Бел мова лекцыі 1

Лектар: Півавар Кацярына Сяргееўна

Беларуская мова (прафесійная лексіка)

ЛЕКЦЫЯ № 1

Уводзіны ў дысцыпліну

“Бел.мова і яе месца ў сістэме нацыянальн. і агульначалавечых каштоўнасцей.”

План:

1.Прадмет і задачы курса“Беларуская мова (прафесійная лексіка)“.

Беларуская мова (прафесійная лексіка) - дысцыпліна, якая дапамагае стдудэнтам:

-далучыцца да багаццяў нацыян.культуры

-сфарміраваць камунікатыўна развітую асобу, звольную наладжваць знасіны на роднай мове ў прафесійнай сферы

-перакладаць прафесійна арыентаваные і навуковыя тэксты

-весці дзелавую дакументацыйную, выступаць з навуковымі паведамленнямі і публічнымі прамовамі і інш.

2.Паняцце мовы.Гіпотэзы паходжання мовы.

Мова найважнейшы сродак зносін паміж людзьмі. Яна ўзнікае ў грамадстве і ахоплівае ўсе сферы дзейнасці чалавека; Мовы і мысленне сфарміраваліся адначасова;

ГІПОТЕЗЫ ПАХОДЖАННЯ МОЎ

ТЭІСТЫЧНЫЯ АТЭІСТЫЧНЫЯ

БІЯЛАГІЧНЫЯ САЦЫЯЛЬНЫЯ САЦ-БІЯЛ

-выклічнікавае(междомет); -тэорыя працоўных

выгукаў;

-гукапераймальная; -тэорыя сац.дамовы;

3.Функцыі мовы ў грамадстве.

-камунікатыўная,зносіны паміж людзьмі(галоўная)

-намінатыўная

-пазнавальная(вусная і пісьм.мова шырока выкарыстоўваецца ў навучанні)

-экспрэсіўная(спосаб выраж.пачуццяў)

-эстэтычная(проза,паэзія)

-ідэалагічная(самаідэнтыфікацыя)

4.Паходжанне бел.мовы і асноўныя этапы яе развіцця.

На лінгвістычнай карце свету налічваецца 3-6 тыс.моў, якія аб'ядноўаюцца ў моўныя сем'і.

Бел.мова ў індаеўрапейская моўная сям'е, яна належыць да славянскай группы, усходняславянскай падрупы;

СЛАВЯНСКІЯ МОВЫ

-ЗАХОДНІЯ(польск.,чэшск.)

-ПАЎДНЕВЫЯ(балг,серб)

-УСХОДНІЯ(бел,рус,укр)

Перыяды развіцця бел мовы:

1.першы(10-14ст.)-агульўсходнеславянскі пер.

2.другі(14-18ст)-старабел.перыяд

14ст-дзяржаўная ў ВКЛ:

-дыпламат.перапіска,акты,кодэксы,юрыд.дак.

(“Літоўская метрыка”, “Статут ВКЛ”)

-пераклад.мастацкая літаратура

-летапісы(Ф.Скарына-23 бібліі,”баркулабаўскі летапіс”)

1772,1793,1995-бел.землі ў складзе Расійскай імперыі.Бел мова выцясняецца ў вусную форму выкапыстання. –пачатак 20ст-нацыян.адражэнне

-1920-1930г-беларусізацыя

-савецкі перыяд(бел,рус,польск,евр)

-1990-1995

5.Бел.мова ў жыцці сучаснага грамадства, яе формы.

Нац.мова беларусаў складыв.з 2 форм: 1.літаратурнай 2.дыялектнай;

Мова існуе ў вуснай і пісьмовай формах.

6.Паняцце білінглвізму.Аспекты беларуска-рускага двухмоўя.

Двухмоўе(билінгвізм)-папераменнае карыстанне дзвюма мовамі.

1990-закон “Аб мовах ў БССР”

1995-рэферэндум,русская мова-дзяржаўная

Незбалансаванае бел-рус двухмоў'е(сучасная моўная сітуацыя)

7.Класіфікацыі моўнай інттэрферэнцыі.

У сітуацыі двухмоў'я, ўзаемадзеянне моў, якія катактуюць, прыволзіць да інтэрферэнцыі, калі пры маўленні на адн.мове ўжыв.элем. другой.

Віды межмоўнай інтэрферэнцыі:

1.фанетычная(дз,ц)

2.марфалагічная(злая собака-злы сабака)

3.лексічная(отказ-адказ(ответ по рус)

4.сінтаксічная(благодар.друга-дзякаваць сябра)

Трасянка-гібрыд бел. мовы і рус.мовы.