SGK_drive / Class 11 / 300_20200918025803_lich-su---da-ghep

60

Sù ph¸t triÓn cña phong trµo c¸ch m¹ng t hÕ giíi ®ßi hái ph¶i cã mét tæ chøc quèc tÕ ®Ó tËp hîp lùc lðîng vµ chØ ®¹o theo mét ®ðêng lèi ®óng ®¾n. Th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng th¸ng Mðêi Nga vµ sù tån t¹i cña Nhµ nðíc X« viÕt lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu ®ã.

Víi nh÷ng nç lùc cña Lª-nin vµ mét sè nhµ ho¹t ®éng c ¸ch m¹ng quèc tÕ, §¹i héi thµnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n (cßn gäi lµ Quèc tÕ thø ba) ®ðîc tiÕn hµnh t¹i M¸t-xc¬-va th¸ng 3 -1919. Trong thêi gian tån t¹i, tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 1943, Quèc tÕ Céng s¶n ®• tiÕn hµnh 7 ®¹i héi, ®Ò ra ®ðêng lèi c¸ch m¹ng phï hîp víi tõng thêi k× ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng thÕ giíi.

§¹i héi II (1920) gi÷ mét vÞ trÝ næi bËt trong lÞch sö ho¹t ®éng cña Quèc tÕ Céng s¶n víi LuËn cð¬ng vÒ vai trß cña §¶ng Céng s¶n, LuËn cð¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa do Lª-nin khëi th¶o.

T¹i §¹i héi VII (1935), Quèc tÕ Céng s¶n ®· chØ râ nguy c¬ cña chñ nghÜa ph¸t xÝt vµ kªu gäic¸c ®¶ng céng s¶n tÝch cùc ®Êu tranh thµnh lËp c¸c mÆt trËn nh©n d©n nh»m thèng nhÊt c¸c lùc lðîng v× môc tiªu chèng ph¸t xÝt, chèng chiÕn tranh.

N¨m 1943, trðíc nh÷ng thay ®æi cñat×nh h×nh thÕ giíi, Quèc tÕ Céng s¶n tuyªn bè tù gi¶i t¸n. Quèc tÕ Céng s¶n ®• cã nh÷ng ®ãng gãp to lín trong phongtrµo c¸ch m¹ng thÕ?giíi.

3 Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929 -1933 vµ hËu qu¶ cña nã

Th¸ng 10 -1929, khñng ho¶ng kinh tÕ bïng næ ë MÜ, sau ®ã lan ra toµn bé thÕ giíi tð b¶n, chÊm døt thêi k× æn ®Þnh vµ t¨ng trðëng cña chñ nghÜa tð b¶n. Cuéc khñng ho¶ng kÐo dµi gÇn 4 n¨m, trÇm träng nhÊt lµ n¨m 1932, ch¼ng nh÷ng tµn ph¸ nÆng nÒ nÒn kinh tÕ c¸c nðíc tð b¶n chñ nghÜa mµ cßn g©y ra nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng vÒ chÝnh t rÞ, x• héi. Hµng chôc triÖu c«ng nh©n thÊt nghiÖp, n«ng d©n mÊ t ruéng ®Êt, sèng trong c¶nh nghÌo ®ãi, tóng quÉn. NhiÒu cuéc ®Êu tranh, biÓu t×nh, tuÇn hµnh cña nh÷ng ngðêi thÊt nghiÖp diÔn ra ë kh¾p c¸c nðíc.

Khñng ho¶ng kinh tÕ ®• ®e do¹ nghiªm träng sù tån t¹i cña chñ nghÜatð b¶n. §Ó cøu v•n t×nh thÕ, c¸c nðí c tð b¶n buéc ph¶i xem xÐt l¹i c on ®ðêng ph¸t triÓn cñ a

61

Ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kØ XX, dðíi sù chØ ®¹o cña Q uèc tÕ Céng s¶n vµ c¸c ®¶ng céng s¶n, phong trµ o ®Êu tranh chèng ph¸t xÝt, chèng chiÕn tranh lan réng ë nhiÒu nðíc. Nh÷ng ngðêi céng s¶n ®• thiÕt lËp ®ðîc sù thèng nhÊt hµnh ®éng víi c¸c ®¶ng x• héi d©n chñ, c¸c lùc lðîng yªu nðíc, thµnh lËp MÆt trËn Nh©n d©n chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt ë Ph¸p, I-ta-li-a, TiÖp Kh¾c, Hi L¹p, T©y Ban Nha vµ nhiÒu nðíc kh¸c.

Th¾ng lîi cña MÆt trËn Nh©n d©n Ph¸p trong nh÷ng n¨m 1936 -1939 lµ sù kiÖn næi bËt tr ong cuéc ®Êu tranh c hèng chñ nghÜa ph¸t xÝt. Trong cuéc tæng tuyÓn cö

62

Cuéc chiÕn tranh chèng ph¸t xÝt cña nh©n d©n T©y Ban Nha (1936 -1939) nhËn ®ðîc sù ñng hé to lín cña phong trµo c¸ ch m¹ng thÕ giíi. 35 000 chiÕn sÜ tõ 53 quèc gia trªn thÕ giíi ®• t×nhnguyÖn chiÕn ®Êu b¶o vÖ nðíc Céng hoµT©y Ban Nha. Tuy nhiªn, do so s¸nh lùc lðîng gi÷a c¸ch m¹ng vµ ph¶n c¸ch m¹ng qu¸ chªnh lÖch, do sù can thiÖp cña ph¸t xÝt §øc, I-ta-li-a vµ sù nhðîng bé cña c¸c nðíc tð b¶n, cuéc chiÕn tranh

? chèng ph¸t xÝt cña nh©n d©n T©y Ban Nha cuèi cïng bÞ thÊt b¹i.

MÆt trËn Nh©n d©n Ph¸p ®· giµnh ®ðîc th¾ng lîi nhð thÕ nµo ?

$ 0 !& & *

1. Tr×nh bµy c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa tð b¶n gi÷a hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi (1918 -1939).

2. Nªu nh÷ng hËu qu¶ vÒ chÝnh trÞ, x • héi cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ (1929 -1933) ®èi víi c¸c nðíc tð b¶n.

3. Phong trµo MÆt trËn Nh©n d©n chèng ph¸t xÝt vµ nguy c¬ chiÕn tranh diÔn ra nhð thÕ nµo ?

63

Bµi 12 Nðíc §øc gi÷a hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi (1918 -1939)

Trong kho¶ng 10 n¨m ®Çu sau chiÕn tranh (1918 -1929), nðíc §øc ®• kh¾c phôc ®ðîc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, bðíc vµo thêi k× æn ®Þnh ng¾n ngñi (1924 -1929). Trong 10 n¨m sau ®ã (1929 - 1939), cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi ®• dÉn tíi viÖc nh÷ng ngðêi theo chñ nghÜa ph¸t xÝt lªn n¾m quyÒn, më ra mét thêi k× ®en tèi trong lÞch sö nðíc §øc.

I -N íc §øc trong nh÷ng n¨m 1918 -1929

1 Nðíc §øc vµ cao trµo c¸ch m¹ ng 1918 -1923

64

nghÜa vò trang cña c«ng nh© n H¨m-buèc th¸ng 10 1923 lµ ©m hðëng cuèi cïng cña c¬n b•o? t¸p c¸ch m¹ng v« s¶n ë §øc. -

Tõ n¨m 1925, s¶n xu Êt c«ng nghiÖp §øc ph¸t triÓn m¹nh, vµ ®Õn n¨m 1929 ®· vðît qua Anh, Ph¸p, ®øng ®Çu ch©u ¢u. Qu¸ tr×nh tËp trung s¶n xuÊt diÔn ra m¹nh mÏ, c¸c tËp ®oµn tð b¶n ®éc quyÒn lín xuÊt hiÖn, th©u tãm nh÷ng ngµnh kinh tÕ chÝnh cña nðíc §øc.

VÒ chÝnh trÞ, chÕ ®é Céng hoµ Vaima ®ðîc cñng cè, quyÒn lùc cña giíi tð b¶n ®éc quyÒn ®ðîc t ¨ng cðêng. ChÝnh phñ t ð s¶n thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p phong trµo ®Êu tranh cña c«ng nh©n. C¸c ®¶ng tð s¶n c«ng khai tuyªn truyÒn tð tðëng phôc thï cho nðíc §øc. VÒ ®èi ngo¹i, ®Þa vÞ quèc tÕ cña nðíc §øc dÇn dÇn ®ðîc phôc håi víi viÖc nðíc nµy tham gia Héi Quèc liªn, kÝ kÕt mét sè hiÖp ðíc víi c¸c nðíc tð b¶n ch©u? ¢u vµ Liªn X«.

T×nh h×nh nðíc §øc trong nh÷ng n¨m 1924 -1929 nhð thÕ nµo ?

65

II -N íc §øc trong nh÷ng n¨m 1929 -1939

66

2 Nðíc §øc trong nh÷ng n¨m 1933 -1939

VÒ chÝnh trÞ :Tõ n¨m 1933, ChÝnh phñ HÝt-le r¸oriÕt thiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh ®éc tµi, c«ng khai khñng bè c¸c ®¶ng ph¸i d©n chñ tiÕn bé, trðíc hÕt lµ §¶ng Céng s¶n §øc.

Th¸ng 3 -1933, chÝnh quyÒn ph¸t xÝt vu c¸o nh÷ng ngðêi céng s¶n ®èt ch¸y nhµ Q uèc héi, ®Æt §¶n g Céng s¶n ra ngoµi vßng ph¸p luËt vµ b¾t giam 10 v¹n ®¶ng viªn céng s¶n.

N¨m 1934, Tæng thèng Hin-®en-bua qua ®êi, HÝt-le tuyªn bè huû bá HiÕn ph¸p Vaima, tù xðng lµ Quèc trðëng s uèt ®êi. NÒn Céng hoµ Vaima hoµn toµn sôp ®æ.

VÒ kinh tÕ, chÝnh quyÒn ph¸t xÝt tiÕn hµnh tæ chøc nÒn kinh tÕ theo hðíng t Ëp trung, mÖnh lÖnh, phôc vô nhu cÇu qu©n sù. Th¸ng 7 -1933, HÝt-le thµnh lËp Tæng héi ®ång kinh tÕ ®Ó ®iÒ u hµnh ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh kinh tÕ. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp dÇn dÇn ®ðîc phôc håi vµ ho¹t ®éng hÕt s øc khÈn trð¬ng, ®Æ c biÖt lµ c«ng nghiÖp qu©n sù. C¸c ngµnh giao th«ng vËn t¶i, x©y dùng ®ðêng s¸ ®ðîc t¨ng cðêng ®Ó gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp vµ phôc vô nhu cÇu qu©n sù. NÒn kinh tÕ §øc ®• tho¸t khái khñng ho¶ng. N¨m 1938, tæng s¶ n lðîng c«ng nghiÖp cña §øc t¨ng 28% so víi giai ®o¹n trðíc khñng ho¶ng vµ vðît qua mét sè nðíc tð b¶n ch©u ¢u.

B¶ng thèng kª s¶n lðîng mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp cña Anh, Ph¸p, I-ta-li-a, §øc n¨m 1937

67

Bµi 13 Nðíc MÜ gi÷a hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi (1918 -1939)

Trong nh÷ng n¨m 1918 -1939, nðíc MÜ ®• tr¶i qua nh÷ng bðíc th¨ng trÇm ®Çy kÞch tÝnh : tõ sù phån vinh cña nÒn kinh tÕ trong thËp niªn 20 ®Õn cuéc khñng ho¶ng vµ suy tho¸i nÆ ng nÒ chða tõng thÊy trong lÞch sö nðíc MÜ nh÷ng n¨m 1929 -1933. ChÝnh s¸ch míi cña Tæng thèng Ru-d¬-ven ®• ®ða n ðíc MÜ tho¸t ra khái khñng ho¶ng vµ duy tr× ®ðîc sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa tð b¶n.

I -N íc MÜ trong nh÷ng n¨m 1918 -1929

1 T×nh h×nh kinh tÕ

ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®• ®em l¹i “nh÷ng c¬ héi vµng” cho nðíc MÜ. Víi nÒn kinh tÕ ®¹t møc t¨ng trðëng cao trong suèt nh÷ng n¨m trong vµ sau chiÕn tranh, MÜ trë thµnh nðíc tð b¶n giµu m¹nh nhÊt. Cïng víi lîi thÕ ®ã, viÖc c¶i tiÕn kÜ thuËt, thùc hiÖn phð¬ng ph¸p s¶ n xuÊt d©y chuyÒn vµ më réng quy m« s¶n xuÊt ®• ®ða nÒn kinh tÕ MÜ bðíc vµo thêi k× phån vinh trong thËp niªn 20 cña thÕ kØ XX.

Sù phån vinh cña kinh tÕ MÜ ®ðîc thÓ hiÖn ë møc t¨ng trðëng cao cña c¸c ngµnh kinh tÕ. ChØ trong vßng 6 n¨m (1923 -1929), s¶n lðîng c«ng nghiÖp t¨ng 69%. N¨m 1929, MÜ chiÕm 48% s¶n lðîng c«ng nghiÖp thÕ giíi, vðît qua s¶n lðîng c«ng n ghiÖp cña 5 cðêng què c c«ng nghiÖ p lµ Anh, Ph¸p, §øc, I-ta-li-a vµ NhËtB¶n céng l¹i. MÜ ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ c¸cngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt « t«, thÐp, dÇu má... §Æc biÖt, sù bïng næ cña ngµnh s¶n xuÊt « t« ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. N¨m 1919, nðíc MÜ s¶n xuÊt ®ðîc 7 triÖu « t«, ®Õn n¨m 1924 ®¹t 24 triÖu chiÕc.

VÒ tµi chÝnh, tõ c hç ph¶i vay nî ch©u ¢ u 6 tØ ®«la tr ðíc chiÕn tranh, MÜ ®· trë thµnh chñ nî cña thÕ giíi (r iªng Anh vµ Ph ¸p nî MÜ 10 tØ ®«la). N¨m 1929, MÜ n¾m 60% sè vµng dù tr÷ cña thÕ giíi.

MÆc dï ®¹t møc t ¨ng trðëng cao, nhðng ngay c¶ tro ng thêi k× phån vinh nµy, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp cña MÜ chØ sö dông 60 -80% c«ng suÊt. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ ch¹y theo lîi nhuËn, theo chñ nghÜa tù do th¸i qu¸ ®• ®ða ®Õn sù ph¸t triÓn kh«ng

69