T¹i sao vµng cã ®−îc vai trß tiÒn tÖ ?
Thø nhÊt, vμng còng lμ mét hμng ho¸, cã gi¸ trÞ sö dông vμ gi¸ trÞ, ®ãng vai trß vËt ngang gi¸ chung. Gi¸ trÞ cña vμng còng ®−îc ®o b»ng l−îng lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra nã (t×m kiÕm, khai th¸c vμng). H¬n n÷a, vμng lμ thø kim lo¹i hiÕm nªn víi mét khèi l−îng nhá nh−ng chøa ®ùng mét l−îng gi¸ trÞ lín.
Thø hai, vμng cã thuéc tÝnh tù nhiªn ®Æc biÖt thÝch hîp víi vai trß lμm tiÒn tÖ nh− : thuÇn nhÊt, kh«ng h− háng, dÔ chia nhá...
Khi tiÒn tÖ xuÊt hiÖn th× thÕ giíi hμng ho¸ ph©n lμm hai cùc : mét bªn lμ nh÷ng hμng ho¸ th«ng th−êng, mét bªn lμ hμng ho¸ (vμng) ®ãng vai trß tiÒn tÖ.
Nh− vËy, tiÒn tÖ lμ hμng ho¸ ®Æc biÖt ®−îc t¸ch ra lμm vËt ngang gi¸ chung cho tÊt c¶ c¸c hμng ho¸, lμ sù thÓ hiÖn chung cña gi¸ trÞ ; ®ång thêi, tiÒn tÖ biÓu hiÖn mèi quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt hμng ho¸. §ã lμ b¶n chÊt cña tiÒn tÖ.
b) C¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ
TiÒn tÖ cã c¸c chøc n¨ng sau :
Th−íc ®o gi¸ trÞ
TiÒn tÖ thùc hiÖn chøc n¨ng th−íc ®o gi¸ trÞ khi tiÒn ®−îc dïng ®Ó ®o l−êng vμ biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña hμng ho¸. Gi¸ trÞ cña hμng ho¸ ®−îc biÓu hiÖn b»ng mét l−îng tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lμ gi¸ c¶ hμng ho¸. Gi¸ c¶ cña hμng ho¸ ®−îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c yÕu tè : gi¸ trÞ hμng ho¸, gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ, quan hÖ cung cÇu hμng ho¸. Do ®ã, trªn thÞ tr−êng gi¸ c¶ cã thÓ b»ng gi¸ trÞ, hoÆc thÊp h¬n, cao h¬n gi¸ trÞ. NÕu c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi, gi¸ trÞ cña hμng ho¸ cao th× gi¸ c¶ cña nã cao vμ ng−îc l¹i.
Ph−¬ng tiÖn l−u th«ng
Víi chøc n¨ng lμm ph−¬ng tiÖn l−u th«ng, tiÒn lμm m«i giíi trong qu¸ tr×nh trao ®æi hμng ho¸ theo c«ng thøc : H T H. Trong ®ã : H T lμ qu¸ tr×nh b¸n, T H lμ qu¸ tr×nh mua ; ng−êi ta b¸n hμng ho¸ lÊy tiÒn råi dïng tiÒn ®Ó mua hμng ho¸ m×nh cÇn.
20
VÝ dô :
Ng−êi n«ng d©n b¸n gµ lÊy tiÒn (H T), råi dïng tiÒn ®ã ®Ó mua quÇn ¸o (T H).
Ph−¬ng tiÖn cÊt tr÷
Lμm ph−¬ng tiÖn cÊt tr÷, tøc lμ tiÒn rót khái l−u th«ng vμ ®−îc cÊt tr÷ l¹i ®Ó khi cÇn th× ®em ra mua hμng. Së dÜ tiÒn tÖ lμm ®−îc chøc n¨ng nμy lμ v× tiÒn lμ ®¹i biÓu cho cña c¶i cña x· héi d−íi h×nh th¸i gi¸ trÞ, nªn viÖc cÊt tr÷ tiÒn lμ h×nh thøc cÊt tr÷ cña c¶i. Nh−ng ®Ó lμm ®−îc chøc n¨ng ph−¬ng tiÖn cÊt tr÷ th× tiÒn ph¶i ®ñ gi¸ trÞ, tøc lμ tiÒn ®óc b»ng vμng, hay nh÷ng cña c¶i b»ng vμng.
Ph−¬ng tiÖn thanh to¸n
Lμm ph−¬ng tiÖn thanh to¸n, tiÒn tÖ ®−îc dïng ®Ó chi tr¶ sau khi giao dÞch, mua b¸n nh− : tr¶ tiÒn mua chÞu hμng ho¸, tr¶ nî, nép thuÕ...
Chøc n¨ng nμy lμm cho qu¸ tr×nh mua b¸n diÔn ra nhanh h¬n, nh−ng còng lμm cho nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt vμ trao ®æi hμng ho¸ phô thuéc vμo nhau nhiÒu h¬n.
VÝ dô :
Ng−êi A mua chÞu hµng ho¸ cña ng−êi B, ng−êi B l¹i mua chÞu hµng ho¸ cña ng−êi C... th× hä phô thuéc vµo nhau. NÕu mét ng−êi nµo ®ã trong sè hä kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n th× sÏ g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt, kinh doanh cña nh÷ng ng−êi kia.
TiÒn tÖ thÕ giíi
Khi trao ®æi hμng ho¸ v−ît ra khái biªn giíi quèc gia th× tiÒn lμm chøc n¨ng tiÒn tÖ thÕ giíi. Thùc hiÖn chøc n¨ng nμy, tiÒn lμm nhiÖm vô di chuyÓn cña c¶i tõ n−íc nμy sang n−íc kh¸c nªn ph¶i lμ tiÒn vμng, hoÆc tiÒn ®−îc c«ng nhËn lμ ph−¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ. ViÖc trao ®æi tiÒn cña n−íc nμy víi tiÒn cña n−íc kh¸c ®−îc tiÕn hμnh theo tØ gi¸ hèi ®o¸i. TØ gi¸ hèi ®o¸i lμ gi¸ c¶ cña ®ång tiÒn n−íc nμy ®−îc tÝnh b»ng ®ång tiÒn cña n−íc kh¸c.
21
VÝ dô :
1 ®« la MÜ = 16.000 ®ång ViÖt Nam (thêi gi¸ n¨m 2006).
N¨m chøc n¨ng cña tiÒn tÖ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Sù ph¸t triÓn c¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸. N¾m ®−îc nguån gèc, b¶n chÊt vμ chøc n¨ng cña tiÒn tÖ ta thÊy tiÒn tÖ lμ sù thÓ hiÖn chung cña gi¸ trÞ x· héi, do ®ã tiÒn rÊt quý.
c) Quy luËt l−u th«ng tiÒn tÖ
TiÒn lμ h×nh thøc biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña hμng ho¸, phôc vô cho sù l−u th«ng hμng ho¸. V× vËy, l−u th«ng tiÒn tÖ do l−u th«ng hμng ho¸ quyÕt ®Þnh.
Néi dung quy luËt l−u th«ng tiÒn tÖ lμ x¸c ®Þnh sè l−îng tiÒn tÖ cÇn thiÕt cho l−u th«ng hμng ho¸ ë mçi thêi k× nhÊt ®Þnh. Quy luËt nμy ®−îc thÓ hiÖn nh− sau :
M P Q V
Trong ®ã : M : lμ sè l−îng tiÒn tÖ cÇn thiÕt cho l−u th«ng.
P: lμ møc gi¸ c¶ cña mét ®¬n vÞ hμng ho¸.
Q: lμ sè l−îng hμng ho¸ ®em ra l−u th«ng.
V: lμ sè vßng lu©n chuyÓn trung b×nh cña mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ.
Nh− vËy, l−îng tiÒn cÇn thiÕt cho l−u th«ng tØ lÖ thuËn víi tæng sè gi¸ c¶ cña hμng ho¸ ®em ra l−u th«ng (P Q) vμ tØ lÖ nghÞch víi sè vßng lu©n chuyÓn trung b×nh cña mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ (V).
§©y lμ quy luËt chung cña l−u th«ng tiÒn tÖ. TiÒn vμng lμ tiÒn cã ®Çy ®ñ gi¸ trÞ, cho nªn nÕu sè l−îng tiÒn vμng nhiÒu h¬n møc cÇn thiÕt cho l−u th«ng hμng ho¸ th× tiÒn vμng sÏ rêi khái l−u th«ng, ®i vμo cÊt tr÷ vμ ng−îc l¹i. TiÒn giÊy chØ lμ kÝ hiÖu cña gi¸ trÞ, kh«ng cã gi¸ trÞ thùc nh− tiÒn vμng.
22
Mét phiªn giao dÞch t¹i sµn chøng kho¸n Hµ Néi
¶nh : TTXVN
V× vËy, khi tiÒn giÊy ®−a vμo l−u th«ng v−ît qu¸ sè l−îng cÇn thiÕt sÏ dÉn ®Õn hiÖn t−îng l¹m ph¸t. Khi l¹m ph¸t x¶y ra th× gi¸ c¶ cña hμng ho¸ t¨ng, søc mua cña tiÒn tÖ gi¶m, ®êi sèng cña nh©n d©n lao ®éng gÆp khã kh¨n, c¸c c«ng cô qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhμ n−íc kÐm hiÖu lùc...
HiÓu ®−îc néi dung cña quy luËt l−u th«ng tiÒn tÖ, c«ng d©n kh«ng nªn gi÷ nhiÒu tiÒn mÆt, mμ nªn tÝch cùc ®Çu t− vμo s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc göi tiÒn tiÕt kiÖm vμo ng©n hμng, gãp phÇn lμm t¨ng møc l−u th«ng tiÒn tÖ, h¹n chÕ l¹m ph¸t, võa Ých n−íc võa lîi nhμ.
3. ThÞ tr−êng
a) ThÞ tr−êng lµ g× ?
ThÞ tr−êng lμ lÜnh vùc trao ®æi, mua b¸n mμ ë ®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vμ sè l−îng hμng ho¸, dÞch vô.
ThÞ tr−êng xuÊt hiÖn vμ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸. ThÞ tr−êng ë d¹ng gi¶n ®¬n,
23
s¬ khai lμ n¬i diÔn ra viÖc trao ®æi, mua b¸n hμng ho¸ g¾n víi mét kh«ng gian, thêi gian nhÊt ®Þnh nh− c¸c chî, tô ®iÓm mua b¸n, cöa hμng...
S¶n xuÊt hμng ho¸ ngμy cμng ph¸t triÓn th× thÞ tr−êng ngμy cμng më réng, ®a d¹ng vμ phong phó. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn ®¹i, viÖc trao ®æi hμng ho¸, dÞch vô diÔn ra mét c¸ch linh ho¹t th«ng qua c¸c h×nh thøc m«i giíi, trung gian, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ... ®Ó khai th«ng c¸c quan hÖ mua b¸n vμ kÝ kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ.
C¸c nh©n tè c¬ b¶n cña thÞ tr−êng lμ : hμng ho¸ ; tiÒn tÖ ; ng−êi mua ; ng−êi b¸n. Tõ ®ã h×nh thμnh c¸c quan hÖ : hμng ho¸ tiÒn tÖ, mua b¸n, cung cÇu, gi¸ c¶ hμng ho¸.
b) C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña thÞ tr−êng
ThÞ tr−êng cã c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau :
Chøc n¨ng thùc hiÖn (hay thõa nhËn) gi¸ trÞ sö dông vμ gi¸ trÞ cña hμng ho¸.
ThÞ tr−êng lμ n¬i kiÓm tra cuèi cïng vÒ chñng lo¹i, h×nh thøc, mÉu m·, sè l−îng, chÊt l−îng hμng ho¸. V× vËy, khi ng−êi s¶n xuÊt mang hμng ho¸ ra thÞ tr−êng, nh÷ng hμng ho¸ nμo thÝch hîp víi nhu cÇu, thÞ hiÕu cña x· héi th× b¸n ®−îc. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lμ nh÷ng chi phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra hμng ho¸ ®ã ®−îc x· héi chÊp nhËn, gi¸ trÞ cña hμng ho¸ ®−îc thùc hiÖn.
Em h·y cho biÕt, nÕu hµng ho¸ kh«ng b¸n ®−îc sÏ ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn ng−êi s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña x· héi ?
Chøc n¨ng th«ng tin.
Th«ng tin cña thÞ tr−êng quan träng nh− thÕ nµo ®èi víi c¶ ng−êi b¸n lÉn ng−êi mua ?
ThÞ tr−êng cung cÊp cho c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr−êng nh÷ng th«ng tin vÒ quy m« cung cÇu, gi¸ c¶, chÊt l−îng, c¬ cÊu, chñng lo¹i, ®iÒu kiÖn mua b¸n... c¸c hμng ho¸, dÞch vô. Nh÷ng th«ng tin nμy lμ
24
c¨n cø quan träng gióp cho ng−êi b¸n ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp thêi nh»m thu nhiÒu lîi nhuËn ; cßn ng−êi mua sÏ ®iÒu chØnh viÖc mua sao cho cã lîi nhÊt.
Chî næi ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long
¶nh : TTXVN
Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt, kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ s¶n xuÊt vμ tiªu dïng.
Sù biÕn ®éng cña cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng ®· ®iÒu tiÕt c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tõ ngμnh nμy sang ngμnh kh¸c, lu©n chuyÓn hμng ho¸ tõ n¬i nμy sang n¬i kh¸c. Khi gi¸ c¶ mét hμng ho¸ nμo ®ã t¨ng lªn sÏ kÝch thÝch x· héi s¶n xuÊt ra hμng ho¸ ®ã nhiÒu h¬n, nh−ng l¹i lμm cho nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng vÒ hμng ho¸ ®ã bÞ h¹n chÕ. Ng−îc l¹i, khi gi¸ c¶ mét hμng ho¸ gi¶m xuèng sÏ kÝch thÝch tiªu dïng vμ h¹n chÕ viÖc s¶n xuÊt hμng ho¸ ®ã.
Nh− vËy, hiÓu vμ vËn dông ®−îc c¸c chøc n¨ng cña thÞ tr−êng sÏ gióp cho ng−êi s¶n xuÊt vμ ng−êi tiªu dïng giμnh ®−îc lîi Ých kinh tÕ lín nhÊt vμ Nhμ n−íc cÇn ban hμnh nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp nh»m h−íng nÒn kinh tÕ vμo nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh.
25
iii T− liÖu tham kh¶o
1. C. M¸c : “Mçi mét vËt cã Ých nh− s¾t, giÊy, v.v..., ®Òu cã thÓ xÐt vÒ hai mÆt : mÆt chÊt vμ mÆt l−îng. Mçi mét vËt nh− thÕ lμ mét tæng thÓ cña nhiÒu thuéc tÝnh vμ v× vËy mμ cã thÓ cã Ých vÒ nhiÒu mÆt kh¸c nhau. T×m ra c¸c mÆt kh¸c nhau ®ã, vμ do ®ã, t×m ra c¸c c«ng dông nhiÒu mÆt
cña c¸c vËt, lμ c«ng viÖc cña lÞch sö... TÝnh cã Ých cña mét vËt lμm cho vËt ®ã trë thμnh mét gi¸ trÞ sö dông"(1).
2. C. M¸c : "Gi¸ trÞ trao ®æi tr−íc hÕt biÓu hiÖn ra nh− lμ mét quan hÖ vÒ sè l−îng, lμ mét tØ lÖ theo ®ã nh÷ng gi¸ trÞ sö dông lo¹i nμy ®−îc
trao ®æi víi nh÷ng gi¸ trÞ sö dông lo¹i kh¸c, quan hÖ nμy lu«n lu«n thay ®æi theo thêi gian vμ ®Þa ®iÓm "(2).
3. P.A. Sa-mu-el-son : "ThÞ tr−êng lμ mét qu¸ tr×nh trong ®ã ng−êi
mua vμ ng−êi b¸n mét thø hμng ho¸ t¸c ®éng qua l¹i nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vμ sè l−îng hμng ho¸"(3).
iv c©u hái vμ Bμi tËp
1.H·y cho biÕt nh÷ng s¶n phÈm tiªu dïng nμo trong gia ®×nh em lμ hμng ho¸, hoÆc kh«ng ph¶i lμ hμng ho¸. V× sao ?
2.H·y nªu mét sè vÝ dô thÓ hiÖn gi¸ trÞ sö dông cña hμng ho¸ ®−îc ph¸t hiÖn dÇn cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kÜ thuËt.
3.T¹i sao gi¸ trÞ hμng ho¸ kh«ng do thêi gian lao ®éng c¸ biÖt quyÕt ®Þnh, mμ do thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt quyÕt ®Þnh ?
4.Tr×nh bμy nguån gèc ra ®êi vμ b¶n chÊt cña tiÒn tÖ.
5.Ph©n tÝch c¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ. Em ®· vËn dông ®−îc nh÷ng chøc n¨ng nμo cña tiÒn tÖ trong ®êi sèng ?
(1)C. M¸c vμ Ph. ¡ng-ghen : Toμn tËp, S®d, tËp 23, tr. 62.
(2)C. M¸c vμ Ph. ¡ng-ghen : Toμn tËp, S®d, tËp 23, tr. 63.
(3)P.A. Sa-mu-el-son & W.D. Nor-hous : Kinh tÕ häc, tËp 1, tr. 53. ViÖn Quan hÖ quèc tÕ (dÞch), 1989. (P.A. Sa-mu-el-son lμ s¸ng lËp viªn Khoa Kinh tÕ cña Häc viÖn C«ng nghÖ Ma-sa-chu-set, lμ ng−êi MÜ ®Çu tiªn ®−îc gi¶i th−ëng Nobel vÒ Kinh tÕ n¨m 1970).
26
6.Tr×nh bμy néi dung cña quy luËt l−u th«ng tiÒn tÖ. L¹m ph¸t cã ¶nh h−ëng nh− thÕ nμo ®èi víi ®êi sèng ?
7.T¹i sao nãi gi¸ c¶ lμ "mÖnh lÖnh" cña thÞ tr−êng ®èi víi mäi ng−êi s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸ ?
8.ThÞ tr−êng lμ g× ? Em h·y nªu mét sè vÝ dô vÒ sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hμng ho¸ vμ thÞ tr−êng ë ®Þa ph−¬ng m×nh.
9.H·y nªu mét sè vÝ dô vÒ sù vËn dông c¸c chøc n¨ng cña thÞ tr−êng ®èi víi ng−êi s¶n xuÊt vμ ng−êi tiªu dïng.
10.Theo em, mçi c«ng d©n cÇn ph¶i lμm g× ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta hiÖn nay ?
Bμi 3 quy luËt gi¸ trÞ trong s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸
i Më ®Çu bμi häc
Kh¸c víi quy luËt tù nhiªn, quy luËt kinh tÕ chØ ra ®êi vμ ho¹t ®éng khi cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt vμ ho¹t ®éng trao ®æi (l−u th«ng) hμng ho¸ cña con ng−êi vμ x· héi.
VËy, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nµy do quy luËt kinh tÕ nµo
chi phèi ?
Häc xong bμi nμy, häc sinh cÇn :
Nªu ®−îc néi dung c¬ b¶n cña quy luËt gi¸ trÞ.
Nªu ®−îc vai trß vμ t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸.
27
VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ quy luËt gi¸ trÞ ®Ó gi¶i thÝch hiÖn t−îng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hμng ho¸ trong s¶n xuÊt vμ l−u th«ng.
T«n träng quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta hiÖn nay.
ii Néi dung Bμi häc
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸, nh×n bÒ ngoμi d−êng nh− lμ viÖc riªng cña tõng ng−êi, kh«ng cã g× rμng buéc gi÷a hä víi nhau. Nh−ng trªn thùc tÕ, ho¹t ®éng cña hä chÞu sù rμng buéc víi nhau bëi quy luËt gi¸ trÞ. VËy, néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ lμ g× ?
1. Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ
S¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hμng ho¸.
Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ ®−îc biÓu hiÖn trong s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸ :
Trong s¶n xuÊt, quy luËt gi¸ trÞ yªu cÇu ng−êi s¶n xuÊt ph¶i ®¶m b¶o sao cho thêi gian lao ®éng c¸ biÖt ®Ó s¶n xuÊt ra tõng hμng ho¸ ph¶i phï hîp víi thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra tõng hμng ho¸ ®ã ; vμ tæng thêi gian lao ®éng c¸ biÖt ®Ó s¶n xuÊt tæng hμng ho¸ ph¶i phï hîp víi tæng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cña tæng hμng ho¸ ®ã.
VÝ dô :
Trong x· héi cã 3 ng−êi s¶n xuÊt cïng mét hµng ho¸ cã chÊt l−îng nh− nhau, nh−ng cã thêi gian lao ®éng c¸ biÖt kh¸c nhau : ng−êi s¶n xuÊt thø nhÊt lµ 10 giê, ng−êi s¶n xuÊt thø hai lµ 8 giê, vµ ng−êi s¶n xuÊt thø ba lµ 12 giê. Trong khi ®ã trªn thÞ tr−êng, x· héi chØ thõa nhËn mua vµ b¸n víi thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt lµ 10 giê.
Tõ c¸c tr−êng hîp trªn cho thÊy, ng−êi thø nhÊt thùc hiÖn ®óng yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ nªn kh«ng nh÷ng bï ®¾p ®−îc chi phÝ
28
s¶n xuÊt mμ cßn cã lîi nhuËn ; ng−êi thø hai thùc hiÖn tèt quy luËt gi¸ trÞ nªn thu ®−îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n ng−êi thø nhÊt v× thêi gian lao ®éng c¸ biÖt Ýt h¬n ng−êi thø nhÊt, nh−ng ®−îc b¸n theo thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ; cßn ng−êi thø ba thêi gian lao ®éng c¸ biÖt v−ît qu¸ thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt, vi ph¹m yªu cÇu quy luËt gi¸ trÞ nªn bÞ thua lç.
Trong l−u th«ng, trªn thÞ tr−êng viÖc trao ®æi hμng ho¸ còng ph¶i dùa trªn c¬ së thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Nãi c¸ch kh¸c, ph¶i dùa theo nguyªn t¾c ngang gi¸. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hμng ho¸ A vμ hμng ho¸ B b»ng nhau th× chóng ®−îc trao ®æi víi nhau.
Trªn thÞ tr−êng, gi¸ c¶ cña tõng hμng ho¸ cã thÓ cao hoÆc thÊp h¬n gi¸ trÞ hμng ho¸ h×nh thμnh trong s¶n xuÊt, do ¶nh h−ëng cña c¹nh tranh, cung cÇu. Nh−ng bao giê gi¸ c¶ hμng ho¸ còng vËn ®éng xoay quanh trôc gi¸ trÞ hμng ho¸ hay xoay quanh trôc thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, nÕu xem xÐt kh«ng ph¶i mét hμng ho¸ mμ xem xÐt tæng hμng ho¸ vμ trªn ph¹m vi toμn x· héi, th× quy luËt gi¸ trÞ yªu cÇu : Tæng gi¸ c¶ hμng ho¸ sau khi b¸n ph¶i b»ng tæng gi¸ trÞ hμng ho¸ ®−îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Kh«ng thùc hiÖn ®óng yªu cÇu nμy sÏ vi ph¹m quy luËt gi¸ trÞ, lμm cho nÒn kinh tÕ mÊt c©n ®èi vμ rèi lo¹n, nÕu Nhμ n−íc hoÆc ng−êi s¶n xuÊt kh«ng cã dù tr÷ hoÆc kh«ng ®−îc ®iÒu chØnh kÞp thêi.
2. T¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ
Quy luËt gi¸ trÞ cã nh÷ng t¸c ®éng nh− thÕ nµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng ho¸ ?
Quy luËt gi¸ trÞ cã ba t¸c ®éng sau ®©y :
a) §iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng ho¸
Quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng ho¸ th«ng qua gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng.
Cã thÓ hiÓu ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vμ l−u th«ng lμ sù ph©n phèi l¹i c¸c yÕu tè t− liÖu s¶n xuÊt vμ søc lao ®éng tõ ngμnh s¶n xuÊt nμy sang ngμnh
29