
6044
.pdf
Но внешний корень ещё не устранили, поэтому сделаем 2-ю замену:
|
|
|
|
|
Тогда t 1 z 2 , t |
z 2 1 , dt 2zdz , соответственно: |
z |
t 1 . |
|||||
|
|
2tdt |
= z2(z 2 1)2zdz |
= 4 (z 4 z 2 )dz . |
||
1 t |
После второй замены, уже получили интеграл от степенных функций!
4 (z 4 z 2 )dz = |
4 |
z5 |
|
4 |
z3 С . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Сделаем обратную замену: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 |
|
|
z5 |
|
|
4 |
|
|
|
3 С |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
3 С = |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
z |
= |
|
t 1 |
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 С . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
1 x |
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Задача 4. |
|
|
Вычислить интеграл |
|
|
x |
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
dx обозначим t |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Решение. |
|
|
В интеграле |
|
|
|
|
|
|
x , при этом |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
dx 2tdt . При этом, правда, второй корень усложняется: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
2tdt = 2 |
|
|
dt . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
Необходима 2-я замена, чтобы устранить корень |
a2 t 2 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
У нас здесь a 1 . Вводим замену t sin z . Тогда |
|
1 t 2 cosz . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Итак, |
2 |
|
|
|
t 2 |
|
dt = |
2 |
sin 2 |
|
z |
cos zdz = 2 sin 2 zdz . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Теперь уже просто по формуле понижения степени.
2 sin 2 zdz |
= 2 |
1 cos2z |
dz = |
1 cos2z dz = |
z |
1 |
sin 2z C = |
|||
|
2 |
2 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
z |
1 |
2sin z cosz C |
= z sin z cosz C . |
|
|
|
||||
2 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Обратные замены: сначала обращаем обратно вторую замену, которыу сделали последней: если t sin z то arcsint t1 t 2 C .
31

Далее, обращаем 1-ю замену: t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x , тогда в итоге: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ответ. arcsin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
x |
|
|
x 1 x C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|||||||||
Проверка. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
x |
1 x |
|
|
|
|
x |
1 x |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
x |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
1 x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x 2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 (1 x) x = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
x |
|
. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
1 x 2 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x 2 x |
|
|
|
|
1 x |
Интегрирование тригонометрических функций:
Задача 5. Вычислить интеграл 2 sin x dx . 1 cosx
Решение. Функция не обладает свойствами чётности или нечётности, то есть, сменив знак синуса или косинуса, мы не получим, что знак минус будет у всей дроби. Поэтому применяем универсальную
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
||
тригонометрическую подстановку: |
t tg |
|
. Напомним, что при |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
этом |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
x 2arctgt , |
dx |
2dt |
, sin x |
|
|
2t |
|
|
, cos x |
1 t 2 |
. |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
||||||||||||||||||||||
|
1 t 2 |
|
1 t 2 |
|
1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Итак, сделаем замену: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
2 |
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 2t 2t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
t 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2t 2 2t 2 |
|
||||||||||||||
|
1 |
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
= |
dx = |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
||||||||||
|
1 |
1 t |
|
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
t 1 |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
2 1 |
|
|
t |
|
|
|
|
dx = 2t |
|
|
|
2t |
|
dx = |
2t |
ln(t 2 |
1) C . |
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
t |
2 |
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Теперь сделаем обратную замену:
2t ln(t |
2 |
1) |
C = |
x |
|
|
|
2tg |
|
|
|||
|
|
|||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
x |
|
|
ln 1 |
tg |
|
|
|
C . |
|
|
||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
32

Задача 6. Вычислить интеграл cos3 xdx .
Решение. Видим, что здесь функция нечётная относительно косинуса, то есть ( cos x)3 cos3 x . Поэтому применим замену t sin x .
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
В этом случае cosx |
|
1 t 2 , |
|
x arcsint , dx |
|
dt . |
|||||||
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
||||||||||
|
1 t 2 |
||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
cos3 xdx = 1 t 2 |
|
|
|
|
|
dt . Нечётная степень этого корня |
|||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
1 t 2 |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сократится с одним дополнительным корнем, который появился при пересчёте дифференциала, и станет чётная степень корня квадратного.
|
|
3 |
1 |
|
dt = |
|
2 |
1 t 2 dt . |
|
1 t 2 |
|
|
|
1 t 2 |
|||||
|
|
|
|
dt = |
|||||
|
|
|
|
||||||
|
1 t 2 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Знак модуля здесь вовсе не нужен, ведь t sin x с областью значений [ 1,1] , так что заведомо выполняется 1 t 2 0 .
1 t 2 dt |
= t |
1 |
t 3 |
C |
= sin x |
1 |
sin 3 |
x C . |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
3 |
|
|
3 |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
||
Задача 7. Вычислить интеграл |
|
dx |
. |
|||||||
cos3 x |
Решение. Здесь, как и в прошлом примере, функция нечётная относительно косинуса, замена t sin x ,
|
|
|
|
1 |
|
|
||
cosx |
1 t 2 , |
x arcsint , dx |
|
dt . |
||||
|
|
|
||||||
|
|
|
||||||
1 t 2 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
Однако в этом примере квадратные корни не сокращаются, а наоборот, умножаются, ведь косинус теперь не в числителе, а в
знаменателе: |
|
|
1 |
|
1 |
|
dt . |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|||||||
1 |
t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Но всё равно, будет чётная степень корня: |
|
|
1 |
|
dt . |
|||||||||
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
4 |
|||||||||||
|
t 2 |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
33

1 |
|
|
|
|
1 |
|
= |
1 |
|
|
Итак, |
|
|
dt , что равно |
|
|
|
dt |
|
dt . |
|
1 t 2 |
2 |
t 2 |
1 2 |
(t 1)2 (t 1)2 |
Теперь мы можем воспользоваться тем разложением, которое получали для такого случая в теме «рациональные дроби» на прошлой практике, см. задачу где оба корня знаменателя кратные.
Курс специально построен так, чтобы использовать некоторые коэффициенты из старых примеров и не искать их здесь повторно.
Разложение было такое: |
A |
|
|
B |
|
C |
|
|
D |
. |
t |
|
(t 1)2 |
t |
|
(t 1)2 |
|||||
|
1 |
|
1 |
|
После приведения к общему знаменателю и решения системы
уравнений, там получалось A |
|
1 |
|
|
, B |
|
1 |
, |
C |
|
1 |
|
|
, |
D |
|
1 |
. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
4 |
4 |
|
|
|
4 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Итак, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
(t 1) |
2 |
(t 1) |
2 dt |
= |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1) |
2 |
t 1 |
|
|
(t |
1) |
2 |
dt = |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 1 |
|
(t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
ln |
|
t 1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
C = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
1_ t |
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
C = |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2t |
|
|
|
C . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
4 |
|
|
1 t |
|
|
4 |
t |
1 |
|
|
t |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
1 t |
|
|
|
4 t 2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сделаем обратную замену. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
1 sin x |
|
|
|
|
|
|
1 |
sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 sin x |
|
1 |
|
|
|
sin x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
= |
|
|
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C . |
|||||||||||||||||
|
|
1 sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 sin x |
2 cos2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 sin 2 |
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
Задача 8. Вычислить интеграл sin3 x cos8 xdx .
Решение. Здесь нечётная степень синуса, применяем замену t cos x .
|
|
3 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
||||
Тогда sin3 x cos8 xdx = 1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
= 1 |
|
|
|
|||||||||
|
|
t 8 |
|
|
|
|
|
dt |
t 2 |
t 8 dt = |
||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
1 t 2 |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
(1 t 2 )t8dt = (t10 t8 )dt = |
|
t11 |
|
t 9 |
C |
= |
cos11 x |
|
|
cos9 x |
C . |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
11 |
|
9 |
|
|
|
11 |
|
|
|
|
9 |
|
||||||
Задача 9. Вычислить интеграл |
|
|
1 |
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
sin 2 x cos2 x |
|
|
|
|
34

Решение. Здесь суммарная степень чётная, то есть, если сменить знак перед sin и cos, то знак сменится 2 раза, и останется «+». Поэтому надо применить замену t tgx . Тогда (см. в лекции):
dx |
|
|
1 |
|
|
dt . sin x |
|
|
|
t |
|
|
|
|
, |
|
cos x |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
t 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
1 t 2 |
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
dt = |
|
|
1 t 2 |
|
|
|
1 |
|
dt = |
||||||||||||||
sin |
2 |
|
|
|
|
|
2 |
x |
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
t |
2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
t |
2 |
1 |
|||||||||||||||
|
|
|
x cos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
1 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
1 |
|
dt |
= |
|
|
t 2 |
1 |
dt = dt |
1 |
|
dt |
= t |
|
1 |
C . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
t |
2 |
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
После обратной замены получается ответ: tgx ctgx C .
Задача 10. Вычислить интеграл |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
sin 3 x cos5 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. Здесь тоже суммарная степень чётная, замена t tgx . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dx |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
dt . sin x |
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
, |
|
cos x |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
t 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 t 2 |
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
dt |
= |
1 t 2 |
|
|
|
1 |
dt = |
|||||||||||||||||||||
|
sin |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
t |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
t |
3 |
|
|
t |
2 |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
t 2 |
1 4 |
|
1 |
|
dt = |
t 2 1 3 |
dt = |
|
t 6 |
3t 4 3t 2 1 |
dt |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
t |
3 |
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
здесь мы воспользовались формулой (a b)3 |
a3 |
3a 2b 3ab2 |
b3 . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
3 |
3t |
|
|
1 |
|
1 |
|
|
1 |
|
|
4 |
|
3 |
|
2 |
3ln |
|
|
1 1 |
C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t |
|
3 |
|
|
|
|
dt |
= |
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
t |
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
t |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
После обратной замены получаем ответ: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 |
tg 4 x |
3 |
tg 2 x 3ln |
|
tgx |
|
|
|
1 |
ctg 2 x C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
35

Иррациональности, содержащие сумму или разность квадратов, с применением тригонометрических замен.
Задача 11. Вычислить интеграл |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Решение. В этом случае нужно замена (см. лекции) x |
|
3 |
. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin t |
|
|
||
Приэтом корень квадратный исчезает: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
sin 2 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cost |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 3 |
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
x2 9 = |
|
|
|
|
9 = 3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin 2 t |
|
|
|
sin 2 t |
|
|
|
sin 2 t |
|
|
|
|
|
|
|
sin t |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cost |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
dx 3sin 1 t |
= 3sin |
2 t cos tdt |
|
= 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
2 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Итак, |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
dx = |
3 |
|
|
sin t |
|
( 3) |
cost |
dt |
= |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin t 3cost |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x 2 |
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
3 |
|
1 |
|
|
|
|
dt |
= 3ctgt C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
sin |
2 |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Для обратной замены, вспомним, что x |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
, то есть sin t |
3 |
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin t |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
t arcsin |
|
. |
Тогда 3ctgt C = 3ctg arcsin |
|
|
C . Получается, что |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
надо найти котангенс того угла, синус которого равен |
3 |
. Подпишем |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
соответствующие стороны на чертеже прямоугольного треугольника. Третья сторона вычисляется по теореме Пифагора: x2 9 .
36

Тогда котангенс этого угла: |
|
|
x 2 9 |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
9 |
C . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
3ctg arcsin |
|
|
C = |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
|
= |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Задача 12. Вычислить интеграл |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x 2 |
25 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Решение. Здесь под корнем сумма квадратов, и при этом a2 |
25 , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
поэтому замена x 5tgt . Тогда dx |
|
|
|
|
5 |
|
|
dt , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
25tg 2t 25 = 5 1 tg 2t |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
cost |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
x |
|
|
|
dx |
= |
|
|
5tgt |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
dt |
|
= |
|
5sin t cost |
|
5 |
|
|
dt |
= |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
cos2 t |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
cos2 t |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
x 2 25 |
|
|
|
|
|
|
|
cost |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cost |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
5 |
|
sin t |
|
dt = |
5 |
|
d (cost) |
|
= |
5 |
dz |
= |
|
5 |
|
C = |
5 |
|
C . |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
z |
2 |
|
z |
cost |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
cos |
t |
|
|
|
cos t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Сделаем обратную замену. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|||||||||||
x 5tgt , то есть t arctg |
|
|
. |
Тогда |
|
|
|
|
|
C |
= |
|
|
|
|
|
|
|
C |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cost |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos arctg |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
Упростим композицию (косинус арктангенса) с помощью прямоугольного треугольника, как в прошлой задаче. Тангенс некоторого угла равен x5 , а требуется найти его косинус.
.
37

Подпишем 2 катета x и 5. Гипотенуза легко вычислится по теореме
5
Пифагора. Теперь видно, что косинус это .
x2 25
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
Итак, |
|
|
|
|
|
|
C |
= |
x2 25 C . |
||
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
5 |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
x |
2 |
25 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: x2 25 C .
Основы темы «определённый интеграл»
|
|
|
|
|
|
|
2 |
cosx |
|
|
||
|
|
Вычислить |
|
|
||||||||
Задача 13. |
|
|
|
dx |
||||||||
|
1 sin 2 x |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
2 |
cosx |
|
|
2 |
d (sin x) |
|||||||
Решение. |
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
sin |
2 |
|
1 sin |
2 |
|
|||||
|
0 |
1 |
|
x |
0 |
|
x |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
здесь мы можем заменить sin x на t , но тогда нужно сделать пересчёт верхнего и нижнего пределов. Если x [0, 2] то t [sin(0), sin(
2)] ,
т.е. t [0,1] .
1 |
|
|
dt |
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
= arctg(t) |
|
= arctg(1) arctg(0) |
= |
0 |
= |
||||
|
|
|
|
||||||||||
|
|
t |
2 |
4 |
|||||||||
1 |
|
|
|
|
|
4 |
|||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А можно было сначала вычислять интеграл как неопределённый, тогда надо было бы вернуться к исходной переменной x (то есть сделать обратную замену), но пределы можно не пересчитывать.
|
|
d (sin x) |
= |
dt |
|
= arctg(t) C = arctg(sin x) C |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
sin |
2 |
x |
1 t |
2 |
||||
|
|
|
|
|
38

arctg(sin x) 0 2 = arctg sin 2 arctg sin 0 = arctg(1) arctg(0) = 4 .
Впрочем, как видно, от способа не зависит, получается один и тот же ответ 4 .
Домашнее задание:
1. Аналогично задаче 6, вычислить интеграл sin3 xdx .
Указание: замена t cosx .
2. В задаче 11 или 12, решить без замены, а подведением под знак дифференциала.
39

Группа 445!
Рекомендуется повторить к контрольной № 1 такие задачи:
ТЕМА: Подведение под знак дифференциала.
x1
№1. Вычислить x2 4x 8 dx .
Решение. Здесь, в отличие от прошлой задачи, в числителе уже произвольный многочлен, не соответствующий производной знаменателя. Тем не менее, можно путём арифметических операций получить там дифференциал знаменателя:
Домножим и поделим на 2, чтобы исправился коэффициент при x :
|
x 1 |
= |
1 |
|
2x 2 |
||
|
dx |
|
|
dx |
|||
x2 4x 8 |
2 |
x2 4x 8 |
Теперь осталось прибавить и отнять 2, и будет получено 2x 4 :
1 |
|
|
|
|
2x 2 |
1 |
|
|
(2x 4) 2 |
|
|||||||||
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
= |
||||||
2 |
x2 4x 8 |
2 |
x2 4x 8 |
||||||||||||||||
|
|
1 |
|
2x 4 |
1 |
|
2 |
|
|
|
|||||||||
= |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
dx . |
||||||||
2 |
x2 4x 8 |
2 |
x2 4x 8 |
В первом слагаемом делается ровно то же самое, что в прошлой задаче, а во втором - выделить полный квадрат, и в итоге сводится к арктангенсу:
1 |
|
|
d (x2 4x 8) |
dx |
1 |
|
|
|
dx = |
||||||||||
2 |
|
|
x |
2 |
4x 8 |
(x 2) |
2 |
2 |
2 |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
1 |
|
|
|
|
2 |
4x 8 |
|
|
1 |
|
x 2 |
|
C . |
||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
ln |
x |
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
№ 2. (было дом. задание) |
Найти |
|
x 1 |
dx . |
||||||
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 9 |
||
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
9) |
2 |
x |
|
C . |
|
|
|
|
Ответ ln( x |
|
|
arctg |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
3 |
3 |
|
|
|
|
|
40