3 Экономикалық бөлім

3.1 Фосфор агломератын електр балқыту үрдісінің автоматты басқару жүйесін құрудың техника экономикалық негізделуі

Қазіргі кезде фософр балқыту және өндіру кешендерінің операторлары үшін компьютермен басқару комплексін жасау сияқты маңызды мәселе бар. Кен орнының технологиялық үрдісінің автоматтандыру жүйесі құрылған.

Осы комплексті пайдалану шығындарды төмендету арқылы қаражатты үнемдеуді қамтамасыз етеді:

• электроэнергияны;

• бумен жылыту;

• газбен салқындату;

• операторлардың еңбек етулері(штаттарды қысқарту);

• авариялық жағдайларды жою.

Сонымен қатар еңбек өнімділігін әкелетін өндіріс процестерін жылдам, сенімді және нақты реттеуді қамтамасыз етеді.

Жасалынып жатқан компьютермен басқару – қолданыстағы қарапайым және ыңғайлы жүйе. Қазіргі кезде мұндай жүйелер көп кездеспейді. Мұндай жүйе жасау қажет, өйткені мұндай жүйеге деген сұраныс көп.

Жүйені құруға қажетті құралдар:

• өнеркәсіптік контроллерлер;

• жиілік түрлендіргіштер;

• компьютерлер;

• оптико механикалық датчиктер.

Басқару жүйесін қолданудағы экономикалық тиімділік алдымен басқарылатын өндірістің тиімділігінің артуын, басқару сапасының және сенімділігінің артуын, шығындардың төмендеуін, өнімділігінің артуын қамтамасыз етеді және тағы басқа.

Басқару жүйесін құрудағы үнемдеудің негізгі көздері келесілер болып табылады:

1. өндіріс бойынша бөлімшелер жұмысын оптималды жоспарлау;

2. жаңа технологиялық үрдістерді жасап шығару мерзімін қысқарту;

3. басқару сапасының және өндірістің жалпы ұйымдастыру деңгейінінің артуы;

4. басқару еңбектерінің төмендеуі, жұмыскерлердің еңбек өндірісінің артуы;

5. негізгі техника – экономикалық көрсеткіштердің жылдам есептелуі;

6. құрылғының қызмет көрсету мерзімінің артуы, апаттарды және де жоспарда жоқ ақауларды жою;

7. Құрылғының қуат және уақыт бойынша жүктеудің артуы, осыдан соң өндіріс көлемі артады;

8. Өндірістік емес шығындарды көбейту.

Басқару жүйесі үрдістің параметрлерін алдын ала орнатылған деңгейде ұстап тұратын немесе параметрлердің тиімді нұсқаларын табатын өнім өндірісі үрдісінің барлық қадамдарынан шарт бойынша жүріп өтуін қамтамасыз етуге арналған [17].

3.2 Басқару жүйесін құруға кететін капиталды шығындар

Басқару жүйесін құруға кететін капиталды шығындар келесідей құралады:

а) құрастырушылардың жалақысы;

б) ақпараттандыру құралдарын сатып алуға кететін шығындар;

в) монтажға кететін шығындар.

Басқару жүйесін жасау мен ендіру үшін сәйкес жалақысы бар келесідей персоналдар қажет.

3 – кесте

Қызмет көрсетушiнiң саны және еңбекақылары

№	Қызметі	Саны	Айлық жалақы	Ай мерзімі	Жалпы, тг
1	Инженер-жүйеліктехник	2	55000	2	220000
2	Инженер-жобалаушы	2	65000	2	260000
3	БӨаМ бастығы	1	70000	2	140000
4	Инженер БӨаМ	2	60000	2	240000
5	Инженер- электроншы	2	55000	2	220000
6	Кезекші оператор	6	35000	2	420000
нәтижесі	Барлығы	15	340000	5	10200000

Аударулармен қоса жалақы келесі формуламен есептелінеді

Ж_{бөл.ш.өңд.} = (Е_б -( Е_б ∙Нп/100%))Нс/100%+ Е_б (70)

мұндағы Н_п – зейнетақы қорға бөлiп шығарулар, Н_с – әлеуметтiк мұқтаждықтарға салық, Е_б – құрастырушылардың жалақысы

Зейнетақы қорына аударудың нормасы - 10%, әлеуметтік қажеттіліктерге аударудың нормасы - 11%.

Е/а=(10200000-1020000)∙0,11+10200000=11209800 тг

4 - кесте

Құралдардың есептеуiш кешеннiң алуындағы шығындары

Құралдардың атауы	Түрі	Саны	Бағасы, тг
			жеке	жалпы
SIMATIC S7 400 Термоэлектриялық түрлендiргiш қысым датчигi Шығынөлшегіш Деңгейөлшегіш Ылғалөлшегіш Жағдайдың датчигi Газоанализатор Кешенді модулдар Реверстiк қосқыш Пакеттi ауыстырып қосқыш Шиналық модуль, қоректену блогы Барлығы:	417-4 ТХА, ТХК Метран Метран-100 Метран 3095MV SITRANS LR-400 П-МК Энергпромавтоматика SIMODRIVE Sitrans SIWAREX U Sitrans Siemens ТП-170 Pentium IV Intel	1 8 4 3 1 1 1 1 1 1 2	243000 11500 41860 104650 165900 14750 215780 225480 103964 16700 1700 478000	243000 92000 167440 313950 165900 14750 215780 225480 103964 16700 3400 478000 3400364

Барлық кешендерге және жергiлiктi автоматиканың құралдарына кеткен шығындар: 3400364 тг. Есептеуiш кешенге кеткен шығындар 2081000. Комплект жасайтын ТҮАБЖ алуындағы 1319364 тг. Ескерілмеген жабдықтың іргелі шығынын есептейміз, 5% жалпы құннан қорытындылай келе

К_пр.ж.=К_ТҮАБЖ ∙0,05 (71)

К_пр.ж = 1319364∙0,05=65968,2 тг.

Iргелi шығындардың жалпы құны

К_ж= К_пр.об+ К_ТҮАБЖ (72)

К_ж =65968,2 +1319364=1385332,2 тг.

Жабдықтың монтажына шығындар iргелi шығындардың құндарынан 25% құрайды

К_монт.= К_ж∙0,25 (73)

К_монт.= =1385332,2∙0,25=346333,05 тг.

Басқару жүйесiнiң жасауына iргелi шығынның жинақтарын құрайды

К_в = К_ж+ К_монт+ Ебөл.ш.өңд. (74)

К_в = 1385332,2+346333,05+11209800=12941465тг.