Uliwma_pedagogika_paninen

3.Siz mektepte oqıǵan dáwirińizde mektebińizde usıǵan uqsas waqıyalar júz berdime, sonda pedagoglarıńız qanday jol tutqan edi?

4.Oqıwshılardıń bunday tártipsiz bolıwında kóbirek kimler ayıpker dep oylaysız?

5.Oqıwshılar psixologiyalasın analiz qılıń.

40- másele.

Dene mádeniyatı sabaǵında.

Bul waqıya dene tárbiyası sabaǵında futbol boyınsha klasslar arasında jarıs waqtında bolǵan edi. Parallel‘ klasslar (8 klass) oqıwshıları arasında qandayda bir kelispewshilik kelip shıǵıp, hátteki izi tóbeleske de aylanıp baratır edi. Bunı kórgen muǵallim uzaqtan juwırıp keldi hám sebebin soray basladı. Ol balalardıń janına barıp, aralaspaqshı bolǵanında basqa klasstıń bir oqıwshısı onı tanımastan anasınan bılay qaytarıp, sógip jiberdi. Biraq onıń muǵallim ekenin keyinirek bilsede, júzin basqa balalarǵa burıp, olar menen jánjellesiwin dawam ete berdi.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Bul waqıyaǵa siziń jeke pikirińiz qanday?

2.Bul waqıyaǵa mektep basshılıǵı tárepinen baha beriliwi kerek dep esaplaysızba?

3.Siz sol muǵallimniń ornında bolǵanıńızda qanday is tutqan bolar edińiz?

4.Balalardıń bunday unamsız is-háreketlerine psixologiyalıq jaqtan baha beriń.

5.Balalardıń ózin uslap tutıwı, shańaraq ortalıgına, jámiyetlik ortalıqqa qanday tásir jasawı múmkin?

41- másele.

Suflyor.

Mektepte bir oqıwshı bar, ol júdá jaqsı eslep qalıw qábiletine iye. Ol qálegen tekstti, qosıq qatarların, informaciyanı tez yadlap aladı. Mektepte ótkeriletuǵın bayramlar waqtında ózine tapsırılǵan rol‘di atqarıw menen birge basqalarǵa suflyorlıq etip turadı. Ol óziniń usı hádden tıs «belsendi» xarakteri menen basqalardıń ózlerin kórsetiwine jol qoymay, bayramlardı ótkeriw processinede óziniń keri tásirin tiygizip atır.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1. Bunday qábiletli oqıwshını qollap-quwatlaw kerek dep oylaysızba?

72

2.Ondaǵı unamlı qásiyetlerdi saqlap qala otırıp, unamsızların saplastırıw boyınsha qanday usınıslardı bergen bolar edińiz?

3.Oqıwshınıń qábiletliligi qalay júzege shıqqan?

4.Bayramlarda, roller oqıwshılarǵa qalay bólistiriliwi kerek dep

oylaysız?

42- másele. Báhár aylarınıń birinde 2-a klastıń matematika sabaǵı waqtında, Alpamıs penen Arıslan arzımaǵan nárseniń ústinen jánjel basladı. Olar jaqın dos edi. Olardıń jánjellerine oqıtıwshılar da, ataanalar da aralastı. Alpamıstıń ata-anası Arıslannıń ata-anasına seniń balańnan bolıp tur, barlıq bále, dese, Arıslannıń ata-anası meniń balam onday balalardan emes, ayıp seniń balańda dep bir-biri menen aytısıp ketti.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Bul jáǵdayda, balalardı jarastırıw ushın qanday shara tutıw lazım?

2.Siz oqıtıwshısız, sabaq waqtında eki oqıwshı jánjellesse ne islegen bolar edińiz?

3.Ata-analar ne islew kerek edi?

4.Doslıq degende neni túsinesiz?

4. Doslıqtıń oqıwshılar psixologiyasında tutqan ornı qanday?

44- másele. Klasımızda qulqı awır klasslasıńız bar, onıń isháreketleri sebepli sabaq bárqulla bólinedi. Bir kúni oqıtıwshı taza temanı túsindirip atırǵan waqıtta Alpamıs sırttan esikti qaqpastan ishke kirip ornına otırıp aldı. Oqıtıwshı Alpamıstı taxtaǵa shıǵarıp, bul ne islegeniń, sen kimge húrmetsizlik kórsetip atırsań, húrmet degen nárseni bileseńbe, mına waqıyanı aytıp bereyin saǵan, dep aqıl násiyatın aytıp ketti. Sabaq kóbirek oqıtıwshılardıń mine usı sıyaqlı násiyatları menen tawsıladı. Bul kimler ushın unamlı, kimler ushın unamsız.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Usı klasslasıńızdıń is-háreketlerin qay tárizde durıslaw múmkin?

2.Alpamıstıń tárbiyasında qanday boslıq bolǵan bolıwı múmkin.

3.Oqıtıwshı bunday jaǵdayda ne islewi kerek.

4.Alpamıstıń minez-qulqı qaysı tipke kiredi?

5.Alpamıstıń minez-qulqına psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń. 45- másele. Siz oqıtıwshısız. Klastaǵı hámme oqıwshılar sizdi

húrmetleydi. Sabaq ótip atırsız. Sabaq processinde eki qızdıń basqa nárse menen shuǵıllanıp otırǵanın sezip qaldıńız. Qızlarǵa bildirmey olardıń aldına barasız. Qızlar kúlkili suwret sızǵan, suwrettiń astında siziń atıńız hám kóp aytatuǵın sózlerińizdi jazıp qoyǵan edi. Siz bul oqıwshını turǵızıp klass aldında bul kimniń suwreti dep soradıńız. Oqıwshı qızlar

73

úndemedi. Olardı taxta aldına shıǵarıp bir neshe qopal sózlerdi ayttıńız. Oqıwshı qızlar qapa bolıp tómen qarap otırdı. Erteńine qızlardıń birewiniń ata-anası mektep direktorına arzasın jazıp kelip, bul oqıtıwshını jumıstan shıǵarasız dep talap etti.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Bunday jaǵdayda qanday jol tutqan bolar edińiz?

2.Bul jaǵday qaysı jastaǵı oqıwshılarǵa tuwrı keledi?

3.Bul dáwirdegi qızlardıń psixologiyası qanday ózgesheliklerge iye dep oylaysız?

4.Mektep direktorı ornında bolǵanda ne isler edińiz?

5.Oqıwshı qızlarǵa psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń hám analiz qılıń.

6.Ata-analardıń bul islegen isin psixologiyalıq jaqtan analiz qılıń.

46- másele. Dene tárbiyası sabaǵı ushın anası Alisherge taza arnawlı

ayaq kiyim alıp berdi. Biraq bir neshe kúnnen soń bala bul ayaq kiyimin joytıp alǵanın ayttı. -Endi tazasın alıw kerek, - dedi bala anasına.

– Ospan tánepis payıtında meniń ayaq kiyimimdi kiyip futbol oynaǵan edi, qáy jerde qalǵanın bilmeydi. Hámmemiz birgelesip izledik, biraq hesh jerden taba almadıq. Keyingi háptede dene tárbiyası sabaǵına Alisher qatnasa almadı. Alisherdiń ayaq kiyimin bolsa Ospan kiyip júr. Oqıtıwshı Ospannnan Alisherdiń ayaq kiyimin ózine qaytarıp ber dese, ol ketanı maǵan apam alıp berdi dep jılap úyine qaytıp ketti hám anasın alıp keldi. Anası oqıtıwshıǵa haqıyqat bar waqıyanı aytıp berdi. Oqıtıwshı ne islerin bilmey qaldı.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Siz anaǵa qanday jol tutıwın másláhát bergen bolar edińiz?

2.Siz beretuǵın usınıs nelerge tíykarlanadı?

3.Klass basshısı balaǵa hám onıń anasına qanday pedagogikalıq poziciyanı qollanıwı kerek?

4.6-klass penen tárbiyalıq jumıstı alıp barıp atırǵanda qanday máseleni qoyıwı hám óz tárbiyalanıwshıları menen nelerdi ótkiziwi kerek boladı?

5.Alisher menen Ospannıń minez-qulqı menen tárbiyasın analiz

qılıń.

6.Bunday jaǵdayda oqıtıwshı ne islew kerek edi?

47- másele. Nókis qalası mektepleriniń birinde matematika oqıtıwshısı máselelerdi oqıwshılarǵa úyge tańlap beredi. Bul sonı ańlatadı, úyge eki-úsh márte, ayrımlarına tórt márte másele beriledi, oqıwshı bolsa onıń ishinen qálegenin tańlap aladı. Durıs, bunda tekseriw

74

qıyın, biraq qızıqlı. Sol muǵallim, ayırım waqıtları úyge matematikalıq bayan jazıwdı tapsıradı - oqıwshılarǵa anıq túrdegi hám belgili sheshimge iye bolǵan yaki 10 minutqa mólsherlengen, qálegen túrdegi «Oylap tabıw» wazıypası beriledi. Erkin dúzilgen máseleler boyınsha waqtı-waqtı menen tańlaw uyımlastırıladı.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Oqıtıwshı óz jumısındaǵı bunday usıllar toplamın qanday maqset penen islep shıǵadı?

2.Sol is usılların óz is tájiriybesine muwapıq qollaw lazım bolǵan qatar shártlerdi qollanadı.

3.Sol oqıtıwshınıń ornında bolǵanda siz ne islegen bolar edińiz?

4.Oqıtıwshınıń bul usılı oqıwshılar psixologiyasına qalay tásir jasaydı?

5.Oqıwshılar arasında ótkerilip barılatuǵın tańlaw olardıń uqıplılıqların rawajlandırıwda qanday áhmiyetke iye boladı?

48- másele. Tómendegi kórsetilgen hár qıylı sabaqlarda oqıtıwshılardıń bahalawshı kóz qarasları menen tanısıń.

– Mırzagúl sen máseleni sheship atırsań ba yamasa waqıttı sozbaqshısań ba? Hámme seniń sheshimińdi kútip sharshadı, iltimas tezirek háreket et.

– Tek úsh. Menińshe eger seniń dápterdegi jazıwlarıń ıqshamlıraq bolǵanda, basqa balalar dúzetip shıqqan kemshilikler bolmas edi.

– Biybisaranıń sodanıń formulasın bilmegenligi meni júdá renjitti. Sonda ol qalay basqa reaktivler arasınan sodanı taba aladı? Kislotanı neytralizaciyalaw ushın bizge áyne sol soda kerek boladı ǵoy. Demek Biybisara bizge reakciyanı da kórsete almaydı hám onıń teńlemesin de jaza almaydı. Mine Biybisara seniń juwabıńda qansha kemshilik bar eken. Al ústirtin qaraǵanda seniń kemshiligiń tek sodanıń formulasın bilmegenligińde bolıp kóringen edi. Otır.

– Sen qáte jiberip atırsań… Onı óziń dúzete alasań ba?

– Menińshe sende bir nárse jetispey turǵanday, óziń qalay oylaysań?

– Qáne balalar ne qılamız, oǵan jáne bir imkániyat beremiz be, yamasa máseleden azat etemizbe? Bunday máselelerdi házir biz hámmemizde sheshe alatuǵın dárejege jettik ǵoy, Alisher? Erinsheklik sennen ústem keliwin moyınlaysań ba? Múmkin sen endigi sabaqqa shekem onı meńgerip bizlerdi quwıp jeterseń? Soǵan isensek bolama? Onda otıraǵoy.

– Tilekke qarsı balalar, sizlerdiń járdemińiz benen de Nargiza máseleni sheshe almadı. Otır Nargiza. Qaǵıydalardı oqıw kerek.

75

–Sarsenbaydıń juwabınıń jetiskenlikleri hám kemshiliklerin salıstıra otırıp men oǵan sonda da bes qoyıw niyetindemen. Sarsenbay sonda da degen sózden renjimedińbe?

–Arıslandı tıńlaw úlken shıdamlılıq talap etedi. Onıń maǵlıwmat beriw tezligi minutına eki sóz benen sheklenedi meni túsiniwińizdi qáleymen: oǵan shereklik baha qoyılıwı kerek, al men ele azǵana bolsada túsinikli juwaptı ala almadım. Sol ushında sabırlı bolıwıńızdı sorayman. Arıslan dawam et.

–Sapargúl, otır. Saǵan juwabıń ushın eki bahasın qoyaman, doslıq qatnasıǵı hám járdemi ushın Gulayımǵa da sol baha, jáne sabaqta tınısh otırıp úyreniwi ushın kúndeligine eskertiw beremen.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1. Hár bir pikirdi qarap ótiń. Olardan paydalanǵan oqıtıwshı qanday

tálim beriwshi hám tárbiyalawshı máselelerli sheshedi?

2.Bul pikirlerdiń ishinde ayrıqsha sátli shıqqan hám sátsiz shıqqan pikirlerdi tańlap alıń. Juwaptı motivleń.

3.Oqıtıwshınıń bul bahalaw kóz-qarası oqıwshılar psixologiyasına qanday tásir kórsetedi?

4.Oqıwshılar oqıtıwshınıń bul bahalaw usılın qalay qabıl etedi dep oylaysız?

49- másele. 5-klass oqıwshısı Alisher qosıq hám gúrrińlerdi jaqsı eslep qala almaydı. Klass taxtası aldında ádette basındaǵı 2 -3 qatardı aytadı hám toqtap qaladı hám tınısh turıp aladı yamasa ulıwma basqa nárselerdi aytıp ketedi. Hárbir "2‖ baha, Alisherdiń ashıwın keltirer edi. Oqıtıwshı balalardan Alisherdi ózin júdá joqarı bahalaytuǵının balardan biri ekenligin bilip aladı. — Men onıń ózine joqarı baha qoyıw ózgesheligi menen jaqınnan tanıspaqshı boldım –degen edi, keyin ala ádebiyat oqıtıwshısı Arıwxan Muratbaevna óziniń kásipleslerine. Kúnlerden bir kún Alisherdi klass taxtası aldına shaqırıp, úy tapsırmasın soradı, keyin, oǵan búgin aldıńǵıdan jaqsı tayarlıq kóripseń dep 3 bahasın qoydı, sózleriń tınıq bolǵanda 4 bahasın qoyatuǵın edim deydi – ertesine men Alisherdi jáne klass taxtası aldına shaqırdım. Hámmesinen qızıǵı sonda, ol gúrrińniń mazmunın ayrıqsha bahaǵa aytıp berdi. Onıń kúndeliginde hám klass jurnalında birinshi márte 5 bahası payda boldı. Bul úlken jeńis edi. Tez arada Alisher ádebiyat sabaǵınan jaqsı oqıy basladı.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Oqıtıwshı óziniń qarar hám háreketlerinde oqıwshınıń qanday

psixologiyalıq hám jeke ózgesheliklerine tiykarlanǵan?

76

2.Pedagog bunnan keyin kanday xáreket etiwi kerek?

3.Alisherdiń xarakteri qaysı tipke kiredi?

4.Oqıtıwshınıń ornında siz bolǵanda ne isler edińiz?

50- másele. Kópshilik pedagog-psixologlar bilimlendiriw processin analiz qılar eken, onı jeterli dárejede basqarıp bolmaytuǵın process dep atap ótedi,

Bul pikirge múnásebetińiz.

1.Maqullaw hám qaralaw, qollap-kuwatlaw, jazalaw oqıwshınıń minez qulqın basqarıw hám dúzetiw quralı ma, ne ushın?

2.Oqıtıwshı, tárbiyashı oqıwshılardıń óz-ózin tárbiyalawına, basshılıq etiwine 4 wazıypanı kózde tutıwı kerek, sanap beriń.

3.«Tárbiyası qıyın» balalar pedagogikalıq qarawsızlıq nátiyjesi esaplanadı, bul pikirge óz múnásebeińizdi bildiriń.

4.L.S.Vıgotskiydiń pikirinshe, «qıyın» óspirim turmısı, múnásebetler xarakteriniń nátiyjesi», dep atap ótedi, usı pikirge múnásebeińizdi bildiriń.

5.Qaysar, ınjıq balalar menen islewdiń qanday psixologiyalıq usılların bilesiz?

6.Pedagog-psixologlardıń pikirlerine psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń.

51- másele. Sizdi informatika oqıtıwshısı dep esaplayıq. Sabaqta ayırıqsha bahalarǵa oqıytuǵın oqıwshılardan biri qatar boyınsha qaǵaz jiberip otır. Qaǵazdı tartıp alıp, birden onı ashıp kóresiz hám sol oqıwshınıń klasslas qızına atap jazǵan qosıǵına kózińiz túsedi.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Usı jaǵdayda siziń qarım-qatnasıńız qanday boladı?

2.Qaǵaz uzatıp otırǵan oqıwshıǵa ne degen bolar edińiz?

3.Sol oqıtıwshınıń ornında bolǵanda siz ne qılǵan bolar edińiz?

4.Oqıwshıǵa psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń hám analiz qılıń.

52- másele

Qaraqalpaq waqıt ólshemleri.

Qaraqalpaqlardıń waqıt ólshemi tábiyattıń qozǵalısı, tábiyattaǵı ózgerisler, olar menen birge jasap atırǵan haywanatlardıń háreketleri menen belgilengen. Tań qarańǵısı, qulan iyek, ala gewgim, tań atıw, kún shıǵıw, kún arqan boyı kóteriliw, kún tas tóbege shıǵıw, kún awa, tús awa, kún jambasqa awǵanda, kún bata, kúnniń qızılı batpay, kún uyasına jaqınlaǵanda, kún uyasına barǵanda, kúnniń qızılı batqan soń t.b waqıttı belgilewde kóbinese tayaq, arqan, irge paydalanǵan.

77

Waqıt ólshemin belgilewde sharwashılıqta bar detal‘lar: sút pisirim, et pisirim, et asım, biye sawım sózlerin baslı orientr retinde paydalanǵan.

Waqıttıń qansha bolǵanın qara úydiń uwıqları arqalı, uwıqlarǵa kúnniń túsiwi menen belgilegen. Kún arası eki uwıqtı shalsa, sút pisirim waqıt bolǵan. Eger jeti uwıqtı shalsa, biye sawım waqıt bolǵanı. Waqıt mólsherin belgilewde qara úydiń shańaraǵı menen uwıǵı ólshewish bolıp qalmay, al úy ishindegi múliklerdiń barlıǵı da boljawǵa dáneker boladı.

Qara úydiń zatları qáliplesken tártip boyınsha jıynaladı.

Waqıt ólshemi óz turmısı, olar menen birge jasap atırǵan haywanatlardıń háreketi, tábiyattaǵı ózgerisler, kosmos deneleriniń aylanıwı menen belgilengen. Waqıttı kóbinese mal menen ólshegen.

"Et pisirim waqıt" – bul eki, úsh saat.

"Et qaynatım" – bul ettiń birinshi qaynaǵan waqıtına ketken waqıt. "Sút pisirim waqıt" – bunı eń qısqa waqıtqa aytqan.

"Mal gúyis qaytarǵanın qoyǵan waqıt" – túngi saat 11-12 shaması. "Qulan iyek" – tań jańa saz berip ata baslaǵan waqıt.

Kúnniń shıǵıwınan baslap batqanǵa shekemgi waqıttı bir neshe bólekke bólingen. Azan, tús, tústen keyin, kesh dep tórt bólekke bólingeni menen, sol tórt bólekti bir neshe mayda bóleklerge bólip, onı da turmısta paydalanatuǵın zatların, waqıt ólshemin belgilewde paydalanǵan.

"Tań sári" – tań ata baslaǵan waqıt.

"Kún qulan iyek boldı" – kúnniń jańa jiyekten kóterilgen waqtı. "Kún arqan boyı kóterildi" – Bul shama menen jaz aylarında saat

azanǵı 7-8 bolǵan waqıt, qıs aylarında 9-10 bolǵan waqıt. "Kún tayaq tastam jerge keldi".

"Sáske"– bul saattıń 10-11 bolǵan waqtı.

"Tal tús", "shańqay tús" – bul kúnniń qara úydiń tal tóbesine kelgen waqıtın aytadı.

"Kún awdı" – adamnıń kóyleńkesiniń sozıla baslaǵan waqtı. "Ala gewgim" – kún batqan waqıt.

"Kún uyasına battı" – bul keshki waqıt. Túndi tórtke bólip qaraǵan.

"Eldiń aldı jatqan waqıt" – bul eldiń aldı jańa jatqan waqıt. "Qorazdıń birinshi shaqırımı" – bul túnńi saat 2-3 lerdiń waqtı. "Qorazdıń ekinshi shaqırımı" – bul túngi 4-5 lerdiń waqtı. "Tań sarǵayıp attı" – -kúnniń bata baslaǵan waqtı.

78

Tań sarǵayıp atar boldı, Úrker juldız batar boldı, Kelgen yarıń qaytar boldı,

Oyan endi Qızminayım. (Qaraqalpaq xalıq qosıǵı)

"Jılqı juwsaǵan waqıt" – Jılqı tań aldında juwsaydı. Jılqı tań juwsawında, ińir juwsawında qulınlaydı. Qoy menen eshkide tap usı waqıtta tuwadı. Bul juldızlardıń tuwıwına qarap belgilenedi.

"Tárezi juldızı tuwǵan waqıt" – Bul tańnıń suwıy baslaǵan waqtı. Tárezi juldızı tuwǵanda tań suwıydı. Boyın suwıqqa bermew ushın mallar oyanıp, usı waqıtta qıymıldap qoyadı.

S. Bahadırova -"Qaraqalpaq qanday xalıq kitabınan"

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Qaraqalpaq tariyxınan alınǵan bul ólshem úlgilerin milliy qádiriyatlarımızdıń bir elementi dep qarawǵa boladı dep esaplaysızba?

2.Bunıńday ólshem úlgilerinen házirgi dáwirde paydalanǵanlıǵınıń yaki ádebiy shıǵarmalarda sóz etilgenliginiń guwası bolǵansızba?

3.Bul milliy ólshem úlgilerin házirgi ólshem úlgileri menen salıstırıp kóriń?

4.Usı sıyaqlı milliy qadiriyatlarımız balalar, oqıwshılar sanasına qanday unamlı tásirin tiygizedi?

5.Sizler usı sıyaqlı milliy qadiriyatlarımızdıń qanday túrlerin

bilesiz?

2.2.“TÁRBIYA TEORIYASI” BÓLIMINE TIYISLI SORAWLAR

HÁM TAPSİRMALAR

53- másele.

PAYDAKÚNEM ÓMIRBEK.

Dem ishinde jigitlik dem-dem eken,

Jigit boldı, sóytip biziń Ómekeń. Qoltıǵında qayqılıqtıń qanatı, Úyge tiyer paydası sál kem eken. Sonda oǵan ata-anası sóyledi:

«Sen, júwermek, qayqılıqtı qoy - dedi Payda quwar basqalardıń balları.

Al sen mázi sobırayǵan boy dedi.

79

Sen júripseń zekiwan bop ján-jakta,

Sendey ballar kúnde barıp sallaqqa.

Ishek-qarın alıp sawda qılsa da.

Ata-ananıń awzına as salmaqta.

Dep anası ızalı til qatadı,

Bul sóz onıń shımbayına batadı.

Tań azannan turıp alıp Ómirbek,

Bazar betke qaray adım atadı.

Aralap júrsin be ol bazarıńdı!

Satıp aldı bir qap ishek-qarındı.

Paydasına satpaq bolıp ep penen,

Gá maqtadı, gá «alıń» dep jalındı.

–Al, alayıq neden bala, qarınıń?

–Qaptan... - dedi, qazıp sózdiń qarımın.

–Qarınıńdı nege bereseń? - dese,

–Pulǵa, dedi, berer jeri báriniń …

–Qarınıń taza ma?- dep soraǵanǵa Dedi: Basıń bas pa yaki shalǵam ba? Bunsha aqmaq bolǵanıń ne, yashullı. Qarın bola ma ol taza bolǵanda?...

Ishek-qarın qaldı sóytip, «paydaǵa» Kesh bolǵanda qaptıń awzın bayladı. Jas sawdager mol paydaǵa quwanıp, Mine, úyge arqalanıp aydadı. «Búgin ózim tanıttım-aw talayǵa.

Epsiz emes ekenmen - dep - qalayda",- Ay-hay, biziń paydakúnem jas jigit, Keler batıp belshesinen ılayǵa.

Ayaǵı tayıp ketip esi jarımnıń, İńq etti ishine tereń qarımnıń. «Ólá paydanıń astında, Ómirbek!"

Depti astında jatıp bir qap qarınnıń...

1962-jıl. I.Yusupov

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Ne ushın Ómirbek ishek-qarının sata almadı?

2.Sawda kásibin iyelewi ushın Ómirbekke qanday sıpatlar jetispeytuǵın edi?

80

3.Sawda etikasınıń qanday tárepleri Ómirbektiń minez-qulqında óz kórinisin tawıp tur.

4.Omirbektiń bul is-háreketine psixologiyalıq jaqtan sıpatlama

beriń.

5.Ómirbekke usaǵan balalar menen islesiw ushın qanday usıllardan paydalanıw múmkin dep oylaysız?

6.Ómirbekke psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń.

54- másele.

ÓMIRBEK HÁM EREJEP TENTEK.

Laqqını bir sınamaqshı boldı da. Ómirbekti shaqırdı biy aldına.

– Má teńge! Bazarǵa barıp kel! -dedi

Bir «waq-waq», bir «way-way» alıp kel!-dedi. Biydiń sózin kim tárk etken bundayda!

«Qup ájep» dep shaptı Ómek Shımbayǵa. Kóp qızlardı quwırdaqqa toydırıp,

Qayttı atın dizgin ushı quydırıp, Joldan hárre, shayan uslap aldı ol, Hám qorjınnıń bir basına saldı ol, Gúrjilewli bos qorjındı kóterip, «Amanatıń mine» dedi jótelip.

–Qane, qane kóreyik-dep biy sonda, Quwanıp tez qolın urdı qorjınǵa. Waq-waq, qolım... Bul neń, mańlayı qara? Mınawıń hárre ǵoy, háy zanǵar! - dedi.

–Qolıńızdı suǵıńqırań biy jora. Teyireginde „way-wayı" da bar-dedi...

(Erejep tentek qıpshaqtıń biyi, Ómirbektiń zamanlası. I.Yu.) 1962-jıl

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Erejep tentek ne ushın Ómirbekti sınap kórgisi kelgen bolıwı

itimal?

2.Ómirbektiń logikalıq oylaw sheberligine qarap otırıp, ―hárre‖ menen ―shayan‖dı qorjınǵa salıw pikiri qalayınsha kelgen bolıwı múmkin dep oylaysız?

3.Shıǵarmaǵa pedagogikalıq hám psixologiyalıq kóz-qarastan baha

beriń.

4.Erejep tentekke psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń?

81