Bé gi¸o dôc vµ ®µo t◊o
Lª th«ng (Tæng Chñ biªn) nguyÔn th˚ minh ph√¬ng (Chñ biªn)
Ph◊m viÕt hång - nguyÔn viÖt hïng
≠ng th˚ ®an thanh - TrÇn ®øc tuÊn - nguyÔn ®øc vò
Æfia l›
11
(T¸i b¶n lÇn thø b¶y)
nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc viÖt nam
Ch˚u tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n : |
Chñ t˚ch Héi ®ång Thµnh viªn kiªm Tæng Gi¸m ®èc NG∂T NG« TRÇN ¸I |
|
Phã Tæng Gi¸m ®èc kiªm Tæng biªn tËp GS.TS vò v¨n hïng |
Biªn tËp lÇn ®Çu : |
bïi th˚ b˙ch ngäc - trÇn ngäc ®iÖp |
Biªn tËp t¸i b¶n : |
bïi th˚ b˙ch ngäc - vâ ®øc di linh |
Biªn tËp mÜ thuËt : |
l∂¬ng quèc hiÖp |
ThiÕt kÕ s¸ch : |
nguyÔn thanh long |
Tr˘nh bµy b˘a : |
trÇn tiÓu l©m |
VÏ l∂îc ®å : |
cï ® øc nghÜa - tr˚nh minh hïng |
Söa b¶n in : |
nguyÔn v¨n nguyªn |
ChÕ b¶n : |
C«ng ty cæ phÇn mÜ thuËt vµ truyÒn th«ng |
B∂n quy“n thuÈc Nhµ xu†t b∂n Gi∏o dÙc Vi÷t Nam - BÈ Gi∏o dÙc vµ ßµo tπo
®˚a l˙ 11
M· sè : CH116T4
In ............. cuèn, khæ 17 x 24 cm.
In t◊i C«ng ti cæ phÇn in ...................
Sè ®¨ng k˙ KHXB : 01−2014/CXB/481−1062/GD.
In xong vµ nép l∂u chiÓu th¸ng ... n¨m 2014.
A kh¸i qu¸t
nÒn kinh tÕ - x· héi 
thÕ giíi
§√êng « t« v√ît qua d·y An-p¬
QĐ. Hoàng Sa
(Việt Nam)
QĐ. Trường Sa
(Việt Nam)
4
5
Bµi 1
sù t√¬ng ph¶n vÒ tr˘nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ −x· héi cña c¸c nhãm n√íc.
Cuéc c¸ch m◊ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®◊i
C¸c n√íc trªn thÕ giíi ®√îc xÕp vµo nh÷ng nhãm kh¸c nhau, víi sù t√¬ng ph¶n râ rÖt vÒ tr˘nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ −x· héi. Cuéc c¸ch m◊ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®◊i t¸c ®éng m◊nh mÏ ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chuyÓn dÇn nÒn kinh tÕ thÕ giíi sang mét giai ®o◊n ph¸t triÓn míi, gäi lµ nÒn kinh tÕ tri thøc.
I - Sù ph©n chia thµnh c¸c nhãm n√íc
ThÕ giíi cã trªn 200 quèc gia vµ vïng l·nh thæ kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm tù nhiªn, d©n c√, x· héi, tr˘nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®√îc xÕp vµo hai nhãm n√íc : ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn.
C¸c n√íc ph¸t triÓn cã tæng s¶n phÈm trong n√íc b˘nh qu©n ®Çu ng√êi (GDP/ng√êi) cao, ®Çu t√ n√íc ngoµi (FDI) nhiÒu, chØ sè ph¸t triÓn con ng√êi (HDI) ë møc cao.
H˘nh 1. Ph©n bè c¸c n√íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi theo
møc GDP b˘nh qu©n ®Çu ng√êi (USD/ng√êi - n¨m 2004)
6
C¸c n√íc ®ang ph¸t triÓn th√êng cã GDP/ng√êi thÊp, nî n√íc ngoµi nhiÒu vµ HDI ë møc thÊp.
Trong nhãm n√íc ®ang ph¸t triÓn, mét sè n√íc vµ vïng l·nh thæ ®· tr¶i qua qu¸ tr˘nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®◊t ®√îc tr˘nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®˚nh vÒ c«ng nghiÖp gäi chung lµ c¸c n√íc c«ng nghiÖp míi (NICs) nh√ : Hµn Quèc, Xin-ga-po, §µi Loan, Bra-xin, ¸c-hen-ti-na,...
Dùa vµo h˘nh 1, nhËn x t sù ph©n bè c¸c n√íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi theo møc GDP b˘nh qu©n ®Çu ng√êi (USD/ng√êi).
II-sù t√¬ng ph¶n vÒ tr˘nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ −x· héi cña c¸c nhãm n√íc
GDP b˘nh qu©n ®Çu ng√êi cã sù chªnh lÖch lín gi÷a c¸c n√íc ph¸t triÓn vµ c¸c n√íc ®ang ph¸t triÓn.
B¶ng 1.1. GDP b˘nh qu©n ®Çu ng√êi cña mét sè n√íc trªn thÕ giíi −
n¨m 2004, theo gi¸ thùc tÕ
|
|
|
(§¬n v˚ : USD) |
|
|
|
|
C¸c n√íc ph¸t triÓn |
C¸c n√íc ®ang ph¸t triÓn |
||
|
|
|
|
Tªn n√íc |
GDP/ngÐi |
Tªn n√íc |
GDP/ngÐi |
|
|
|
|
§an M◊ch |
45 008 |
An-ba-ni |
2372 |
Thu˛ §iÓn |
38 489 |
C«-l«m-bi-a |
2150 |
Anh |
35 861 |
In-®«-nª-xi-a |
1193 |
Ca-na-®a |
30 714 |
Ên §é |
637 |
Niu Di-l©n |
24 314 |
£-ti-«-pi-a |
112 |
|
|
|
|
ThÕ giíi : 6393
Dùa vµo b¶ng 1.1, h·y nhËn x t sù chªnh lÖch vÒ GDP b˘nh qu©n ®Çu ng√êi gi÷a c¸c n√íc ph¸t triÓn vµ c¸c n√íc ®ang ph¸t triÓn.
B¶ng 1.2. C¬ cÊu GDP ph©n theo khu vùc kinh tÕ cña c¸c nhãm n√íc −n¨m 2004
|
|
|
(§¬n v˚ : %) |
|
|
|
|
|
|
Nhãm n√íc |
C¬ cÊu GDP ph©n theo khu vùc kinh tÕ |
|||
|
|
|
||
Khu vùc I |
Khu vùc II |
Khu vùc III |
||
|
||||
|
|
|
|
|
Ph¸t triÓn |
2,0 |
27,0 |
71,0 |
|
|
|
|
|
|
§ang ph¸t triÓn |
25,0 |
32,0 |
43,0 |
|
|
|
|
|
|
7
Dùa vµo b¶ng 1.2, h·y nhËn x t c¬ cÊu GDP ph©n theo khu vùc kinh tÕ cña c¸c nhãm n√íc −n¨m 2004.
C¸c nhãm n√íc cã sù kh¸c biÖt vÒ c¸c chØ sè x· héi.
Tuæi thä trung b˘nh (tuæi) −n¨m 2005 : −ThÕ giíi : 67
−C¸c n√íc ph¸t triÓn : 76
−C¸c n√íc ®ang ph¸t triÓn : 65. C¸c n√íc ë ch©u Phi cã tuæi thä trung b˘nh lµ 52 (trong ®ã ë khu vùc T©y Phi, §«ng Phi lµ 47 −thÊp nhÊt thÕ giíi).
B¶ng 1.3. chØ sè HDI cña thÕ giíi vµ c¸c nhãm n√íc
N¨m |
2000 |
2002 |
2003 |
|
Nhãm n√íc |
||||
|
|
|
||
|
|
|
|
|
Ph¸t triÓn |
0,814 |
0,831 |
0,855 |
|
|
|
|
|
|
§ang ph¸t triÓn |
0,654 |
0,663 |
0,694 |
|
|
|
|
|
|
ThÕ giíi |
0,722 |
0,729 |
0,741 |
|
|
|
|
|
Dùa vµo b¶ng 1.3, kÕt hîp víi th«ng tin ë trªn, nhËn x t sù kh¸c biÖt vÒ chØ sè HDI vµ tuæi thä trung b˘nh gi÷a nhãm n√íc ph¸t triÓn vµ nhãm n√íc ®ang ph¸t triÓn.
III - Cuéc c¸ch m◊ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®◊i
Cuèi thÕ kØ XX ®Çu thÕ kØ XXI, nh©n lo◊i tiÕn hµnh cuéc c¸ch m◊ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®◊i víi ®Æc tr√ng lµ sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn nhanh chãng c«ng nghÖ cao. §©y lµ c¸c c«ng nghÖ dùa vµo nh÷ng thµnh tùu khoa häc míi, víi hµm l√îng tri thøc cao. Bèn c«ng nghÖ trô cét, cã t¸c ®éng m◊nh mÏ vµ s©u sflc ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ −x· héi lµ : c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu, c«ng nghÖ n¨ng l√îng, c«ng nghÖ th«ng tin.
Cuéc c¸ch m◊ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®◊i ®· lµm xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh míi, ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ d˚ch vô, t◊o ra nh÷ng b√íc chuyÓn d˚ch c¬ cÊu kinh tÕ m◊nh mÏ.
8
B»ng hiÓu biÕt cña b¶n th©n, em h·y :
−Nªu mét sè thµnh tùu do bèn c«ng nghÖ trô cét t◊o ra.
−KÓ tªn mét sè ngµnh d˚ch vô cÇn ®Õn nhiÒu tri thøc (v˙ dô : kÕ to¸n, b¶o hiÓm...).
Cuéc c¸ch m◊ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®◊i t¸c ®éng ngµy cµng s©u sflc, lµm cho kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn dÇn tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang mét lo◊i h˘nh kinh tÕ míi, dùa trªn tri thøc, kÜ thuËt, c«ng nghÖ cao, ®√îc gäi lµ nÒn kinh tÕ tri thøc.
C©u hái vµ bµi tËp
1.Tr˘nh bµy nh÷ng ®iÓm t√¬ng ph¶n vÒ tr˘nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ −x· héi cña nhãm n√íc ph¸t triÓn víi nhãm n√íc ®ang ph¸t triÓn.
2.Nªu ®Æc tr√ng vµ t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m◊ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®◊i ®Õn nÒn kinh tÕ −x· héi thÕ giíi.
3.Dùa vµo b¶ng sè liÖu sau :
Tæng nî n√íc ngoµi cña nhãm n√íc ®ang ph¸t triÓn
|
|
|
|
(§¬n v˚ : tØ USD) |
|
|
|
|
|
N¨m |
1990 |
1998 |
2000 |
2004 |
|
|
|
|
|
Tæng nî |
1310 |
2465 |
2498 |
2724 |
|
|
|
|
|
VÏ biÓu ®å ®√êng biÓu hiÖn tæng nî n√íc ngoµi cña nhãm n√íc ®ang ph¸t triÓn qua c¸c n¨m. Rót ra nhËn x t.
9