2 Khëi nghÜa Ba §×nh (1886 -1887)
Cø ®iÓm Ba §×nh ®ðî c x©y dùng ë ba lµng MËu ThÞnh, Thðîng Thä, MÜ Khª (thuéc huyÖn Nga S¬n, tØnh Thanh Ho¸), do Ph¹m Bµnh vµ §inh C«ng Tr¸ng chØ huy.
T¹i ®©y, nghÜa qu©n ®· x©y dùng mét c¨n cø chèng Ph¸p v÷ng ch¾c. Bao bäc xung quanh c¨n cø l µ luü tre dµy ®Æc vµ mét hÖ thèng hµo réng, råi ®Õn líp thµnh ®Ê t cao ®Õn 3 mÐt, ch©n thµnh ré ng tõ 8 mÐt ®Õn 10 mÐt, trªn thµnh cã c¸c lç ch© u mai. PhÝa t rong thµnh cã hÖ thèng giao th«ng hµo dïn g ®Ó vËn ®éng vµ t iÕp t Õ khi chiÕn ®Êu. ë nh÷ng n¬i xung yÕu ®Òu cã c«ng sù v÷ ng c h¾c. C¸c ng«i ® ×nh cña ba lµng ®ðîc b iÕn t hµnh c¸c chèt ®ãng qu©n, nèi víi nhau b»n g hÖ thèng giao th« ng hµo, cã thÓ hç trî cho nhau.
§ðîc sù ñng hé cña nh©n d©n ®Þa phð¬ng, cø ®iÓm Ba §×nh ®ðîc x©y dùng vµ hoµn thµnh chØ trong 1 th¸ng.
Ngoµi Ba §×nh lµ c¨n cø chÝnh, cßn cã |
|
|||
mét sè c¨n cø hç |
tr î ë ng o¹i vi nhð |
|
||
Phi Lai, Qu¶ng Ho¸, M· Cao... do Cao |
|
|||
§iÓn, TrÇn Xu©n S o¹n, Hµ V ¨n Mao |
|
|||
®øng ®Çu ; trong ®ã c¨n cø M· Cao cã |
|
|||
tÇm quan träng ®Æc biÖt, lµ n¬i nghÜa |
|
|||
qu©n rót vÒ ®ãng gi÷ k |
hi c¨n cø |
|
||
Ba §×nh bÞ ph¸ vì. |
|
|
||
NghÜa qu©n Ba §×nh cã kho¶ng 300 ngðêi, bao |
|
|||
gåm c¶ ngðêi Kinh, ngðêi Th¸i, ngðêi Mðêng. Hä |
|
|||
tù trang bÞ c¸c lo¹i vò khÝ th«ngthðêng nhð : sóng |
|
|||
ho¶ mai, gð¬m, gi¸o, cung, ná. §«ng ®¶onh©n d©n |
|
|||
®Þa phð¬ng tham gia vµo c¸c ®éiËnv chuyÓn lð¬ng |
|
|||
thùc, nu«i qu©n, t¶i thð¬ng... Ho¹t ®éng chñ yÕu |
|
|||
cña nghÜa qu©n lµ chÆn ®¸nh c¸c ®oµn xe vËn t¶i cña |
H×nh 64. Lðîc ®å c¨n cø Ba §×nh |
|||
®Þch vµtËp kÝch c¸c to¸nlÝnh trªn ®ðêng hµnh qu©n. |
||||
|
||||
§Ó ®èi phã l¹i, th¸ng 12 |
-1886, thùc d©n Ph¸p tËp trung 500 qu©n, më cuéc |
|||
tÊn c«ng vµo c¨n cø Ba §×nh, nhðng thÊt b¹i. |
|
|||
Ngµy 6 -1 -1887, Ph¸p l¹i huy ®éng kho¶ng 2 500 qu©n, dðíi sù chØ huy cña |
||||
§¹i t¸ BrÝt-x«, cã ph¸o binh yÓm trî, bao v©y c¨n cø, råi lÊn dÇn tõng bðíc. |
||||
130 |
|
|
|
|
Cuéc chiÕn ®Êu diÔn ra ¸c liÖt. C¶ hai bªn ®Òu bÞ thð¬ng vong rÊt nhiÒu. Qu©n Ph¸p dïng vßi rång phun dÇu ®èt c h¸y c¸c luü tre, cïng lóc tËp trung ®¹i b¸c b¾n dån dËp vµo c¨n cø. Trðíc søc m¹nh ¸p ®¶o cña giÆc, lùc lðîng nghÜa qu©n bÞ tiªu hao rÊt nhiÒu. §ªm 20 -1 -1887, hä ph¶i më ®ðêng m¸u rót lªn M• Cao. S¸ng 21 -1, chiÕm ®ðîc c¨n cø, thùc d©n Ph¸p ®iªn cuång ®èt ph¸ vµ sau ®ã ra lÖnh xo¸ tªn ba lµng Thðîng Thä, MËu ThÞnh, MÜ Khª trªn b¶n ®å hµnh chÝnh.
NghÜa qu©n rót vÒ M· Cao, cÇm cù ®ðîc mét thêi gian, råi bÞ ®Èy lªn miÒn T©y Thanh Ho¸ vµ s¸p nhËp víi ®éi nghÜa qu©n cña CÇm B¸ Thðíc.
Trong cuéc chiÕn ®Êu nµy, nhiÒu thñ lÜnh nghÜa qu©n ®• hi sinh nhð NguyÔn KhÕ, Hoµng BËt §¹t ; ngðêi ph¶i c h¹y sang Trung Quèc nhð TrÇn Xu©n So¹n ; ngðêi ph¶i tù s¸t nhð Ph¹m Bµnh, Hµ V¨n Mao . §inh C«ng Tr¸ng tho ¸t khái tay giÆc vµ tiÕp tôc g©y dùng l¹i phong trµo. Nhðng ®Õn mïa hÌ n¨m 1887, «ng còng bÞ giÆc Ph¸p? b¾t vµ giÕt h¹i. §Õn ®©y, khëi nghÜa Ba §×nh hoµn toµn tan r•.
3 Khëi nghÜa Hð¬ng Khª (1885 -1896)
Hð¬ng Khª lµ mét huyÖn miÒn nói phÝa t©y tØnh Hµ TÜnh, n¬i ®©y cã ®¹ i b¶n |
|||
doanh cña mét cuéc khëi nghÜa lín, quy m « lan réng c¶ 4 tØnh B¾c Trung K×, kÐo |
|||
dµi tõ n¨m 1885 ®Õn n¨m 1896. |
|
|
|
L•nh tô cuéc khëi nghÜa lµ Phan §×nh Phïng. |
|
||
|
|||
Phan §×nh Phïng sinh n¨m 1847, quª ë lµng |
|
||
§«ng Th¸i (nay thuéc x· |
Tïng ¶nh), §øc |
|
|
Thä, H µ TÜnh. N¨m 1877, «ng thi ®ç §×nh |
|
||
nguyªn TiÕn sÜ, tõng lµm quan Ngù sö trong |
|
||
triÒu ®×nh. Víi b¶n tÝnh cð¬ng trùc, «ng ph¶n |
|
||
®èi viÖc T«n ThÊt Thuy Õt phÕ bá Dôc §øc , |
|
||
lËp HiÖp Hoµ lµm vua, v× vËy ®· bÞ c¸ch chøc |
|
||
®uæi vÒ quª. Tuy vËy, khi |
T«n ThÊt ThuyÕt |
|
|
®ða vua Hµm Nghi ra vïng Hµ TÜnh, «ng vÉn |
|
||
®Õn yÕt kiÕn vµ ®ðîc giao träng tr¸ch tæ chøc |
|
||
H×nh 65. Phan §×nh Phïng |
|||
phong trµo chèng Ph¸p ngay t¹i quª nhµ. |
|||
(1847 -1895) |
|||
Tõ n¨m 1885 ®Õn n¨m 1888 lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ lùc lðîng, x©y dùng c¬ së chiÕn ®Êu cña nghÜa qu© n. §ðîc Phan §×nh Phïng giao nhiÖm vô, Cao Th¾n g ®• tÝch cùc chiªu tËp binh sÜ, trang bÞ, huÊn luyÖn vµ x©y dùng c¨n cø thuéc vïng rõng nói c¸c tØnh Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh. ¤ng ®• cïng c¸c thî rÌn lµng Trung Lð¬ng vµ V ©n Chµng (§øc Thä) nghi ªn cøu chÕ t¹o t hµnh c«ng sóng trðêng theo mÉu cña Ph¸p.
Tõ n¨m 1888 ®Õn n¨m 1896, nghÜa qu©n bðíc vµo giai ®o¹n chiÕn ®ÊuquyÕt liÖt. Sau mét thêi gian ra B¾c, t×m c¸ch liªn l¹c víi c¸c sÜ phu, v¨n th©n, Phan §×nh
Phïng trë vÒ Hµ TÜnh, cïng Cao Th¾ng trùc tiÕp l•nh ®¹o cuéc khëi nghÜa.
H×nh 66. Lðîc ®å khëi nghÜa Hð¬ng Khª |
NghÜa qu©n Hð¬ng Khª ®ðîc phiªn chÕ thµnh 15 qu©n thø, ®Æt dðíi sù chØ huy cña nh÷ng tðíng lÜnh tµi ba. §¹i b¶n do anh cuéc khëi nghÜa ®Æt t¹i nói Vô Quang.
Tõ ®Çu n¨m 1889, nghÜa qu©n ®Èy m¹nh ho¹t ®éng vµ liªn tôc më c¸c cuéc tËp kÝch, ®Èy lui nhiÒu cuéc hµnh qu©n cµn quÐt cña ®Þch.
132
NhiÒu trËn ® ¸nh næi tiÕn g ®• diÔn ra, nhð trËn tÊn c «ng ®ån Trðê ng Lðu
(5 -1890), trËn tËp kÝch thÞ x• Hµ TÜnh (8 -1892) gi¶i phãng 700 tï chÝnh trÞ ...
Nhðng trong trËn tÊn c«ng ®ån Nu (Thanh Chð¬ng) trªn ®ðêng tiÕn qu©n vÒ tØnh lÞ NghÖ An, Cao Th¾ng ®• bÞ tróng ®¹n vµ hi s inh n¨m 29 tuæi. §©y lµ mét tæn thÊt lín cña nghÜa qu©n.
Trðíc søc m¹nh ¸ p ®¶o cña giÆc, ngh Üa qu©n vÉn kiªn tr× chiÕn ®Ê u. Ngµy 17 -10 -1894, hä giµnh ®ðîc th¾ng lîi lín trong trËn phôc kÝch ®Þch ëóin Vô Quang, hµng chôc tªngiÆc ®• bÞ tiªu diÖt.
Sau trËn ®¸nh nµy, ®éi qu©n tay sai cña Ph¸p do NguyÔn Th©n chØ huy tiÕp tôc tæ chøc cuéc v©y h•m nói Vô Quang. NghÜ a qu©n bÞ triÖt ®ðêng tiÕp tÕ , qu©n sè gi¶m sót nhiÒu. Trong mét trË n ¸c chiÕn, Phan §×nh Phïng bÞ thð¬ng nÆng vµ hi sinh ngµy 28 -12 -1895. N¨m 1896, nh÷ng thñ lÜnh cuèi cïng cña cuéckhëi nghÜa lÇn lðît r¬i vµo tay Ph¸p.
Cuéc khëi nghÜa Hð¬ngKhª sau h¬n 10 n¨m tån t¹i ®Õn®©y kÕt thóc. §©y lµ cuéc khëi nghÜa tiªubiÓu nhÊt trong phong trµo CÇn vð¬ng chèng Ph¸p cuèi thÕ kØXIX.
Cuéc khëi nghÜa bÞ thÊt b¹i bëi nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®ðêng?lèi, phð¬ng ph¸p tæ chøc vµ l•nh ®¹o.
4 Khëi nghÜa Yªn ThÕ (1884 -1913)
Ngoµi c¸c cuéc khëi nghÜa næ ra dðíi ngän cê CÇn vð¬ng, vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XIX cßn xuÊt hiÖn nhiÒu cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n vµ nh©n d©n c¸c d©n téc ë miÒn nói chèng chÝnh s¸ch cðíp bãc vµ b×nh ®Þnh qu©n sù cña thùc d©n Ph¸p. Tiªu biÓu lµ cuéc khëi nghÜa Yªn ThÕ.
Yªn ThÕ lµ vïng b¸n s¬n ®Þa ë phÝa t©y b¾c tØnh B¾c Giang. Vµo gi÷a thÕ kØ XIX, do t×nh tr¹ng suy sôp cña nÒn n«ng nghiÖp nðíc ta, t¹i ®©y ®· h×nh thµnh nh÷ng xãm lµng cña n«ng d©n nghÌo tõ c¸c n¬i tô häp vÒ. Hä nð¬ng tùa vµo nhau ®Ó sinh sèng vµ chèng l¹i c¸c thÕ lùc tõ bªn ngoµi ®e do¹.
Khi thùc d©n Ph¸p chiÕm B¾c K×, chóng ®ða qu©n lªn b×nh ®Þnh c¶ vïng Yªn ThÕ. §Ó b¶o vÖ cuéc sèng cña m×nh, n«ng d©n ë ®©y ®· ®øng lªn tù vÖ.
133
Ho¹t ®éng cña nghÜa qu©n Yªn ThÕ cã thÓ chia lµm 4 giai ®o¹n : |
|
Giai ®o¹n tõ n¨m 1884 ®Õ n n¨m 1892 |
|
T¹i vïng YªnThÕ cã hµng chôcto¸n qu©n chèng Ph¸p ho¹t ®éng riªng lÎ, ®Æt dðíi |
|
sù chØ huy cña c¸c thñ lÜnh kh¸c nhau. Thñ lÜnh cã uy tÝn nhÊt lóc ®ã lµ §Ò N¾m ®• |
|
l•nh ®¹o n ghÜa qu©n ®Èy lui nhiÒu trËn |
cµn quÐt cña qu©n Ph ¸p vµ o khu vùc |
Cao Thðîng, Hè Chuèi. §Õn n¨m 1891, nghÜa qu©n lµm chñ mét vïng réng lín vµ më |
|
réng ho¹t ®éng sang Phñ L¹ng Thð¬ng (vïng thµnh phè B¾c Giang ngµy nay). |
|
Trðíc nh÷ng ®ît tÊn c«ng, cµ n quÐt míi cña giÆc, nghÜa qu©n ph¶i rót dÇn lªn |
|
vïng B¾c Yªn ThÕ x©y dùng, cñng cè hÖ thèng c«ng sù phßng thñ. |
|
Th¸ng 3 -1892, Ph¸p huy ®éng kho¶ng 2 200qu©n, gåm nhiÒu binh chñng å ¹t tÊn |
|
c«ng vµo c¨n cø cña nghÜa qu©n. Lùc lðîngnghÜa qu©n bÞtæn thÊt nÆng, nhiÒu ngðêi bÞ |
|
®Þch b¾t vµ giÕt h¹i, mét sè ph¶i ra hµng. §Ò N¾m bÞ s¸t h¹i vµo h¸ngt 4 -1892. |
|
Giai ®o¹n tõ n¨m 1893 ®Õ n n¨m 1897 |
|
Lóc nµ y, §Ò Th¸ m (Hoµ ng H oa Th¸m) trë thµnh thñ lÜnh tèi cao cña cuéc |
|
khëi nghÜa. Hoµng Hoa Th¸m tªn thËt lµ |
Trð¬ng V¨n Th¸m, quª ë Tiªn L÷ ( Hðng |
Yªn), theo gia ®×nh lªn lµm ¨n ë S¬n T©y, sau sang Yªn ThÕ (B¾c Gia ng) sinh sèng.
Sau khi §Ò N¾m hi sinh, «ng tËp hîp nh÷ng to¸n nghÜa binh cßn sãt l¹i, më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng.
H×nh 67. Lðîc ®å khëi nghÜa Yªn ThÕ |
134
$ 0 !& & *
1.C¸ch tæ chøc vµ chiÕn ®Êu cña nghÜa qu©n B•i SËy cã nh÷ng ®iÓm g× kh¸c víi nghÜa qu©n Ba §×nh ?
2.LËp b¶ng hÖ thèng kiÕn thøc vÒ c¸c cuéc khëi nghÜa tiªu biÓu trong phong trµo CÇn vð¬ng theo mÉu sau :
|
|
|
|
||
STT |
Tªn cuéc khëi nghÜa, |
Ho¹t ®éng næi bËt |
ý nghÜa vµ bµi häc |
||
thêi gian, ngðêi l·nh ®¹o |
kinh nghiÖm |
||||
|
|
||||
|
|
|
|
||
|
Khëi nghÜa Ba §×nh |
X©y dùng c«ng sù kiªn cè, cã |
Tiªu hao sinh lùc ®Þch, lµm |
||
|
(1886 -1887) |
cÊu tróc ®éc ®¸o. |
chËm qu¸ |
tr×nh b ×nh ®Þnh |
|
|
Ph¹m Bµnh, |
TrËn ®¸nh næi tiÕng nhÊt diÔn |
vïng B¾c Trung K× cña thùc |
||
|
§inh C«ng Tr¸ng... |
ra vµo th¸ng 1 -1887. |
d©n Ph¸p. |
|
|
1 |
§Ó l¹i nhiÒ u bµi häc kinh |
||||
|
|
||||
|
|
|
nghiÖm vÒ t |
æ chøc nghÜa |
|
|
|
|
qu©n vµ x©y dùn g c¨n cø ®Þa |
||
|
|
|
kh¸ng chiÕn. |
|
|
2..................................... ..................................... .....................................
3.Khëi ng hÜa Yªn ThÕ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nµo kh¸c s o víi c¸c c uéc khëi nghÜa trong phong trµo CÇn vð¬ng chèng Ph¸p ?
136
Chð¬ng II
viÖt nam tõ ®Çu thÕ kØ XX
®Õn hÕt chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1918)
Bµi 22 x· héi ViÖt nam trong cuéc khai th¸c lÇn thø nhÊt cña thùc d©n ph¸p
Sau khi ®· c¬ b¶n b×nh ®Þnh ®ðîc ViÖt Nam b»ng qu©n sù, thùc d©n Ph¸p b¾t ®Çu tiÕn hμnh khai th¸c trªn ®Êt nðíc ta. Dðíi t¸c ®éng cña cuéc khai th¸c, x· héi ViÖt Nam cã nh÷ng biÕn ®éng ®¸ng kÓ, tõ x· héi phong kiÕn chuyÓn thμnh x· héi thuéc ®Þa nöa phong kiÕn.
1 Nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ kinh tÕ
N¨m 1897, ChÝnh phñ Ph¸p cö P«n §u-me sang lμm Toμn quyÒn §«ng Dð¬ng ®Ó hoμn thiÖn bé m¸y thèng trÞ vμ tiÕn hμnh cuéc khai th¸c thuéc ®Þa lÇn thø nhÊt.
Næi bËt lμ chÝnh s¸ch cðíp ®o¹t ruéng ®Êt. N¨m 1897, thùc d©n Ph¸p Ðp triÒu ®×nh nhμ NguyÔn “nhðîng” quyÒn “khai khÈn ®Êt hoang” cho chóng.
Ban ®Çu, tð b¶n Ph¸p tËp trung vμo viÖc khai th¸c má (than ®¸, thiÕc, kÏm...) ë Hßn Gai, Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, Qu¶ng Nam... Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng c¬ së c«ng nghiÖp, phôc vô ®êi sèng nhð ®iÖn, nðíc, bðu ®iÖn... còng lÇn lðît ra ®êi.
ChÝnh quyÒn thuéc ®Þa chó ý ®Õn viÖc x©y dùng hÖ thèng giao th«ng, võa phôc vô c«ng cuéc khai th¸c l©u dμi, võa phôc vô môc ®Ých qu©n sù. Nh÷ng ®o¹n ®ðêng s¾t quan träng ë B¾c K× vμ Trung K× dÇn dÇn ®ðîc x©y dùng. TÝnh ®Õn n¨m 1912, tæng chiÒu dμi ®ðêng s¾t ®· lμm xong ë ViÖt Nam lμ 2 059 km. §ðêng bé ®ðîc më réng ®Õn nh÷ng khu vùc hÇm má, ®ån ®iÒn, bÕn c¶ng vμ c¸c vïng biªn giíi träng yÕu. NhiÒu c©y cÇu lín ®ðîc x©y dùng nhð : cÇu Long Biªn (Hμ Néi), cÇu Trμng TiÒn (HuÕ), cÇu B×nh Lîi (Sμi Gßn)... Mét sè c¶ng biÓn, c¶ng s«ng còng ®ðîc më
137
mang vµo thêi gian nµy nhð : c¶ng Sµi Gßn, H¶i Phßng, §µ N½ng. C¸c tuyÕn ®ðêng biÓn ®• vð¬n ra nhiÒu nðíc trªn thÕ giíi.
H×nh 69. Ga Hµ Néi n¨m 1900
Víi cuéc khai th¸ c thuéc ®Þa lÇn thø nhÊt, phð¬ng thøc s¶n xuÊt tð b¶n chñ nghÜa tõng bðíc du nhËp vµo ViÖt Nam. Tuy vËy, khi tiÕn hµnh khai th¸c, thùc d©n Ph¸p vÉn duy tr× phð¬ng thøc bãc lét phong kiÕn trong mäi lÜnh vùc kinh tÕ vµ ®êi sèng x• héi.
?
2 Nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ xn héi
Nh÷ng biÕn ®æi trong c¬ cÊu kinh tÕ ViÖt Nam dðíi t¸c ®éng cña cuéc khai th¸c thuéc ®Þa lÇn thø nhÊt cña Ph¸p ®• kÐo theo sù biÕn ®æi vÒ mÆt x• héi.
Mét bé phËn nhá trong giai cÊp ®Þa chñ phong kiÕn trë nªn rÊt giµu cã. Dùa vµo thùc d©n Ph¸p, hä ra søc chiÕm ®o¹t ruéng ®Êt cña lµng x•, cña n«ng d©n. Tuy vËy, mét sè ®Þa chñ võa vµ nhá bÞ ®Õ quèc chÌn Ðp, Ýt nhiÒu cã tinh thÇn chèng Ph¸p.
N«ng d©n ViÖt Nam vèn ®• khèn khæ bëi n¹n thuÕ kho¸, ®Þa t«, phu phen, t¹p dÞch..., l¹i cµng khæ thªm v× n¹n cðíp ®Êt lËp ®ån ®iÒn, dùng nhµ m¸y cña thùc d©n Ph¸p. B×nh qu©n ruéng ®Êt vèn ®• thÊp nay cµng thÊp h¬n. ë B¾c K×, cã x• tíi 80% sè hé kh«ng cã ruéng. MÊt ®Êt, ngðêi n«ng d©n ph¶i t×m ®ðêng ra c¸c thµnh phè,
138
®Õn c¸c c«ng trðêng, hÇm má |
vµ ®ån |
|
|
||
®iÒn, nhðng chØ cã mét s è Ýt kiÕm ®ðîc |
|
|
viÖc lµm. |
|
|
N«ng d©n ViÖt Nam lµ mét lùc |
|
|
lðîng to l ín trong phong trµo |
chèng |
|
Ph¸p, nhðng do thiÕu sù l•nh ®¹o ®óng |
|
|
®¾n nªn hä chða ph¸t huy ®ðîc |
®Çy ®ñ |
|
søc m¹nh cña m×nh. |
|
|
Cuéc khai th¸c t huéc ®Þa c ña thùc |
|
|
H×nh 70. N«ng d©n ViÖt Nam |
||
d©n Ph¸p kh«ng chØ lµm ph©n ho¸ nh÷ng |
trong thêi k× Ph¸p thuéc |
|
|
giai cÊp cò trong x• héi mµ cßn lµm xuÊt hiÖn nh÷ng lùc lðîng x• héi míi. |
|
Trðíc hÕt, nÒn c«ng nghiÖp thuéc ®Þa míi h×nh thµnh lµ c¬ së cho sù ra ®êi ®éi |
|
ngò c«ng nh©n ViÖt Nam. Hä lµm viÖc trong c¸c hÇm má, ®ån ®iÒn, c¸ c xÝ nghiÖp |
|
c«ng nghiÖp, c«ng trðêng, c¸c ngµnh giao th«ng... |
|
Nhµ m¸y xi m¨ng H¶i Phßng ®· cã 1 800 c«ng nh©n, c¸c nhµ m¸y xay x¸t |
|
g¹o ë Sµi Gßn còng cã tíi 3 0 00 c«ng nh©n. Riªng ngµnh than, n¨m 1904 |
|
míi cã 4 0 00 c«ng nh©n, ® Õn n¨m 1914 ®· c ã 15 000 c«ng nh©n ; x ðëng |
|
®ãng tµu Ba Son (Sµi Gßn), nhµ m¸y xe löa Trðêng Thi (Vinh) còng cã ®Õn |
|
1 000 c«ng nh©n cã tay nghÒ. |
|
Lùc lðîng c«ng nh©n ViÖt Nam ®Çu thÕ kØ XX cßn non trÎ. Môc tiªu ®Êu tranh |
|
chñ yÕu cña hä lµ v× quyÒn lîi kinh tÕ (®ßi t¨ng lð¬ng, gi¶m giê lµm, c¶i thiÖn ®êi |
|
sèng vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc). Ngoµi ra, hä cßn hðëng øng c¸c phong trµo chèng Ph¸p |
|
do c¸c tÇng líp kh¸c l•nh ®¹o. |
|
Trong qu¸ tr×nh khai th¸c thuéc ®Þa, thùc d©n Ph¸p cÇn cã nh÷ng ngðêi lµm |
|
trung gian, ®¹i lÝ tiªu thô hoÆc thu mua hµng ho¸, cung øng nguyªn v Ët liÖu. Nhê |
|
bu«n b¸n hä trë nªn giµu cã. Ngoµi ra, mét sè sÜ phu yªu nðíc, chÞu ¶nh hðëng cña |
|
tð tðëng tð s¶n tõ Trung Quèc, NhËt B¶n, ®• ®øng ra lË p c¸c hiÖu bu«n, c¬ së s¶n |
|
xuÊt. §ã chÝnh lµ nh÷ng líp ngðêi ®Çu tiªn cña tð s¶n ViÖt Nam. |
|
Còng trong thêi k× nµy ®• xuÊt hiÖn tÇng líp tiÓu tð s¶n thµnh thÞ. Thµnh phÇn |
|
cña hä kh¸ phøc t¹p, gåm nh÷ng tiÓu thð¬ng, tiÓu chñ s ¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng |
|
thñ c«ng. Sè viªn chøc lµm viÖc trong c¸c c«ng së hoÆc c¬ së tð nh©n nhð nhµ b¸o, |
|
nhµ gi¸o, häc sinh, sinh viªn... còng lµ mét lùc lðîng quan träng thuéc tÇng lípnµy. |
|
139