Kärhanada standartlary ornaşdymak önümiň hiliniň ýokarlanmagyna getirýän we uly ykdysasdy effekt berýär (ýa-da tersine) standartlary ornaşdyrmak diýip belli ugurlardan ulanmklygy we hereket

edýän sferasynda standarta bellenilen talapalaryň berjaý etmegini üpjün edýän çäreleriň ýerine ýetirlmegine aýdylýar. Standartlary ornaşdyrmaklygy üpjün etmek üçin ministirlikler guramaçylžykly tehniki çäreleriň planyny (meýilnamasyny) tassyklanýar. Meýilnamadan şu aşakdakylar göz öňünde tutulýar.

1.Gerekli enjamlary şaýlary we komplektleýji önümleri taýýarlamak.

2.Öndürilýän önümiň standartyň we tehniki şertleriň talaplaryna laýyklygyny barlamak.

3.Täze konstruktor we prosesly resminamalary işläp taýýarlamak.

4.Täze önmüçiligi gurnamak ýa-da rekonstruksiýa etmek.

5.Gerekli çig maly we ýarym taýýar önümleri taýýarlamak, saýlap almak we ş.m.

Standartlaryň (TŞ) berjaý edilşini ˝Türkmenstandartlary˝ Baş döwlet gullugynyň 2000-nji ýylda tassyklanan buýrugy esasynda geçirilýär. Buýruk önmüiň hiline metrologiýa üpjünçiligine zähmeti we ýerasty baýlyklary goramaga standartlaryň we beýleki KR-ryň döwlet gözegçiligini geçirmegiňiň tertibi diýip atlandyrylýar. Ol tertip esasynsda ˝Türkmenstandartlary˝ Baş döwlet gullugy edaralary tarapyndan standartlaryň, tehniki şertleriň standartlaşdyrmak we şertifikatlaşdyrmak boýunça düzgünleriň we kadalaryň berjaý edilişiniň döwlet gözegçiligini we barlagyny geçirmäge ýeke-täk çemeleşmegi belleýär.

Tehniki beýanyň, tehnologik gözükdirmäniň, taýýarlanyş usulynyň soňky sahypasynda resminamanyň ýazgysyndan soňra ony ýerine ýetirijileriň gollary goýulýar.

Tehniki beýanlara, tehnologik gözükdirmelere we taýýarlanyş usullaryna üýtgemeleriň girizilişi.

Tehniki beýanlara, tehnologik gözükdirmelere we taýýarlanyş usullaryna girizilen üýtgemeleri tassyklamagyň we hasaba almagyň tertibi şu standartyň 6-njy bölüminde bellenen tertibe laýyk

gelmelidir.

Üýtgemäniň birinji sahypasynyň nusgasy ˝ J ˝ goşundyda getirilendir. Tehnologiki gözükdirmä we taýýarlanyş usulyna üýtgemeler diňe tehnologik gözükdirmeler,

kadalary we ş.m. üýtgedilende işlenip düzülýär.

Tehniki beýana üýtgemeler girizmäge diňe bu üýtgemeler önüm üçin etalon-nusganyň daşky görnüşine täsir etmeýän ýagdaýynda rugsat edilýär.

Tehniki beýana , tehnologiki gözükdirmä üýtgemeleriň ylalaşygy ozal esasy resminamany ylalaşan guramalar (kärhanalar) bilen amala aşyrylýar.

Taýýarlanyş usly aýratyn resminama görnüşinde resmileşdirilende, oňa üýtgemeler girizilmeýär.Taýýarlanyş usulyna girizilen çig malyň we serişdeleriň aýry-aýry görnüşlerini aýyrmak, çalyşmak zerur bolanda, hereket edýäniň deregine täze taýýarlanyş usuly işlenip

düzülýär.

Şonuň bilen birlikde, ozlalky taýýarlanyş usuly ýatyrylýar, täzesinde bolsa, olaryň haýsy taýýarlanyş usulynyň deregine işlenip düzülenligi görkezilýär, belgisinde diňe tassyklanan ýyly

üýtgedilýär.

Standart ýa-da tehniki şertler ýatyrylanda, olary kämilleşdirmek üçin işlenip düzülen,tehniki beýanlar, tehnologik gözükdirmeler we taýýarlanyş usullary hem ýatyrylmaga degişlidir, şeýle hem

etalon-nusga ýatyrylanda.

Peýdalanylan edebiýatlar

1.Gurbanguly Berdimuhamedow. Ösüşiň täze belentliklerine tarap. Saýlanan eserler. I-XII tom. – A.: TDNG, 2008-2019.

2.Gurbanguly Berdimuhamedow. Türkmenistanyň ykdysady strategiýasy: halka daýanyp, halkyň hatyrasyna. – A.: TDNG, 2010.

3.Gurbanguly Berdimuhamedow. Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň döwlet kadalaşdyrylyşy. – A.: TDNG, 2010. I-II tom.

4.Gurbanguly Berdimuhamedow. Watan goragy mukaddesdir. – A.: TDNG, 2015.

5.Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011-2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasy. – Aşgabat: Türkmen döwlet neşirýat gullugy, 2010.

6. Организация, планирование и управление промышленным предприятии. М.: Экономика, 1982, -375с. 7. Лукманов Б.Л. Стандарты системы качество, „Standart hil we howpsuzlyk” N 3 2017, с 8-11.

8. TDS 1.0-2016 “Türkmenistanyň standartlaşdyrmak boýunça Döwlet ulgamy”. Esasy düzgünler.

9.Arkadagyň ajap eýýamy. – A.: TDNG. 2017.

10.A.O. Sopyýewa. Standartlary we kadalaşdyryjy resminamalary işläp düzmegiň tehnologiýasy, 2010ý.

Diňläniňiz üçin sagboluň!

18-nji umumy sapagyň temasy: Standartyň önümçilikde ornaşdyrmagynyň düzgün-

tertibi.

Soraglar:

1.Standartyň önümçilikde ornaşdyrmagyň esaslary.

2.Düzgün-tertibi.

3.Standartlary barlamak hem-de olara üýtgemeler girizmek.

Kärhanada standartlary ornaşdymak önümiň hiliniň ýokarlanmagyna getirýän we uly ykdysasdy effekt berýär (ýa-da tersine) standartlary ornaşdyrmak diýip belli ugurlardan ulanmklygy we hereket

edýän sferasynda standarta bellenilen talapalaryň berjaý etmegini üpjün edýän çäreleriň ýerine ýetirlmegine aýdylýar. Standartlary ornaşdyrmaklygy üpjün etmek üçin ministirlikler guramaçylžykly tehniki çäreleriň planyny (meýilnamasyny) tassyklanýar. Meýilnamadan şu aşakdakylar göz öňünde tutulýar.

1.Gerekli enjamlary şaýlary we komplektleýji önümleri taýýarlamak.

2.Öndürilýän önümiň standartyň we tehniki şertleriň talaplaryna laýyklygyny barlamak.

3.Täze konstruktor we prosesly resminamalary işläp taýýarlamak.

4.Täze önmüçiligi gurnamak ýa-da rekonstruksiýa etmek.

5.Gerekli çig maly we ýarym taýýar önümleri taýýarlamak, saýlap almak we ş.m.