Uliwma_pedagogika_paninen

– Bir nandı qarızıma, yaǵnıy ata-anama beremen. Sebebi olar meni baǵıp adam etti. Men olardıń aldında bir ómir qarızdarman. Ekinshi nanımdı bolsa qarızǵa-balalarıma jegizemen, sebebi olar da men qartayǵan dáwirde qarızların ótep, meni baǵadı. Qalǵan bir nandı bolsa ózim jeymen - depti.

Jıynalǵan adamlar bul kisiniń danalıǵına qayıl qalıptı.

Sorawlar hám tapsırmalarː

1.Gúrriń boyınsha túsinigińizdi aytıp beriń?

2.«Ata-bala», «qarız» degendi qalay túsinesiz?

3.Xalıq pedagogikasına tiykarlanǵan milliy qádiriyatlarımız degende neni túsinesiz?

4.Shıǵıs xalıqlarınıń milliy mádeniyatı Evropa mámleketlerinikinen neleri menen ajıralıp turadı dep esaplaysız?

5.Gúrrińniń mazmunı oqıwshılardıń psixologiyasında qanday unamlı áhmiyetke iye?

6.Gúrriń mazmunına psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń.

103- másele. Qazaq palwanı Qajımuxandı hámmeńiz esitkensiz. Ol bir otırısta on adamnıń awqatın jey alar edi. 20 adam isleytuǵın jumıstı bir ózi háp-zamatta-aq islep taslaydı eken. Tiriley bir túyeni iynine qaǵıp salıp, dás kóterip kete alatuǵın bolǵan. Lekin kárwan biyqáter bolmaydı degendey jaslıǵında bir gúreste onıń úsh qabırǵası birden sınadı. Kelesi saparı tamnıń basınan sekiremen dep baltır súyegin sındırıp aladı. Haqtı haqlıǵına shıǵaraman dep, jaslıǵında tóbeleslerge de aralasıp qalıp, eki márte bası jarıladı.

Ol erk-ıqrarı kúshli bolmaǵanda usılardan keyin gúresti pútkilley taslap ketken bolar edi. Lekin Qajımuxan sabır-taqatlı, erk-ıqrarı bekkem bolıp óskenlikten jeńilip qalsada muńayıp otırmastan, jeńilgen gúreske toymas degendey is tutıp, bar waqıtın shınıǵıwlar menen ótkizgen. Usılay etip, islengen tınımsız miynet, bekkem hám shınıqqan sabır-taqat Qajımuxanǵa abıroy-ataq alıp berdi, onıń dún‘yaǵa tanılıwına sebep boldı.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Qajımuxandı dún‘yaǵa tanıtqan onıń qaysı qásiyetleri boldı?

2.Jaslar tárbiyasında dene tárbiyası menen sporttıń ornı qanday dep túsinesiz?

3.Jaslarımızda erk-ıqrardı, miynet súygishlikti, shıdamlılıqtı tárbiyalaw jolları nelerden ibarat dep oylaysız?

4.Jergilikli palwanlardan kimlerdi bilesiz?

5.Shıǵarmanıń mazmunınıń psixologiyalıq áhmiyeti nede?

112

6. Qajımuxannıń psixologiyalıq ózgesheliklerine sıpatlama beriń.

104- másele. Amerikalıq Rudol‘f Vil‘mi balalıǵında sportshı bolıwdı arzıw etetuǵın edi. Lekin táǵdirinde bar shıǵar, ol segiz jasında awır kesellikke ushırap, bes jıl tósek tartıp jatıp qaldı. Biraq ruwxıy jaqtan salamat bolǵan Rudol‘f uwayım qayǵıǵa berilmesten gúresti. Isten shıqqan nerv talaların, bulshıq etlerdi qayta tiklew maqsetinde bárqulla ózi menen ózi gúresti. Nátiyjede ayaqlarǵa jan ene basladı, áste aqırın tósekten turıwǵa eristi. Tınbay islengen shınıǵıwlar, tınımsız miynet onı ullı sportshılar qatarına qostı. Aqır-aqıbet ol Rimde ótkerilgen jáhán olimpiadasında birden 3 altın medaldı jeńip alıp, Olimpiada chempionı bolıw baxtına miyassar boldı.

… Usınday islengen tınımsız miynet, bekkem erk-ıqrar, umtılıs penen islengen shınıǵıwlar nátiyjesinde avtoavariya sebepli ayaqları bir neshe jerinen sınıp, olardı kesip taslamasa bolmaydı degen medicinalıq sheshimlerge qaramastan ataqlı sportshı Valeriy Brumel‘ bálentlikke sekiriw boyınsha bir waqıtları ózi ornatqan jáhán rekordın jańalawǵa eristi.

…Bir waqıtları qantlı diabet, miy hám qan tamırlar jaǵdayınıń buzılıwı, sonıń menen birge buwın kesellikleri sebepli uzaq waqıt tósek tartıp jatıp qalǵan Yuriy Vlasov tınımsız islengen miynetler, dene shınıqtırıwları, shınıǵıwlar nátiyjesinde keyin ala uzaq jıllar dawamında jáhán awır atletikashıları sárdarı bolıp turıw baxtına eristi.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Bul sportshılardıń joqarı nátiyjelerge erisiwine olardaǵı qanday jeke qásiyetler sebepshi boldı dep oylaysız?

2.Bul mısallardı keltiriw házirgi úzliksiz bilimlendiriw sistemasında qanday áhmiyetke iye?

3.Joqarı nátiyjelerge erisken jergilikli sportshılardan kimlerdi

bilesiz?

4.Milliy tárbiyamızda dene tárbiyasınıń ornı haqqında aytıp beriń?

5.Bul waqıyanıń oqıwshılar psixologiyasında áhmiyeti qanday?

6.Waqıyanı psixologiyalıq jaqtan analiz qılıń.

105- másele. Qazaqstanlı jigirma bes jasar isbilermen jigit óziniń tuwılǵan kúnin belgilepti. Meyli, pulı bolsa belgiley bersin. Lekin, ol óziniń tuwılǵan kúnin jigirma bes qabatlı «Qazaqstan» miymanxanasında ótkerip, miymanxananıń tóbesine zeńbirek aldırıp, ol zeńbirekten jigirma bes márte «salyut» atıw menen belgilegen eken. Bul waqıtları sol miymanxana jaylasqan Alma-ata qalasınıń turǵınları shırt uyqıda jatırǵan bolǵan.

113

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Bul jerdegi jas isbilermen jigittiń is háreketine qanday baha bergen bolar edińiz?

2.Ádep-ikramlılıq tárbiyasınıń áhmiyetine túsinik berseńiz?

3.Átirapıńızda bunday insanlarǵa dus kelgenbisiz?

4.Bul jaǵday basqa adamlardıń psixologiyasına qalay tásir etedi?

5.Bul jigittiń ornında siz bolǵanda ne islegen bolar edińiz?

106- másele. Gushtasb kúnlerdiń birinde óz Watanınan ayrılıp, Konstantaniya qalasına kelip qaladı. Onıń qaltasında bir tıyın pulıda joq edi. Jewge zat taba almay ash qaladı. Birewden sorayın dese arsınadı. Sonda onıń esine jaslıǵı túsedi. Ol mektepke baratırıp joldaǵı temirshilik ustaxanasınıń janında bir qansha irkilip, ustalardıń miynetine zawıq penen qarap turatuǵın edi hám olardıń jumısları menen azı-kem tanıs bolıwǵa úlgergen edi. Gushtasb kóp oylap otırmay sol jerdegi temirshilerdiń aldına bardı hám olarǵa dediː

«Ey biradarlar, mende temirshilik sırlarınan bir qansha xabardarman, menide ózlerińizge sherik etip alsańızlar». Temirshiler razı boladı hám onı qosıp aladı. Ol sol jerde bir qansha múddet isleydi hám pul jıynaydı, soń Watanına qaytadı.

Ol sońǵılıǵında mártebege erisip, patsha bolǵan dáwirinde barlıq jaslardı hám úlken jastaǵılardı kásip-óner úyreniwge úgitleydi. Balalar túske shekem oqıtılıp, kúnniń ekinshi yarımında kásip-óner úyreniwge párman beredi.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Kásip-óner úyreniwdiń áhmiyeti haqqında aytıp beriń?

2.Kásip iyelew shárt emes, tek pul tapsań boldı deytuǵınlardıń pikirine qalay qaraysız?

3.Oqıwshılardı kásipke baǵdarlaw degende nelerdi túsinesiz?

4.Ne ushın ayırım jaslar «maylıraq» dep esaplanatuǵın kásiplerge

qızıǵadı?

5.Kásip tańlawǵa degen qızıǵıwshılıq qaysı dáwirden baslanadı?

6.Oqıwshılarda kásipke baǵdarlawdıń psixologiyalıq usılları

haqqında nelerdi bilesiz?

107- másele. Bir ǵarrı qartayǵan waqtında aldına jalǵız erketay ulın shaqırıp, sınap kóriw maqsetinde oǵan bılay deptiː - Balam, men qartayıp qaldım. Barlıq mal-múlkimdi saǵan wásiyat etip qaldırmaqshıman. Lekin bir shártim bar, olda bolsa óz mańlay teriń menen maǵan keshke shekem on teńge tawıp keleseń. Bala bunı esitip, ornınan turıp, anasına barıp bar gápti aytıptı. Anası balanıń qolına on tengeni janınan shıǵarıp berip,

114

barıp keshke shekem doslarıń menen oynap kel, keyin kelip bul teńgelerdi ákeńe bereseń depti. Bala anasınıń aytqanınday etip, oynap kelip, on teńgeni keshte ákesine beripti. Ákesi teńgeni alıp, ol jaq-bul jaǵın kórip, janındaǵı háwizge ılaqtırıp jiberipti hám - Balam, sen bul pullardı miynet etip tappapsań depti. Bala anasına barıp bolǵan waqıyanı aytıptı. Anası balaǵa jánede pul beredi hám bul waqıya erteńine jáne tákirarlanadı, yaǵnıy ákesi erteńinede teńgelerdi háwizge ılaqtırıp jiberedi. Bala úshinshi kúni bazarǵa barıp, arba tartıp, hadal miyneti menen on teńge tawıp keledi hám ákesine beredi. Ákesi bul saparıda pullardıń ol jaq-bul jaǵın aylandırıp kóredi hám jánede háwizge ılaqtırmaqshı boladı. Sonda bala birden shıja-pıja bolıp, «Áke, bul puldı ılaqtırmań, aqırı men onı rastanda bazarda arba aydap tapqanman», depti. Sonda ákesi «Awa, rastanda sen bul puldı mańlay teriń menen tawıpsań» degen eken.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Gúrrińniń mazmunı boyınsha túsinigińizdi aytıp beriń?

2.Bul jerde áke qanday jol tutqan hám onıń maqseti ne edi dep oylaysız?

3.Ananıń is-háreketine qanday baha beresiz?

4.Ákesi balasınıń eń keyingi pullardı haqıyqatında da óz miyneti menen tapqanlıǵın qalay bilgen dep oylaysız?

5.Miynet tárbiyası boyınsha qanday xalıq naqıl-maqalların bilesiz?

6.Gúrriń mazmunınan kelip shıǵıp, onıń házirgi úzliksiz bilimlendiriw sistemasında qanday áhmiyeti bar dep oylaysız?

7.Gúrrińniń mazmunı oqıwshılardıń psixologiyasında qanday áhmiyetke iye dep oylaysız?

8.Gúrriń mazmunına psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń hám analiz qılıń.

108- másele. Bir bala tús kóripti. Túsinde miywe aǵashınıń ústine minip, shala pisken almalardı qaltasına salıp atırǵanda alma aǵashınıń shaqası sınıp, jerge jıǵılıptı. Endi ornınan turayın dese jańaǵı sınǵan shaqa onıń kóyleginen tartıp, tırnamaqshı bolıptı. Qorıqqanınan baqırayın dese sesti shıqpaptı. Bir ámellep salmanıń jaǵasına kelip betin juwayın dese ózi taslaǵan hár qıylı shıǵındılar arasınan bir gór tıshqan shıǵıp, oǵan hújim qılmaqshı bolıptı. Sonda

–Nege meni qorqıtasań, - depti bala ashıwı kelip.

–Shıǵındılarǵa tolı salma meniń úyim, sen bolsań maǵan kesent etip atırsań. Ne ózi, sen salmanı tazalamaqshımısań, tazalatıp bolıppan, men

qanshadan-qansha adamlardı gepatit, dizenteriya, salmanyollez

115

kesellikleri menen sıylap kiyatırman. Mennen uzaǵıraq júr, bolmasa saǵanda sawǵa beremen, - depti gór tıshqan.

–Maǵan seniń sawǵań kerek emes, - depti bala.

–Kerek emespe, aqırı seniń óziń maǵan shárayat jaratıp berdińǵoy,- depti sonda gór tıshqan. Solay deptide birden úlkeyip ketip balaǵa hújim ete baslaptı. Bala qorqıp ketip, oyanıp ketipti. Qarasa tań atıp kiyatır eken. Sol kúni balanıń birinshi qılǵan jumısı salmanı tazalaw bolıptı.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Másele milliy tárbiyanıń qaysı túri menen baylanıslı?

2.Ekologiyalıq mádeniyat degende nelerdi túsinesiz?

3.Siz oqıǵan ertektiń jaslar tárbiyasındaǵı roli qanday dep oylaysız?

4.Ekologiya hám tazalıqqa baylanıslı xalıq arasındaǵı qanday naqılmaqallardı, ráwiyatlardı bilesiz?

5.Balanıń tús kóriw jaǵdayı psixologiyasına qalayınsha tásir jasadı?

6.Tús kóriwdiń psixologiyalıq ózgeshelikleri nelerden ibarat ekenligin analiz qılıń.

109- másele. Bir adam tań sáhárde oyanıp, monshaǵa barmaqshı bolıptı. Yarım túnde jalǵız ózi júrgendi qolaysız kórip, bir dostına birge barıp qaytıwdı ótinish etipti. Ol dostı birge barıwǵa kelisim beripti, lekin basqa baratuǵın jeri barlıǵın aytıp, onıń menen birge shomıla almaslıǵın aytıptı. Birgelikte monsha tárepke kete beripti. Jol bir jerlerge kelgende ekige ayrılıp, joldası óz jumısı boyınsha joldasınan ayrılıp, ekinshi jolǵa túsip ketip qalıptı. Sol jerde júrgen bir urı monshaǵa shekem birinshi adamnıń izinen erip kele beripti. Qarańǵıda izinen kiyatırǵan adamdı óz dostım dep oylap, monshaǵa barǵan jerde «men monshadan shıqqansha sende turıp tursın» dep qoynındaǵı júz tillasın urınıń qolına uslatıptı. Urı tillanı alıp, monshanıń aldında otırıp qalıptı. Keyin sol adam monshadan shıǵıp, kiyinip ketip baratırsa «Hey biradar, kelip maǵan berip ketken tillalarıńdı al. Men seni dep búgingi jumıslarımnan qaldım»,-dep izinen baqırıptı. Ol kisi «sen kimseń, bul tillalar qanday tillalar?» dep soraptı. «- Men urıman, bul altınlar seniń maǵan taslap ketken altın tillalarıń» depti urı. Ol adam «-Eger urı bolsań bul altın tillalardı nege alıp ketpediń dep soraptı. Urı aytıptıː «-Men seniń kimligińe qaramay álle qashshan aq alıp ketken bolar edim, lekin sen bul altındı «amanat» dep tapsırdıń. Amanatqa qiyanet etiw mártlerdiń isi emes».

Qaykawıs.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Gúrriń boyınsha túsinigińizdi bayanlap beriń?

2.Xalıq pedagogikasında mártlik túsinigine qanday itibar berilgen?.

116

3.Házirgi dáwirde jaslar arasında mártlik túsinigine itibar qanday dep oylaysız?

4.Házirgi dáwir kóz-qarasınan «Amanatqa qiyanet etpe» degen maqalǵa qalay qaraysız?

5.Bul naqıldıń psixologiyalıq jaqtan áhmiyeti nede?

6.Waqıyanın mazmunına psixologiyalıq jaqtan sıpatlama beriń hám analiz qılıń.

110- másele. Jası júzden asqan, qolında hasası, qáddi oq jayday búgilgen bir ǵarrı jolda ketip baratır eken. Aldınan bir jas jigit shıǵıp, onı masqaralap «Ey shayx, usı oq jaydı qanshaǵa satıp aldıń, ayt mende satıp alayın»-depti. Sonda Shayx turıp, «Egerde uzaq jasasań, sabır etseń, bul oq jaydı saǵan esheyin beredi» - dep juwap beripti.

Qaykawıs.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Bul qısqa gúrrińnen nelerdi túsindińiz?

2.Ádep-ikramlılıq tárbiyası haqqında nelerdi aytqan bolar edińiz?

3.Ádep-ikramlılıq tárbiyası haqqında xalıq pedagogikasınan mısallar keltiriń?

4.Gúrriń mazmunınıń psixologiyalıq jaqtan qanday áhmiyeti bar?

111- másele. Ellerim bardı.

Sorasań elimdi Qojban bizlerden,

Qalpaǵı qazanday ellerim bardı,

Qáte shıqsa, keshirińler sózlerden,

Qıtay, Qońırat atlı ellerim bardı.

Jaylawım Úrgenish arqası-teńiz,

Jawrını qaqpaqtay malları semiz,

Ruxsatsız bir-birine salmas iz,

Birlikli Qońırattay ellerim bardı.

Tabıladı izlegenniń keregi,

Kólinde bar qasqaldaǵı, úyregi,

Quwları, ǵazınıń pútin búyregi,

Dún‘yanıń ańları kólimde bardı.

Ótirikti ıras etip aytpaǵan,

Tuwrı joldan bas ketsede qaytpaǵan, Námáhremdi hasla joldas tutpaǵan,

117

Atı qaraqalpaq ellerim bardı….

Ájiniyaz

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Shayırdıń bul qosıǵın tolıq variantta oqıp shıǵıń hám túsinigińizdi aytıp beriń?

2.Ájiniyaz shayırdıń Watan súyiwshilik sezimlerine hám dóretiwshilik sheberligine baha beriń?

3.Qosıqtıń pedagogikalıq áhmiyetin túsindirip beriń?

4.Qosıq qatarlarınan házirgi úzliksiz bilimlendiriw sistemasında paydalanıw jolları haqqındaǵı pikirlerińiz?

5.Qosıqtıń mazmunınıń psixologiyalıq jaqtan áhmiyeti nede?.

112- másele. Hádisler.

–Ilim úyreniw hár bir musılman ushın parızdur.

–Ibadat pazıyletlerinen góre ilim pazıyletleri maǵan súykimlirek.

–Bir saat ilim úyreniw túni menen namaz oqıp shıqqannan abzaldur. Bir kún ilim úyreniw úsh ay oraza tutqannan jaqsıraq.

–Sadaqanıń abzalı musılman adam ilim úyrenip, basqalarǵa tarqatqanı.

–Mómin adamǵa óliminen keyin sawabı tiyip turatuǵın isleri-onıń tarqatqan ilimi.

–Kimde-kim bilgen iliminen soraǵanlarǵa aytpasa alla taala oǵan (qiyamette) ottan jılaw saladı.

–Ilimniń apatı-umıtıw, onı aqılsız adamǵa úyretiw-zaya etiw.

–Dún‘yada jaqsılıq etiwshi adamlar-aqırette jaqsılıqqa erisiwshiler.

–Musılmanshılıqta zorlıq hám tartıp alıwshılıq joq.

–Jamanlıq qılǵanǵa jaqsılıq et.

–Kim jámááten ajırasa dozaq taman júrgen boladı.

–Jánnet analardıń ayaǵınıń astında.

–Alla taala sizlerge hayallarǵa jaqsılıq etiwdi buyıradı. Sebebi olar analarıńız, qızlarıńız hám apalarıńız.

–Payǵambarımız kimge jaqsılıq qılayın dep soraǵan sahabasına úsh máretebe anańızǵa dep, tórtinshi iret soraǵanında ǵana atańa dep juwap bergen.

–Ata-anań teń shaqırsa birinshi anańa lábbay deńler.

–Ákeńe moyınsınıw-Allaǵa moyınsınıw, ákege hásiy bolıw-Allaǵa hásiy bolıw.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1. Hadislerdiń tolıq variantın oqıp shıǵıń, hár bir hádistiń maǵanasın

uǵıp alıwǵa háreket etiń.

118

2.Hadis sózi qanday maǵananı ańlatadı?

3.«Isenimli altı toplam» atı menen júrgiziletuǵın hádislerdi kimler toplaǵan?

4.«Hádis iliminiń altın dáwiri» dep qaysı ásirlerdi aytamız?

5.Hádislerdiń házirgi úzliksiz bilimlendiriw sistemasındaǵı ornı haqqında aytıp beriń?

6.Hádislerdiń psixologiyalıq ámiyeti nede dep oylaysız?

113- másele. Qádirli.

Bolsadaǵı qarıstay, Tuwılǵan jer qádirli, Qatarıńnan qalıspay, Juwırǵan jer qádirli.

Alıs jerde adassań, Jolbaslarıń qádirli, Ókpelesip jarasqan, Joldaslarıń qádirli…

U.Xojanazarov.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Qosıqtıń tolıq variantın oqıp shıǵıń hám túsinigińizdi aytıp

beriń.

2.Qaraqalpaqstan xalıq shayırı U.Xojanazarovtıń bul qosıǵı milliy tárbiyamızdıń qaysı túrine tuwra keledi.

3.Qosıq qatarlarınan házirgi úzliksiz bilimlendiriw sistemasında paydalanıwdıń áhmiyeti haqqındaǵı pikirlerińiz?

4.Qosıq mazmunı oqıwshılarda qanday psixologiyalıq sezimlerdi payda etedi?

114- másele. Tuwılǵan jer.

Tuwılǵan jer kókiregimde tuyǵı bolıp saqlandıń,

Sen haqqında jazayın dep talay márte oqtaldım,

Teńewińdi taba almadım, basqalarda tappaǵan!

Mázi talay waqtım ketti sayasında aq taldıń.

Mektebimiz alısedi, jalǵız ózim qatnadım, Bes awıldıń salmasınan bes mártebe atladım,

Kókiregime qozǵaw salmay, jalıqtırdı gey waqta, Mennen burın neshshelerdiń súrdew etken soqpaǵı…

U.Xojanazarov.

119

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Qosıqtı tolıq oqıp shıǵıń hám túsinigińizdi aytıp beriń.

2.Qaraqalpaqstan xalıq shayırı U.Xojanazarovtıń bul qosıǵı milliy tárbiyamızdıń qaysı túrine tuwra keledi.

3.Qosıq qatarlarınan házirgi úzliksiz bilimlendiriw sistemasında paydalanıwdıń áhmiyeti haqqındaǵı pikirlerińiz?

4.Tuwılǵan jer haqqındaǵı qosıqlar oqıwshılarda qanday psixologiyalıq sezimlerdi qáliplestiredi?

115- másele. Buxara saparınan.

Tozadı eken medreseler, minarlar,

Tozadı eken ǵálet jazǵan «quranlar»,

Tozadı eken óreli tas qorǵanlar,

Tozadı eken tozbaydı dep salǵanlar.

Tozadı eken xannıń kárwan sarayı,

Tozadı eken ǵalı, atlas darayı,

Tozadı eken shárdáreli sútinler,

Tozadı eken, tozadı eken pútinler.

…Tozadı eken, tozadı eken báride, Tek juldızlar qaladı eken máńgige!

U.Xojanazarov.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Qosıqtı tolıq oqıp shıǵıń hám túsinigińizdi aytıp beriń.

2.Shayırdıń bul qosıǵı milliy tárbiyamızdıń qaysı túrine tuwra

keledi.

3.Qosıq qatarlarınan házirgi úzliksiz bilimlendiriw sistemasında paydalanıwdıń áhmiyeti haqqındaǵı pikirlerińiz?

4.Shayırdıń filosofiyalıq kóz-qarası haqqındaǵı pikirlerińiz?

5.Qosıq qatarlarınıń psixologiyalıq jaqtan mazmunın ashıp beriń.

116- másele. Ata wásiyatı.

Bir diyxan óleriniń aldına balaların shaqırıp wásiyat qılıptıː

– «Men ólgennen keyin tarıqsańız baǵdaǵı aǵashlardıń tamırına ziyan keltirmey baǵdı qazarsız. Onda jasırılǵan ǵáziyne bar»,- degen eken.

Bir kúni balalarına dún‘ya kerek boldı, tarıqtı hám baǵdıń ishin gewley basladı. Lekin hesh jerden ǵáziyne tabılmaptı. Sonda balaları «Ákemiz bizge ótirik aytqan ekenǵoy»,-dep izlerine qaytıptı.

120

Lekin, sol jılı baǵdıń miywesi mol bolıptı. Jıldaǵıdan on ese kóp pulǵa miywe satıp, teńgelerin ortaǵa úygen waqıtları atasınıń aytqan ǵáziynesiniń ne ekenligine túsinipti. Sonnan baslap, jerdi hár jılı jumsartıp, tógin tógip, tárbiyalap, mol ónim ala baslaptı. Shańaraqları qurǵınlasıp, tez arada bayıp ketipti.

(Bir qansha ózgerisler menen alındı). S.Májiytov.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Gúrrińdi oqıp shıǵıp, túsinigińizdi aytıp beriń?

2.Ákeniń tapqırlıǵına qanday baha beresiz?

3.Miynet tárbiyası haqqındaǵı naqıl-maqallardan mısallar keltiriń?

4.«Miynet túbi sarı altın» degen gáptiń mánisin túsindirip beriń?

5.Ákeniń bergen wásiyatınıń mazmunınıń psixologiyalıq áhmiyeti

nede?

6.Ákesi balalarına bergen bul wásiyatınıń mazmunın analiz qılıń. 117- másele. Qaladaǵı mekteplerdiń birinde úshinshi klassta

tómendegidey hádiyse boldı. Klasstaǵı oqıwshılar eki toparǵa bólinip, túbeklerde gúl ósirip, klass jayın bezew boyınsha jarıs ótkizbekshi bolıptı. Balalar úylerinen gúl túbeklerin alıp kelip, gúl nállerin otırǵızıp, tárbiyalay baslaptı. Gúller jaqsı rawajlanıp, óse baslaptı. Jarıs tamam bolıwǵa bir hápte qalǵanda birinshi topar ekken túbektegi gúller solıy baslaptı. Bir eki kún kútip, keyin ilájı bolmaǵanlıqtan bul awhaldı biologiya páni muǵallimine kórsetipti. Muǵallim túbektegi gúldi áste tartıp kórse onıń tamırı ótkir pıshaq penen kesilgeni málim bolıptı.

Bul isti islegen ekinshi topardıń jetekshisi Salima bolıp shıqtı. Salima bunı qalay etip bolsada óz toparınıń jeńip shıǵıwı ushın islegen eken.

Bul waqıyanıń sebepleri úyrenilgende balalardıń hámmesinde bir maqset-sulıw gúllerden ósirip, klasstıń ishin bezew bolǵan. Lekin olardan ayırımlar jarıs dawamında bul maqsetke erisiwdiń hár qıylı jollarınan paydalanǵan. Klasstaǵı bir oqıwshınıń jaramsız qılıǵı sebepli usınday kewilsiz hádiyse júz bergen.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Jarıstıń shólkemlestiriliwi hám ótkeriliwi boyınsha qanday pikirdesiz?

2.Baslı maqset klasstı gúller menen bezew emes, al jarısta utıw bolıp ketpegenbe eken?

3.Siz oqıtıwshı bolǵanda qanday is tutqan bolar edińiz?

4.Oqıwshılarda bul pikir qalay payda bolǵan?

121