
Дифференциальное исчисление_эл.учебник
.pdf
Пример 7. Вычислить по правилу Лопиталя: limcos πx ln(1 x) .
x 1 2
Ответ: 0.
Помочь?
Подсказка 1. В данном примере надо раскрыть неопределенность вида
|
0 |
|
|
|
, которую легко преобразовать в неопределенность вида |
|
0 |
|
|
или |
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
0 |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
представив выражение, предел которого ищется, в виде дроби. Затем восполь-
зуйтесь правилом Лопиталя.
Не получается?
Подсказка 2. |
limcos |
πx |
ln(1 x) |
|
|
|
0 |
|
|
|
lim |
|
ln(1 x) |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
x 1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Теперь воспользуйтесь правилом Лопиталя. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Напомнить? |
||||||||||
Подсказка 3. Смотрите подсказку 2 из примера 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Как это делать? |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Подсказка 4. В данном примере f (x) ln(1 x) , |
g(x) |
|
|
|
. Найдите |
|||||||||||||||||||||||||
cos |
πx |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
f (x) и |
g (x) и воспользуйтесь правилом Лопиталя. При необходимости при- |
мените его повторно.
Подсказка 5.
|
|
|
1 |
|
1 x |
|
|||
f (x) (ln(1 |
x)) |
, |
Не получается?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
πx |
|
π |
|
|||
g (x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
|
|
|
|
. |
|
|
|
πx |
|
|
πx |
|
|
|
|||||||||
|
cos |
|
|
|
|
cos2 |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
61

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
ln(1 x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Тогда: lim |
|
|
|
lim |
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x 1 1 cos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 sin |
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
2 πx |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
Примените правило Лопиталя повторно. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
…? |
|
Подсказка 6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
π |
|
|
|||||||||
2 |
|
|
cos2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
Правило |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2cos |
|
|
|
|
|
|
sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
π x 1 |
|
|
1) |
|
|
|
|
|
|
Лопиталя |
|
|
|
π x 1 |
|
|
|
x 1 sin |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
sin |
2 |
|
(x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
cos |
|
2 |
|
|
2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
π |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
sin πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
πx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
2 x 1 |
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
|
|
x 1 sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
т. к. sin π 0 |
, sin |
π |
1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 8. Вычислить по правилу Лопиталя: lim xx . |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
Ответ: 1. |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Помочь? |
||||||||
|
|
|
|
|
|
Подсказка 1. В данном примере следует раскрыть неопределенность вида |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
00 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
С помощью алгебраических преобразований ее можно привести к виду |
||||||||||||||||
|
|
|
|
или |
|
|
|
|
|
|
|
. Для этого рекомендуется данное выражение прологарифмировать. |
||||||||||
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
0 |
|||||||||||||||||||||
Так, |
если y(x) f (x) g ( x) , то ln y g(x) ln f (x) . При этом указанный предел |
|||||||||||||||||||||
ln y |
представляет собой неопределенность уже рассмотренного вида |
|
|
|
0 |
|
|
|
. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Аналогично раскрывается неопределенность 0
.
Не получается?
62

Подсказка 2. Предположим, что предел данного выражения существует и
равен |
A . Тогда: ln A lim x ln x |
|
|
|
0 |
|
|
|
. Приведите к неопределенности |
||||
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
или |
|
|
|
и примените правило Лопиталя. |
|||||||||
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0
0
Как это делать?
Подсказка 3. |
lim x ln x |
|
|
|
0 |
|
|
|
lim |
ln x |
|
|
|
|
|
|
. |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
x 0 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x
Теперь можно применить правило Лопиталя.
Напомнить?
Подсказка 4. Смотрите подсказку 2 из примера 1.
Не получается?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
f (x) ln x , |
|
1 |
|
|
|
||||||||
Подсказка 5. В данном случае |
g(x) x |
. Найдите |
и |
||||||||||||||||||||||
f (x) |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
g (x) и воспользуйтесь правилом Лопиталя. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
…? |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Подсказка 6. |
Так как |
f (x) x |
, g (x) x2 , то: |
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
lim |
ln x |
|
|
|
|
lim |
|
|
x |
|
lim ( x) 0 , |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
x 0 1 |
|
|
|
x 0 |
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
т.е. ln A 0 , следовательно, |
A e0 |
1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 9. Вычислить по правилу Лопиталя: lim tg x tg 2 x .
x π4
Ответ: 1e .
Помочь?
63
Подсказка 1. В данном примере следует раскрыть неопределенность вида
1
.
С помощью алгебраических преобразований ее можно привести к виду
|
|
|
|
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
. Для этого рекомендуется заданное выражение прологарифмиро- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
вать. |
Так, если y(x) f (x) g ( x) , |
то ln y g(x) ln f (x) . |
При этом указанный |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
предел |
ln y |
|
представляет собой неопределенность вида |
|
|
0 |
|
|
|
, которая ранее |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
уже была рассмотрена. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Не получается? |
||||
|
|
|
|
|
|
|
Подсказка 2. Предположим, что предел данного выражения существует и |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
равен A . Тогда: ln A lim tg 2x ln tg x |
|
|
0 |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
Приведите к неопределенности |
|
|
0 |
|
|
|
или |
|
|
|
|
|
и примените правило Лопи- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
таля. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Как это делать? |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
Подсказка 3. |
|
lim tg 2x ln tg x lim |
ln tg x |
|
|
|
0 |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
ctg 2x |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
Теперь примените правило Лопиталя. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Напомнить? |
|
|
|
|
|
|
|
|
Подсказка 4. |
|
Смотрите подсказку 2 из примера 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Не получается? |
||||
|
|
|
|
|
|
|
Подсказка 5. |
|
В данном случае |
|
f (x) ln tg x , |
g(x) ctg 2x . Найдите |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
f (x) |
g (x) и воспользуйтесь правилом Лопиталя. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Как это делать? |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
Подсказка 6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
f (x) (ln tg x) |
tg x |
cos2 x |
sin 2x |
, |
|
|
|
|
|
g (x) sin2 2x |
2 sin2 2x . |
64

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
Следовательно, |
lim |
ln tg x |
|
|
|
0 |
|
|
lim |
|
|
sin 2x |
|
limsin 2x 1, |
т.е. |
|||||||
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
π |
|
||||||||
|
x |
|
|
ctg 2x |
|
|
0 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
4 |
4 |
|
|
|
|
|
4 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin2 2x |
|
||||||||||
ln A 1. Таким образом, |
A e 1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
||
Пример 10. |
|
tg x |
x2 |
|
|||
Вычислить по правилу Лопиталя: lim |
|
. |
|||||
|
|||||||
|
|
x 0 |
|
x |
|||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
e3 . |
|
|
|
|
|
|
Помочь?
Подсказка 1. Смотрите подсказку 1 из примера 9. Однако иногда это приводит к довольно сложным алгебраическим преобразованиям. Результата можно достичь быстрее, если комбинировать второй замечательный предел и правило Лопиталя.
Как это делать?
Подсказка 2. Представьте выражение, предел которого ищется, в виде eU ( x) . Предел U (x) найдите по правилу Лопиталя.
…?
Подсказка 3.
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|||
|
tg x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg x |
|
|
|
|
|
|
|
tg x x |
|
|
|||||||
|
x2 |
1 |
|
|
|
|
x2 |
|
x2 |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
1 |
lim 1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
x 0 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
x |
|
|
|
|
x 0 |
|
|
x |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg x x |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
x3 |
|
|
tg x x |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tg x x tg x x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
lim e |
x |
|
. |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Вычислите по правилу Лопиталя lim tg x x .
x 0 x3
Не получается?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
Подсказка 4. |
lim |
tg x x |
|
|
|
0 |
|
|
lim |
cos2 x |
lim |
sin2 x |
|
1 |
, |
||||
x3 |
0 |
|
|
|
3x2 cos2 x |
3 |
|||||||||||||
|
x 0 |
|
|
|
|
|
x 0 |
3x2 |
|
|
x 0 |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
65 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|

так как cos0 1, а lim |
sin x |
|
1 (первый замечательный предел). |
|||||
x |
||||||||
x 0 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
1 |
|
|
||||
|
tg x |
x2 |
1 3 |
|
||||
Следовательно, |
lim |
|
|
|
e |
. |
||
|
|
|||||||
|
x 0 |
|
x |
|
|
Задания для самостоятельной работы
Вычислить по правилу Лопиталя следующие пределы:
1. lim 3 x ln x . Ответ: 0.
x 0
2. |
limcos x tg5x . |
|||||||||||
|
x |
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
3. |
lim tg |
πx |
ln(2 x) . |
|||||||||
2 |
|
|||||||||||
|
x 1 |
|
|
|
||||||||
4. |
limctg x ln(x ex ) . |
|||||||||||
|
x 0 |
|
|
|
|
|
||||||
5. |
lim |
|
tg x sin x |
. |
||||||||
|
|
|
||||||||||
|
x 0 |
sin3 x |
||||||||||
6. |
lim |
xα |
|
, |
|
(a 1,α 0) . |
||||||
|
|
|
||||||||||
|
x ax |
|
|
|
|
|
||||||
7. |
lim xsin x . |
|
|
|||||||||
|
x 0 |
|
|
|
|
|
||||||
8. |
lim tg x 2 x π . |
|||||||||||
|
x |
π |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: 15 .
Ответ: π2 .
Ответ: 2.
Ответ: 12 .
Ответ: 0.
Ответ: 1.
Ответ: 1.
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
||
sin x |
x2 |
|
|
|
|
||||||
|
|
6 . |
|||||||||
9. lim |
|
|
|
|
. |
Ответ: e |
|
||||
|
|
|
|
|
|||||||
x 0 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|||
10. lim |
1 |
tg x |
|
|
|
|
|||||
|
|
. |
Ответ: 1. |
|
|
||||||
|
|
|
|||||||||
x 0 |
x |
|
|
|
|
|
66

2.11. Исследование функции с помощью производных
2.11.1.Интервалы монотонности. Точки экстремума
Определение. Интервалы возрастания и убывания функции называются
интервалами монотонности.
Пример 2.29. Функция y ax |
(a 1) |
возрастает на всей числовой оси (рис. 2.9); при a 1 убывает на |
всей числовой оси (рис. 2.10).
y |
y |
|
|
y f (x) |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
y f (x) |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
x |
|
0 |
x |
|
|
||
|
Рисунок 2.9 |
|
|
|
Рисунок 2.10 |
|
|
|
Пример 2.30. Функция |
y x2 убывает на интервале |
( , 0) и возрастает на интервале |
(0, ) (рис. |
2.11).
y
0 |
x |
Рисунок 2.11
Определение. Точка x0 называется точкой максимума (max) функции y f (x) , если существует такая окрестность точки x0 , в которой выполняется неравенство
f (x) f (x0 ) (x x0 ) ,
и точкой минимума (min), если в некоторой ее окрестности
67

f (x) f (x0 ) (x x0 ) .
На рис. 2.12 изображена функция, имеющая максимум в точке x1 и ми-
нимум в точке x2 .
y
y f (x)
0 |
x1 |
x2 |
x |
Рисунок 2.12
Точки максимума и минимума называются точками экстремума.
Теорема 2.11 (условие монотонности функции). Пусть функция
yf (x) дифференцируема на интервале (a,b) , тогда:
1)если f (x) 0 , x (a,b) , то функция возрастает в указанном интерва-
ле;
2) если f (x) 0 , x (a,b) , то функция убывает на указанном интерва-
ле.
Дадим геометрическое толкование теоремы 2.11.
На рис. 2.13 показана возрастающая на (a,b) функция y f (x) . Каса-
тельная в произвольно выбранной точке x0 (a,b) образует с осью OX острый угол φ , следовательно, y (x0 ) tg φ 0 .
На рис. 2.14 изображена убывающая функция. Касательная в произволь-
ной точке x1 образует с осью OX тупой угол ψ , поэтому f (x1) tg ψ 0 .
68

|
|
|
|
|
|
|
|
ьная |
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
е |
|
|
|
y F (x) |
||
y |
|
|
|
|
т |
л |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
а |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
с |
|
|
|
|
y f (x) |
|
|
|
|
|
|
|
ка |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ка |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
с |
φ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ательная |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
a |
x0 |
|
|
|
|
|
b |
x |
0 |
a |
x1 |
|
|
Рисунок 2.13 |
|
|
Рисунок 2.14 |
ψ
b x
Теорема 2.12 (необходимое условие экстремума функции).
|
Пусть x0 |
– точка экстремума функции, тогда |
|
0 |
(рис. 2.15) либо не |
|||||||||||
|
y (x0 ) |
|||||||||||||||
существует (рис. 2.16). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
0 |
|
|
x0 |
x |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
Рисунок 2.15 |
|
|
|
Рисунок 2.16 |
Точки, в которых первая производная равна нулю либо не существует,
называются критическими точками первого рода.
Условие, рассмотренное в теореме 2.12, не является достаточным.
Покажем это на примере функции y x3 . Решив уравнение y 0, полу-
чим |
|
|
3x2 0 |
|
x 0 . |
Построим график функции y x3 (рис. 2.17).
На рис. 2.17 видно, что точка x 0 не является точкой экстремума, хотя первая производная функции y x3 равна нулю в этой точке, т.е. не каждая критическая точка является точкой экстремума.
69

y
y x3
0 x
Рисунок 2.17
Теорема 2.13 (первое достаточное условие экстремума).
Пусть функция y f (x) определена в некоторой окрестности точки x0 ,
дифференцируема в указанной окрестности, кроме, быть может, самой точки
|
|
|
|
|
|
функция |
|||
x0 , и f (x) при переходе через точку x0 меняет знак, тогда в точке x0 |
|||||||||
имеет экстремум. |
|
|
|
|
|
|
|||
Причем, если производная меняет знак «+» на знак «–», то x0 |
– точка |
||||||||
максимума, а если знак «–» на знак «+», то x0 |
– точка минимума. |
|
|
|
|||||
Теорема 2.13 дает правило испытания критической точки на экстремум: |
|||||||||
|
|
|
|
устанавливаем |
|||||
подставляя в производную f (x) сначала x x0 , а затем x x0 , |
|||||||||
знак производной вблизи от точки x0 слева и справа от нее. |
|
|
|
|
|||||
Если при этом производная меняет знак «+» на знак «–», то x0 |
– точка |
||||||||
максимума, если же производная меняет знак «–» на «+», то x0 |
– точка мини- |
||||||||
мума, если производная знак не меняет, то экстремума нет. |
|
|
|
|
|||||
Пример 2.31. Найти точки экстремума и интервалы монотонности функции y |
x2 |
4 |
. |
|
|||||
|
x |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Функция определена на всей числовой оси, |
кроме точки x 0 . Найдем критические точки |
||||||||
функции. Вычислим производную y (x) : |
|
|
|
|
|
|
|||
y |
2x x (x2 4) |
|
|
x2 4 |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
x2 |
x2 |
|
|
|
|
1) |
y 0 x2 4 0 x 2 ; |
2) |
y – не существует в точке x 0 . |
Определим знак производной y (x) в каждом из образовавшихся интервалов и построим таблицу ре-
70