87
.pdfСледует также помнить, что применение информационных технологий в учебном процессе по русскому языку и литературе не должно заменять традиционные методы и приемы обучения.
ЛИТЕРАТУРА
1.Шкуран, Р.А. Современные образовательные технологии на уроках русского языка.
2.Якиманская, И.С. Развивающее обучение.- М.., 1979 год.
3.Селевко, Т.В. Современные образовательные технологии. – М.., Народное образование, 1998 год.
4.М.М Жампеисова « Модульная технология обучения как средство развития» Алматы, 2002 г.
5.Ж.А. Караев «Педагогическая технология обучения» Алматы, 1999 г.
6.В.М. Монахов «Технологическая карта – паспорт проектируемого учебного процесса» Новокузнецк, 1997 г.
7.В.П. Беспалько «Слагаемые педагогической технологии» Москва, 989 г.
Садықова Ж.А.
№123 мектепгимназияның мұғалімі ҚР.Білім беру ісінің үздігі
ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМГЕ-ЖАҢАША КӨЗҚАРАС
Жас ұрпақтың жаңаша ойлауына, олардың біртұтас дүниетанымының қалыптасуына, әлемдік сапа деңгейдегі білім негіздерін меңгеруіне ықпал ететін жаңаша білім мазмұнын құру жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселелерінің бірі. Бүгінгі оқушылардың мақсаттары да, құндылықтары да, идеялары да бұрынғыдан мүлде басқаша. Өйткені олар өзінің болашағына тиімділік тұрғысынан қарайтын, іскерлікке бейім, жоғары талап қоя білетін балалар екеніне қазіргі таңда көзіміз жетіп жүр. Осы замандағы ұстаз алдындағы басты міндет «XXI ғасыр білім ғасырының есігін еркін ашып кіретін, дүниежүзілік мәдениетті танып, ұлттық төл мәдениетті қастерлей білетін, рухани жан дүниесі бай, ой өрісі дамыған жоғары білімді, заман талабына сай белсенді ұрпақ тәрбиелеу керек» дейді Н.Ә.Назарбаев. Бүгінгі таңда білім берудің озық технологияларын меңгермейінше, сауатты әрі жанжақты болу мүмкін емес.
Қазіргі таңда елімізде болып жатқан жаңартулар оқу-тәрбие жұмыстарының бағыт-бағдарының заман талабына сай жасалуын міндеттейді.
ХХІ ғасыр жеке тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры. Олай болса, мұғалімдердің алдында тұрған бірден бір мақсат оқушыларалған білімдерін пайдаға асырып өз бетінше әрекет алатын, оларды түрлі өмірлік жағдайда қолдана білетін, өмірге өзіндік көзқарасы бар азамат болып жетілуіне көмектесу керек.
Мұғалімнің шеберлігінің негізі көрсеткіштерінің бірі әдістеме саласындағы ғылыми жаңалықтар мен озық тәжірибені жетік меңгеру, игеру. Оларды өзінің күнделікті қызметіне пайдалана білу, мұғалімнің шығармашылық еңбегі ең алдымен сабақпен байланысты. Қоғамымыздың қазіргі даму кезеңіндегі басты мәселелердің бірі білім беру жүйесінде оқыту үрдісін технологияландыру. Жаңа технологияларды қолдану негізінде келешек ұрпақтың еркін дамуына жан-жақты білім алуына белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасалып отыр.Педагогикалық технологиялардың атқаратын қызметіне қарай былай бөлінеді.
Жаңаша педагогикалық технология ғылым жетістігі.Жаңаша оқытудың негізгі түрлері: оқытудың дербес және топтық түрлері болып табылады. Бұл жерде алға қойылған мақсат оқушыға деген сенім,оның өз ісіне жауап беру мүмкіндігі,беделі мен қадір қасиет сезімін дамыту болып табылады. Оқытудың осы фронтальды түрі бастауыш сыныпта көбінесе,бағыт беру,талқылау және түзетуді енгізуде пайдаланылады.Заман талабына сай бастауыш сыныптарда қолданылатын жаңа технологияның негізгі мақсаты оқушылардың өздігінен танымдық іс-әрекет жүргізе алатындай болуы қажет.
Жаңа жағдайдағы «Оқыту әдістемесі» деп отырғанымыз: «оқушы-мұғалім» ұстанымының өзара тығыз байланыстығы. Демек, мұнда бірінші орында оқушы және оның өз бетімен білім алудағы белсенділігіне баса назар аударылады. Бастауыш сатыда оқытудағы әдістемелік негізгі элементтерінің бірі тірек сызбалар, сондықтан жұмысымда, сабақ үстінде, ұғымдарды белгілі бір сызбалармен түсіндіріп, соны қолданып отырамын.Осындай тірексіз аалардыб қолдана отырып,бір ғана ұғымды шағын көрнекілікпен жинақтап,оқушылардың түсінуіне ыңғайлы етіп ұсынамын. Пәнге қызықтыра отырып, білім қорын кеңейту үшін мұғалімше берлігі,шығармашылығы керек. Бұған
551
басқасымен бірге оқушылардың топтық жұмыстарын ұйымдастыру кіреді. Оқушылардың оқу әрекетін ұйымдастыруға топтық жұмыстарын ұйымдастыру кіреді.
Топтық жұмыстың ерекшелігі:
-тәрбиелік мақсаттары іске асырылады,оқушыларды жауапкершілікке,бір-біріне көмек көрсетуге үйретеді;
-танымдық мақсаттары іске асырылады, оқушылардың еңбек өнімділігін көтереді, танымдық белсенділігі дамиды;
-өзара қарым-қатынастары қалыптасады;
-өзін-өзі, басқаларды бағалауда әділдік нығаяды;
Осы жұмыстарды қалай ұйымдастыратынымыздан сабақ үзіндісін де көрсетейік:
Оқушыларды поэзияны сүюге, логикалық ойларын дамытуға, білім сапаларын көтеру үшін нақты сұрақ бермей, қандай сұрақ екенін оқушылардың өздеріне шешім табуды тапсырамын.Қазақ тілінен грамматикалық тапсырма беріліп, «Менің сүйікті ақыным» шығарма немесе ой толғау жаздырамын. Себебі:
-өз ойларын жеткізе білуге үйренеді;
-сөздікқорларынмолайтады;
-өзбеттерімен жұмыс жасауға дағдыланады;
-ой - өрісін кеңейтуге жәрдемдеседі;
-оқуда кездескен қиындықтарды жеңе білуге үйренеді; -қазақ тілінің граммтикалық тапсырмасын орындайды.
Білім берудегі талаптарға сай жобалар әдісін де қолданамын. Бұны қолданғанда оқушылар тек
қана өздерінің іс-әрекетін жоспарлауды ғана ойламай,бірнеше саладаналған білімдерін міндетті түрде шешуге қолданады, табылған нәтижелерді талдап, болжаммен салыстырады.Осы талдаудың нәтижесі арқылы өздеріне жаңа міндет қояды, жауапкершілікке тәрбиеленеді,бастаған істі аяқтауға үйренеді. Осылайша,оқушылардың өздігінен жұмыс жасау қабілеті жоғарылайды,олардың танымдық белсенділігі артады, ұжымдық - ұжымдық қарым-қатынастар арқасында қоғамдағы дағдылары жетіледі, шығармашылық қабілеттері де дамиды. Сабаққа мақсат қойғанда оқушыға өз әрекеті арқылы жаңа мағлұмат,білім алуына көмектесуге, жақсы қасиеттердің қалыптасуына, оқушылар тұлғасының дамуына жағдай жасауға тырысамын. Қорыта келгенде,баланың өз бетімен жұмыс істеуіне ықпал ететін факторлар:
-мұғалімнің көмегі;
-ата-ананың демеуі;
-сайыстарға, олимпиадаларға қатысуы;
-шығармашылықпен айналысуы; танымал бола бастауы; т.б
Қазақ тілі сабағын әдебиет сабағымен байланыстырып,ертегілер бойынша мынадай жұмыс
жүргіземін.
1-тапсырма.«Егінші мен қасқыр» ертегісінің мәтінінен зат есімдерді теріп жазамыз: Егінші, қасқыр, егін, нан, жер, тұқым, бидай, бау, ұн, қамыр, жұмыс.
2-тапсырма. «Ертегіні анықта»
1) Мақсаты: балаларды тірек сөздермен таныстыру.
Берілген тірек сөздерді пайдалана отырып,ертегіні тақырыбын анықтау.Тірек сөздер береді: қыз, мысық, мейіз, сиыр, ағаш, су, тауық, тышқан. Мұғалім: «бұл қандай ертегі? Ертегіні анықтау үшін қандай тірек сөздер көмектесті?» - деп сұрайды.
1)шал, қаңбақ, түлкі, ішек-қарын, айран, дәу. («Қаңбақ шал»)
2)екіадам, бірат, күрке, арыстан, қасқыр, түлкі, байлық. («Жақсылық пен жамандық») 3-тапсырма. «Артық сөзді тап»
1)Берілген тірек сөздердің арасынан артық сөзді тап, ертегінің тақырыбын айт. Ұл, жалқау,
анасы, әкесі, он сом, күрек, еңбек, от. («Еңбекпен тапқан тиын» артық сөз: күрек)
2) түлкі, тырна, достық, қонақ, тәрелке, құмыра, аю. («Түлкі мен тырна» артық сөз: аю. 4-тапсырма. «Тірексөздер тап»
1)Оқушылар «Ұр. Тоқпақ!» ертегісіне тірек сөздер келтіреді.
2)Бір оқушы өзі жазған тірек сөздерді оқиды, басқалары қай ертегі екендігін анықтайды.
552
Бұдан, біріншіден, баланың сабаққа қызығушылығы артады, екіншіден, танымы кеңейеді, үшіншіден,ертегі мазмұнына терең бойлайды; төртіншіден, тілдік қоры, қиялы дамиды,бесіншіден, ертегілер де қиялға жайып пен шындық араласып жататынын пайымдайды, алтыншыдан,мәтіндегі түсініксіз кейбір сөздердің мағынасын нақты мысалдармен оңай ұштастырады, жетіншіден, шығармашылық жұмысқа дағдыланады. Оқушылардың өз беттерімен жұмыс істеуге дағдыларын қалыптастырғанда,бала бойында тұрақтылық пайдаболып, қабілетін ұштайды,үнемі даму үстінде болды.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1)Инсерт әдісі Вагон мен Эстес.
2)Бастауыш сыныптар әдістемесі: Ә.Е Жұмабаева
3)Ақылдық алты ойлы қалпағы Эдвар де Боко.
4)Сұраққа жетіп ал.А.Ж.Егізбаев.
5)Бастауышты оқыту әдістемесі Г.И.Уайсова
Алуадинова Г.Т.
Учитель русского языка и литературы Саздинской средней школы Город Актобе
ЭЛЕКТРОННОЕ ОБУЧЕНИЕ: ПОИСКИ И ПУТИ РАЗВИТИЯ
Аннотация.Мақалада интерактивтік, мультимедиялық, электрондық ақпаратық технологияларды оқу үрдісіне еңгізе отырып білім алушылардың қызығушылығын арттыру туралы айтылған. Жасалған жұмыста аталған технологиялардың орыс тілі және әдебиет сабақтарында оқушыларға мотивацияның қалыптасуына қаншалықты әсер ететіні баяндалған.
Abstract.The article considers the development of students’ cognitive activity through the introduction of information technologies such as interactive, multimedia and e-learning into the learning process. The paper shows how the use of these technologies affects the formation of students motivation in the Russian language and literature classes.
Мы живём в эпоху революции средств коммуникации, которая меняет наш образ жизни, общения и мышления, в эпоху, когда мощь человеческого мозга, знания и творческий подход будут всё больше и больше применяется в качестве основного капитала общества. Значительные преобразования происходят в современном образовании, меняются не только отдельные его стороны, но и сама система обучения и образования, которая не стоит на месте, а находится в поисках всё новых технологий, способствующих улучшению качества образования.
В век информационного развития внедряются информационные технологии и в образовательных учреждениях. Проблема инновационного образования относится к числу приоритетных направлений развития современной школы нашего государства. Применение новых информационных технологий в сфере образования и подготовки кадров имеет принципиальное значение для ускорения процесса интеграции казахстанской науки в мировое научно-техническое пространство, в международную образовательную систему. Специалистами по Web-технологиям уже разработано содержание так называемой «единой образовательной среды». Оно обычно включает такие важные образовательные ресурсы, как электронные библиотеки, депозитарии специфических программных средств, оригинальные курсы лекций, базы тестовых заданий, репетиторы, большие электронные энциклопедии по предметам.
Как известно, для продуктивного усвоения языкового материала с целью последующего общения требуется много усилий и времени. Данную задачу можно решить посредством интерактивной методики - совокупностью способов целенаправленного усиленного межсубъектного взаимодействия педагога и обучаемых, последовательная реализация которых создает оптимальные условия для развития обучаемых. Что касается предмета русского языка, современная казахстанская школа работает над проблемой развития познавательной деятельности обучающихся посредством внедрения в процесс обучения русскому языку информационных технологий, таких как интерактивное, мультимедийное и электронное обучение. Применение этих технологий влияет на формирование мотивации обучаемых, ее повышение через усиление коммуникативной
553
направленности учебного процесса, т.е. акцент делается на говорение как вид речевой деятельности и как общение.
Инновационные образовательные процессы в Казахстане особенно активно внедряются в последние 3 года. Они носят комплексный характер и включают проблемы образования, организации
иуправления инновационной политики. В целом же, инновационная политика направлена на сотрудничество и интеграцию со странами СНГ и Европой, что, несомненно, будет способствовать повышению конкурентоспособности казахстанских образовательных услуг и кадров преподавателей
иисследователей.
Понятно, что инновации могут внедряться и осваиваться лишь при создании условий для реализации образовательных технологий. (Ещё не все сельские школы компьютеризованны должным образом). Оснащение современной информационной техникой, функционирование мультимедийных кабинетов, модернизация сетевой инфраструктуры школ позволят создать новую обучающую среду. Оснащение кабинетов современными техническими средствами (интерактивная доска, мультимедийный проектор, компьютеры и т.д.) позволят внедрить в учебный процесс модели компьютерного обучения, которые предполагают поэтапное формирование и развитие навыков работы в технологической среде для адаптации обучаемых и преподавателей к новым условиям. Все это даст возможность обеспечить качество высшего образования в социальном и культурном контекстах.
«Электронными образовательными ресурсами называют учебные материалы, для воспроизведения которых используются электронные устройства…».
В самом общем случае к ЭОР относят учебные видеофильмы и звукозаписи, для воспроизведения которых достаточно бытового магнитофона или CD-плеера. Наиболее современные и эффективные для образования ЭОР воспроизводятся на компьютере.
Иногда, чтобы выделить данное подмножество ЭОР, их называют цифровыми образовательными ресурсами (ЦОР), подразумевая, что компьютер использует цифровые способы записи/воспроизведения [4].
Существует три типа ЭОР (электронные образовательные ресурсы):
1.Текстографические ресурсы – самые простые, это электронная форма текста с иллюстрациями. Материал представляется на экране компьютера, а не на бумаге, с навигацией по тексту («электронный учебник»).
2.Элементарный аудиовизуальный ресурс представляет собой простой компьютерный файл, содержащий фотографию, видеозапись, музыкальный фрагмент и т.д. Чаще всего они играют роль электронных наглядных пособий при работе преподавателя в аудитории, повышая, как гласит педагогическая наука, «уровень наглядности» [1,4].
3.Мультимедиа ЭОР. Это самые мощные и интересные для образования продукты, и они заслуживают отдельного рассмотрения. Когда мы говорим о мультимедиа ЭОР, имеется в виду возможность одновременного воспроизведения на экране компьютера и в звуке некоторой совокупности объектов, представленных различными способами. [1].
Эффективная эксплуатация новой техники во многом будет зависеть от квалификации и ответственности преподавателей, специалистов в области информационных технологий. Теперь созданная новая информационная среда, требует от педагога нового, постоянно растущего уровня компетенции в области использования информационных технологий. Современный преподаватель должен не только все время поддерживать на должном уровне свои знания: он должен быть специалистом, обладающим высоким уровнем компетентности не только в своей специальности, но и знаниями, адекватными современному состоянию инноваций. Иными словами современному преподавателю необходимо объединение компетенций: профессиональной и информационной. Так, к примеру, все учителя, не зависимо от возраста, опыта, места работы, должны периодически обучаться на курсах по основам компьютерных и сетевых технологий, новым программам. Мало того, они должны продемонстрировать в любой форме полученные знания и умения, будь то
конкурс, экзамен, тест. Такой подход позволит учителям усовершенствоваться в методике преподавания уже на следующем уроке, ведь почему бы не показать то, что умеют, чему научились, что так легко и просто. Тем более, как это ни парадоксально, а дети сейчас знают об информационных технологиях больше, чем их учителя, и всегда приходят на помощь. Основной задачей использования этих технологий становится повышение производительности труда, качества
554
поиска информации, а также сокращение времени на поиск необходимой информации. Предметом и результатом труда становится сама информация, а орудием труда – компьютер, который позволяет обеспечить индивидуальный темп работы. Теперь немного о самих средствах новых технологий.
Электронный учебник - это издание, которое является совокупностью графической, текстовой, цифровой, видео-, фото-, и др. информации, соответствующему государственному стандарту и учебной программе. Разработка данного учебного издания основана на принципах наглядности, научности, учёта возрастных особенностей, целостности. Теоретический материал разбит на модули, темы и подтемы: теоретический материал, лексические тексты и дополнительный информационный материал, представленный научными статьями и публикациями, организованы в виде текстов. Каждый модуль имеет следующие компоненты: теоретическое ядро, составляющее основу изучаемой темы; презентация теоретического материала в формате PowerPoint; практические задания; обучающие и проверочные тесты; модульные контрольные работы. Такой принцип наглядности реализуется посредством использования схем текстового анализа, таблиц текстовых единиц и категорий, фотографий известных писателей, поэтов, художников, учёных и т.д., тематических фрагментов и т.п. Данное издание позволяет обучающимся самостоятельно управлять процессом обучения, определять количество изученного материала, уровень усвоения теоретических основ курса и правильность выполнения практических заданий как при выборе отдельно изучаемой темы, так и целого модуля. Такое пособие допускает адаптацию к возможностям конкретного пользователя в процессе освоения данной дисциплины, позволяет варьировать глубину и сложность изучаемого материала.
Использование новых информационных технологий предполагает изменения в структуре самого урока: сопровождение темы проецированием учебных репрезентаций на большой экран вместо традиционных досок и мела, разработка разного рода демонстрационных программ (Microsoft Office PowerPoint, Activstudio Provfessional). Значительные изменения происходят за счет внедрения компьютерных разработок и в организации практических занятий: закрепительные и проверочные, контрольные работы, различные виды диктантов, тестировании. Использование инновационных технологий, в частности электронных учебников, позволяет успешно осваивать объемный материал за короткое время. Так на изучение одной темы даётся теоретический и практический материал, материал на развитие речи с наглядностью.. Изменился и формат самих учебников: так на одном диске помещён весь материал по изучению предмета от 3 по 11 классы, в частности «Русский язык». Содержимое разделено на папки (по классам) и темам. Есть некоторые несоответствия по лексическому содержанию тем на развитие речи, но все же имеющийся материал очень интересен и познавателен. По таким учебникам удобно готовить учащихся к предметной олимпиаде, когда весь день школьников расписан по часам (уроки, факультативы, спецкурсы, соревнования, подготовка к научным проектам и т.д.) Помимо плановых занятий, учащиеся получают задание на дом, которое с радостью выполняют: задания разнообразны и красочно оформлены, особенно задания на развитие речи: диалоги, рассказы, пересказ, вопрос-ответ. За счёт работы с информационными технологиями возрастает активность учащихся на уроке и интерес к самому предмету. Так на урок русского языка и литературы дети сами готовят презентации, где оценивается оформление, поиск материала, иллюстративность и, самое главное, набор лексического содержания. Дети учатся выбирать главное, строить схемы и таблицы, кластеры, ассоциативные диктанты, кроссворды, задавать проблемные вопросы и давать полный исчерпывающий ответ. При такой работе у детей развиваются критическое мышление, творческое воображение, фантазия, прививается сплочённость, умение слушать, помогать друг другу. Даже родители рады тому, что дети, подключаясь к Интернету, заняты поиском полезной информации. Принципиально новые возможности для образования предоставляет Интернет, феномен межкультурной коммуникации, дающий возможность обмениваться информацией в кратчайший срок
[2].
Таким образом, создание единой информационной образовательной среды даст возможность на основе использования новых технологий повысить качество образования и обеспечить равные возможности гражданам на получение образования всех уровней и ступеней.
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ:
1. Осин А.В. Электронные образовательные ресурсы нового поколения: Аналитическая записка. - М.: ИИТО ЮНЕСКО, 2011. - 12 с.
555
2.Аллен, М. E-learning. Как сделать электронное обучение понятным, качественным и доступным / М. Аллен. - М.: Альпина Паблишер, 2016.
3.Зырянова, Е. В. Информационно-коммуникационные технологии в школьном обучении русскому языку и подготовке к ЕГЭ. Учебно-методическое пособие / Е.В. Зырянова. - М.: Флинта, 2016.
4.Осин А.В. Электронные образовательные ресурсы нового поколения в вопросах и ответах. - М.: Агентство "Социальный проект", 2007. - 32 с.
5.Единая коллекция цифровых образовательных ресурсов (ЦОР) http://school-collection.edu.ru/ (Интернет-ресурсы Образовательные сайты).
Возниковцева О.Н.
Учитель начальных классов Саздинская средняя школа, г. Актобе
РАЗВИТИЕ ЛОГИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
Аннотация.Ғылыми жұмыс білім алушылардың математикасабағында ойлау қабілетің дамыту арқылы логикалық тапсырмаларды тишмді нешу жолдарын көрсетуге бағытталған жұмыстың мақсаты окушылардың логикалықойлау қабілетін және кеңістікті елестете білуге қажетті элементтерді құрастыра білуін, жалпыслау, синтездеу, сұрыктау,салыстыру,ойлана білу қабілуттіліген қалыптастыру мақсаты көзделген .
Abstract.Scientific work is aimed at the development of logical blinking in mathematics lessons by solving logical poodles. The purpose of work is the development of the ability to mathematically explore the phenomena of the real world. All types of task, exercises, which include operations of logical thinking: analysis synthesis comparison classification generalization are used in mathematics lessons.
Главной задачей учителя начальных классов состоит не только в том, чтобы обучить учащихся, но и развивать их познавательные процессы, т. е. всесторонне развить личность школьника.
Интеллект человека, в первую очередь определяется не суммой накопленных им знаний, а высоким уровнем логического мышления. Поэтому уже в начальной школе необходимо научить детей анализировать, сравнивать и обобщать информацию, полученную в результате взаимодействия с объектами не только действительности, но и абстрактного мира.
Ничто так, как математика, не способствует развитию мышления, особенно логического, так как предметом ее изучения являются отвлеченные понятия и закономерности, которыми в свою очередь занимается математическая логика.
Сегодня математика как живая наука с многосторонними связями, оказывающая существенное влияние на развитие других наук и практики, является базой научно-технического прогресса и важной компонентой развития личности.
Одной из основных целей изучения математики является формирование и развитие мышления человека, прежде всего, абстрактного мышления, способности к абстрагированию и умения "работать" с абстрактными, "неосязаемыми" объектами. В процессе изучения математики в наиболее чистом виде может быть сформировано логическое (дедуктивное) мышление, алгоритмическое мышление, многие качества мышления - такие, как сила и гибкость, конструктивность и критичность и т.д.
Основной целью математического образования должно быть развитие умения математически, а значит, логически и осознанно исследовать явления реального мира. Реализации этой цели может и должно способствовать решение на уроках математики различного рода нестандартных логических задач. Поэтому использование учителем начальной школы этих задач на уроках математики является не только желательным, но даже необходимым элементом обучения математике.
Формирование логического мышления на уроках математики, через решение определенного типа задач, в форме увлекательных игр, обогащает педагогический процесс, делает его более содержательным, влияет на развитие ребенка, как на творческую личность.
Систематическое использование на уроках математики и внеурочных занятиях специальных задач и заданий, направленных на развитие логического мышления, расширяет математический кругозор младших школьников и позволяет более уверенно ориентироваться в простейших закономерностях
556
окружающей их действительности и активнее использовать математические знания в повседневной жизни.
Развитие мышления при изучении математики состоит в формировании у учащихся характерных для этого предмета приемов мыслительной деятельности.
Системное развитие логического мышления должно быть неотрывно от урока, каждый ученик должен принимать участие в процессе решения не только стандартных заданий, но и задач развивающего характера (активно или пассивно).
На уроках учитель должен моделировать ту умственную деятельность, которая нужна на данном этапе развития (учить анализировать задачи, делать чертежи, выявлять отношения объектов и т.д.). Это имеет обучающее и воспитывающее значение: учащиеся приобщаются к методу поиска, ориентируются не только на результат, но и на процесс его достижения, т.е. учатся мыслить логически.
Можно выделить два подхода к формированию и становлению логико-математического мышления:
1.традиционное обучение, приводящее в зависимости от воздействия и других объективных причин к формированию либо эмпирического, либо теоретического мышления;
2.специально организованное обучение, ориентированное на формирование учебной деятельности, приводящее к становлению теоретического мышления.
Для формирования логического мышления приоритетным является второй подход.
Основным средством развития математических способностей учащихся являются задачи. Не случайно известный современный математик Д.Пойа пишет: «Что значит владение математической задачей? Это есть умение решать задачи, причем не только стандартные, но и требующие известной независимости мышления, здравого смысла, оригинальности, изобретательности».
Ксожалению, в практике обучения математике решение задач чаще всего рассматривается лишь как средство сознательного усвоения школьниками программного материала. А между тем функции задач очень разнообразны: обучающие, развивающие, воспитывающие, контролирующие
Осуществляя целенаправленное обучение школьников решению задач, с помощью специально подобранных упражнений, можно учить их наблюдать, пользоваться аналогией, индукцией, сравнениями, и делать соответствующие выводы.
Из всего вышесказанного можно сделать вывод, что именно в младшем школьном возрасте необходимо проводить целенаправленную работу по обучению детей основным приёмам мыслительной деятельности. Помощь в этом могут оказать разнообразные психолого–педагогические упражнения.
Приёмов по развитию логического мышления на уроках математике в начальных классах очень много. Каждый учитель выбирает и применяет их с учетом особенностей своего класса.
Всвоей работе на уроках математике использую задания, упражнения, которые включают в себя операции логического мышления: анализу, синтезу, сравнению, классификации, обобщению. В процессе работы над упражнениями дети практически учатся сравнивать математические объекты. Выполнять простейшие виды анализа и синтеза, устанавливать связи между родовыми и видовыми понятиями.
Основная работа для развития логического мышления должна вестись с задачей. Ведь в любой задаче заложены большие возможности для развития логического мышления. Нестандартные логические задачи – отличный инструмент для такого развития.
Методы (приемы) работы над задачей: Изучение условия задачи; Выдвижение идеи (плана) решения;
Поиск аналогии, сравнительные чертежи. Разбиение задачи на подзадачи.
Решение одной задачи несколькими способами; Прием разбора готового решения.
Привожу пример фрагмента урока при работе над логической задачей.
1.Самостоятельный поиск решения.
Задача. В клетке находятся фазаны и кролики. У всех животных 6 голов и 20 ног. Сколько в клетке кроликов и сколько фазанов?
557
Сначала устанавливается понимание учащимися того, о каких животных и птицах идет речь. Обсуждение способов решения.
I способ. Метод подбора. Учащиеся "угадывают" , что кроликов 4, а фазанов 2. Проверяем : 1) голов 4+2=6, 2) ног 4*4+2*2=20. Учащиеся знакомятся с названием метода. Рационально ли это решение? Всегда ли удобен это способ?
II способ. Принимает участие несколько человек, решение заносится в таблицу. Основываемся на том, что в любом случае животных не больше и не меньше, чем число голов, а именно 6. Затем подсчитывается число ног (работа ведется устно). Все случаи перебрали! Отсюда и название:
"полный перебор"
III способ. Метод предположений.
Это основной способ решения задач такого типа, так как он позволяет решить задачу с большими числами, где первые два способа будут очень трудоемкими.
Метод предположения по избытку.
Предположим, что в клетке только кролики, тогда у них 4*6=24 ноги, т.е. 4 ноги "лишние". Эти ноги принадлежат фазанам. У фазана 2 ноги, значит 4:2=2 фазана в клетке. Кроликов 6-2=4.
Метод предположения по недостатку.
Предположим, что в клетке были только фазаны, тогда у них 6*2=12 ног, т.е. не хватает 8 ног. Они-то и принадлежат кроликам (по "лишней" паре по сравнению с фазанами). Значит всего 8:2=4 кролика и 6-4=2 фазана.
Для закрепления метода предлагается та же задача, но уже с числами 35 и 94.
Умственное развитие, развитие мышления является важной стороной в развитии личности младших школьников, в частности её познавательной деятельности. Мышление человека характеризуется активным поиском связей и отношений между разными событиями, явлениями, вещами, предметами.
Базой для развития логического мышления является математика как учебный предмет. Математика проникает почти во все области деятельности человека, что положительно сказалось на темпе роста научно-технического прогресса. В связи с этим стало жизненно необходимым усовершенствовать математическую подготовку подрастающего поколения. Ничто так, как математика, не способствует развитию мышления, особенно логического, так как предметом ее изучения являются отвлеченные понятия и закономерности, которыми в свою очередь занимается математическая логика.
Математика обладает уникальным развивающим эффектом. «Она приводит в порядок ум», т.е. наилучшим образом формирует приемы мыслительной деятельности и качества ума, но не только. Ее изучение способствует развитию памяти, речи, воображения, эмоций; формирует настойчивость, терпение, творческий потенциал личности. Математик лучше планирует свою деятельность, прогнозирует ситуацию, последовательнее и точнее излагает мысли, лучше умеет обосновать свою позицию.
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ:
1.Аршинская И.И. Обучение математике по системе Л.В. Занкова.-М.,1994 2.Бабкина Н.В. Нетрадиционный курс "Развивающие игры с элементами логики" для первых классов начальной школы.
// Психологическое обозрение. 1996.
3.Демидова, Т.Е. А.П. Тонких. Теория и практика решения текстовых задач. // М.: Издательский центр «Академия», 2002.
4.Зайцев Т.Г. Теоретические основы обучения решению задач в начальной школе. - М.: Педагогика, 1983.
5.Зак А.З. Развитие умственных способностей младших школьников. М.: Просвещение, Владос, 1994.
558
Абишева К.А.
Бастауыш пәні мұғалімі Ақтөбе қаласы, Сазды орта мектебі
БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫН ЖАҢАРТУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА ЖАҢА ТӘСІЛДЕРДІҢ ЕРЕКШІЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ТИІМДІЛІГІ
Егеменді еліміздің ертеңгі тізгінін ұстар иесі - бүгінгі жас ұрпақ. өркениетке бастар жолдың бастауы – мектеп десек, мектептің басты тұлғасы, жүрегі – мұғалім. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың: «Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан ұстазға жүктелетін міндет ауыр», – дегені белгілі. Қазіргі заман мұғалімінен тек өз пәнінің терең білгірі болу емес, тарихи-танымдық, педагогикалық-психологиялық сауаттылық, саяси-экономикалық білімділік және ақпараттық сауаттылық талап етіледі. Ол жаңалыққа жаны құштар болып, шығармашылықпен жұмыс істесе, оқу мен тәрбие ісіне етене еніп, оқытудың жаңа технологиясын шебер меңгергенде ғана білімі мен білігі жоғары жетекші тұлға ретінде ұлағатты саналады.
Жаңа заман мұғалімі – кәсіби, кең білімді, мәдениетті, ізгілікті, зиялы, адал және жас ұрпақты дамыту, оқыту мен тәрбиелеудегі инновациялық бағытта жұмыс жасайтын, өзіндік мені қалыптасқан тұлға.
Менің ұстаздық жолымдағы алға қоятын мақсатым – жас ұрпақты заман талабына сай білім беру үрдісінде оқушылардың танымдылығын, функционалдық сауаттылығын, қисынды ойлауы мен дүниетанымын қалыптастыра отырып, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Білім – қоғамды әлеуметтік-мәдени, ғылыми үрдіспен қамтамасыз ететін жоғары құндылық. Болашақтың бүгінгіден нұрлы болуына ықпал етіп, адамзат қоғамын алға апаратын күш тек білімде ғана.
Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңартылған білім беру бағдарламасымен оқыту Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға айтарлықтай үлес қосуына жол ашады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауында: «Орта білім жүйесінде жалпы білім беретін мектептерді Назарбаев зияткерлік мектептеріндегі оқыту деңгейіне жеткізу керектігін атап көрсетеді.
Қазіргі уақытта тың жаңа идеялармен әр сабақты түрлендіріп, жан-жақты жаңаша оқытудың тиімді жолдарымен оқыту – заман талабы. Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі –білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін жағдайлар жасау керек. Неліктен енгізілген жүйе тіл мамандарынан бастау алды? Жаңартылған білім беру бағдарламасы тілдік қызмет дағдыларын дамытуға (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) аса назар аударылып отыр.
Өз білімі мен мәдени деңгейін үздіксіз арттырып отыратын, өзіне және қоғамға пайда келтіре алатын, табысты бола алатын жоғары адамгершілікті, шығармашыл, сыни ойлайтын тұлғаны тәрбиелеу, оқыту және дамыту – заман талабы.Әсіресе,орыс тілінде оқытатын мектептерде оқушыларға қазақ тілін оқыту барысында оқылым, жазылым,айтылым, тыңдалым дағдыларын дамыту арқылы алған білімдері мен үйренген дағдыларын кез келген ортада бәсекеге қабілетті болуға, қарым-қатынас жасауда тиімді қолдануға мүмкіндік беретін білім алады. Оқушылар қоғамда орын алатын әр алуан жағдайларда табысты ынтымақтастық пен өзара түсіністік тудырып, қарымқатынасқа түсіп,сонымен қатар,тілдік дағдыларын жетілдіре алады.
Жаңартылған білім беру мазмұнындағы бағдарлама негізі тілдік бірліктерді және олардың тіркесімділігі мен қолданылу ерекшеліктері туралы білімді меңгеруде үлкен қолдау көрсетеді. Осының нәтижесінде мектеп оқушылардың сөздік қорлары толығып, тілдік дағдылары жетіледі, ұлттық құндылықтарды құрметтеуді, оны бағалауды үйренеді.
Шәкәрім Құдайбердіұлы «Адамның жақсы өмір сүруіне үш сапа негіз бола алады, олар барлығынан басым болатын адал еңбек, мінсіз ақыл, таза жүрек. Бұл сапалар адамды дүниеге келген күннен бастап тәрбиелейді» деп есептейді.
Ұрпақ тәрбиесі – бұл болашақ тірегі, мемлекеттік маңызды іс. Адамзат ұрпағымен мың жасайды дегендей ұрпақ тәрбиесі қай кезде де халықтық мәселе болған.
559
М.Дулатов "Бастауыш мектепте алған тәрбиенің әсері күшті, сіңімді болуы қай халықтың мектебінде болса да, оқу кітапшасы ана тілінде өз ұлтының тұрмысынан һәм табиғатынан жазылып, баяндап оқытқанда, жас баланың ойына, қанына, сүйегіне керекті мағлұмат алып шығады", - дегендей, егемен елдің тірегі боларлық білімді ұрпақты тәрбиелеу ұлы парыз екендігін естен шығармайық.
Қазақ тілін үйретудің екі жолы бар: жазбаша және ауызекі. Шығарма, мазмұндама жұмыстарында оқушылар өз ойларын, пікірлерін, әсерлерін мәтін түрінде жазбаша жеткізеді. Айтатынын дайындап, сұрыптап алады. Ал өз ойын ауызекі монолог немесе диалог түрінде жеткізу үшін тек қана тіл емес, мимика, ым, көзқарас қолданылады. Сабақта жетістіктерге бағыттайтын жұмыс түрлері көптеп қолданылады: жаттығу жұмыстары, грамматикалық, лексикалық тестер, өздік, ұжымдық, жұптық, топтық бақылау, сөздік жұмыстары, диалог түріндегі түрлі ситуациялық жұмыстар, мәтінмен жұмыстың көптеген түрлері.
Әр сабақта игерілген жаңа сөздер ауызша, жазбаша сөзде үнемі қолданылып отырғанда ғана сөздік жұмыстары нәтижелі болады. Сөздікпен жұмыс грамматикалық анықтамалар, жаттығу жұмыстарын, суретпен жұмыста, өлең, жұмбақ түсіндіргенде, сұрақтарға жауап бергенде де жүргізіліп отырады. Жаңа педагогикалық технологияларды оқып-біле келе бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерін дамытуда әрбір сабақта «Конверттегі он сұрақ», «Жауапты қағып ал», «Ыстық орындық» тәрізді әдіс-тәсілдерінің маңызы өте зор. Осындай әдіс-тәсілдің нәтижесінде оқушылар бір-бірімен еркін пікір алмасады, өз ойларын ортаға салады, сабаққа қызығушылықтарын танытып, белсенділік көрсете алады. Логикалық дамуы және мейірімділік қасиеттері артады. Оқушыларда алғырлық, шапшаңдық, көшбасшылық қасиеттері одан әрі жоғарылайды.
Орыс сыныптарында қазақ тілін үйретуде іскерлік, рөлдік ойын түрлерін қолдану, диалог, монолог, сұхбат, сұрақ-жауап, көрініс қою, тақпақ оқу, ән айту, мәнерлеп оқу, жұмбақ , сөзжұмбақ шешу, пікір айту, пікірсайыс, тірек схемасын пайдаланып, жүйелі түрде әңгімелеу, «Дөңгелек үстел», «Ми шабуылы» т.б. әдіс-тәсілдерді сабақта пайдалану, оқушының басқа тілді үйрене алмаймын деген сенімсіздігін сейілтіп, тілді үйренуге ынтасын арттыратынын өз іс-тәжірибемнен күнделікті жұмыс барысында байқаймын.
Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пәні бойынша білім беру мазмұнын жаңарту «Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында»:«қазақ тілі өмірдің барлық салаларында көшбасшы болады» дей келе, сонымен қатар жастар қазақ тілі сияқты жоғары деңгейде орыс тілі мен ағылшын тілін тең үйренуін мақсат етеді. Үш тілді бірдей жоғары деңгейде үйрену үшін жаңартылған білім беру бағдарламасы аясында бірлесіп жұмыс істеуді көздейді.
Қоғамның өзгеруімен байланысты білім беру әдістері де білім көлемі де үнемі өзгеріп отырады. Ол білі беру заңдылықтарына байланысты өзгеріп дамып отырады. Біз ұстаздар қауымы қандай болмасын жаңалыққа құлақ түре жүретініміз айқын. Жаңа технологияларды сабақта қолданудың тиімділігін қашан да жолға қоярымыз анық. Оқушыға қалай оқу керектігін үйрету, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел-уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни ойлай алатын, пікірлері, көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы қалыптастыру.
Білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында қазақ тілін оқытуда мынадай әдіс-тәсілдердің тиімділігі зор:
1.Білім беру менбілімалудағыжаңатәсілдер.
2.Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету Білім беру үшін бағалау және оқуды бағалау.
4.Білім беруде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану.
5.Талантты және дарынды балаларды оқыту.
6.Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білімберу және оқыту.
7.Білім берудегі басқару және көшбасшылық.
1.Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер.
Білім беру әдістері ішінде ерекше орын алатыны – диалог. Диалог оқушылардың сөйлесу әрекетін, сұрақты дұрыс қоя білуде, ақпарат алмасуда, жалпы тіл үйренуде таптырмас жұмыс түрі. Әртүрлі тақырыпта диалог құрғызу мынадай нәтиже береді:
сабақтабелсенділікжоғарылайды;
560