3-й семестр / Семинары / 13
.pdfРТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
МАТЕМАТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ
3 СЕМЕСТР
Практическое занятие 13
Преподаватель: Горшунова Татьяна Алексеевна – доцент кафедры ВМ-2
e-mail: gorshunova@mirea.ru
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
Ряды с комплексными членами. Ряды Тейлора и Лорана
Теорема. Функция ( ), аналитическая в круге | − 0| < , разлагается в нем единственным образом в сходящийся к ней степенной ряд Тейлора
( ) = ∑∞=0 ( − 0) , коэффициенты которого вычисляются по формулам
|
1 |
|
( ) |
|
( )( |
) |
||
= |
|
∫ |
|
|
= |
0 |
|
, ( = 0,1, . . . ), |
|
|
|
|
|
||||
|
2 |
(− |
) +1 |
|
! |
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
где – окружность с центром 0, целиком лежащая в круге сходимости ряда
| − 0| < .
Предполагается, что окружность проходится в положительном направлении, т.е. против часовой стрелки.
Справедливы следующие разложения в ряд Тейлора в окрестности точки 0 = 0.
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
= 1 + + |
2 |
+. . . + |
|
+. . . = |
∑∞ |
|
|
, = ∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
2! |
|
|
|
|
|
! |
|
|
=0 |
|
! |
|
|
|
сх |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
sin = − |
3 |
|
+ + (−1) |
2 +1 |
|
+ = |
∑∞ (−1) |
|
2 +1 |
|
, |
= ∞ |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
3! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2 +1)! |
|
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
|
|
(2 +1)! |
сх |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
cos = 1 − |
2 |
+. . . +(−1) |
|
|
2 |
+. . . = ∑∞ |
|
(−1) |
2 |
, |
= ∞ |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2)! |
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
|
(2)! |
сх |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
ln(1 + ) = − |
2 |
+ |
3 |
− + (−1)−1 |
|
|
+ = ∑∞ |
(−1)−1 |
|
, = 1 |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=1 |
|
|
|
|
сх |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
(1 + ) = 1 + + |
(−1) |
|
2+. . . + |
(−1)...(− +1) |
+. .. , |
сх = 1 |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
! |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
при = −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
1 |
= 1 − + 2−. . . +(−1) +. . . = ∑∞ |
|
(−1) , = 1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
1+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
сх |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
1 |
= 1 + + 2+. . . + +. . . = ∑∞ |
|
, = 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
1− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
сх |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
Задача. Разложить в ряд Тейлора по степеням :
1)( ) = +2
2)( ) = ln (3 + )
3)( ) = 23−5
Ряд Лорана
Определение. Рядом Лорана называется ряд вида:
… + |
− |
+ + |
−1 |
+ |
+ |
( − |
) + |
( − |
)2 + + |
( − ) + == |
|||||
(− ) |
− |
||||||||||||||
|
|
0 |
1 |
0 |
2 |
|
0 |
|
|
|
0 |
||||
|
0 |
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
∞ |
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∑ |
( − ) + ∑ |
|
|
, |
|
||||||
|
|
|
|
( − |
) |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
=1 |
|
0 |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где 0, – комплексные постоянные, а – комплексная переменная.
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
Теорема. Функция ( ), однозначная и аналитическая в кольце < | − 0| < (не исключаются случаи = 0 и = +∞), разлагается в этом кольце единственным образом в сходящийся к ней ряд Лорана
∞ −1 ∞
|
|
( ) = |
∑ |
|
( − ) |
= ∑ ( − ) + ∑ |
( − ) |
|||
|
|
|
|
|
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
|
|
|
=−∞ |
|
|
=−∞ |
|
=0 |
|
Ряд |
∑∞ |
|
( − ) |
называется |
правильной |
частью |
ряда |
Лорана, а ряд |
||
|
=0 |
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
∑=1∞ |
− |
|
называется главной частью ряда Лорана. |
|
|
|||||
(− |
|
|
|
|||||||
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
На практике при нахождении коэффициентов используют готовые разложения в ряд Тейлора элементарных функций.
Пример 1. Разложить в ряд Лорана функцию ( ) = 2 1 в окрестности точки
0 = 0.
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
Решение. Для любого комплексного имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
cos = 1 − |
2 |
+. . . +(−1) |
|
|
2 |
+. . . = ∑∞ |
|
(−1) |
2 |
|
, = ∞ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2 )! |
|
|
|
|
|
|
|
=0 |
|
|
|
|
(2 )! |
|
сх |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Подставляя = |
|
1 |
, получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
1 |
|
|
|
|
|
2 |
(1 − |
|
|
1 |
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
( ) |
1 |
|
+ ) = |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
cos |
|
= |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
− |
|
|
|
|
+. . . + −1 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
2! 2 |
4! 4 |
6! 6 |
(2 )! 2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
( |
|
|
|
) |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
= |
|
− |
2! |
+ |
4! 2 |
− |
6! 4 |
+ |
|
|
−1 |
|
(2 )! 2 −2 |
+ = |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
( |
|
) |
1 |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
= − |
2! |
+ |
|
+ |
4! 2 |
|
− |
6! 4 |
+ |
−1 |
|
|
(2 )! 2 −2 |
+ |
Это разложение справедливо для любой точки ≠ 0, т.е. в кольце 0 < | | < +∞.= 0, = +∞. В этом кольце функция является аналитической.
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
|
− |
1 |
+ 2 |
является правильной частью ряда Лорана, |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
2! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
1 |
|
|
|
1 |
|
|
( |
) |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
4! 2 − 6! 4 |
+ |
(2 )! 2 −2 + |
|
|
является главной частью ряда Лорана. |
|
||||||||||||||||||||||
|
−1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
Пример 2. Разложить функцию ( ) = |
|
1 |
в ряд Лорана в области | | > |
2 |
по |
||||||||||||||||||||||||
2+3 |
3 |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
степеням . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
) |
|
|
1 |
1 |
1 |
|
|
|
|||||
Решение. Преобразуем функцию |
|
= |
|
= |
|
∙ |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
2+3 |
3 |
1+ 2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
||
Используем разложение: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
1 |
|
= 1 − + 2 − 3 + + (−1) + , сходится при | | < 1 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
1 + |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
) |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 2 + 3 = 3 ∙ 1 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
2 2 1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
3 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
) |
|
|
|
2 |
1 |
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= 3 (1 − 3 + (3) ∙ 2 − (3) |
∙ 3 + + |
|
|
|
∙ (3) ∙ |
+ ) = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
−1 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
22 |
|
|
|
|
|
|
23 |
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
|
) |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||
= |
|
|
|
− |
|
2 |
|
|
2 |
+ |
|
|
3 |
3 |
− |
4 |
|
4 + + |
|
|
|
∙ |
|
|
+1 |
|
+1 |
+ |
|||||||||||||||||||||||||
3 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Область сходимости |
| |
2 |
| < 1 или | | > |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
3 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Пример 3. Разложить функцию |
|
( ) = |
1 |
|
|
|
|
|
|
в ряд Лорана по степеням во |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4 −5+ 2 |
|
всей комплексной плоскости, указать правильную и главную части ряда.
Решение. Разложим функцию на простейшие дроби
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
( ) = |
1 |
= |
1 |
|
= |
|
+ |
|
= − |
1 |
|
+ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
4 − 5 + 2 |
( + 5)( − 1) |
( + 5) |
( − 1) |
6( + 5) |
6( − 1) |
Особые точки функции ( ) находим, приравнивая знаменатель к нулю:
( |
+ 5 |
)( |
− 1 |
) |
= 0 1 = −5 , 2 = 1 - особые |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
точки |
|
|
|
|
y |
|
|
|
Сделаем чертеж и получим три области: |
(2) |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1) |
| | < 1 – круг |
(1) |
1 |
5 |
|||
|
2) |
1 < | | < 5 -кольцо |
||||||
|
|
|
|
|||||
|
3) |
| | > 5 – внешняя часть круга |
|
|
|
(3)
1)Чтобы получить разложение в | | < 1 , используем формулу:
РТУ МИРЭА Кафедра ВМ-2
|
|
|
|
|
|
1 |
= 1 + + 2 + 3 |
+ + + , сходится при | | < 1 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 − |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
( ) = |
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
= − |
|
|
|
|
|
∙ |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
∙ |
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
6( − 1) |
6( + 5) |
6 |
|
1 − |
30 |
|
1 + |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
= − |
|
|
(1 + + 2 + 3 |
+ + + ) |
− |
|
|
|
|
(1 − |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
− |
|
|
|
|
+ + (−1) |
|
|
+ ) = |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
30 |
5 |
2 |
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
= − |
|
|
(1 + + 2 + 3 |
+ + + ) |
− |
|
|
|
|
( |
|
− |
|
|
|
|
+ |
|
|
− |
|
|
|
+ + (−1) |
|
|
+ ) = |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
6 |
5 |
|
|
2 |
|
|
3 |
4 |
|
|
+1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
5 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
= − |
|
|
((1 + |
|
) + (1 − |
|
) + (1 + |
|
|
|
) |
|
+ + (1 + (−1) |
|
|
) |
|
+ ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6 |
|
2 |
|
|
3 |
|
|
+1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
5 |
5 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
Найдем области сходимости: | | < 1 и | | < 5. Оба ряда сходятся в круге
| | < 1 и представляют правильную часть ряда Лорана.