keń tarkalgan naǵıslar |
|
1. qoshkar shaqlı naǵıslar |
31. Estetikalıq sananıń tiykarǵı |
2. ápiwayı naǵıslar |
elementleri |
*3.órme naǵıslar (arabeski) |
1. estetikalıq sezimler |
4. tırnaqsha múyiz naǵıslar |
2. estetikalıq sezimler, ideallar |
5. iyrek naǵıslar |
*3.estetikalıq sezimler, kóz-qaraslar, teoriyalar |
12. Orta asr oraylıq aziya ellerinde kitap |
4. estetikalıq teoriyalar |
bezew óneri qaysı oyshıllardıń kitaplarınan |
5. estetikalıq pikir |
kóremiz |
|
1. Ferdausiy |
32. Gózzallıqtı kosmosqa tán obektiv |
2. Nawayı |
nárse degen antiklik dáwirdiń oyshılları. |
*3.1 hám 2 |
1.Platon, Aristotel |
13. Arablar Oraylıq aziyanı basıp algannan |
*2.Geraklit, Pifagorshı, Empedokl, Demokrit |
keyin kanday súwretlerdi salıya kadaǵan |
3. gelveciy |
etildi. |
4. Dekart |
*1.adamlardıń hám jániwarlardıń |
5. Lessink |
2. daraklardıń |
|
3. aspannan |
33. Oyanıw dáwiri tusındaǵı |
4. jerdiń |
iskusstvonıń jetekshi túri |
5. suwdıń |
1. Arxitektura |
14. Orta ásirlerdegi oraylıq aziyadaǵı |
2. Skulptura |
estetikalıq oydıń wákilleri |
3. muzıka |
*1.Ferdausiy, Xorezmiy, |
*4. jivopis |
Farabiy,Beruniy |
5. ádebiyat |
2. Abay |
|
3. A.Donsh |
34. Gózzallıqtıń tiykarı |
4. Berdak |
1. garmoniya, simmetriya, ólshem |
5. Toktasıl |
2. ómir |
15. «Kitap-ash-shifa» (shıpa tabıw kitabı) atlı |
3. ulıwma tártipke túskenlik |
kitabında muzıkanı den sawlıqqa |
*4. 1,2 hám 3 |
paydalanıwdı tiykarlaǵan alım |
5. ápiwayı eliklew |
1. Farabiy |
|
2. Xorezmiy |
35. Gózzalllıqtıń jámlengen kórinisi |
3. Ferdausiy |
|
*4.Ibn Sino |
|
177
5. Beruniy
16.Biybixanım sobor-meshiti qaashan salındı.
1.1316
2.1415
*3.1399-1404
4.1405
5.1501
17.Qaraqalpaqstannıń Xojelide jaylasqan Gauir kala (Mixdakxan) bastırma ayuanın diywallarındaǵı hám ılayǵa jazılǵan jazıwlar hám orgamental oyma naǵıslır qaysı ásirge tiyisli?
1.XV 2.XIV 3.IX-X
4.VII-VIII
5.XVI
18.Túslik Aral boyı halıqlarınıń estetikalıq iskerligi hám sana sezimi tuwralı maǵlıwmatlardıń dáslepki derkeleri
1.Janbas qala (b.e.sh.IV a)
2.Topıraq qala (b.e.sh. III a)
3.Qoy qırılǵan qala (b.e.sh.I a)
4.barlıǵı durıs
19.«Xalıq ushın» qosıǵınıń avtorı
1.Ajiniyaz
2.Otesh *3. Berdak
4.Omar
5.Ayapbergen
20. Izertlewshilerdiń pikirinshe «Alpamıs», «Koblan» «Kurbanbek» hám basqa qaxarmanlıq dástanlardıń tiykarǵı motivi ne bolıp tabıladı?
1.jawlap alıw
2.osh alıw
*3.shańaraq ushın gúres ideyası 4. qara bastıń ǵamı
1.ádeyabiyat
2.jivopis *3.iskusstvo
4.muzıka
5.arxitektura
36.Garmoniya degenimiz ne?
1.simmetriya
2.sáykeslik
*3.tártipke túskenlik, simmetriya, proporciya, háreket, rawajlanıwdaǵı qarama-karsılıqlardıń gúresi
4.proporciya
5.emociya
37.Gózzallıqtıń birinshi mártebe kózge taslanatuǵın belgisi
*1.reń, ses, kelbet, forma, sınbat
2.tártipke túskenlik
3.waqıt
4.keńislik
5.erkinlik
38.«Kóterińkiik haqqında» traktatınıń avtorı
1.Geraklit
2.Demokrit
3.Platon *4.Longin 5.Sokrat
39.Kóterińkilik mánisi
1.gózzallıqtıń ayırmashılıǵı joq
2.gózzalllıqtıń tiykarında sapalıq,
kóterińkiliktiń tiykarında sanlıq túsinikler bar
3. gózzallıq mudamı ózine tartadı, kóterińkilik ózine
*4. gumanistlik ideallardı tastıyıqlawda konservativlik kúshlerdiń qorqınıshın jeńiw, qaxarmanlıq
40. Qaxarmanlıqtıń kóterińkilik penen baylanısı
1.qaxarmanlıq kóterińkiliktiń penen baylanısı
2.qaxarmanlıqtıń kóterińkilikke qatnası joq *3.kóterińkilik-qaxarmanlıq
4.kóterińkilik-tragiklik
5.kóterińkilik-komiklik
178
№2 Tema: Iskusstvonıń mazmunı, jámiyettegi tutqan ornı.
Tematikalıq lekciya. Toparı: 2-kurs Yuridika fakulteti.
Studentlerdiń qabilet dárejesi: III-dáreje(evristiklıq)
Oqıtıw waqtı: 2 saat
Studentler sanı: 110
Oqıtıw |
sabaǵınıń |
|
1. |
Iskusstvonıń mazmunı hám mánisi |
||||||
strukturası/ |
Lekciyanıń |
|
2. |
Iskusstvonıń atqaratuǵın wazıypaları. |
||||||
|
3. Iskusstvonı klassifikaciyalaw negizleri |
|||||||||
|
|
|
|
|
||||||
jobası |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Oqıw sabaǵınıń maqseti: iskusstvonıń jámiyetlik ómirdiń basqa tarawlarınan |
||||||||||
ózgesheligin, jámiyet ómiri ushın áhmiyeti háqqında |
|
|
||||||||
bilimlerdi qáliplestiriw. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Pedagogikalıq wazıypaları: |
|
|
Oqıtıw háreketiniń nátiyjesi: |
|||||||
1. |
Iskusstvonıń jámiyetlik |
sananıń |
1. |
Iskusstvonıń |
jámiyetlik |
|||||
bir |
forması sıpatındaǵı |
ózgesheliklerin |
sananıń bir forması sıpatındaǵı |
|||||||
túsindiriw. |
|
|
|
|
|
ózgesheliklerine sıpatlama beredi.. |
||||
2.Iskusstvonıń ruwxıy sistemadaǵı basqa |
2.Iskusstvonıń ruwxıy sistemadaǵı |
|||||||||
tarawlar menen baylanısın túsindiriw. |
basqa tarawlar menen baylanısına |
|||||||||
3.Iskusstvonıń biliwlik hám tárbiyalıq |
mısallar keltiredi. |
|
||||||||
wazıypaların túsindiriw. |
|
|
|
|
3. Iskusstvonıń biliwlik hám tárbiyalıq |
|||||
4. |
Iskusstvonıń |
|
gedonistlik |
wazıypalarına mısallar keltiredi. |
||||||
wazıypasın túsindiriw. |
|
|
|
|
4. |
Iskusstvonıń |
gedonistlik |
|||
4.Iskusstvonı klassifikaciyalaw negizleri |
wazıypasınıń áhmiyetin kórsetedi. |
|||||||||
menen tanıstırıw. |
|
|
|
|
. |
|
|
|
||
5. |
Súwretlew |
iskusstvosı |
janrları |
4. Iskusstvonı túrlerin kórsetedi.. |
||||||
haqqında xabar beriw. |
|
|
|
|
5. Jivopis, grafika, skulptura, ámeliy |
|||||
6. |
Iskusstvonıń |
janrları |
arasında |
bezew ónerlerin túsinedi. |
|
|||||
differenciaciya hám integraciya qubılısın |
6. sintetikalıq iskusstvo túrlerine |
|||||||||
túsindiriw. |
|
|
|
|
|
mısallar keltiredi.. |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Oqıtıw usılları |
|
|
|
|
Túsindiriw, lekciya vizualizaciya, |
|||||
|
|
|
|
|
||||||
Oqıtıw jumısın shólkemlestiriw |
|
Frontal, individual |
|
|
||||||
formaları |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Oqıtıw quralları |
|
|
|
|
Lekciya tekstleri, vizual materiallar |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Oqıtıw sharayatları |
|
|
|
Video |
proektor |
menen |
támiynlengen |
|||
|
|
|
|
|
|
auditoriya |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Monitoring hám bahalaw |
|
|
|
test |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
179
Texnologiyalıq karta
Jumıs basqıshları, |
Iskerliktiń mazmunı |
||
waqıt |
|
|
|
Oqıtıwshınıń |
Studenttiń |
||
|
|||
|
|
|
|
Birinshi |
1.1. Pánniń ataması, auditoriyalıq |
Tıńlaydı, pánniń ataması |
|
basqısh. |
saatlar, óz-betinshege ajıratılǵan |
saatlar sanın jazıp aladı. |
|
Kirisiw |
saaatlar sanı hám bahalaw kriteriyleri |
Temanıń ataması, jobası |
|
bólimi. (15 |
menen tanıstırıw |
hám ayrım ádebiyatlar |
|
minut) |
1.2. Temanıń ataması, jobası hám |
atamaların jazıp aladı |
|
|
ádebiyatlar dizimi menen tanıstırıw |
sorawlar beredi. |
|
|
(Qosımsha №1). |
|
|
|
|
|
|
Ekinshi basqısh. |
2.1. Jobada belgilengen |
Tıńlap, áhmiyetli túsinik |
|
Tiykarǵı bólim. |
máselelerdi izbe-iz túsindiredi. |
hám anıqlamalardı |
|
(55 minut) |
(Qosımsha №2). |
konspektlep baradı, |
|
|
2.2. Jobadaǵı hár-bir máseleden |
sorawlar beredi. |
|
|
keyin soraw-juwap ótkeredi. |
|
|
Úshinshi |
3.1. Temanı juwmaqlaydı, eń |
Sorawlar beredi. |
|
basqısh. |
tiykarǵı túsinik hám |
|
|
Juwmaqlawshı |
problemalarǵa dıqqattı |
|
|
bólim. |
qaratadı. |
|
|
(10 minut) |
3.2. Test tarqatadı. |
|
|
|
(Qosımsha №3). |
|
|
|
3.3. Kelesi sabaq teması menen |
|
|
|
tanıstıradı. |
|
|
180
Qosımsha №1
IIskusstvonııń mazmunıı hám jjámiiyettegii ornıı
Tayarllaǵan` f..ii..d A..Berdiimuratova
|
|
t rl |
: |
|
|
|
|
||
|
|
ttayarrllagan:: f.i.d |
|
|
31.12.2010 |
|
A.Berdimuratova |
1 |
|
181