5-lekciya
.pdf
Ayırım jaǵdaylar
Shárt operatorında járiyalaw operatorların isletiw qadaǵan etiledi, biraq ondaǵı bloklarda ózgeriwshilerdi járiyalaw múmkin hám bul ózgeriwshiler tek blok ishinde ámel etedi. Tómendegi mısalda bul jaǵday menen baylanıslı qátelik kórsetilgen:
if(j>0) { int i; i=2*j;
}
else
i=-j;//qáte, sebebi i blokdan sırtda kórinbeydi
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
Mısal
Berilgen tórt xanalı belgisiz sannıń basındaǵı eki cifriniń jıyındısı qalǵan cifrlar jıyındısına teń yamasa teń emes ekenligi anıqlansın (cifrlar jıyındısı degende olarǵa sáykes san mánisleriniń jıyındısı túsiniledi). Sannıń cifrların ajıratıp alıw ushın pútin sanlar arifmetikası ámellerinen paydalanıladı.
public static void main(String [] args){
Scanner input = new Scanner(System.in);
int n, a3, a2, a1, a0;
System.out.print(“n niń mánisin kiritiń: ”); n = input.nextInt();
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
Mısal
if(n<1000 || n>9999){
System.out.println(”kiritilgen san 4 xanalı emes!”);
}
else{
a3=n/1000; //mıńlıq a2=n%1000/100;//júzlik a1=n%100/10; //onlıq a0=n%10; //birlik if(a3+a2==a1+a0)
System.out.println(“teń”);
else
System.out.println(”teń emes”);
}
}
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
Ternar operator
Eger tekserilip atırǵan shárt salıstırǵanda ápiwayı bolsa, shárt ámeliniń <<?:>> kórinisin isletiw múmkin:
<shárt ańlatpa> ? <ańlatpa1> : <ańlatpa2>;
Shárt ámeli if shárt operatorına uqsaǵan halda isleydi: eger <shárt ańlatpa> true bolsa <ańlatpa1>, bolmasa <ańlatpa2> orınlanadı.
Ádetde ańlatpalar mánislerı qandayda-bir ózgeriwshige ózlestiriledi. Mısalı, joqarıdaǵı jol menenda eki pútin san maksimumın anıqlawdı kóreyik.
System.out.print(“a nıń mánisin kiritiń: ”); a = input.nextInt();
System.out.print(”b nıń mánisin kiritiń: ”); b = input.nextInt();
c=a>b?a:b;
System.out.println(“Sanlar maksimumı: ” + c);
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
switch tańlaw operatorı
switch tańlaw operatorı bolıp, onıń sintaksisi tómendegishe:
switch(<ańlatpa>) {
case <ózgermes_ańlatpa_1>:<operatorlar_toparı_1>; break; case <ózgermes_ańlatpa_2>:<operatorlar_toparı_2>; break;
…
case <ózgermes_ańlatpa_n>:<operatorlar_toparı_n>; break;
default: <operatorlar_toparı_(n+1)>;
}
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
switch tańlaw operatorı
Bul operator tómendegishe ámel etedi: birinshi náwbette <ańlatpa> mánisi esaplanadı, keyin bul mánis case gilt sózi menen ajıratılǵan <ózgermes_ańlatpa_i> ler menen salıstırıladı. Eger olar ústpe-úst tússe, sol qatardaǵı ':' belgisinen baslap, break gilt sózine shekem bolǵan <operatorlar_topari_i> orınlanadı hám basqarıw tarmaqlanıwshı operatordan keyingi jaylasqan operatorǵa ótedi. Eger <ańlatpa> hesh bir <ózgermes_ańlatpa_i> menen saykes kelmese, operatordıń default qatarındaǵı <operatorlar_toparı_(n+1)> orınlanadı. Sonı atap kórsetiw zárúr, operatorda default gilt sózi tek bir ret dus keliwi múmkin.
Mısalı, kiriw aǵımınan “Process dawam etilsinbe?” sorawına paydalanıwshı tárepinen juwap alınadı. Eger unamlı juwap alınsa, ekranǵa “Process dawam etedi!” xabarı baspadan shıǵarıladı hám programma óz jumısın tarmaqlanıwshı operatordan keyingi operatorlardı orınlaw menen dawam ettiriledi, bolmasa “Process tamamlandı!” juwabı beriledi hám programma óz jumısın toqtatadı. Bunda paydalanıwshınıń 'y' yamasa 'Y' juwapları processti dawam ettiriwdi ańlatadı, basqa belgiler bolsa tamamlawdı ańlatadı.
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
Mısal
public static void main(String[] args) { Scanner input = new Scanner(System.in) String juwap = “”;
System.out.print(”Process dawam etsinbe?('y', 'Y'): ”); juwap = input.next();
switch(juwap) { case 'y':
case 'Y':System.out.println(“Process dawam etedi!”); break;
default: System.out.println(“Process tamamlandı!”);
}
// process
}
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
Ayırım jaǵdaylar
switch operatorında daǵaza operatorlarıda dus keliwi múmkin. Biraq switch operatorı orınlanıwında «sekirip ótiw» jaǵdayları bolıwı esabına blok ishindegi ayırım daǵazalar orınlanbawı hám bunıń aqıbetinde programma jumısında qátelik júz beriwi múmkin.
//…
Scanner input = new Scanner(System.in); int k=0, n;
n = input.nextInt(); switch(n)
{
int i=10;//qáte, bul operator hesh qashan orınlanbaydı case 1:
int j=20;//eger n=2 bolsa, bul daǵaza orınlanbaydı case 2:
k+=i+j; //qáte, sebebi i, j ózgeriwshiler belgisiz
}
System.out.println(k);
//…
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>
Tákirarlaw sorawları
Operatorlardıń qanday túrleri bar?
if operatorınıń ulıwma kórinisi qanday?
if-else operatorı bloki ishinde daǵazalaw operatorın paydalanıwǵa
boladı ma?
operatorınan qanday jaǵdayda paydalanǵan maqul?
if operatorınıń if-else operatorınan ayırmashılıǵı qanday?
Ańlatpa operatorlarına mısallar keltiriń.
</TITUNF></PI></PROGRAMMALASTIRIW></A.B.ORINBAEV>