
- •Türkmenistanyň Bilim ministrligi
- •1-nji umumy sapagyň temasy: Gönükdiriji resminamalaryň işläp düzülişiniň
- •Soraglar:
- •1.Gönükdiriji resminamalaryň görnüşleri.
- •Standartizasiýanyň Gönükdiriji resminamalarda pudakda standartizasiýa gulluklaryna degişli bolan işlerin geçirmegiň guramaçylyk usulyýet we
- •Tehniki prosesleriň gönükdiriji resminamalarynyň tehniki ýumuşyny işläp düzmek
- •Tehniki ýumuş zakaşçik tarapyndan tassyklanylýar. Ulanýan ugry boyunça haýsy derejede tassyk edilýāndiginin āhmiyeti
- •Ylmy – barlag işlerini amala aşyrmak, täze tehnikany döretmek hem-de işe girizmek üçin
- •Ol informasiýa Ylymlar akademiýasynyň institutlarynyň we bölümleriniň, ministirlikleriň, wedomestwalaryň, ylmy-barlag we proekt institutlarynyň
- •Senagat önümi diýlip – sarp edijiler üçin niyetlenip olaryň şahsy we jemgyýetçilik isleglerini
- ••Önümiň hil derejesi - diyip, bu bahalaýan önümiňhil görkezjileriniň onuň asyl görkezijileri bilen
- •Maşynlaryň we enjamlaryň hil derejesini bahalamakda asyl nusgasyny gipotetiki (hyýaly) nusgany ulanmak bilen
- •Nebit gaz senagatynda standartlaryň esasy ugurlary- gazylyp alynýan çig mal nebit gaz we
- •Bu standartlar gözegçilik usullaryny geçirmegiň tertibine edýän talaplary oz içine alyar.
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •2-nji umumy sapagyň temasy: Gönükdiriji resminamalaryň tassyklanylşynyň we
- •Soraglar:
- •Standarty işläp düzüji standartyň taslamasynyň gutarnykly rejegärligini üç nusgada,iki dilde (türkmen we rus
- •Türkmenistanyň döwlet standartyny girizmek zerurlygy sebäpli Türkmenistanyň çäginde döwletara standartyň hereketini ýatyrmak barada
- •Standarty “Türkmenstandartlary” Baş döwlet gullugynyň buýrugy bilen tassyklanýar we güýje girizilýär.
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sag boluň!
- •3-nji umumy sapagyň temasy: Tehniki beýanlaryň, tehnologiki gözükdirmeleriň we taýýarlanyş ussularyň işläp düzülmeginiň
- •Soraglar:
- •Şu standart önüm (hyzmatlar) üçin tehniki beýanlary, tehnologiki we taýýarlanyş usullary işläp düzmegiň,
- •Tehnologiki gözükdirme: Degişli önüm öndürilende tehnologiki düzgüni, tehnologiki prosessleri geçirmegiň tertibini, ( zerur
- •Tehniki beýanlar, tehnologiki gözükdirmeler we taýýarlanyş usullary standartlaryň ýz-da tehniki şertleriň talaplaryna gaýtalanman,
- •Tehniki beýanda, zerurlygyna görä, şu aşakdakylar görkezilýär:
- •Zerur bolan ýagdaýynda tehniki beýanda önümiň şekili ,taslagy ýa-da suraty, önüm öndürmekde (hyzmaylary
- •Tehnologiki gözükdirme, zerurlygyna görä , şu aşakdakylar görkezilýär:
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •4-nji umumy sapagyň temasy: Tehnologiki resminamalaryň taýýarlanyş usullarynyň
- •Soroglar.
- •Tehniki beýanlary.
- •Tehniki beýan: Öndürilýän önümiň ( birmeňzeş önümleriň topary ) işlenip taýýarlanmagy
- •-önümiň kabul edilişine , belliklenilişine , gaplanylyşyna , daşalyşyna we saklanylyşyna bildirilýän talaplar
- •Tehnologiki gözükdirme , zerurlygyna görä , şu aşakdakylar görkezilýär :
- •Taýýarlanyş usullary , önüm birligini ( toplumyny ) öndürmek üçin ulanylýan çig malyň
- •-önüm öndürilende ýitgileriň aňrybaş kadalary ( eger aýratyn resminama ýok bolsa ) ;
- •Zerur bolan ýagdaýynda , tehniki beýanlaryň , tehnologik gözükdirmeleriň düzümine TDS 1.5-2015 boýunça
- •Tehniki beýanlara , tehnologik gözükdirmelere we taýýarlanyş usullaryna üýtgemeleriň girizilişi.
- •Tehnologiki gözükdirmeler
- •Şonuň bilen birlikde , ozlalky taýýarlanyş usuly ýatyrylýar, täzesinde bolsa , olaryň haýsy
- •Tehnologiki prosesleriň standartlaşdyrmagyny işläp düzmek
- •5.Standartlaryň bölümleri we standart bilen kesgitleyän esasy talaplaryň sanawy: (Giriş, ulanylyan obyektler, nebit
- •-standartyň taslamasynyň 1-nji neslini düzmek we standarty ornaşdyrmak uçin esasy cäreleriň taslamasyny düzmek.
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6.Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с.
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •5-nji umumy sapagyň temasy: Tehnologiki resminamalaryň resmileşdirilşi, bellige
- •Soraglar:
- •Taýýarlanyş
- •Eger tehnolgiýasy boýunça biri-birine ýakyn birnäçe birmeňzeş önüm bir tehnologik gözükdirme boýunça öndürilýän
- •Zerur bolan ýagdaýynda , tehniki beýanlaryň, tehnologik gözükdirmeleriň düzümine TDS
- •Ministrligiň (pudagy dolandyryş edaranyň), guramanyň, kärhananyň çeperçilik-tehniki geňeşiniň ýa-da dadyjyla toparynyň mejlisleriniň ýygnaknamasynyň
- •Taýýarlanyş usly aýratyn resminama görnüşinde resmileşdirilende, oňa üýtgemeler girizilmeýär.Taýýarlanyş usulyna girizilen çig malyň
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •6-njy umumy sapagyň temasy:
- •Soraglar:
- •Esas bolujy standartlary işiň belli bir ugry üçin umumy guramaçylyk-tehniki düzgünleri, şeýle hem
- •Esas bolujy umumy tehniki standartlary aşakdakylary belleýärler:
- •Hususan, şu standartlar aşakdakylary belleýärler:
- •-zyýanly maddalaryň taşlandylarynyň we zyňyndylarynyň rugsat berilýän aňryçäk bahalaryny, şeýle hem olaryň rugsat
- •Önümlere standartlaryň mazmuny
- •Talaplaryň görkezilen toplumlaryň her biri aýratyn standarta bellenip, standartyň goşmaça adynda görkezip, talaplaryň
- •Umumy tehniki şertleriň standartlarynyň mazmuny
- •Standartyň bölümleriniň nomenklaturasyny (atlaryny), düzümini (gurluşyny) we mazmunyny standartlaşdyrylýan önümiň aýratynlyklaryny we oňa
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •7-nji umumy sapagyň temasy:
- •Soraglar:
- •Tehniki şertleriň standartlarynyň mazmuny.
- •Umumy tehniki talaplaryň standartlarynyň mazmuny
- •Belgilemäge, gaplamaga, daşamaga we saklamaga talaplaryň bellenişi we olaryň mazmuny
- •Sarp ediş belligiň* mazmunyna talaplary standartlaşdyrýan önümiň aýratynçylyklaryny hasaba almak bilen belleýärler. Şonda
- •-önümiň esasy sarp ediş häsiýetlerini we/ýa-da häsiýetnamalaryny;
- •“Gaplamak” bölümde (kiçi bölümde) gaplaýyş materialyna, önümi gaplamagyň usulyna we hiline we ş.m.
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •8-nji umumy sapagyň temasy:
- •Soraglar:
- •Barlag (synag, kesgitleýiş, ölçeýiş, derňew) usullaryna talaplaryň bellenilişi we olaryň mazmuny.
- •Mysallar:
- •Eger bir standartda bir görkezijiniň iki ýa-da ondan köp barlag usullary bellenýän bolsa,
- •Barlag (synag, kesgitleýiş, ölçeýiş, derňew) usullary obýektiw, takyk bolmalydyrlar we yzygiderli we dikeldilýän
- •Barlag (ölçeg) serişdelerini, enjamlara, materiallara, reaktiwlere, erginlere we kömekçi gurluşlara talaplar bellenende zerur
- •Standart däl** enjamlary (synag gurluşlaryny, esbaplary, abzallary, senetleri, gurallary we ş.m.) we/ýa-da materiallary
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •9-njy umumy sapagyň temasy:
- •Soraglar.
- •Islendik bir fiziki ululygy ölçemek bir ýa-da birnäçe fiziki hadysalara esaslanýar. Öňa ölçemek
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •Ölçeg bilen deňeşdirmek usulynda ölçenilýän ululygy belli bir ölçegiň gaýtadan alnan ululygy bilen
- •Orun tutdurmak usulynda ölçenilýän fiziki ululygy gaýtadan almak ýoly bilen tapylan ululyk bilen
- •Etalonlar we olaryň klassifikasiýasy
- •Olar ilkinji we ikilenji etalonlara bölünýär, ilkinji etalonlar ululyklaryň birliklerini belli bir ýurtda
- •Etalon – kopiýalar döwlet etalonlaryň ornuna alnyp birlikleri gaýtadan almak we işçi etalonlara
- •Hemme etalonlar Döwlet etalonlar reýestrinde bellenýär, onda etalonyň ady, sanaw ýa-da belligi, ölçenilýän
- •Metriň etalony kripton-86 bilen doldurylan lampaly interferensiýa guralyndan, fotoelektrik mikroskopy bolan interferometrden, howanyň
- •Wagtyň birligi bolan sekund atomar wodorod generatoryna we kwars sagadyna esaslanan etalonyň kömegi
- •ölçeg serişdelerine geçirmek
- •Shemada görkezilişi ýaly 3-nji derejeli nusgalyk ölçeg serişdesi 2-nji derejeli nusgalyk ölçeg serişdesiniň
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •10-njy umumy sapagyň temasy: Howpsuzlyk standartlary, olaryň mazmuny we edilýän talaplarynyň aýratynlyklary.
- •Soraglar:
- •Önümiň howpsuzlyk tarapyny aýratyn standartlarda (olaryň adynda degişli goşmaça at bilen) ýa-da howpsuzlyk
- •Standartlaşdyrylýan zatlaryň aýratynlyklaryna baglylykda önümiň howpsuzlyk talaplary bellenende aşakdakylara getirýärler:
- •- gorag şertlerini ulanmaga we maşynlaryň we enjamlaryň howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilen beýleki
- •Maddanyň (materialyň) howpsyzlyk talaplary bellenende aşakdakylary görkezýärler:
- •- berlen madda (material) ulanylanda, saklanylanda, daşalanda we gaýtadan peýdalanylanda ýeke bara we/ýa-da
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •11-nji umumy sapagyň temasy: Hyzmatlaryň standartlary (söwda kärhanalarda) standartlaryň mazmuny we olara edilýän
- •Soraglar:
- •1.Hyzmatlara standartlaryň mazmuny
- •Aýratyn standartda belli bir çygyr (ýa-da hyzmatlaryň toplumy) üçin hyzmatlaryň hil görkezijileriniň wew
- •Şonda döwlet standartynda berlen hyzmatlara anyk talaplary (düzgünleri) düzgünleşdirýän resminamalaryň durumy (derejesi) görkezilip
- •-ýerine ýetirmegiň takyklygyna, öz wagtyndalygyna we/ýa-da tizligine;
- •Umumy tehniki şertleriň standartyny material hyzmatlara, şeýle hem önümçilik hyzmatlaryna işläp düzýärler.
- •Eger bu talaplar anyk görkezijiler we olaryň bahalary görnüşinde aňladylyp bilinmese, onda standartda
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •12-nji umumy sapagyň temasy: Hyzmatlaryň standartlary syýasat ugrunda standartlary olaryň mazmuny we olara
- •Soraglar:
- •Hyzmatlaryň standartlary sarp edijileriň isleglerini kanagatlandyrmak bilen gerekli bolan hiliň üpjün edilmeginde olara
- ••hyzmatlaryň takyklygyna, öz wagtynda ýerine ýetirilişine we çalt ýerine ýetirilişine;
- •Ilata edilýän durmuş-hojalyk hyzmatlaryny standartlaşdyrmagyň maksady şu aşakdakylary üpjün etmek üçin ugrukdyrylan ilata
- •Ilata edilýän birmeňzeş hyzmatlaryň toparlary döwlet klassifikatorynda berilýär: 01-durmuş hyzmatlary;
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •13-nji umumy sapagyň temasy: Tehnologiki proseslere degişli standartlarynyň
- •Soraglar:
- •Howpsyzlyk talaplary eger onuň ulanylmagy tehnogen weýrançylyklaryň, heläkçilikleriň howpy, ýa-da adamyň janyna, saglygyna,
- •- maşynlaryň we enjamlaryň dolandyryş organlaryna, şeýle hem barlag esbaplarynyň howpsuz işleýşine talaplar;
- •Maddanyň (materialyň) howpsyzlyk talaplary bellenende aşakdakylary görkezýärler: - TDS-12.1.007 boýunça zyýanly madda** hökmünde
- •- berlen maddanyň (materialyň) ulanylýan we saklanylýan ýerlerinde ýangyn söndüriş serişdeleriniň, ýangyna garşy
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •14-nji umumy sapagyň temasy: Himiýa pudagynda ulanylýan tehnologiki resminamalary (umumy tehniki şertler).
- •Soraglar:
- •Her bir önümiň dürli tarapyny häsiýetlendirýän we çäklendirýän birnäçe standarty bolup bilýär. Ýagny
- •2. Terminleriň standarty. Ylmyň, tenikanyň we adamzat siwilizasiýasynyň beýleki ugularynyň hersiniň özüne häsiýetli
- •4. Tehniki talaplaryň standarty. Bu standartlarda önümiň hiline we ulanylyjylyk häsiýetlerine edilýän talaplar
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •15-nji umumy sapagyň temasy: Himiýa senagat kärhanalarynda hereket edýän
- •Soraglar.
- •Mälim bolşy ýaly, biziň Türkmenistan Döwletimiz dürli himiýa çig mallaryna baýdyr. Meselem: tebigy
- •Termiki fosfat kislotasynyň alnyşy barada maglumat.
- •Önümiň hili onuň täzeligini, tehniki derejesini, şikessiz taýýarlanylyşyny, ulanyşdaky ygtybarlylygyny aňlatmak bilen birlikde,
- •“Hil menejmentiniň ulgamlary” standartynyň talaplaryna laýyklykda, resminamalaryň dolandyrylyşyny guramak, meseleleri prosesleýin we ulgamlaýyn
- •Hili dolandyrmak ulgamyna ähli işgärleriň işjeň çekilmegi möhümdir. Dolandyrmagyň wezipeleri bolan meýilnamalaşdyrmak, guramak,
- •ISO 9001 “Hil menejmentiniň ulgamy”
- •Başarjaň dolandyryjynyň syry ol ýerde işleýän her bir işgäriň ukybyndan we zehininden ýokary
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •16-njy umumy sapagyň temasy: Tehnologiki reglamentleriň niýetlenmegi we gurluş
- •Soraglar:
- •Tehniki beýanda aýry-aýry talaplary standartlara, düzütçilik resminamalaryňa we ş.m. salgylanmalar görnüşinde bermäge rugsat
- •Tehnologiki gözükdirme, zerurlygyna görä , şu aşakdakylar görkezilýär:
- •Taýýarlanyş
- •Eger tehnolgiýasy boýunça biri-birine ýakyn birnäçe birmeňzeş önüm bir tehnologik gözükdirme boýunça öndürilýän
- •Taýýarlanyş usullaryny görkezgiçler görnüşinde beýan etmek maslahat berilýär,olardan öň we soň düşündiriji ýazgy
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sag boluň!
- •17-nji umumy sapagyň temasy: Tehnologiki reglamentleriň işläp düzülşiniň tehnologiýasy.
- •Soraglar:
- •Kärhanada standartlary ornaşdymak önümiň hiliniň ýokarlanmagyna getirýän we uly ykdysasdy effekt berýär (ýa-da
- •Standartlaryň (TŞ) berjaý edilşini ˝Türkmenstandartlary˝ Baş döwlet gullugynyň 2000-nji ýylda tassyklanan buýrugy esasynda
- •Tehniki beýanyň, tehnologik gözükdirmäniň, taýýarlanyş usulynyň soňky sahypasynda resminamanyň ýazgysyndan soňra ony ýerine
- •Tehniki beýana , tehnologiki gözükdirmä üýtgemeleriň ylalaşygy ozal esasy resminamany ylalaşan guramalar (kärhanalar)
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •18-nji umumy sapagyň temasy: Standartyň önümçilikde ornaşdyrmagynyň düzgün-
- •Soraglar:
- •Kärhanada standartlary ornaşdymak önümiň hiliniň ýokarlanmagyna getirýän we uly ykdysasdy effekt berýär (ýa-da
- •Standartlar analizlenende indikileri bellemeli:
- •Ministirliginiň guramalary we kärhanalary tarapyndan işlenilip taýýarlanylan standartlar TDS 1.0-2016 standartlaryň görnüşlerine we
- •1- Standartyň barlagy, maglumatlaryň ýygyndysy we işlenip taýýarlanylşy;
- •Stanadrtlara üýtgetmeler girizmek baradaky düzgünler TDS 1.21-94 laýklykda kesgitlenilýär.Standartlaryň üýtgedilmegi diýip ondaky talaplary,
- •Standartlar şu aşakdaky ýagdaýlarda ýatyrylýar:
- •8. Markalaryň standarty. Bu standartlar köplenç halatda geometrik ölçegleri bolmadyk önümlere we çig
- •10. Synag usullaryň we barlaglaryň standarty. Bu standartda önümiň ýa-da önümler toparynyň häsiýetlerini
- •13. Howpsuzlyk standarty. Bu standartda belli bir önüm, iş ýa-da proses bilen bagly
- •Standartlaşdyryş işi bilen tanyş bolmak üçin birnäçe düşünjeleri özleşdirmek zerur. Olar gysgaça şulardan
- •4.Önümiň esasy parametrleri diýlip, onuň aýratyn konstruktiw - tehnologik we ulanylyş häsiýetlerine aýdylýar.
- •7. Ölçeg hatary diýlip, esasynda uzynlyk ölçegi ýa-da burç ölçegleri bolan san hataryna
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •19-njy umumy sapagyň temasy:
- •Soraglar:
- •Milli standartlaşdyryş guramasy.
- •Türkmenistanyň milli standartlaşdyryş guramasy
- •SSSR döwründe onuň düzümine degişli milli respublikalarynda standartizasiỳa we metrologiýa merkezleri açyldy. Türkmenistanda
- •1993-nji ýylyň ýanwar aýynyň 7-sine Türkmenistanyň Prezidentiniň permany bilen ýurdumyzda önümleriň hiline gözegçilik
- •Özbegistan, Ermenistan , Gruziýa, Gazagystan we Ukraina respublikalary bilen hökümetara ylalaşyklar, Türkiýaniň standartlar
- •Daşary ýurtlaryň milli standartlaşdyryş guramalary
- •Milli derejede standartlaşdyrmak boýunça işlerini hukuk taýdan dolandyrmagyň daşary ýurt tejribesi kadalaşdyryjy resminamalaryň
- •Beýik Britaniýa hökümetiniň standartlar instituty (BSI) bilen özara düşünişmek baradaky Memorandumy
- •Standartlaşdyrmak bäsdeşlik geçirmek, innowasiýalary ornaşdyrmak, söwdadaky päsgelçilikleri aýyrmak, alyjylaryň hukugyny goramak, daşky gurşawy
- •Hökümet we BSI halkara standartlaşdyrmagyň we Ýewropa Bileleşiginde ýewropa standartlarynyň wajypdygyny ykrar edýärler;
- •ABŞ-nyň standartlaşdyryş guramalary.
- •Amerikanyň nebit instituty (API)
- •Bu gurama 130 ugur boýunça synag usullaryny, enjamlary ulanmak boýunça düzgünleri, gönükdiriji resminamalary
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •20-nji umumy sapagyň temasy: Döwletara standartlarynyň önümçilikde ornaşdyrylmagy.
- •Soraglar:
- •GDA ýurtlarynyň standartlaşdyrmak,metrologiýa we sertifikatlaşdyrmak boýunça Döwletara geňeşi (DAG) (EuroAsian Interstate Council for
- •• ACEAN agza-ýurtlaryň standartlaşdyrmak we hil boýunça Maslahat berýän komiteti;
- •Standartlaşdyrmak boýunça NATO guramalary:
- •CEN Günbatar Ýewropa döwletlerinde ISO standartlarynyň birmeňzeş ulanylmagyny üpjün edýär.СEN ýurtlaryň arasynda söwda
- ••Beýleki halkara işler bilen integrasiýasy:standartlaşdyrmak gymmatly we köp wagt talap edilýän prosedura bolup
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •21-nji umumy sapagyň temasy: Türkmenistanyň çäginde döwletara standartlaryň güýji girizilmegi we ýatyrylmagy.
- •Soraglar:
- •Türkmenistanyň çäginde döwletara standartyň güýje girizilişi, Standartlaşdyryş, metrologiýa we şertifikatlaşdyryş boýunça Döwletara maslahaty
- •Türkmenistanyň çäginde döwletara standartyň hereketi “Türkmenstandartlary” Baş döwlet gullugynyň buýrugy bilen şu ýagdaýlarda
- •Standartlasdyryş we metrologiya boýunça ilkinji halkara gurama Halkara Ölçegler we Agramlyklar guramasy ady
- •ISO-nyn kanun çykaryjy organy bolup üç ýylda bir gezek ýygnalýan Bas assambleyasynyn sessiyasy
- •Merkezi sekretariat, resmi wekilleri bolup, prezident, wise prezident, kaznacy we baş sekretariaty. Halkara
- •3. Teklip taslamasy guramanyň işeňňir agzalaryna synaga iberilýär we syn teklipler ýygnalandan soň
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •22-nji umumy sapagyň temasy:
- •Soraglar:
- •Standartlasdyryş we metrologiya boýunça ilkinji halkara gurama Halkara Ölçegler we Agramlyklar guramasy ady
- •ISO-nyn kanun çykaryjy organy bolup üç ýylda bir gezek ýygnalýan Bas assambleyasynyn sessiyasy
- •Merkezi sekretariat, resmi wekilleri bolup, prezident, wise prezident, kaznacy we baş sekretariaty. Halkara
- •3. Teklip taslamasy guramanyň işeňňir agzalaryna synaga iberilýär we syn teklipler ýygnalandan soň
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •23-nji umumy sapagyň temasy: Türkmenistanyň çäginde halkara standartlaryň ulanylmagy.
- •Soraglar:
- •TDS 1.3-2016 Türkmenistanyň milli laýyklyk nyşany. Tehniki şertleri.
- •–SSSR emele gelenden soň, standartlaşdyryş işleri 20-nji ýyllarda Zähmet we Goranyş Sowetiniň (ZGS)
- •Türkmenistanda standartlaşdyryş we metrologiýa baradaky edaranyň döredilmegi we onuň hereket etmegi tä 1991-nji
- •2010-njy ýyla çenli hil ulgamyny, önümçilikleri, hyzmatlary we önümleri güwälendirmek işini güýçlendirmek göz
- •Ýurdumyzyň Garaşsyzlyk, Baky Bitaraplyk almagy “Türkmenstandartlary” baş döwlet inspeksiýasynyň öňünde hem ägirt uly
- •Türkmenistanyň dünýäniň 129 döwleti bilen diplomatik gatnaşyklaryny saklaýandygy we abraýly halkara guramalarynyň 42-siniň
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •24-nji umumy sapagyň temasy: Türkmenistanyň nebit gaz senagatynda halkara standartlaryň ulanylmagy.
- •Soraglar:
- •Köplenç halatlarda her bir ministrligiň we wedomstwanyň öz pudaklaýyn metrologiýa gullugy bolup bilýär.
- •Pudaklaýyn metrologiýa gullugynyň öňünde şu pudaga degişli önümleri döretmegi, öndürmegi, synag etmegi we
- •Standartlaşdyrma we ölçeg serişdelerine seretmegiň döwlet gözegçiligi senagat kärhanalarda, önümçilik birleşmelerde we ylmy-barlag,
- •Tertip “Türkmenstandartlary” Baş döwlet inspeksiýasynyň edaralary tarapyndan standartlaryň, tehniki şertleriň, standartlaşdyrmak, sertifikasiýalaşdyrmak, metrologiýa,
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6.Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с.
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •25-nji umumy sapagyň temasy: Standartlaryň berjaý edilşine döwlet gözegçiligi.
- •Soraglar:
- •Standartlaryň kategoriýalary
- •Standart - bu goýulýan maksada ýetmek üçin gaýtalanýan meseleleriň maksadalaýyk çözülmegi. Standartlar önümleriň
- •Halkara standartlary.
- •Döwletara standartlar.
- •Milli standartlar.
- •Türkmenistanyň “Standartlaşdyrmak hakyndaky” kanunyna laýyklykda standartlaşdyrmak ugry boýunça resminamalaryň şu aşakdakylary hereket edýär.
- •Önümlere, proseslere we hyzmatlara edilýän talaplary kesgitleýän
- •Düzgünnamalaryň toplumy önümler ýa-da olar bilen baglanyşykly taslamak, öndürmek, gurluşyk we montaž etmek,
- •Düzgünnamalar toplumynda milli standartlaryň we beýleki resminamalaryň talaplaryny gaýtalamak rugsat berilmeýär. Olary çap
- •Pudaklaýyn standartlaryň talaplary şertnamada ýa-da önümiň, prosesiň we hyzmatyň tehniki resminamasynda görkezilen bolsa
- •Tehniki şertler milli standartlaşdyryş guramasy tarapyndan kesgitlenen düzgünnamany berjaý etmek bilen guramalar tarapyndan
- •Tehniki şertleriň talaplary önümi taýýarlamak, ulanmak, daşamak, saklamak we gaýtadan işlemek boýunça işleri
- •Önümiň katalog listi
- •Standartlaşdyryş guramalary olaryň doldurylyşynyň dogrulygyny barlap hasaba alýar, özüniň maglumalar bazasynda girizýär we
- •PD-39-01/04-000-89 nebit gaz senagaty üçin tehnologik prosesleri işläp düzmek boýunça gönükdiriji resminama bolup,
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6.Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с.
- •Diňläniňiz üçin sag boluň!
- •26-njy umumy sapagyň temasy: Standartlaryň talaplarynyň bozulan ýagdaýynda ulanylýan temmi çäreler.
- •Soraglar:
- •Kadalaşdyryjy resminamalaryň talaplary bozulan halatynda bildirilýän administratiw çäreler.
- •Hili we howupsyzlygy, üpjünçiligi, gaplanyşy we belgilenişi boýunça kadalaşdyryjy resminamalaryň we nusgalaryň (etalonlaryň)
- •Ýorite ygtyýar almazdan önümçilik işiniň alnyp barylmagy we önüm çykarylmagy.
- •Standartlaşdyrmak we önümleriň hili, ölçeg serişdelerini
- •-harytlaryň dürli görnüşleri gaplananda we satylanda gaplara salynayn harytlaryň mukdarynyň resminamalarynyň talaplaryna laýyk
- •Sarp edijileriň hukuklsrynyň bozulmagy.
- •Satyjy, öndüriji, ýerine ýetiriji, ygtyýarly şahs sarp edijileriň hukuklarynyň goralmagy çygrynda döwlet gözegçiligini
- •Sarp edijiniň satyjy, öndüriji (ýerine ýetiriji) hakynda, haryt (iş, hyzmat) hakynda doly we
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6.Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с.
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!
- •27-nji umumy sapagyň temasy: “Türkmenstandartlary” baş döwlet gullugynyň standartlary we kadalaşdyryjy resminamalary saklaýan
- •Soraglar:
- •Kadalaşdyryjy resminamalaryň gaznasy
- •Kadalaşdyryjy resminamalaryň çap edilmegi we ýaýradylmagy.
- •Kadalaşdyryjy resminamalaryň hukuknamalary.
- •Hili we howupsyzlygy, üpjünçiligi, gaplanyşy we belgilenişi boýunça kadalaşdyryjy resminamalaryň we nusgalaryň (etalonlaryň)
- •Peýdalanylan edebiýatlar
- •6.Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с.
- •Diňläniňiz üçin sagboluň!

Tehniki beýan: Öndürilýän önümiň ( birmeňzeş önümleriň topary ) işlenip taýýarlanmagy
|
standartda ýa-da halkyň sarp edýän iň ýönekeý harytlaryň önümçiligini ýola goýmagyň |
|
|
||
|
|
||||
tertibini kesgitleýän standartda |
göz öňünde tutlan , şol önümiň hikline anyk talaplary belleýän |
|
|
||
kadalaşdyryjy resminama. |
|
|
|
||
|
Tehnologiki gözükdirme: Degişli önüm öndürilende tehnologiki düzgüni , tehnologiki |
|
|
||
prosessleri geçirmegiň tertibini , ( zerur bolanda ) taýýarlanyş usulyny belleýän , şeýle-de |
|
|
|||
önümiň şol |
görnüşini öndürmek üçin ulanylýan çig maldan edilýän kadalaşdyryjy tehnologiki |
|
|
||
resminama. |
|
|
|
||
Taýýarlanyş usul: Önüm birligini öndürmek üçin ulanylýan çig malyň , ýarym taýýar |
|
|
|||
önümleriň we serişdeleriň kadaly harç edilişiniň düzgünlerini özünde jemleýän kadalaşdyryjy |
|
|
|||
tehnologik |
resminama. |
|
|
|
|
Etalon-nusga: TDS 1.5-93 boýunça. |
|
|
|||
Birmeňzeş |
önümleriň toparyna umumy talaplary belleýän standartlaryň we tehniki şertleriň |
|
|
||
bar ýagdaýynda , tehniki beýän , tehnologiki gözükdirme , taýýarlanyş usuly goşmaça , önümiň |
|
|
|||
özboluşly häsiýetnamalaryny |
anyklaşduyrýan resminamalar hökmünde işlenip düzülýär. |
|
|
||
Halkyň sarp edýän iň ýönekeý |
azyk däl önmleri üçin tehniki beýanlar şol önüme |
|
|
||
standartlarynyň ýa-da tehniki şertleriň ýök ýagdaýynda özbaşdak kadalaşdyryjy resminamalar |
|
|
|||
hökmünde |
işlenip düzülip bilner. Bu ýagdaýda , belliklemede tehniki beýanlaryň belligi |
|
|
||
|
|||||
görkezilýär. |
|
|
|
|

|
Tehniki beýanlar , tehnologiki gözükdirmeler we taýýarlanyş usullary standartlaryň ýa- |
|
|
|||
|
|
|||||
da tehniki şertleriň talaplaryna gaýtalanman , diňe olary |
anyklaşdyrmalydyr. |
|
|
|||
|
Tehniki beýanlarda, tehnologiki |
gözükdirmelerde we taýýarlanyş usullarynda bellenýän |
|
|
||
görkezijiler, kadalar, häsiýetnamalar we talaplar deslapky önüm ( önümler, çig mal serişdeler, |
|
|
||||
maddalar ) üçin talaplara garşy gelmeli däldir. |
|
|
|
|||
|
Tehniki beýanlar , tehnologiki gözükdirmeler we taýýarlanyş usullary döwlet tarapyndan |
|
|
|||
bellige alynmaga degişli däldir. |
|
|
|
|
|
|
Tehniki beýan önümiň şol görnüşiniň |
hilini |
kesgitleýän |
anyk häsiýetnamalary bellemek |
|
|
|
maksady bilen , halkyň sarp edýän azyk däl |
harytlary üçin düzülýärr. |
|
|
|||
|
Tehniki beýanda , zerurlygyna görä , şu aşkdakylžar görkezilýär: |
|
|
|||
önümiň gysgaça beýany ( häsiýetnamasy ) daşky görnüşi , reňki , agramy, harytlary üçin |
|
|
||||
düzülýär. |
|
|
|
|
|
|
|
-anyk önüm ( hyzmat ) üçin onuň görnüşine , gurluşyna , nusgasyna webeýleki häsiýetli |
|
|
|||
aýratynlyklaryna bildirilýän talaplar ; |
|
|
|
|
|
|
|
-ölçegleri ; |
|
|
|
|
|
|
-ulanylýan serişdeleriniň , düzüji ( ýygnaýjy) önümleriň sanawy we belgileri , olar üçin |
|
|
|||
standartlaşdyryş boýunça kadalaşdyryjy resminamalary ( düzüjilik resminamalary bolmadyk |
|
|
||||
önümler üçin ) görkezmek bilen ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|

-önümiň kabul edilişine , belliklenilişine , gaplanylyşyna , daşalyşyna we saklanylyşyna bildirilýän talaplar , önümiň şu görnüşi üçin standartlaryň ýa-da tehniki şertleriň bolmadyk ýagdaýynda ( halkyň sarp edýän iň ýönekeý azyk däl harytlary üçin ) öndürijiniň kepillendirmeleri.
Zerur bolan ýagdaýynda tehniki beýanda önümiň şekili ,taslagy ýa-da suraty , önüm öndürmekde ( hyzmaylary etmekde ) ulanylýan matalaryň , polotnolaryň , beýleki serişdeleriň nusgalary görkezilýär.
Tehniki beýanda aýry-aýry talaplary standartlara , düzütçilik resminamalaryna we ş.m. salgylanmalar görnüşinde bermäge rugsat edilýär.
Etalon-nusga ( modeliň nuusgasyna ) üýtgemeleri girizilmän gaýtadan tassyklanylanda , tehniki beýanlar gaýtadan tassyklanylmaýar.
Azyk däl harytlaryň etalon- nusgalary üçin talaplar TDS 15.009-93, ýeňil senagatynyň önümleri üçin talaplar TDS 15.007-93 beýan edilendir.
Tehnologik gözükdirme öndürişiň gidişinde ýa-da belli onuň belli bir döwürlerinde öndürmegi guramak we önümi öndürmegi üpjün etmek maksady bilen işlenip düzülýär.

Tehnologiki gözükdirme , zerurlygyna görä , şu aşakdakylar görkezilýär :
- taýýar önümiň ( hyzmatyň ) ýa-da ýarym taýýar önümiň we tehnologiki ýagdaýynyň gysgaça häsiýetlendirmesi ;
-degişli standarty , tehniki şertleri ýa-da standartlaşdyrmak boýunça beýleki kadalaşdyryjy resminamalary görkezmek bilen çig malyň , goşmaça serişdeleriň , iýmit goşundylarynyň , gaplaryň sanawy we häsiýetnamasy ;
-eger ol aýratyn resminamada berimeýän we oňa zerurlyk bar bolsa , taýýarlanyş usullary ;
-tehnologik işiň beýany we zerur bolanda ,tehnologiki çyzgysy ; -tehnologiki enjama bildirilýän talaplar ;
-tehnologik prosesi , çig maly , ýarym taýýar önümleri we taýýar önümi barlamagyň usulynyň we serişdeleriniň görkezijileriň beýany ;
-önümçilik galyndylaryndan ,akdyrylýan hapa suwlardan we howa zyňylýan zatlardan edilýän talaplar;
-tehnologik prosesiň metrologik üpjünçiligi ;
-çig malyň kabul edilişine , daşalyşyna we saklanylyşyna bildirilýän talaplar ; -taýýar önümi kabul etmegiň düzgünleri.

Taýýarlanyş usullary , önüm birligini ( toplumyny ) öndürmek üçin ulanylýan çig malyň , ýaryň týýar önümleriň we serişdeleriň sarp ediliş kadalaryny kesgitlemek maksady bilen , önümiň bir görnüşi ýa-da birmeňzeş önümleriň topary üçin işlenip düzülýär.
Taýýarlanyş usulynda , zerurlygyna görä şu aşakdakylar görkezilýär :
-önümiň organoleptiki , fiziki-himiki görkezijileriniň we beýleki häsiýetleriniň gysgaça häsiýetnemesy;
-önümi öndürmek üçin ulanylýan çig malyň , serişdeleriň , iýmit goşundylarynyň we ýarym taýýar önümleriň atlary ;
-önümiň ( azyk önümleri üçin ) energetiki we iýmitlik gymmatlygy hakynda maglumatlar; -adatça ( eger salgylanmalar tehnologik gözükdirmede ýa-da kadalaşdyryjy resminamada
getirilmeýän bolsa ) , standartlaşdyrmak boýunça kadalaşdyryjy resminamada salgylanmalary görkezmek bilen, ulanylýan çig malyň , serişdeleriň , iýmit goşundylarynyň hilinden edilýän talaplar;
-taýýar önümiň bellenen birligini öndürmek üçin çig malyň , we serişdeleriň sarp ediliş kadalary ( ýa-da esasy çig malyň birligi üçin çig malyň we ýarym taýýar önümleriň sarp edilişi ), zerur bolanda bolsa , tehnologik prosesiň döwürlerinde ýa-da onuň dürli görnüşinde çig malyň we serişdeleriň sarp edilişi ;

-önüm öndürilende ýitgileriň aňrybaş kadalary ( eger aýratyn resminama ýok bolsa ) ; -önümiň goşundylary üçin olaryň agramy we esasy fiziki-himiki görkezijiler boýunça
rugsat edilýän gyşarmalarynyň çäkleri ( eger bu tehnologik gözükdirmesinde ýa-da kadalaşdyryjy resminamada ýok bolsa ).
Eger tehnolgiýasy boýunça biri-birine ýakyn birnäçe birmeňzeş önüm bir tehnologik gözükdirme boýunça öndürilýän bolsa , taýýarlanyş usullary aýratyn tehnologik resminamalar görnüşinde işlenip düzülýär.
Taýýarlanyş usullaryny önümiň anyk görnüşi üçin tehnologik gözükdirmäniň düzümine girizmäge rugsat edilýär. Bu ýagdaýdsa, tehnologik gözükdirmäniň baş sahypasynda onuň adyndan soňra ( taýýarlanyş usullary bilen ) görkezilýär
Tehniki beýanlaryň, tehnologiki gözükdermeleriň we taýýarlanyş usullarynyň düzülişi , beýan edilişi we resmileşdirilişi.
Tehniki beýanlaryň, tehnologik gözükdirmeleriň we taýýarlanyş usullarynyň düzümi , mazmuny önümçiligiň aýratynlyklaryna laýyklykda kesgitlenilýär.
Olary beýän etmegi we resmileşdirmegi şu standartyň we TDS 1.5 talaplaryna laýyklykda amala aşyrmak maslahat berilýär.

Zerur bolan ýagdaýynda , tehniki beýanlaryň , tehnologik gözükdirmeleriň düzümine TDS 1.5-2015 boýunça beýan edilen gözegçilikler we grafiki maglumatlary ( suratlar, çyzgylar, grafikler , taslaglar we ş.m. ) girizmek mümkindir.
Taýýarlanyş usullaryny görkezgiçler görnüşinde beýan etmek maslahat berilýär ,olardan öň we soň düşündiriji ýazgy ýerleşdirilýär.
Tehniki beýanyň daşynyň we baş sahypasynyň görnüşleri A, B goşundylarda, tehnologiki gözükdirmedäki D we E goşundylarda, taýýarlanyş usullarynyňky F , G goşundylarda getirlendir.
Zerurlygyna görä , baş sahypasy pudagyň aýratynlygyna baglylykda üýtgedilip bilner.
Ministrligiň ( pudagy dolandyryş edaranyň ) , guramanyň, kärhananyň çeperçilik- tehniki geňeşiniň ýa-da dadyjyla toparynyň mejlişleriniň ýygnaknamasynyň belgisi we etalon-nusgasynyň tassyklanan senesi baş sahypasynda görkezilýär.
Tehniki beýanyň, tehnologik gözükdirmäniň, taýýarlanyş usulynyň soňky sahypasynda resminamanyň ýazgysyndan soňra ony ýerine ýetirijileriň gollary goýulýar.

Tehniki beýanlara , tehnologik gözükdirmelere we taýýarlanyş usullaryna üýtgemeleriň girizilişi.
Tehniki beýanlara, yehnologik gözükdirmelere we taýýarlanyş usullaryna girizilen üýtgemeleri tassyklamagyň we hasaba almagyň tertibi şu standartyň 6- njy bölüminde bellenen tertibe laýyk gelmelidir.
Üýtgemäniň birinji sahypasynyň nusgasy ˝J˝ goşundyda getirilendir.

Tehnologiki gözükdirmeler
Tehnologiki gözükdirmä we taýýarlanyş usulyna üýtgemeler diňe tehnologik gözükdirmeler, kadalary we ş.m. üýtgedilende işlenip düzülýär. Tehniki beýana üýtgemeler girizmäge diňe bu üýtgemeler önüm üçin
etalon-nusganyň daşky görnüşine täsir etmeýän ýagdaýynda rugsat edilýär.
Tehniki beýana , tehnologiki gözükdirmä üýtgemeleriň ylalaşygy ozl esasy resminamany ylalaşan guramalar ( kärhanalar ) bilen amala aşyrylýar.
Taýýarlanyş usuly aýratyn resminama görnüşinde resmileşdirilende , oňa üýtgemeler girizilmeýär.Taýýarlanyş usulyna girizilen çig malyň we serişdeleriň aýry-aýry görnüşlerini aýyrmak, çalyşmak zerur bolanda , hereket edýäniň deregine täze taýýarlanyş usuly işlenip düzülýär.

Şonuň bilen birlikde , ozlalky taýýarlanyş usuly ýatyrylýar, täzesinde bolsa , olaryň haýsy taýýarlanyş usulynyň deregine işlenip düzülenligi görkezilýär , belgisinde diňe tassyklanan ýyly üýtgedilýär.
Standart ýa-da tehniki şertler ýatyrylanda, olary kämilleşdirmek üçin işlenip düzülen ,tehniki beýanlar, tehnologik gözükdirmeler we taýýarlanyş usullary hem ýatyrylmaga degişlidir , şeýle hem etalon-nusga ýatyrylanda.