Tertip “Türkmenstandartlary” Baş döwlet inspeksiýasynyň edaralary tarapyndan standartlaryň, tehniki şertleriň, standartlaşdyrmak, sertifikasiýalaşdyrmak, metrologiýa,

zähmeti we ýerasty baýlyklary goramak boýunça düzgünleriň we kadalaryň berjaý edilişiniň döwlet gözegçiligini we barlagyny geçirmäge ýeke-täk çemeleşmegi belleýär.

Ýurduň bähbitlerini, sarp edijileriň hukuklaryny, Türkmenistanyň işgärleriniň we ilatyň ömrüni we saglygyny döwlet tarapyndan goramak - döwlet gözegçiliginiň

maksady bolup durýar.

Peýdalanylan edebiýatlar

1.Gurbanguly Berdimuhamedow. Ösüşiň täze belentliklerine tarap. Saýlanan eserler. I-XII tom. – A.: TDNG, 2008-2019.

2.Gurbanguly Berdimuhamedow. Türkmenistanyň ykdysady strategiýasy: halka daýanyp, halkyň hatyrasyna. – A.: TDNG, 2010.

3.Gurbanguly Berdimuhamedow. Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň döwlet kadalaşdyrylyşy. – A.: TDNG, 2010. I-II tom.

4.Gurbanguly Berdimuhamedow. Watan goragy mukaddesdir. – A.: TDNG, 2015.

5.Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011-2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasy. – Aşgabat: Türkmen döwlet neşirýat gullugy, 2010.

6.Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с.

7.Лукманов Б.Л. Стандарты системы качество, „Standart hil we howpsuzlyk” N 3 2017, с 8-11.

8.TDS 1.0-2016 “Türkmenistanyň standartlaşdyrmak boýunça Döwlet ulgamy”. Esasy düzgünler.

9.Arkadagyň ajap eýýamy. – A.: TDNG. 2017.

10.A.O. Sopyýewa. Standartlary we kadalaşdyryjy resminamalary işläp düzmegiň tehnologiýasy, 2010ý.

Diňläniňiz üçin sagboluň!

25-nji umumy sapagyň temasy: Standartlaryň berjaý edilşine döwlet gözegçiligi.

Soraglar:

1.Standartlaryň kategoriýalary.

2.Täze kanunda standartlaşdyrmak.

3. Standartlaşdyrmak boýunça işleriň guralmagy kadalaşdyryjy resminamalaryň işlenip düzülmegi

Standartlaryň kategoriýalary

Standart - önümiň we önümçilik prosesleriniň häsiýetnamasy we olary ýerine ýetirmegiň, ulanmagyň, saklamagyň, daşamagyň, ýerlemegiň, utilizasiýa etmegiň, işleri ýerine ýetirmegiň we hyzmat etmegiň düzgünlerini kesgitlemek maksady bilen köp gezek ulanylýan kadalaşdyryjy resminama. Standartda, şolar ýaly-da, terminologiýa, simwolika,

gaplamaga, belgilemäge ýa-da etiketkalamaga degişli we olary ýerleşdirip goýmagyň düzgünleri baradaky talaplaryň hem berilmegi mümkin.

Standartlar ylymda, tehnikada we tejribelikde gazanylan netijelere esaslanýar we jemgyýetiň optimal taýdan peýda gazanylmagy üçin niýetlenýär. Standart maddy predmetlere (turba, enjam) we guramaçylyk - metodiki häsiýetli (hil menejmentiniň

ulgamlary, prosesleri dolandyrmak) obýektlere edilýän talaplary, kadalary we düzgünleri işläp düzmek üçin ulanylýar.

Standart - bu goýulýan maksada ýetmek üçin gaýtalanýan meseleleriň maksadalaýyk çözülmegi. Standartlar önümleriň hilini ýokarlandyrmak ony

öndürmegiň tygşytlylygyny hem-de onuň özara çalşyp bolýan derejesini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýän görkezijilerini düzüminde saklaýar. Standartlar önümleriň iň gowy häsiýetleriniň gazanylmagyny üpjün edýär we

adamlaryň sarp edýän önümleriniň hem-de olara edilýän hyzmatlaryň hiliniň peselmegine mümkinçilik bermeýär, sarp edijileriň ömrüniň we saglygynyň howpsuzlygyny hem-de daşky gurşawyň durkunyň saklanmagyny üpjün edýär. Standartlar ulanylyş derejesi boýunça dört kategoriýa bölünýär:

1.Halkara standartlary; 2.Döwletara standartlary; 3.Milli (döwlet) standartlary; 4.Firma ýa-da kärhana standartlary;

Halkara standartlary.

Halkara standartlary - halkara standartlaşdyryş guramalary tarapyndan kabul edilýär. Meselem, elektrotehnika önümleriniň halkara standartlary Halkara

elektrotehniki komissiýasy tarapyndan kabul edilýär. Standartlaryň köpüsi bolsa Halkara ISO (International Organization for Standartization) guramasy tarapyndan kabul edilýär. Beýleki kategoriýaly standartlar döredilende käte standartlara

salgylanylýar.

Döwletara standartlar.

Döwletara standartlar - dünýäniň haýsy hem bolsa bir regionynda ýerleşen, özara ykdysady gatnaşyklar bilen bagly bolan döwletler tarapyndan kabul edilýär.

Muňa standartlaşdyrmak baradaky Afrikanyň sebitara guramasynyň, Standartlaşdyrmak we metrologiýa baradaky Arap döwletleriniň guramasynyň, Ýewropanyň standartlaşdyrmak boýunça komitetiniň standartlary mysal bolup biler. Her bir guramanyň özüne mahsus harply - sanly belgisi bolýar. Mysal üçin, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy ýurtlarynyň Standartlaşdyrmak, metrologiýa we sertifikatlaşdyrmak baradaky Döwletara Geňeşi tarapyndan “ГОСТ” belgili standartlar tassyklanýar. Türkmenistan hem bu sebitara guramanyň agzasy bolup

durýar.