1.Есептік кезеңде кез келген заңды тұлғаның қызмет нәтижесін ашу керек, өйткені қаржылық есеп беруде келтірілген сандар (цифрлар) болған оқиғаның себебін толық аша бермейді.

Көптеген себептердің ішінен ең маныздысы зерттеледі, әсіресе бір занды тұлғаның екінші бір нарық субъектісімен болған ара қатынасы, яғни шаруашылык жүргізуші субъектің қаржылық нәтижесіне қатты кері әсер еткен факторлар алынады. Егер де екі субъекттің арасында айрықша қатынастар қалыптасса, онда олар "байланысқан тараптар" деп аталады. Ондай байланысқан тараптар қатынасын № 10 ҚЕХС реттеледі. Занды тұлғаның қызметіне, яғни қаржылық нәтижесіне және жағдайына әсер ететін негізгі факторлар, ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді.

Ішкі факторларға осы заңды тұлғаның қызметіне қатысты шешімдерді қабылдауға және басқаруға, жоспарлауға тікелей араласатын басшылардың іскерлік атағын (репутациясын) және жіктемесін жатқызуға болады. Кей кезде басшылардың қабылдаған шешімдеріне жақын туысқандары едәуір әсер етуі мүмкін. Сыртқы факторларға инвестициялық және контрактылық жағдайды жатқызуға болады. Жоғарыда айтылғандар (жазылғандар) шын мәнінде заңды тұлғаның қызметіне едәуір әсер етуі мүмкін, сондықтан бір-бірімен байланысты тараптар болып келесі жағдайларды сақтағанда ғана танылады:

• занды түлға тікелей немесе жанама бір немесе бірнеше бақылаушы делдалдар арқылы бақыланатын кәсіпорынның қызметін бақылайды;

• жеке тұлға өзі есеп беретін занды тұлғаның үлестік акциясын иелену арқылы жанама немесе тікелей бақылай алады;

• басшы қызметкерлер (жоспарлауға, басқаруға, бақылауға жауап беретін және соған құқы бар тұлға), сондай-ақ жақын туыстық байланыстары бар жеке тұлғалар да.

2. Таратылуға қарсы - акцияға келетін пайданы ұлғайту немесе кеміту, оның өзі айырбасталатын құралдарды айырбастауға қатыстырудың, опциондар мен варранттарды орындаудың немесе белгілі бір шарттар орындалғаннан кейін жай акциялар шығарудың нәтижесі болып табылады.

Опциондар, варранттар және олардың баламалары - өздерін ұстаушыға жай акциялар сатып алу құқығын беретін қаржы құралдары.

Жай акция – үлескерлік құралдардың барлық басқа сыныптарына неғұрлым төмен статусы бар үлескерлік құрал.

Әлуетті жай акция - өз иесіне жай акцияларды иелену құқығын бере алатын қаржы құралы немесе өзге шарт.

Облигация дегеніміз — ұстаушысына (иесіне) өз құнынан процент түрінде тұрақты табыс беретін бағалы қағаздардың бір түрі Облигациялар – эмитент-ұйымның негізгі соманы және капиталды қайтарғандағы пайызды төлеуі туралы формальды серті бар құжат.

Ұйым артықшылықты акцияларды сататын жеңілдікті өтеу есебіне бастапқы төмен дивидендтерді немесе дивидендтерді неғұрлым кейінгі кезеңдерде инвесторлар артықшылықты акцияларды сатып алатын үстемені өтеу есебінен «рыноктан жоғары» төлеуді көздейтін артықшылықты акциялар кейде ставкасы ұлғайтылған артықшылықты акциялар деп аталады.

Артықшылықты акциялар шығару кезіндегі кез келген жеңілдік немесе үстеме ставканың ұлғаюына қарай пайыздың тиімді ставкасы әдісін пайдалана бөлінбеген пайдаға амортизацияланады және есепке алуда акцияға келетін пайданы есептеу мақсатында артықшылықты акцияға дивиденд түрінде көрсетіледі.

3. Пропорционалды консолидация — есептік әдіс, онда әрбір жолдары өзінің ұқсас баптарымен қосылады, мысалы, табыс табысқа, шығыс шығысқа, актив активке және т.б.

Негізгі серіктестік: үлестік қатысу әдісін және ұзак мерзімді инвестицияны есептеу әдісін пайдаланады.

6. үлестік қатысушымен байланысты міндеттеменің жалпы сомасы және осы қызметке қатысы жоқ міндеттемелер;

7. бірлескен қызметтің мақсаты бойынша оның басым бөлігіне сипаттама беру және олардың тізімін келтіру керек;

8. үлестік қатысумен байланысты ағымдағы активтердің, ұзақ мерзімді активтердің, ағымдағы міндеттемелердің,табыстардың және шығыстардың жиынтық сомасы.

№ 6 ЕМТИХАН БИЛЕТІ/ ЭКЗАМЕНАЦИОННЫЙ БИЛЕТ № 6

1.Дисконттық құн түсінігі

2.Жай және күрделі пайыздар

3. Шоғырландырылған және бөлек қаржылық есептілік. (ҚЕХС (IFRS) 27)

• Дисконттық құн түсінігі - Дисконт (ағылш. dіscount – шегерім)– биржалық  және валюталық  мәмілелерде тауар‚ валюта бағасынан шегерім; банк вексельді есептеу кезінде (банкінің вексельбойынша төлем төлеу мерзімі басталғанға дейін вексель иелерінен оны сатып алуы кезінде) өндіріп алатын есептік пайыз. Осы сәттегі баға мен өтеу сәтіндегі баға немесе бағалы қағаздың атаулы құны арасындағы‚ форвардтық баға (белгілі бір мерзімде өтелетін форвардтық операциялар жүзеге асырылатын мерзімдік мәмілебағасы) мен валютаны дереу жеткізу кезіндегі баға арасындағы‚ түрлі мерзімде жеткізілетін белгілі бір тауар бағасының арасындағы айырма ретінде айқындалады. Биржалық мәмілелерде – тауардың сапасы өзара шартта уағдаласылған сападан төмен болса‚ оның бағасынан шегеру‚ валюталық мәмілелерде – ресми валюталық бағамнан төмендеу жағына қарай ауытқу. Вексельдер мен басқа да бағалы қағаздарды мерзімі өткенге дейін шегеріммен сатып алу вексельдер дисконты деп аталады. Атаулы құн мен төленген сома арасындағы айырма есептік пайыз немесе дисконттық (есептік) мөлшерлеме болып табылады.

• Жай пайыздар дегеніміз- негізгі бастапқы сомаға есептелетін пайыздар.

Жай пайыздарды анықтау формуласы: S =P(1+ni)

Қаржылық тәжірибеде есептеудің едәуір бөлігі күрделі пайыздарды қолдану арқылы жүргізіледі. Олардың жай пайыздардан негізгі айырмашылығы – пайыздық төлемдерді есептеу базасы аударылған бастапқы табыстың ара-кідік қосылып отыруы есебінен бүкіл қаржылық операция мерзімінде өзгеріп отырады, ал жай пайыздарды есептеу базасы мұндай жағдайда өзгеріссіз қалады.

Күрделі пайыздар ережесі бойынша жасалатын есептеулерді пайыздарға пайыз аудару дегенді білдіреді. Күрделі пайыз – пайызды табысқа есептелетін пайыздар; аударылған қарыз сомасына қосылуға негізделген табысты есептеу нысаны, бірақ төленбеген пайыздар. Күрделі пайыздарды анықтау формуласы:P = S