Oqıw 4 kl

— Házir sırdanday dalańlıq. Ol jerde kiyikler jeytuǵın ot-shópler júdá siyrek. Ol da qar astında kómilip qalǵan. Dúz ańı kiyikler ash bolıp awılǵa awısqan. Suwıqqa tońıp, eldi panalap kelgeni ǵoy! Olarǵa ǵamxorlıq etiw kerek. Olardı házirshe eshki

qaradım. Kiyikler qoradaǵı gúdige tumsıǵın tıǵıp, otlap atırǵan eshkilerdi kórdi de, birim-birim kirip atır eken. Hámme kiyikler qoraǵa kirip bolǵannan soń, sırtqa shıǵıp bildirmey qoranıń awzın bastım. Kiyikler meni kóriwden úrkip, sırtqa qashajaq boldı. Biri-birine tıǵıldı. Eshkiler de dáslebinde kútilmegen «qonaqlardı» súzejaq bolıp umtıldı. Kiyikler eshkilerden qorqıp, qoranıń shetine tıǵıldı.

Bul háreketlerdi sırttan baqlap turǵan aǵam qolına temir jaba alıp, qoraǵa kirdi. Gúdiniń basınan úsh-tórt pátte jantaq alıp jerge tasladı. Sóytip, sırtqa shıǵıp awzın bastı. Kiyikler aǵamnan qorqıp, taǵı da qoranıń bir shetine tıǵıldı. Ash bolsa da jantaqqa awız salmadı. Bizler úyge kirip, «olardı ne

betke názer tasladım. «Tamaq paqır tarı túydirer» degen naqıl sózdi xalqımız tawıp aytqan eken.

Kiyikler jerde shashılıp jatırǵan jantaqlardı eshkiler menen qosılıp jep atır. Men olarǵa málel bergim kelmedi. «Otlap toysın» degen oyǵa keldim.

tutıp erbeńletip, tum-tusqa qarap eleńlep turadı. Shaması, qashıp ketiwge ıńǵaylasqanın sezip turman. Kiyiklerdiń júni kúl reń, ayaqları eshkiniń

appaq qırawǵa aylanǵan. Tanawınan jıllı appaq puw shıǵadı. Kiyikler maǵan júdá sulıw kórindi.

olarǵa úyrenise basladı. Men kúndegi ádetim boyınsha shelek tolı jıllı suwdı eshkilerge apardım.

Eshkiler suw ishti. Qoraǵa kirgen kiyikler maǵan úlken ermek boldı. Oqıwdan kelip, sabaq tayarlap bolaman. Qoranıń awzına kelip, kiyiklerge qızıǵıp qarayman. Men olardı sırtqa shıǵarmay, qorada ósirgim keledi. «Kiyikler quralay tuwsa, men olardı baqsam» degen árman qıyalımda gezdi.

Aradan sanawlı kúnler ótti. Suwıqtıń ırayı kemkem qaytıp, jer betindegi qarlar eriy basladı. Bir kúni azanda, dásturxan dógereginde shay iship otır edik. Aǵam sóz basladı:

—Kiyiklerdi qurıdan-qurı ot-shóp berip baǵa

beremiz be? Onnan da erteń semizlew birewin soyıp alayıq. Bul sózge apam úndemedi. Bul sóz meniń janıma túrpidey battı. Men shıdamadım. Aǵama qarap:

— Soyadı degendi ayta kórme! Obal boladı. Soyıwǵa qalay kóziń qıyadı? Mektepte muǵallim

Aǵam meniń bul gápimdi óre bastırmadı. Men aǵamnıń ójetlenip, óz pikirinen qaytpaytuǵının burınnan biletuǵın edim. Men oǵan qaytıp úndemedim. Aǵam azanda jumısına ketti. Men kiyikler qamalǵan eshki qoranıń awzına keldim de, esikti

ashtım. Tuwdı-pitti keń jazıq dalada óz ayaǵı menen erkin ósip, ilajsızdan qoraǵa kirip qalǵan kiyikler sırtqa atılıp shıqtı. Men kiyiklerdiń quwanǵanın ishimnen sezip turman. Olar toparı menen shapqılap sekirip, Ústirt tárepke qaray baǵdar aldı.

Men olardıń qarası uzaqlasqansha izinen qarap turdım.

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Kiyikler ne sebepten awılǵa keldi?

2.Bala kiyiklerge qanday jaqsılıq qıldı?

3.Ákesiniń pikirine ne ushın qarsı boldı?

4.Muǵallim balalarǵa haywanlardı, quslardı qorǵaw, olarǵa

ÓZBEKSTAN QURALLÍ KÚSHLERI

WATANDÍ MÁRTLER QORǴAYDÍ

14-yanvar — Watan qorǵawshılar kúni. Bul bayramdı pútkil respublika xalqı keńnen belgileydi. Biziń Watanımızdı mártler qorǵaydı. Olar heshqashan jeńilmeydi. Bizler Respublikamızdıń qurallı kúshlerine

súyenemiz. Arqa-Batıs áskeriy okruginde de bul kún kóterińkilik ruwxta kútip alındı. Jas áskerlerge bayram dasturxanı jayılıp, koncert baǵdarlamaları qoyıp berildi. Jaqsı xızmeti menen kózge túsken qatardaǵı áskerlerge estelik sawǵaları tapsırıldı.

Usı kúni paytaxtımızdaǵı «Hásiretli ana» esteligine gúl sheńberleri qoyıldı.

Óz Ana-Watanınıń tınıshlıǵın qorǵawday minnetli parızın orınlap atırǵan bárshe Watan qorǵawshılardı bayram menen qutlıqlaymız!

Sorawlar hám tapsırmalar:

1.Watan qorǵawshıları bayramı qalay bayramlanadı?

2.Xalqımız kimlerge súyenedi?

3.«Hásiretli ana» esteligine barıp kórdińiz be?

Naqıl-maqallar

Eldi súygen, elge dos.

Watan — kúnnen sulıw,

Altınnan qımbat.

Birlik bar jerde.

Tirilik bar.

ARMIYADA ÁJAǴAM

Sh. Paxratdinova

Paraxatshılıq tiregi,

Watan dep soqqan júregi,

Dushpan kórse ayamas,

Qarıwlanǵan bilegi.

Quyash máńgi kúlsin dep, Jerge nurın sepsin dep,

Ármiyaǵa ketti ajaǵam, Keleshektiń ǵamın jep.

Xat jazadı hárdayım,

Aytıp turmıs jaǵdayın,

Shegarada kún-túni,

Saqshı bolıp turǵanın.

Súysinemen aǵamnıń,

Maqtanıshlı isine,

Men de jaqsı oqısam,

Kúsh qosılar kúshime.

Bolsam da kishi ele men,

Kóteremen gir tasın, Ózim ǵoy dep sezemen,

Keleshektiń áskerin.

Soraw hám tapsırmalar:

1. Sizler Ózbekistan Watan qorǵawshıları kúnine qanday tayarlıq kórip atırsız?

2. Qosıqtı dawıslap oqıp, mazmunın aytıp beriń, úyde yadlap keliń.

ATALAR SÓZI — AQÍLDÍŃ KÓZI

Naqıl-maqallar

Miynettiń kózin tapqan,

Baxıttıń ózin tabadı.

Miynet penen ráhát,

Ekewi de barabar.

Adam qolı — gúl,

Mańlay teri — nur.

Miynet penen er kógerer,

Jawın menen jer kógerer.

Miynet túbi — ráhát.

* * *

Salıǵa suw berseń, Zúrááti mol derseń.

Erte ekseń paxtanı,

Mol zúráát tapqanıń.

Jer aydasań gúz ayda,

Gúz aydamasań júz ayda.

Tógin — jer ırısı,

Egin — el ırısı.

Diyqandıki jılda árman,

Balıqshıniki kúnde árman.

* * *

Er jumısı elli boladı, Kóp ishinde belli boladı.

Ishken-jegenińe maqtanba,

Kórsetken isińe maqtan!

Mıń ret esitkennen,

Bir ret kórgen jaqsı.

Altın, gúmis tas eken,

Arpa, biyday as eken.

Erinshekke is buyırsań, Ózińe aqıl úyretedi.

Soraw hám tapsırmalar:

1. Naqıl-maqallardı túsinip oqıp, mánilerin óz sózlerińiz benen aytıp beriń.

2.Sen qanday naqıl-maqallardı bileseń?

3.Úyde 5-6 naqıl-maqaldı tawıp, dápterlerińe jazıp keliń.

JUMBAQLAR

X. Saparov

Oqıwshınıń mudamı, Papkasında júredi.

Qanday baha alǵanın, Kórseń aytıp beredi.

(kúndelik dápteri)

Kishkene ápiwayı, Ásbaptıń biri, Dúnyanıń tórt jaǵın, Kórseter tili.

(kompas)

Dárya, teńiz, taw, qala, Kóreseń jaqın arasın, Turǵan menen aldıńda, Kórmeyseń biraq qarasın.

(karta)

S. Abbazov.

Ózi bir zat domalaq, Tepseń keter domalap,

Teberiń óziń tepseń de, Uslaysań zorǵa quwalap.

(top)

Onısız kúniń keshpeydi, Dásturxannan túspeydi.

Ol bolmasa hesh adam, Hátte shay da ishpeydi.

(nan)

Tapsırma:

1.Úylerińizde bir qansha jumbaqlar yadlap jazıp keliń.

2.Klasta «Dawam et» oyının oynań.

JAŃÍLTPASHLAR

1.Meniń atam ertek aytar,

Arasında jıl qaytarar. Qartaysa da quwnaq ele, Jaylaw jaqtan mal qaytarar.

X. Saparov

2.Qatar turǵan bes tabaq, Bar bárinde asqabaq, Bir tabaq bar bas tabaq, Bir tabaq bar tas tabaq,

Qaysısı onıń bas tabaq,