N−íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi theo h×nh thøc qu¸ ®é
nµo trªn ®©y ?
Sau khi hoμn thμnh cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n, §¶ng vμ nh©n d©n ta ®· lùa chän con ®−êng ph¸t triÓn tiÕp theo lμ ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. §©y lμ sù lùa chän ®óng ®¾n cña §¶ng vμ nh©n d©n ta. Bëi v× :
ChØ cã ®i lªn chñ nghÜa x· héi th× ®Êt n−íc míi thùc sù ®éc lËp.
§i lªn chñ nghÜa x· héi míi xo¸ bá ®−îc ¸p bøc, bãc lét.
§i lªn chñ nghÜa x· héi míi cã cuéc sèng Êm no, tù do vμ h¹nh phóc ; mäi ng−êi míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn toμn diÖn.
Thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi, ®Æc biÖt lμ mÊy chôc n¨m ®æi míi do §¶ng ta l·nh ®¹o ®· chøng minh cho chóng ta thÊy râ nh÷ng ®iÒu ®ã.
Em hiÓu thÕ nµo vÒ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa ?
§¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh : "Con ®−êng ®i lªn cña n−íc ta lμ sù ph¸t triÓn qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa, tøc lμ bá qua viÖc x¸c lËp vÞ trÝ thèng trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt vμ kiÕn tróc th−îng tÇng t− b¶n chñ nghÜa, nh−ng tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng thμnh tùu mμ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®−îc d−íi chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa, ®Æc biÖt vÒ khoa häc vμ c«ng nghÖ, ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc l−îng s¶n xuÊt, x©y dùng nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i".(1)
Tõ nh÷ng ®iÒu ph©n tÝch trªn ®©y cho thÊy qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa ë n−íc ta lμ hoμn toμn ®óng ®¾n, phï hîp víi ®iÒu kiÖn lÞch sö, phï hîp víi nguyÖn väng cña nh©n d©n vμ xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i.
b) §Æc ®iÓm thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta
Thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× ?
(1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam : V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø IX, S®d, tr. 84.
70
N−íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét n−íc l¹c hËu vμ kÐm ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. Do vËy, ®Æc ®iÓm næi bËt vμ bao trïm cña thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta lμ sù tån t¹i ®an xen lÉn nhau vμ ®Êu tranh víi nhau gi÷a nh÷ng yÕu tè cña x· héi míi x· héi x· héi chñ nghÜa ®ang ®−îc x©y dùng vμ nh÷ng tμn d− cña x· héi cò trªn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi.
§Æc ®iÓm nμy ®−îc biÓu hiÖn cô thÓ nh− sau :
Trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ : Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®èi víi toμn x· héi ngμy cμng ®−îc t¨ng c−êng ; Nhμ n−íc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ngμy cμng ®−îc cñng cè vμ hoμn thiÖn ®Ó trë thμnh Nhμ n−íc thùc sù cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n.
Trªn lÜnh vùc kinh tÕ : Do lùc l−îng s¶n xuÊt cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp, l¹i ch−a ®ång ®Òu, nªn trong thêi k× nμy nÒn kinh tÕ ë n−íc ta lμ nÒn kinh tÕ hμng ho¸ nhiÒu thμnh phÇn, ph¸t triÓn theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, trong ®ã thμnh phÇn kinh tÕ nhμ n−íc gi÷ vai trß chñ ®¹o.
Trªn lÜnh vùc t− t−ëng vμ v¨n ho¸ : Cßn tån t¹i nhiÒu lo¹i, nhiÒu khuynh h−íng t− t−ëng, v¨n ho¸ kh¸c nhau. Bªn c¹nh nh÷ng t− t−ëng, v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa, vÉn cßn tån t¹i nh÷ng tμn d− t− t−ëng vμ v¨n ho¸ cña chÕ ®é cò.
Trªn lÜnh vùc x· héi : Do ®Æc ®iÓm kinh tÕ trªn ®©y quy ®Þnh, trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta cßn tån t¹i nhiÒu giai cÊp vμ tÇng líp kh¸c nhau, trong ®ã, giai cÊp c«ng nh©n d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n lμ h¹t nh©n ®oμn kÕt c¸c giai cÊp, tÇng líp trong x· héi ®Ó x©y dùng thμnh c«ng chñ nghÜa x· héi.
Do cßn tån t¹i nhiÒu thμnh phÇn kinh tÕ, nªn trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi vÉn cßn sù chªnh lÖch vÒ ®êi sèng cña nh©n d©n gi÷a c¸c vïng, miÒn cña ®Êt n−íc, vÉn cßn sù kh¸c biÖt gi÷a lao ®éng trÝ ãc vμ lao ®éng ch©n tay.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®©y cho chóng ta thÊy thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta lμ mét thêi k×, xÐt trªn mäi ph−¬ng diÖn, cßn tån t¹i nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau, th©m nhËp vμo nhau, ¶nh h−ëng lÉn nhau. Cïng víi nh÷ng b−íc tiÕn trong qu¸ tr×nh
71
x©y dùng chñ nghÜa x· héi, c¸c thμnh phÇn, nh©n tè mang tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa sÏ ngμy cμng ph¸t triÓn vμ v−¬n lªn gi÷ vÞ trÝ chi phèi trªn mäi lÜnh vùc ®Ó ®¶m b¶o cho chñ nghÜa x· héi ®−îc x©y dùng thμnh c«ng ë n−íc ta.
iii T− liÖu tham kh¶o
1.V.I. Lª-nin viÕt : "Víi sù gióp ®ì cña giai cÊp v« s¶n c¸c n−íc tiªn tiÕn, c¸c n−íc l¹c hËu cã thÓ tiÕn tíi chÕ ®é X«-viÕt, vμ qua nh÷ng giai
®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, tiÕn tíi chñ nghÜa céng s¶n, kh«ng ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa."(1)
2.V.I. Lª-nin viÕt : "TÊt c¶ c¸c d©n téc ®Òu sÏ ®i ®Õn chñ nghÜa x· héi, ®ã lμ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái, nh−ng c¸c d©n téc tiÕn tíi chñ nghÜa x· héi kh«ng ph¶i mét c¸ch hoμn toμn gièng nhau ; mçi d©n téc sÏ ®−a ®Æc ®iÓm cña m×nh vμo h×nh thøc nμy hay h×nh thøc kh¸c cña chÕ ®é d©n chñ, vμo lo¹i nμy hay lo¹i kh¸c cña chuyªn chÝnh v« s¶n, vμo nhÞp
®é nμy hay nhÞp ®é kh¸c cña viÖc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi c¸c mÆt kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi."(2)
3."Lμm t− s¶n d©n quyÒn c¸ch m¹ng vμ thæ ®Þa c¸ch m¹ng ®Ó ®i tíi x· héi céng s¶n."(3)
4."ChØ ë trong chÕ ®é x· héi chñ nghÜa th× mçi ng−êi míi cã ®iÒu
kiÖn ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng riªng cña m×nh, ph¸t huy tÝnh c¸ch riªng vμ së tr−êng riªng cña m×nh."(4)
5. "X©y dùng chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa, t¹o ra sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc lμ sù nghiÖp rÊt khã kh¨n, phøc t¹p, cho nªn ph¶i tr¶i qua mét thêi k× qu¸ ®é l©u dμi víi nhiÒu chÆng ®−êng, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, x· héi cã tÝnh chÊt
qu¸ ®é. Trong c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi diÔn ra sù ®an xen vμ ®Êu tranh gi÷a c¸i míi vμ c¸i cò."(5)
(1)V.I. Lª-nin : Toμn tËp, S®d, 2006, tËp 41, tr. 295.
(2)V.I. Lª-nin : Toμn tËp, S®d, 2006, tËp 30, tr. 160.
(3)Hå ChÝ Minh : Toμn tËp, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2000, tËp 3, tr. 1.
(4)Hå ChÝ Minh : Toμn tËp, S®d, 2000, tËp 9, tr. 291.
(5)§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam : V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø IX, S®d,
tr. 85.
72
iv C©u hái vμ bμi tËp
1.Hai giai ®o¹n ph¸t triÓn cña x· héi céng s¶n chñ nghÜa cã g× kh¸c nhau ? V× sao cã sù kh¸c nhau ®ã ?
2.H·y nªu nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta. Theo em, ®Æc tr−ng nμo ®−îc thÓ hiÖn râ nhÊt trong thùc tiÔn cuéc sèng hiÖn nay ë n−íc ta ?
3.T¹i sao nãi, n−íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lμ tÊt yÕu kh¸ch quan ?
4.Em hiÓu thÕ nμo lμ "qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa" ?
5.Theo em, chÕ ®é x· héi chñ nghÜa −u viÖt h¬n so víi c¸c chÕ ®é x· héi tr−íc ®©y ë n−íc ta ë ®iÓm nμo ?
6.Em h·y nªu mét vμi biÓu hiÖn vÒ nh÷ng tμn d− cña x· héi cò cÇn ph¶i ®Êu tranh kh¾c phôc ë n−íc ta hiÖn nay (hay ë ®Þa ph−¬ng m×nh). Lμ häc sinh phæ th«ng, em cã thÓ lμm g× ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tμn d−®ã ?
Bμi 9
Nhμ n−íc X· HéI CHñ NGHÜA
i më ®Çu bμi häc
Cho ®Õn nay, trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loμi ng−êi ®· tån t¹i bèn kiÓu nhμ n−íc : nhμ n−íc chiÕm h÷u n« lÖ, nhμ n−íc phong kiÕn, nhμ n−íc t− s¶n, nhμ n−íc x· héi chñ nghÜa. Nhμ n−íc x· héi chñ nghÜa lμ nhμ n−íc kiÓu míi, kh¸c vÒ chÊt so víi c¸c kiÓu nhμ n−íc tr−íc ®ã.
VËy, nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa lµ g× ? B¶n chÊt cña nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa cã g× kh¸c víi c¸c nhµ n−íc tr−íc ®ã ?
73
Häc xong bμi nμy, häc sinh cÇn :
BiÕt ®−îc nguån gèc, b¶n chÊt cña nhμ n−íc.
Nªu ®−îc thÕ nμo lμ Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ; b¶n chÊt, chøc n¨ng vμ vai trß cña Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.
HiÓu ®−îc tr¸ch nhiÖm cña c«ng d©n trong viÖc tham gia x©y dùng Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa.
BiÕt tham gia x©y dùng Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa phï hîp víi løa tuæi vμ ®iÒu kiÖn cña b¶n th©n.
Tin t−ëng, t«n träng Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.
ii Néi dung bμi häc
1. Nguån gèc vμ b¶n chÊt cña nhμ n−íc
a) Nguån gèc cña nhµ n−íc
Dùa vµo kiÕn thøc lÞch sö, em h·y cho biÕt : Nhµ n−íc xuÊt
hiÖn tõ khi nµo ?
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loμi ng−êi ®· tr¶i qua mét thêi k× ch−a cã nhμ n−íc ®ã lμ x· héi céng s¶n nguyªn thuû. Trong x· héi nμy, tr×nh ®é cña lùc l−îng s¶n xuÊt cßn rÊt thÊp kÐm, khèi l−îng s¶n phÈm lao ®éng chØ ®ñ duy tr× ë møc nhu cÇu tèi thiÓu cña c¸c thμnh viªn trong x· héi, kh«ng cã s¶n phÈm d− thõa lμm cña riªng, ch−a cã t− h÷u tμi s¶n, ch−a cã sù ph©n chia giai cÊp, ch−a cã bãc lét, do ®ã ch−a cã nhμ n−íc.
Vμo thêi k× cuèi cña x· héi céng s¶n nguyªn thuû, lùc l−îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn vμ sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®−îc më réng ®· lμm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn, s¶n phÈm lao ®éng lμm ra ngμy cμng nhiÒu h¬n so víi nhu cÇu ë møc cÇn thiÕt cña x· héi, ®· xuÊt hiÖn ®iÒu kiÖn chiÕm ®o¹t cña c¶i d− thõa cña c«ng x· nguyªn thuû lμm tμi s¶n riªng. Nh÷ng ng−êi cã ®Þa vÞ trong c«ng x· nh− tï tr−ëng, thñ lÜnh qu©n sù lîi dông −u thÕ cña m×nh chiÕm ®o¹t tμi s¶n ®ã cña c«ng x·.
74
Qu¸ tr×nh t− h÷u tμi s¶n diÔn ra, chÕ ®é t− h÷u h×nh thμnh, x· héi ®· ph©n chia thμnh hai giai cÊp ®èi lËp nhau : giai cÊp bãc lét vμ giai cÊp bÞ bãc lét.
Do lîi Ých ®èi lËp nhau nªn m©u thuÉn gi÷a giai cÊp bãc lét vμ giai cÊp bÞ bãc lét ngμy cμng trë nªn gay g¾t, kh«ng thÓ ®iÒu hoμ ®−îc. §Ó duy tr× trËt tù vμ qu¶n lÝ mét x· héi ®· cã nh÷ng thay ®æi rÊt c¨n b¶n Êy, ®ßi hái ph¶i cã mét tæ chøc víi quyÒn lùc míi. Tæ chøc ®ã do giai cÊp chiÕm −u thÕ vÒ kinh tÕ lËp ra ®Ó thùc hiÖn sù thèng trÞ giai cÊp, lμm dÞu bít sù xung ®ét gi÷a c¸c giai cÊp vμ gi÷ cho sù xung ®ét ®ã
n»m trong vßng “trËt tù”, b¶o vÖ lîi Ých vμ ®Þa vÞ cña giai cÊp m×nh. Tæ chøc ®ã chÝnh lμ nhμ n−íc (1).
Nh− vËy, nhμ n−íc chØ ra ®êi khi xuÊt hiÖn chÕ ®é t− h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, khi x· héi ph©n ho¸ thμnh c¸c giai cÊp, m©u thuÉn gi÷a c¸c giai cÊp ngμy cμng gay g¾t ®Õn møc kh«ng thÓ ®iÒu hoμ ®−îc. V.I. Lª-nin viÕt :
"BÊt cø ë ®©u, hÔ lóc nμo vμ chõng nμo, mμ vÒ mÆt kh¸ch quan, nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp kh«ng thÓ ®iÒu hoμ ®−îc, th× nhμ n−íc xuÊt hiÖn."(2)
b) B¶n chÊt cña nhµ n−íc
Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c Lª-nin, nhμ n−íc lμ s¶n phÈm cña x· héi cã giai cÊp, do ®ã nhμ n−íc bao giê còng mang b¶n chÊt giai cÊp. B¶n chÊt giai cÊp cña nhμ n−íc ®−îc thÓ hiÖn :
Nhμ n−íc lμ bé m¸y dïng ®Ó duy tr× sù thèng trÞ cña giai cÊp nμy ®èi víi giai cÊp kh¸c.
Trong x· héi cã giai cÊp, sù thèng trÞ giai cÊp, xÐt vÒ mÆt néi dung, thÓ hiÖn ë ba mÆt : kinh tÕ, chÝnh trÞ, t− t−ëng. §Ó thùc hiÖn sù thèng trÞ cña m×nh, giai cÊp thèng trÞ ph¶i tæ chøc vμ sö dông nhμ n−íc ®Ó duy tr× quyÒn lùc kinh tÕ, chÝnh trÞ vμ t− t−ëng cña m×nh ®èi víi toμn x· héi. B»ng nhμ n−íc vμ th«ng qua nhμ n−íc, giai cÊp thèng trÞ vÒ kinh tÕ trë thμnh giai cÊp thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ vμ t− t−ëng ; ý chÝ cña giai cÊp thèng trÞ ®−îc thÓ hiÖn thμnh ý chÝ nhμ n−íc, b¾t buéc mäi thμnh viªn trong x· héi ph¶i tu©n theo.
(1)Xem C. M¸c vμ Ph. ¡ng-ghen : Toμn tËp, S®d, 1995, tËp 21, tr. 252 – 253.
(2)V.I. Lª-nin : Toμn tËp, S®d, 2006, tËp 33, tr. 9.
75
Nhμ n−íc lμ bé m¸y trÊn ¸p ®Æc biÖt cña giai cÊp nμy ®èi víi giai cÊp kh¸c.
BÊt k× nhμ n−íc nμo còng cã nh÷ng lùc l−îng ®Æc biÖt ®−îc vò trang nh− qu©n ®éi, c¶nh s¸t v.v... §Ó b¶o vÖ ®Þa vÞ thèng trÞ vμ lîi Ých cña m×nh, giai cÊp thèng trÞ sö dông nh÷ng lùc l−îng ®Æc biÖt ®ã ®μn ¸p sù ph¶n kh¸ng cña c¸c giai cÊp bÞ thèng trÞ.
Nh− vËy, nhμ n−íc mang b¶n chÊt giai cÊp cña giai cÊp thèng trÞ.
2. Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
a) ThÕ nµo lµ Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
§Ó hiÓu ®−îc thÕ nμo lμ Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, tr−íc hÕt ph¶i hiÓu nhμ n−íc ph¸p quyÒn lμ g×.
Nhμ n−íc ph¸p quyÒn lμ nhμ n−íc qu¶n lÝ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi b»ng ph¸p luËt ; mäi ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nhμ n−íc, tæ chøc x· héi vμ mäi c«ng d©n ®Òu ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph¸p luËt.
Tõ quan niÖm trªn ®©y, chóng ta hiÓu :
Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lμ Nhμ n−íc cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n, qu¶n lÝ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi b»ng ph¸p luËt, do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o.
b) B¶n chÊt cña Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
Nhμ n−íc ta lμ nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa, thμnh qu¶ c¸ch m¹ng cña quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng do giai cÊp c«ng nh©n th«ng qua chÝnh ®¶ng cña m×nh lμ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o. V× vËy, Nhμ n−íc ta mang b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n.
Theo em, b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n cña Nhµ n−íc ta ®−îc thÓ hiÖn nh− thÕ nµo ?
B¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n cña Nhμ n−íc ta ®−îc thÓ hiÖn tËp trung nhÊt ë sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ®èi víi nhμ n−íc. D−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, toμn bé ho¹t ®éng cña Nhμ n−íc tõ ph¸p luËt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Õn nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña Nhμ
76
n−íc ®Òu thÓ hiÖn quan ®iÓm cña giai cÊp c«ng nh©n, nh»m thùc hiÖn lîi Ých, ý chÝ vμ nguyÖn väng cña giai cÊp c«ng nh©n, cña nh©n d©n lao ®éng vμ cña c¶ d©n téc.
Nh− vËy, b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n cña Nhμ n−íc ta bao hμm c¶ tÝnh nh©n d©n vμ tÝnh d©n téc s©u s¾c.
TÝnh nh©n d©n cña Nhμ n−íc ta thÓ hiÖn : Nhμ n−íc ta lμ Nhμ n−íc cña d©n, v× d©n, do nh©n d©n lËp nªn vμ nh©n d©n tham gia qu¶n lÝ ; Nhμ n−íc thÓ hiÖn ý chÝ, lîi Ých vμ nguyÖn väng cña nh©n d©n, lμ c«ng cô chñ yÕu ®Ó nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lμm chñ cña m×nh.
TÝnh d©n téc cña Nhμ n−íc ta ®−îc thÓ hiÖn : Trong tæ chøc vμ thùc hiÖn, Nhμ n−íc ta kÕ thõa vμ ph¸t huy nh÷ng truyÒn thèng, b¶n s¾c tèt ®Ñp cña d©n téc ; Nhμ n−íc cã chÝnh s¸ch d©n téc ®óng ®¾n, ch¨m lo lîi Ých mäi mÆt cho c¸c d©n téc trong céng ®ång d©n téc ViÖt Nam vμ thùc hiÖn ®¹i ®oμn kÕt d©n téc, coi ®oμn kÕt d©n téc, ®oμn kÕt toμn d©n lμ ®−êng lèi chiÕn l−îc vμ ®éng lùc to lín ®Ó x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc.
c) Chøc n¨ng cña Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
Nhμ n−íc cã nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nhau, bëi v× ho¹t ®éng cña nhμ n−íc rÊt ®a d¹ng vμ phøc t¹p. Trong ph¹m vi bμi häc nμy, chóng ta ®Ò cËp ®Õn hai chøc n¨ng c¬ b¶n cña Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.
Mét lμ, chøc n¨ng b¶o ®¶m an ninh chÝnh trÞ vμ trËt tù, an toμn x· héi.
§Ó x©y dùng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc, Nhμ n−íc ta sö dông toμn bé søc m¹nh cña m×nh ®Ó phßng ngõa, ng¨n chÆn mäi ©m m−u g©y rèi, ph¸ ho¹i, b¹o lo¹n, x©m h¹i ®Õn nÒn an ninh quèc gia, ®Õn sù æn ®Þnh chÝnh trÞ trong n−íc, b¶o ®¶m gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ, an toμn x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn hoμ b×nh, æn ®Þnh cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt n−íc ta.
Hai lμ, chøc n¨ng tæ chøc vμ x©y dùng, b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c quyÒn tù do, d©n chñ vμ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n.
§©y lμ mét chøc n¨ng tæng hîp bao gåm c¸c néi dung c¬ b¶n sau :Tæ chøc x©y dùng vμ qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.
77
Tæ chøc x©y dùng vμ qu¶n lÝ v¨n ho¸, gi¸o dôc, khoa häc.
Tæ chøc x©y dùng vμ b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi.
X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c quyÒn tù do, d©n chñ vμ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n.
Hai chøc n¨ng c¬ b¶n trªn ®©y cña Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cã mèi quan hÖ h÷u c¬ vμ thèng nhÊt víi nhau, trong ®ã chøc n¨ng tæ chøc vμ x©y dùng lμ c¨n b¶n nhÊt vμ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. Bëi v×, víi nhμ n−íc x· héi chñ nghÜa, chøc n¨ng ®¶m b¶o an ninh
chÝnh trÞ vμ trËt tù an toμn x· héi "míi chØ lμ nh÷ng c«ng viÖc quÐt dän tr−íc khi x©y dùng, chø ch−a ph¶i lμ ®Ých th©n viÖc x©y dùng"(1) nh− Lª-
nin ®· kh¼ng ®Þnh.
d) Vai trß cña Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam trong hÖ thèng chÝnh trÞ
§Ó hiÓu ®−îc vÊn ®Ò nμy, tr−íc hÕt chóng ta cÇn hiÓu hÖ thèng chÝnh trÞ lμ g×.
HÖ thèng chÝnh trÞ lμ tËp hîp c¸c thiÕt chÕ chÝnh trÞ, bao gåm nhμ n−íc, c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi cã quan hÖ g¾n bã h÷u c¬ vμ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau nh»m thùc hiÖn quyÒn lùc chÝnh trÞ cña giai cÊp cÇm quyÒn.
HÖ thèng chÝnh trÞ x· héi chñ nghÜa ë n−íc ta hiÖn nay bao gåm : §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vμ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi kh¸c nh− : Tæng Liªn ®oμn Lao ®éng ViÖt Nam, §oμn thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh, Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam, Héi N«ng d©n ViÖt Nam...
Lμ mét yÕu tè cÊu thμnh cña hÖ thèng chÝnh trÞ, Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cã nh÷ng vai trß sau :
ThÓ chÕ ho¸ vμ tæ chøc thùc hiÖn ®−êng lèi chÝnh trÞ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ; thÓ chÕ ho¸ vμ thùc hiÖn quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n.
Tæ chøc x©y dùng x· héi míi x· héi x· héi chñ nghÜa.
(1)Xem V.I. Lª-nin : Toμn tËp, S®d, 2006, tËp 39, tr. 27.
78
Lμ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó §¶ng thùc hiÖn vai trß cña m×nh ®èi víi toμn x· héi.
Lμ c«ng cô chñ yÕu cña nh©n d©n trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi vμ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa.
3.Tr¸ch nhiÖm cña c«ng d©n trong viÖc tham gia x©y dùng Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
Nhμ n−íc ta lμ Nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña nh©n d©n, v× vËy, mäi c«ng d©n ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc tham gia x©y dùng vμ b¶o vÖ Nhμ n−íc. Cô thÓ lμ :
G−¬ng mÉu thùc hiÖn vμ tuyªn truyÒn, vËn ®éng mäi ng−êi thùc hiÖn tèt ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhμ n−íc.
TÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng : x©y dùng, cñng cè, b¶o vÖ chÝnh quyÒn ; gi÷ g×n trËt tù, an toμn x· héi.
Phª ph¸n, ®Êu tranh víi nh÷ng hμnh vi vi ph¹m ph¸p luËt.
Th−êng xuyªn nªu cao tinh thÇn c¶nh gi¸c tr−íc nh÷ng ©m m−u, thñ ®o¹n chèng ph¸ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch.
Lµ c«ng d©n trÎ tuæi ®ang ngåi trªn ghÕ nhµ tr−êng, em thÊy m×nh cã tr¸ch nhiÖm g× trong viÖc tham gia x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ?
iii T− liÖu tham kh¶o
1. §iÒu 2 HiÕn ph¸p n−íc Céng hoμ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 2013
1.Nhμ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lμ nhμ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña Nh©n d©n, do Nh©n d©n, v× Nh©n d©n.
2.N−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam do Nh©n d©n lμm chñ ; tÊt c¶ quyÒn lùc nhμ n−íc thuéc vÒ Nh©n d©n mμ nÒn t¶ng lμ liªn minh gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vμ ®éi ngò trÝ thøc.
3.QuyÒn lùc nhμ n−íc lμ thèng nhÊt, cã sù ph©n c«ng, phèi hîp, kiÓm so¸t gi÷a c¸c c¬ quan nhμ n−íc trong viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn lËp ph¸p, hμnh ph¸p, t− ph¸p.
79