81

либо проживают с пьющими родителями. Среди выпивающих подростков 85% страдают пивным алкоголизмом. [3]

Профилактикаалкоголизма

Профилактикаалкоголизмаважнавдеятельностисоциальногопедагогаворганизацииобразования. Всегдапрощепредотвратить, нежелилечить. Профилактикуразделяютна3 части: первичная, вторичная итретичная.

Первичная профилактика, это как раз та профилактика, где можно предотвратить 2 и 3 стадию алкоголизма, а также избежать 1 стадии на раннем сроке. Вторичная – есть лечение алкоголизма в наркологических диспансерах, является избирательной. Третичная профилактика есть лечение поврежденных органов, а также предотвращение рецидивов у больных, проводится индивидуально, являетсяпреимущественно медицинской.

Хотим остановиться более подробно в данной статье на первичной профилактике в деятельности социального педагога в организации образования. Профилактика должна происходить комплексно, влияя на психологическую, социальную, медицинскую сферу. Необходимо понимать, что алкоголизм – тяжелая болезнь, а не распущенность или обычное пьянство. Реализовать ее можно путем развития и усиления мотивации, настраивание позитивных установок. Необходимо, чтобы человек рефлексировал и анализировалситуацию.

Таким образом, начинать агитационную программу в школах, у подростков 11 -12 лет. Дети должны быть осведомлены о том, что такое алкоголь, а также о всех негативных сторонах приема алкоголя. Необходимо проводить работу комплексно. Использование изолированных методов (только психологических, только медицинских) дает однобокие результаты. Организовывать воспитательные мероприятия («Алкоголь – враг!», «Здоровый образ жизни»). С раннего возраста важно давать понятия здоровогообразажизни.

Первая стратегия: информационноразъяснительная работа о ПАВ; формирование мотивации на ЗОЖ

Вторая стратегия: формирование мотивации на социальную поддержку

Третья стратегия: развитиесоциальноэффективногои здорового поведения.

Четвертая стратегия: развитиенавыков поиска проблем, поиск социальной поддержки, отказ от вещества.

Схема1 ‒Четырестратегиипрофилактикиалкоголизма

Социальныеипедагогическиетехнологии, нацеленныенапервичнуюпрофилактику:

–воздействиеСМИ, YouTube;

–агитацияпротивнаркотиков;

–использование альтернативных употреблению наркотиков программ детско-подростковой и молодежнойактивности;

–созданиесоциальных служб, телефоновдоверия, клубовпо интересам;

‒проведение антинаркотическихмотивационныхтренингов;

–организация деятельностисоциальныхработниковиволонтеров.

Психологическиетехнологиипервичнойпрофилактики:

‒развитиересурсовличности;

‒формированиесоциальнойкомпетентности;

–развитиеадаптивных навыковповедения;

–тренировкалокусконтроля.

401

– навыкипротивостояниямнению группыантисоциальныхровесников.

Медицинские технологии первичной профилактики осуществляются посредством определения генетических и биологических маркеров поведения риска и их коррекции на медицинском уровне. Рост числа потребителей психоактивных веществ и лиц, проявляющих поведение риска ‒ социального резерва роста заболеваемости алкоголизмом и наркоманией, определяет поле воздействия вторичной профилактики [4]

Комплексныйподходкпервичнойпрофилактикеалкоголизма(см.схему2)

Социальное

творчество

Схема2 – Комплексныйподходкпервичнойпрофилактикеалкоголизма

Впрофилактическойработеприменяютсяследующиеметоды:

–когнитивнаямодификацияитерапия;

–личностные тренинги;

–мозговыештурмы;

–беседы;

‒лекции;

–ролевыеигры;

–психогимнастика;

–элементыпсиходрамы;

‒элементыиндивидуальнойигрупповойпсихотерапии;

‒круглыестолы;

‒арт-терапия;

–дискуссии;

Еще одним важным компонентом профилактических программ является использование эффектов группового взаимодействия и развития. Процесс занятий в группе представляет собой систему взаимоотношений, постоянноразвивающуюсявкоторойпроисходитполучениеиосмыслениежизненного опыта. Влияние коллектива было доказано многими исследователями: члены коллектива действуют в направлениивзаимногопониманияиподдержки. Такимобразом, развиваютсяважныекачестваличности, позволяющих человеку регулировать свое поведение, а также решать межличностные конфликты, а впоследствии передаватьэтотопытдальше‒ друзьям, семьеит.д.

402

Схема3 – Профилактикавсферахдеятельностишкольника

В процессе проведения программ профилактики выделяются группы волонтеров для дальнейшей работы: подростков, учителей и родителей. Волонтеры дальнейшем проходят специальную подготовку. Необходимаработасучителямишкол, призваннымиактивносотрудничатьвпрофилактическойработе. В профилактической работе, должен быть задействован весь психолого‒ педагогический состав образовательного учреждения. Важно так же осведомлять родителей о вопросе алкоголя, домашний разговорпоможетрешитьпроблемынапервомэтапе.

Заключение

Проблема алкоголизма, как мы видим по статистике, довольно остро стоит в нашем мире. Активно алкоголь стал ввозиться в страну в 90е годы, после развала СССР. Алкоголь негативно влияет на работу всего организма в целом, имеет дозозависимый эффект. Выпивать начинают обычно в возрасте 11-12 лет. Развиваетсяалкоголизмдовольнопродолжительноевремя, обнаружитьегововремяневсегдаудается. Но, усилиямипрофилактики, можнообъяснитьвредалкоголяинаправитьэнергиюподросткавположительное русло. Используя все необходимые средства (технологии работы, психологические, социально‒ педагогические, медицинскиересурсы), этапроблемаалкоголизмаможетперестатьбытьактуальной.

Программа противоалкогольного воспитания, должна проходить постепенно, с учетом индивидуальных, возрастных, психологических особенностей. Такая программа должна проходить комплексно, задействовав все сферы жизни. Трезвое воспитание должно преимущественно проводится силами родителей и преподавателей, с приглашением в школу медицинских работников, юристов, социологов.

Желательно следить за своим поведением (и родителям, и учителям), подростки крайне наблюдательныисклонныкподражаниюинепрощаютлицемерия.

Я считаю важным, показать подрастающему поколению, альтернативные методы проведения досуга. Показать, что счастлив с алкоголизмом ты не будешь, объяснить, все последствия этого увлечения. В современном мире нельзя «просто запретить», молодежь гораздо больше сидит на информационных ресурсах. Необходимообъяснитьнепочему «питьплохо», апочему «хорошонепить». Веселитьсяможно ибезалкоголя, главноенаправитьэтуэнергию внужноерусло.

Списокиспользованныхисточников

1.Алкоголизмпередаетсяпонаследству? https://sobesednik.ru/zdorove/alkogolizm-peredaetsya-po-nasledstvu 17 октября2011

2.ДавыдоваК. Почти11 литровалкоголявгодприходитсянадушунаселениявРК. https://www.zakon.kz/4843906-pochti- 11-litrov-alkogolja-v-god.html 13.02.17

3.Статистикаалкоголизмаhttp://www.stopnark.com/statistika-alkogolizma.html

4.Сирота Н.А., Ялтонский В.М. С404 Профилактика наркомании и алкоголизма: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. ‒М.: Издательскийцентр«Академия», 2003. ‒176 с.

5.Технологии в работе с детьми девиантного поведения. Арт педагогический аспект: монография/ З.М. Садвакасова. – Алматы: Қазақуниверситеті, 2016. – 273 с.

403

ЖАПОНИЯБІЛІМБЕРУЖҮЙЕСІНІҢНЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

КөшербаеваАружан

Педагогикажəнепсихология, 1-курс. Ғылымижетекші: Ғылымижеткші: PhD ЕртарғынқызыД.

Жапония мемлекетінің білім беру жүйесі озық тəжірибелерімен көптеген елдерге үлгі екені белгілі. Атап айтқанда, 4 жасқа дейінгі білім беру сатысы жетінші орынды, бастауыш білім беру жүйесі үшінші орынға табан тіресе, орта жəне жоғары білім беру жүйесінен екінші орынға тұрақтанған. Жапония өзінің осындаймықтыбілімберужүйесімен«Үздікжетілік» елдерініңқатарынаеніпотыр.

Осытұрғыдажапонхалқыныңбілімжүйесінзерттеудіжөнкөрдік.

Жапония білім беру жүйесінің ерекшеліктерін анықтауда мемлекеттің білім беру реформалары мен олардың мазмұнын талдау; сатылы білім беру жүйесінің ерекшеліктеріне тоқталу; мұғалімдерге қойылатынталаптарменоларғаберілетінмүмкіндіктердіайқындаудыңмаңызызор.

Жапониядаоқу жылы1 сəуірдебасталып, үштриместрдентұрады. Жалпыбілімберу жүйесікелесідейсатылардантұрады:

–балабақша– балаларды3 жастанбастапқабылдап, 6 жасқадейінтəрбиелейді;

–бастауыш мектеп (жапон тілінде сё:гакко:) – 6 жастан бастап қабылдап, оқу ұзақтығы ‒ 6

жыл;

–орта мектеп (жапон тілінде тю:гакко:) – 12 жастан бастап қабылданады, оқу ұзақтығы ‒ 3

жыл;

–жоғарыортамектеп(жапонтілінде ко:то:гакко:) –15 жастанбастап3 жылоқытылады[1]. Балабақша, мектеп жəне жоғары оқу орындары үшін біріңғай демалыс кестесі жасалған. Жапондық

білім беру жүйесінің тағы бір ерекшелігі оқу барысында балабақша мен мектептегі топтар мен сыныптардың құрамы үнемі ауысып, өзгеріп отырады. Бұл жағдай қандай да бір себеппен өз ортасына бейімделе алмаған оқушыларға келесі жылы басқа оқушылармен достасуға мүмкіндік береді. Сонымен бірге, бұл қарым-қатынас жасауды дамытады. Балабақшадағы топтар, мектептегі сынып жетекшілер мен пəнмұғалімдерідеəр жылы ауысыпотырады.

XXI ғасырғаарналғанхалыққабілімберуреформасыныңалғашқыдайындығы1984 жылданбасталған. Жапондықтар оны реформа дəуірінің басталуы деп сипаттаған жəне жекелеген тұстары ғана емес білім беру жүйесініңнегізіреформалануытиісдепесептейді.

Жаңареформаныңнегізгіміндеттері:

–əрбір адамғаөмір бойыəсер ететін, үздіксізбілімберу жүйесінқалыптастыру;

–балаларменжасөспірімдердіңбілімалу кезеңіндеоқытудыңқұрамыменəдісінқайтажасау;

–компьютерлендіру мен ақпараттандырудың жоғарғы деңгейі, сондай-ақ жаңа өмірдің интернализациясысияқтыпроцесстерменқұбылыстарғасəйкестəрбиелеужəнебілімберудіңқұрамымен əдісініңқұрылымынжасау болыпотыр [2].

Білім беру жүйесіндегі жапон елінің негізгі саяси көзқарастары əртүрлі қоғамдық жəне мемлекеттік құрылымдарда қызмет ете алатын шығармашыл, ерекше ойлай алатын, жан дүниесі бай тұлғаны қалыптастыру болыптабылады.

Білімберусатыларыбір– біріментығызбайланысты, сондай-ақ, оларөскелеңұрпаққадамығанжапон қоғамының ұлттық мəдени құндылықтарын беру мақсатын ұстанады. Сондықтан да американдық үлгі негізінде қалыптасқан жапондық білім беру жүйесі еуропалық мəдениеттің ықпалына ұшырамай ұлттық құндылықтарынсақтапқалған.

Жапонияда мектепке дейінгі білім беруге үлкен көңіл бөлінген. Себебі психологтардың дəлелдеуі бойыншаадам7 жасқадейінбүкілөмірбойыалатынбілімінің70% – ын, алоданкейін30% -ынғанаалады екен. Балалық шақта баланың өзге адамдармен сөйлесу мəнері қалыптасады, ал ұжым құндылықтарына негізделгенжапонқоғамы үшінбұлмаңыздысипатқаиеекендігідаусыз[3].

Мектепке дейінгі білім жанұяда басталады. Өзге адамдармен қарым-қатынас жасауды балалар атааналарын бақылау арқылы үйренеді, дегенмен тəжірибе жүзінде топтық қатынасқа үйрену балабақшаларда, мектептердежүзегеасадыекен. Жапонтəрбиешілерібалалардықарым-қатынасқаүйрете отырып, оларды жекелеген кішкене топтарға бөледі. Бұл мектепке дейінгі тəрбиенің негізгі айырмашылығы болып табылады. Топтардың өз үстелдері жəне балалардың топ болып ақылдасып, яғни топтың əрбір мүшесінің ойын ескеріп таңдаған аттары болады. Осындай əрекеттер балаларды бірлесіп шешім қабылдауға үйрететіндігі сөзсіз деп санаймыз. Топтар балалардың деңгейіне қарай емес, олардың тиімді əрекет ету мақсатында құрылады. Балалар сұхбаттасушыны тыңдау, өз ойын жеткізе алу жəне қатарластарының ойларымен санасу сияқты қасиеттерді бойына сіңіреді. Жапон балалары бастауыш мектепте де, орта мектепте де топ болып білім алуды жалғастырады. Біздің пайымдауымыз бойынша, бұл жүйе оқушылардың денсаулығын сақтауға көмектеседі. Себебі топта оқушылардың өзін жайсыз сезінуі,

404

соның салдарынан пайда болатын күйзеліске ұшырау болмайды. Əсіресе, балалар сыныпты басқаруға қызығады. Оқушыларөзараларынанөздерінебасшы(жапонтілінде тобан) сайлайдыжəнеоларкүн сайынауысып, барлықоқушыбасшыболаалады.

Балалардың шығармашылық қабілеттерінің жетілуіне соробан (жапон тілінде ) (жапондық санау) əсер етеді. Мұндағы негізгі мақсат ойша есептей алу, сол арқылы мидың қабілетін жоғарылату болып табылады. Сондықтан соробан (жапон тілінде ) бастауыш мектептердің 3,4 – сыныптары үшінміндетті болыпсаналады.

Жапонияның бастауыш мектеп ұстаздарының əлеуметтендіру стратегиясының тағы бір аспектісі – баланыжекетұлғаетіпқалыптастыруболыптабылады.

Ой тұжырымдау мен өзін сынауға арналған сабақтарда балалар мектепте өздеріне не ұнайтынын, не ұнамайтынын, өзінің жаман əрекеттерін, тапсырмалардың орындалу сапаларын талқылайды. Яғни, сыни тұрғыдан ойлана алады жəне кері байланыс бере алады. Мұғалім оқушыларды көптеген рөлдерді атқаратынынбайқаймыз: білімалуына, тəртібіне, босуақытынұйымдастыруғажауаптыболыпсаналады.

Басқа мемлекеттерден ерекшелігі жапон азаматы мемелекеттік мектеп мұғалімі болуы үшін диплом алуменқатарарнайыемтиханнанөтуіқажет.

Орта білім беру жүйесінің тағы бір ерекшелігі оқу жоспарында химия, физика, биология, география, тарих сияқты пəндердің болмауы болып табылады. Олардың орнына дүниетану жəне қоғамтану курстары өткізіледі.

Бастауыш жəне орта білім беру жүйесінің маңызды ерекшелігі «кокоро» ұғымы болып табылады. Əрбір жапондық үшін «кокоро» сөзі тек білім алу ғана емес, адамның мінез-құлқының қалыптасуы деген мағынаны білдіреді. Жапондықтар «кокороны» білім берудің негізі деп есептейді. Кокоро сөзі қазақша жүрек, сана, менталитет, гуманизмдегенмағынаныбереді. «Кокоро» ұғымыадамменжануарларғақұрмет; шындықты іздеу; өз – өзін бақылай алу; табиғатты сақтау; қоғамның дамуына өз үлесін қосу дегенді білдіреді.

Бұлұстанымбарлықпəндердің, бағдарламаларменкүнделіктіөмірдіңмазмұнынсипаттайды. Жапонияда орта білім беру жүйесі – 12 жыл. Оның жартысы ана тілін үйренудің қиындығына

байланыстыбастауышмектептеөтеді. Өзелініңтарихынүйренудекөпеңбектіқажететеді.

Əр күні оқуларын аяқтағаннан соң балалар тағы да мектепке барады. Бірақ ол міндетті емес, алайда университетке түсу үшін қажетті болып саналады. Бұл мектептерді «дзюку» деп атайды, – аударғанда «шеберлік мектебі», дұрысырақ «репетиторлық мектеп» деп аударуға болады. Онда арнайы жалданған мұғалімдер балаларға мектепте күндіз өткендерін қайта түсіндіреді, соған қосымша жаңа білімдерді де береді.

Ертеректедзюкумектебіндеоқутекалдыңғықатарлыуниверситеттерменмектептергетүсуүшінғана керекболса, қазірқатардағымектепкетүсуүшіндедзюкумектебіндеоқукерек. Дзюкуда3 жастан18 жасқа дейінгі оқушылар білім алады, оның ішінде бастауыш мектеп оқушыларының 1/6 бөлігі, орта мектеп оқушыларыны жартысы жəне жоғары мектеп оқушыларының барлығы қамтылады. Барлық дзюку мектептерінің жылдық табысы елдің қорғаныс саласына жұмсалатын қаржы көлемімен салыстыруға келеді. СебебіЖапониядабілімалуғақаржыжұмсау еңдұрыскапиталболыпсаналады[4].

Жапонмектебіндемұғалімқұрметтіорынғаие. Мұныңнегізіндеконфуцияндықтəрбиежатыр. Жапон мұғалімітекбілімберушіғанаемес, тəрбиелеуші, жасөспірімдердіңөміржолындағыалғашқықадамдарын жасауға көмектесуші ақылшысы. Сондықтан да ұстаздардың ер адам болуы кездейсоқтық емес. Қазіргі уақытта бастауыш мектеп мұғалімдерінің 40%-ы, жартылай орта мектептің 65%-ы, орта мектеп мұғалімдерінің80% -ыермұғалімдер.

МұғаліммамандығыныңжоғарыдеңгейінұстаптұруменсабақберусапасынарттыруүшінЖапонияда мұғалімдерді ынталандырудың бірнеше формалары іске асырылады. Мұғалімдік колледж бітірген ұстаз алғаш жұмысқа кіргенде 165000 иен (жапон валютасы) (75 АҚШ доллары) жалақы алады, ал университет бітірген мұғалім 190000 иен (86 АҚШ доллары) жалақы алады. Бұл бастапқыдағы сомма əр түрлі жəрдемақылардыңтөленуіменартады. Еңбекөтілікезіндеортаесеппенмұғалім жалақысы2,5 есеөседі.

Жапонмектептеріндегіміндеттібілімінжетілдіружүйесінеқарамастан, өзеркіменбілімінжетілдіретін ұстаздарынталандырылады. Өзеркіменкешкімектептергебаратыннемесесырттайоқитынмұғалімдерай сайын жалақысының 1/10 бөлігіндей жəрдемақы алады. Оқыту мен оқуда басты назар білім алушыға бағытталғандықтан, бұлүрдістіңмазмұныжекетұлғаныдамытуғанегізделеді[5].

Қорытындылай келе, жапондық білім беру жүйесінің озық екеніне тағы бір көзіміз жетті. Балаға кішкентайынан-ақ ұлттық менталитетті, ұлттық құндылықтарды сіңіру болашаққа салынған ең үлкен инвестиция деп білеміз. Қазіргі күні Жапонияның алдыңғы қатарлы ел болуы білім беру жүйесіне басты назараударуыныңжемісіекенібелгілі. Соныңішіндемұғалімдергекөрсетілетінқұрметерекше. Егербіздің елімізде де мектеп пен мұғалімге, оқушылар мен студенттерге осындай жағдай жасар болса, дамуымыз қарқындыболадыдепойлаймыз.

405

Пайдаланылғанəдебиеттер:

1.https://ru.wikipedia.org/wiki/

2.А.Р.Нурутдинова. СемейноеидошкольноевоспитаниевЯпонии// Педагогика. 2015. 103-107.

3.А.Қ.Құсайынов. Жапонияелініңбілімберужүйесі// Салыстырмалыпедагогика. 2011. 256 бет.

4.А.Н.Джуринский. СистемыобразованиявСША, Англии, Франции, Японии, России// Учебноепособие. 2012. 193-198

5.Б.Қ.Исабек, А.Ж.Тажекова. Жапонияныңбілімберусаласы// G●Global сайты. 04 қаңтар2017

ОҚУШЫЛАРДЫҢРУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІКТƏРБИЕСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАТЕЛЕБАҒДАРЛАМАЛАРДЫҢƏСЕРІ

ТөлешоваҰ.Б.,

педагогикажəнебілімберуменеджменті кафедрасыныңдоценті, педагогикағылымдарыныңкандидаты.

ҚайыржановаД.Қ.,

педагогикажəнепсихология мамандығының3 курсстуденті, əл-ФарабиатындағыҚазҰУ,

Еліміздің қарқынды дамуының болашағы жас ұрпақ тəрбиесімен тығыз байланысты. Бəсекеге қабілетті, алдыңғы шептегі елу елдің қатарына көтерілу білім жүйесін жаңаша құруды қажетсінеді. Адамзат тарихында адамгершiлiкке байланысты пайда болған категорияларға мыналар жатады: жомарттық, батырлық, ерлiк, əдiлдiк, қарапайымдылық, кiшiпейiлдiлiк, адалдық, шыншылдық, ұяттылық, ар мен намыс, тағы басқалары. Əрбір қоғам өзiнiң даму процесінде адамгершiлiк категорияларына, оның мазмұнына көптеген өзгерiстер енгiзiп отырған. Адамгершiлiк ‒ адамдардың практикалықөмiрiнентамыралып, пайдаболғанəдет-ғұрыптармендəстүрлердітудырып, соларменсəйкес дамиды. Ал мораль болса, шындыққа қарама-қарсы, теріс қарым-қатынаста пайда болады жəне адамның өзiнесубьективтi түрдеміндетқоябілументуындайды.

Адамгершілік əр адамға тəн асыл қасиеттер. Адамгершіліктің қайнар бұлағы ‒ халқында, отбасында, олардың өнерлерінде, əдет ‒ ғұрпында. Əр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс ‒ тіршілігінен, өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. Көрнекті педагог В. Сухомлинский «Егер балаға қуаныш пен бақыт бере білсек, ол бала солай бола алады», ‒ дейді. Демек, шəкіртке жан ‒ жақты терең білім беріп, оның жүрегіне адамгершіліктің асыл қасиеттерін үздіксіз ұялата білсек, ертеңгі азамат жеке тұлғаның өзіндік көзқарасыныңқалыптасуына, айналасыменсанасуынаықпалетерісөзсіз.

Теледидар адам баласы үшін дүниетанымдық тұрғыдан қосымша əлеуметтендіруші құрал ретінде қарастырылады жəне ол соған қызмет ететіні айдан анық. Демек , ол адамзаттың дүниені танып-білуінде, қосымшабілімалуындаүлкенрлатқаратыныбелгілі. Солсиқырлыжəшіккеəуестенбейтінбалакемдекем шығар. Қазіргі мектеп жасына дейінгі жəне мектеп жасындағы балалар уақытының көбін теледидармен өткізеді, тіпті оларсыз балалардың өмірін елестету мүмкін емес. Балалар сабақтан шаршап-шалдығып сабақтанкеліп, тамақтаныпалғансоңміндеттітүрдетынығатынуақытындателедидардыңалдынданемесе гаджеттерменөткізеді. Себебі, қазіргібіздіңқоғамымыз, өмірімізтеледидарменжəнет.б. БАҚ-ментікелей байланыстыдепайтсамартықболмас.

Теледидар жəне оның ішіндегі əр түрлі каналдар мен бағдарламалар көрерменін эмоционалдық тұрғыдан , қатты көңілінің көтеріңкі болуына ,кейде, көңіл күйінің түсуіне тікелей əсер етеді. Сонымен теледидарментелебағдарламалардыңбалапсихикасынаəсертеуінебірнешемысалкелтіретінболсақ:

‒АмерикаҚұрамаШтаттарыныңтарихындағытелебағдарламалардыңбалалардыңпсихикасынаəсері туралы алғашқы сот ісі барысында судьялардың пікірінше, жас жігіттің қарт əйелді өлтіру əрекеті туралы фильмніңэпизодынабайланыстықылмыстықісқозғалды.

‒теледидар көрген балалар зорлық-зомбылық əрекеттерін көрмеген балаларға қарағанда агрессивті əрекеттерге көбірек бейім. Ғалымдар үшінші сынып оқушыларының агрессияшылдықтары мен теледидар бағдарламаларындакөргензорлық-зомбылықактілерініңарасындатікелейбайланыстапты.

Мектепке дейінгі жастағы ересектердің жалпы ойлау қабілеттерін қалыптастырудың негізі имитация арқылы жүзеге асырылатын визуалды модельдеуді меңгеру болып табылады. Имитацияның рөліне айрықша назар аударған американдық психолог А. Бандура, балаларды модельді имитациялау арқылы жаңа мінез-құлыққа ие болған деп есептеген. Имитациялық көріністердің бірі сəйкестендіру болып табылады, яғни адам тек қана іс-əрекетті ғана емес, модель ретінде əрекет ететін басқа тұлғаның ойлары менсезімдерінқанағаттандыратынпроцесс. Мысалретінде, баланыңөзінмодельдіңорнынаелестетіп, осы адамға рақат сезінуіне əкеледі. Егер таңдалған модель теледидар немесе компьютер үнемі көретін теріс кейіпкер болса? Сонда логикалық сұрақ‒ балалардың өмір жағдайына қалай бейімделе алатынын, атаананың ролін қалай қабылдайтынын, достармен қарым-қатынас жасауды жəне жалпы адаммен қарым-

406

қатынастарынқалайшажетілдіретінінсұрайды. Жоғарыдаатапөткениммитациянемесееліктеумəселесін негіздейотырып, біздіңреспубликамыздаҚазақстанұлттықарнасынан2016-шыжылдың,сəуірайының2- ші жұлдызынан бастап көрсетілетін «Дара жол» ақпараттық-танымдық бағдарламасын қарастырсақ болады. Бағдарлама сипаттамасы: өмірдің əр саласында түрлі жетістіктерге жетіп жүрген елімізге жəне шетелдерге танымал тұлғалардың өміріне арналады. Кейіпкермен бірге оның айналасында жүрген туыстары, достары, əріптестеріменұстаздарышақырылып, көрермендергеəрқырынантанытатынболады. Яғни, бұл бағдарманың жанры айтып тұрғандай‒ ақпараттық –танымдыө болғандықтан, бағдарламаны көру барысында біз үйдегі балаларға ғана емес өзімізге де көптеген ақпараттар жинаймыз. Ақпараттық тұрғыдан ғана емес , сонымен қатар бағдарлама танымдық бағытта да өзінің қызметін атқарады. Келген бағдарламаныңқонақтарыжайлыақпараттарментаныстырып, кейіпкердіңөміріжайлы, осыкүнгежеткен жетістіктерінің – дара жолы баяндалады . Бағдарламаның қарастыратын тақырыбы, біздің жоғарыда атап өткенбалаларпсихикасындағыимитацияментығызбайланысыбардегеноймен, ата-аналардыңбарлығына балаларының бос уақытында оларға осы бағдарламаны көрсетуге кеңесс беретын едім. «Дара жол» ақпараттық-танымдық бағдарламасы 90-ға жуық кейіпкерді студиясына қонаққа шақырып, қонақтарды өмірі жайлы мағлұматтармен барша Қазақстандықтардың таныс болуына өз үлестерін қосты. Балалар , əлбетте, өзінен үлкен адамдарға еліктеп, солардың іс-əрекетін қайталауға тырысады, сол сияқты осы бағдарламаның арқасында балалар өздеріне ой түйіп, болашақта бағдарлама кейіпкерлері сияқты жеке жолы, Дара жол қалыптасқан рухани-адамгершілік тəрбиесі тұрғысынан жетілген тұлға болса деген ой мендегі.

Пайдаланылғанəдебиеттертізімі:

1.Гендина, Н.И. Информационная грамотность как один из приоритетов Программы ЮНЕСКО "Информация для всех" [Электронныйресурс] / Н.И. Гендина// Рольбиблиотеквповышенииуровняинформационнойкультурыисохранениикультурного наследия в современных условиях развития общества: материалы 17-ой Международ. конф. "Крым ‒ 2010" / Электрон. дан. ‒ М.:

ГПНТБРоссии, 2010. ‒Режимдоступа: http://www.gpntb.ru/krym.html. ‒Заглав. сэкр. ‒(Датаобращения10.07.2014г.).

2.Варламова, Т.Н. Формирование информационной культуры личности в условиях современной библиотеки [Текст] / Т.Н. Варламова // "Культура как предмет междисциплинарных исследований": материалы конференции (2008; Томск) / под общ. ред.

Ю.В. Петрова. ‒Томск, 2009. ‒С.477 ‒483.

3.Вохрышева, М.Г. Информационнаякультура[Текст] / М.Г. Вохрышева// Теориябиблиографоведения: учебноепособие/

Самара: Изд-воСГАКИ, 2004. ‒С.311-327. ‒3000 экз. ‒ISBN 5-88293-167-3.

РАЗВИТИЕКУЛЬТУРЫПОЛИТИЧЕСКОГОУЧАСТИЯМОЛОДЕЖИ (НАПРИМЕРЕМУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА)

К. А. Деминова,

студентка5 курсаИнститутауправления Белгородскогогосударственногонационального исследовательскогоуниверситета(НИУ«БелГУ») Научныйруководитель: И. ИГуляев,кандидат философскихнаук, доцент Белгородскогогосударственногонационального

исследовательскогоуниверситета( НИУ«БелГУ»)

Социально-экономические преобразования в обществе диктуют необходимость формирования политической активности молодежи обладающей способностью эффективно и нестандартно способствоватьрешениюновыхжизненныхпроблем.

Без широкого политического участия молодежи невозможно создание гражданского общества и правового государства. Для России сегодня принципиально важно поднять уровень политической культуры молодых людей, расширить область понимания ими своего места и роли в политическом процессе. В этом плане большой интерес представляет анализ управления развитием культуры политическогоучастиямолодежинапримереБелгородскогорайона.

Основы молодежной политики Белгородского района закрепляют гарантии правовой и социальной защищенностимолодежи, определяютспособыиформыгосударственнойподдержкиинициатив.

Молодежнаяполитикаможетбытьполноценнойтолькоприусловииактивноговзаимодействиямежду органами государственной власти, органами местного самоуправления, молодежными и детскими общественнымиобъединениями, учреждениямииорганизациями, работающимисдетьмиимолодежью.

Формированиеполитическойкультурыстановитсявсеболеенеобходимойвусловиях, когдакоренные изменения, происшедшие в социально-экономических жизни современного общества, приводят к снижению интереса молодежи к политической деятельности, нежеланию и невозможности участвовать в

407

ней значительной части населения. В этих условиях становится актуальной проблема политического участияивовлеченностимолодеживполитическуюжизньобщества.

Проблемаполитическогоучастияивовлеченностимолодеживполитическиепроцессывнутристраны является одной из самых сложных и актуальных в переходных обществах. В условиях трансформации политическойсистемыипереходаобществакдемократическимпринципамуправленияособоостровстает вопросововлечениивэтипроцессымолодого населения.

Большинство молодого поколения России характеризуется низким уровнем доверия к политике и власти, а также высоким процентом политических абсентеистов, что ставит под сомнение легитимность существующей политической системы и возможность становления гражданского общества в нашем современномгосударстве.

На наш взгляд, государство не способствует вовлечению молодых людей в политическую жизнь общества через систему образования и СМИ. Оно должно формировать в обществе систему позитивных социальныхценностейдлясозданияблагоприятнойморально-психологическойатмосферы. Современный молодежный электорат через несколько лет будет определять политический процесс в России. От того, какие именно ценностные ориентациибудут осваиваться молодым поколением, во многом будет зависеть направленность развития самого общества и успех демократических преобразований в стране. Задача повышенияэлекторальнойактивностимолодежипредполагаетсистематическоеполитическоевоспитание молодежи.

Для сохранения и усиления существующей положительной динамики в части повышения политической активности молодежи необходимо использовать как традиционные, проверенные формы работысмолодежью, такиинновационные.

Срединих, наиболееважнымисегодняпредставляютсяследующиеформы:

информирование молодежи о социально-экономическом развитии региона о намечаемых антикризисныхмерах;

проведениекрупныхрегиональныхмероприятий, акций, форумовсучастиеммолодежи;

совместнаядеятельностьсобщественнымиполитическимиорганизациямиисредствамимассовой информации;

гранты;

проведение специальных мероприятий направленных на стимулирование активности молодого поколения;

проведениемолодежныхполитическихфорумоввмуниципальныхобразованияхидр. Политическая вовлеченность молодежи – это психологическая предрасположенность молодежи к

участиювтойилиинойполитическойдеятельности, котораясостоитизтрехкомпонентов: знание, интерес ирезультативность.

Исследование уровня общественно-политической активности молодежи проводилось в январе-марте 2017 года. Были опрошены молодые люди в возрасте 18-30 лет Белгородского района, объем выборочной совокупности составил300 человек.

Проведённоеэмпирическоеисследованиепозволилосделатьследующиевыводы:

установки молодёжи относительно участия в выборах противоречивы. С одной стороны, значительная доля молодых людей (51 %) считаетучастие в голосовании личным делом гражданина. В то жевремя, участиевголосованииоказалосьглавнойформойобщественнойдеятельности(32 %), вкоторую былавовлеченамолодёжьв2016 г.

в качестве главных препятствий для проявления своей гражданской позиции молодые люди рассматриваютиндивидуализм, невериевспособностьповлиятьнаситуацию, боязньрепрессий;

у молодежи наблюдается низкий уровень информированности о работе политических и общественных организациях. Это может сказываться негативным отношением студенческой молодежи к избирательному процессуикегоорганизаторам.

молодежь, всвоембольшинстве, недоверяетизбирательному процессу имало иминтересуется;

в целом, уровень общественно-политической активности молодежи Белгородского района можно охарактеризоватькак«низкий».

Нанашвзгляд, кчислуосновныхдетерминантполитической, втомчислеиэлекторальной, активности молодежи следуетотнестиуровеньикачествообразования, социальноесамочувствие, степеньпонимания

исвободногоиспользованияполитико-правовыхзнаний, уровеньдоверияинститутампубличнойвластии ряддругих.

Электоральныепредпочтениямолодежизачастуюнеобусловленырациональнымвыбором, асвязаны со сложившимисятрадициями, стереотипамиишаблонамиполитическойдействительности.

408

Работа с молодежью нельзя считать эффективной, если она ведется без участия самой молодежи. Органам власти нужно содействовать молодежным организациям, помогать реализовывать молодежные проекты.

В частности, необходимо в Белгородском районе создать молодежный дискуссионный политический клуб, которыйбудетспособствоватьповышениюэлекторальнойактивностимолодыхграждан.

Использованныеисточники:

1.Дюрягин, И. Я. Формированиепрофессиональногодолгаиобщественно-политическойактивностимолодежи[Текст] / И. Я. Дюрягин// Правоведение. 2015. №1. С. 70-74.

2.Елесичев, Д. В. Политическая деятельность как форма реализации интересов молодежи [Текст] / Д. В. Елесичев //

Правовыеисоциально-экономическиеаспектымолодежнойполитикивсовременнойРоссии. 2015. №3. С. 26-33.

3. Ермолаев, Д. О. Политическая активностьстуденческоймолодежи[Текст] / Д. О. Ермолаев// Правовая политика всфере защиты прав и свобод человека и гражданина: междисциплинарный подход: сборник материалов Международной научно-

практическойконференции. 2016. С. 198-205.

ФОРМИРОВАНИЕИ РАЗВИТИЕЛИДЕРСКИХКАЧЕСТВУМОЛОДЕЖИ: ПЕДАГОГИЧЕСКИЙАСПЕКТ

Е. А. Дурнева,

студентка4 курсаИнститутауправления Белгородскогогосударственногонациональногоисследовательскогоуниверситета(НИУ«БелГУ»)

Научныйруководитель: И. ИГуляев, кандидатфилософскихнаук, доцент Белгородскогогосударственногонациональногоисследовательскогоуниверситета( НИУ«БелГУ»)

В современном мире повышенное внимание уделяется вопросам лидерства в молодежной среде. Изучение механизмов проявления активности молодого человека и процесса развития лидерского потенциала молодежи имеет важноезначение для поиска эффективных путей и средств, способствующих становлениюактивностиличности. Высокийуровеньпсихологического, социальногоиинтеллектуального развитияпоможетмолодомучеловекузанятьлидирующиепозициинетольковнастоящем, ноивбудущем окружении, а также способствует наиболее полной реализации способностей в различных видах деятельности.

Существует множество педагогических разработок по подготовке лидеров среди молодежи, которые помогут развить личные качества и повести за собой коллектив. В современных условиях от педагогической работы с молодыми лидерами, как никогда зависит судьба молодежных общественных объединений, различных коммерческих и некоммерческих организаций, и социальное настроение молодежи вцелом.

На сегодняшний день к современному лидеру как профессионалу предъявляются самые разнообразные требования, в том числе и к его личностным качествам. Основу его личностных качеств составляют лидерские задатки. Они существенно увеличивают возможности развития у него соответствующих способностей и качеств. Однако даже при отсутствии у человека таких задатков их можно развивать при помощи педагогов. Зная основные лидерские качества и развивая их, каждый способенстатьлидеромиповестидругихзасобой.

Лидерством необходимо управлять, т. е. выделять лидеров, развивать конструктивных и устранять деструктивных лидеров. Современная педагогическая практика должна опираться на личностноориентированное образование, с позиций которого молодой человек рассматривается как субъект педагогического процесса, где наибольшее внимание уделяется созданию оптимальных условий для социального, интеллектуальногоиэмоциональногоразвитиярастущейличности.

Педагогическая работапо формированию лидерства в молодежной среде представляет собой процесс целенаправленного и систематического взаимодействия с молодыми людьми с целью педагогического воздействияна личностьи сознание, прикоторомпедагогможетвызвать, стимулироватьили затормозить отдельные виды егодеятельности. Эффективность этого процесса зависит от уровня взаимодействия всех элементовсистемы.

Также эффективность педагогической работы с молодыми лидерами зависит от понимания психологии человека данного возрастного этапа, стиля и педагогической позиции педагога, внутрисемейнойобстановкиистратегиивоспитания, состоянияфизическогоипсихологическогоздоровья, точности определения симптомов и причин поведенческих нарушений. При осуществлении педагогического воздействия необходимо помнить, что любые педагогические усилия, направленные на

409

решение воспитательных задач в одной сфере (учебно-познавательной, эмоциональной или межличностной) приводятквмешательству иизменениямвцелостнойструктуреличности.

Педагогическаяработапоформированию лидерствавмолодежнойсредеставитследующиезадачи:

1)формирование самостоятельной личности, умеющей критическимыслитьи быстро решать задачи любойсложности;

2)воспитание толерантности во взаимоотношениях с другими людьми, и способность контролироватьсвоиэмоциональныепроявления.

3)формированиеволевых качествличностииуменийстрессоустойчивого поведения;

4)формирование адекватной оценки происходящего, своего положения и действия других людей в техилииныхситуациях;

5)воспитание качеств личности, способствующих адаптации человека в различных условиях и ситуацияхжизнедеятельностиивзаимодействиюсдругимилюдьмивразличныхгруппах;

Педагогическая работа по формированию лидеров в молодежной среде основывается на государственной молодежной политике страны. Поскольку специфика работы с молодежью связана с существенным изменением во всех сферах общества, это зачастую делает невозможным применение прежних форм и методов педагогической подготовки лидеров. Поэтому требуется постоянная переподготовка и совершенствование педагогической работы по формированию лидерских качеств у молодежи, позволяющая эффективно вовлекать молодежь в социальную практику, расширять возможности граждан в выборе жизненного пути, способствует поддержке и развитию молодежных организаций.

Совершенствование педагогической работы по формированию лидерских качеств очень актуально в нашевремядляразличныхкоммерческихиобщественныхорганизацийидлягосударствавцелом, таккак тольколидериего лидерскиекачествамогутнаправитьстрану направильныйпутьразвития.

Для успешного совершенствования и применения на практике педагогической работы с молодыми лидерамидолженбытьсоблюденцелыйрядусловий. Ихможноподразделитьна:

1)научно-методические;

2)учебно-материальные;

3)морально-психологические;

4)организационно-педагогические.

Прежде всего, молодым лидерам необходимо хорошо усвоить методологическую и теоретическую сущностьпринципапедагогическойработы, атакжеовладетьсистемойметодическихумений, спомощью которыхможноосуществитьеговпрактическойдеятельностиназанятияхиво внеурочноевремя, атакже во времяиндивидуальнойработы.

Надо подчеркнуть, что речь идет не только об умении проводить отдельные формы педагогической работы, а о сочетании их в реальном педагогическом процессе. Достичь этого лишь теоретическим путем невозможно. Необходимы специальные методические упражнения, изучение опыта коллег, анализ собственного опыта, выявление типичных затруднений и преодоление их путем целеустремленного самообразования.

Осуществление учебно-материальных условий для комплексного подхода предполагает, что в учебных заведениях, различных организациях и общественных объединениях будут сосредоточиваться литература, наглядные пособия, создаваться видеотеки, базы данных, примеры умелых действий педагога

вразличных видах деятельности, позволяющие решать не только образовательные, но и воспитательные задачи. Все это позволит педагогамформировать необходимые лидерские качества иразвивать лидерские способностиу молодых людей, атакжеразностороннерешатьдругиевоспитательныезадачи.

Морально-психологические условия педагогической работы по формированию лидерства среди молодежи, прежде всего, касаются самого стиля общения между педагогом и молодыми людьми. Благоприятный моральный климат на занятиях и воспитательных мероприятиях сам по себе является средством нравственного воспитания, а это способствует более быстрому превращению взглядов в собственные убеждения и устойчивые внутренние мотивы молодых лидеров. Доброжелательное разъяснение будет ускорять процесс превращения знаний в убеждения, что чрезвычайно важно для усвоениямировоззренческихидей, атакжевсегокомплексапедагогическоговлияния.

Организационно-педагогическиеусловиядляосуществлениякомплексногоподходавпервуюочередь предполагают взаимодействие всех участников процесса педагогического воспитания. Характерной особенностью является то, что объектом педагогического воздействия являются молодые люди с уже сформировавшимися взглядами, привычками и целевыми установками. Весьма важно согласовать планы участников педагогического процесса и обеспечить единство их требований к обучаемым. Необходимо комплексноспланироватьпедагогическийпроцесс, определитькаждомунаиболеерациональныефункции

вкомплексномрешениивоспитательныхзадач.

Комплексный подход к процессу совершенствования педагогической работы с молодыми лидерами

410