МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.....................................................................................................4
1.СУҒАРМАЛАУ ЖҮЙЕСІН ЖОБАЛАУ...........................................5
1.1. Суғармаланатын жерлердегі суғармалау желілері және оның
Элементтері.......................................................................................5
1.2. Суғармалау желісін жобалау..... .....................................................5
1.3. Суғармалау желісінің нетто өнімдерін анықтау............................6
1.4. Суғармалау желісінің брутто өнімдерін анықтау..........................7
1.5. Каналдардың гидравикалық есебі...................................................8
1.6. Каналдардағы су деңгейін үйлестіру және бойлық пішінін
жобалау.............................................................................................1
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................1
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР......................................................1
КІРІСПЕ
Суғармалау жүйесі – табиғи ылғал жеткіліксіз жағдайда ауыл шаруашылық дақылдарынан жоғары және тұрақты өнім алу үшін топырақтың тиімді су – тұз алмасуын қамтамасыз ететін өзара байланысты ғимараттардың, құрылыстардың, қондырғылардың жиынтығы.
Суғармалау жүйесі конструкциясы бойынша негізгі үш түрге бөлінеді: ашық, жабық және қиыстырмалы.
Ашық суғармалау жүйесі барынша кең тараған, олар жер арасындағы каналдар және науа каналдардан құрылады. Әдетте жер арнасындағы каналдарда сүзілуге қарсы қолданылатын шаралар қолданылады.
Жабық суғармалау жүйелерінде каналдардығ орнына құбырларды қолданады. Әдетте құбырлар жер астына орналастырылады.Жабық жүйелер тұрақты, жартылай тұрақты және жылжымалы болуы мүмкін. Тұрақты суғармалау жүйелерінде барлық тізбектер тұрақты болады. Жартылай тұрақты жүйелерде тұрақты таратушы және құрастырмалы суғару құбырлары болады. Жылжымалы жүйелерде барлық құбырлар құрастырмалы.
Қиыстырмалы суғармалау жүйелері ашық магистральдық каналдан және шаруашылық аралық каналдардан, жабық ішкі шаруашылық желісінен тұрады.
Жоғары мінді пайдалы әсер коэффициенті бар және суғару кезінде су беруді және таратуды автоматтандыруға мүмкіндік беретін жабық суғармалау жүйесі суғармалау жүйелерінің барынша жетілдірілген түрі болып табылады.
Қазіргі талаптарға сай алынған суғармалау жүйесінің бірі, мысалы – Украинадағы Херсон және Запоржье облыстарының құрғақ далаларында орналасқан Кахов суландыру жүйесі.
1. Суғармалау жүйесінжобалау
1.1. Суғармаланатын жерлердегі суғармалау желілері және оның элементтері
Суғару жүйесі бұл табиғ ылғал жеткіліксіз жағдайда ауыл шаруашылық дақылдары жоғары және тұрақты өнім алу үшін топырақтың тиімді су және тұз режимдерін қамтамасыз ететін өзара байланысты ғимараттардың, құрылыстардың кешені.
"Мелиоративтік жүйелер және ғимараттар" 2.06 - 03 - 85 ҚНжЕ (СНиП) сай суғармалау жүйесінің құрамына мыналар кіреді: суғармаланатын жерлер, суғару көзі, су алу және барлық қорғау құрылыстары, сорап (насос) станциялары, таратқыш каналдары науалардан және жаңбырлатқышты желілері, жүйе ішіндегі гидротехникалық құрылымдар, жабық суғару желісіндегі құрылыстар мен қондырғылар авьтоматика электірімен қамтамасыз ету, байланыс және басқару құралдары, ағаш алқаптары, жолдар, пайдалану қызметінің тұрғын және өндіріс жайлары.
Суды егістікке кез - келген уақытта және қажетті мөлшерде жеткізу. Сулануға, булануға және қашыртқыға ысырап болатын судың мөлшерін барынша азайтып суғармалау элементтерін орналасу ауданы, мейлінше азайтып сапалы суғаруды және суды тиімді пайдалану жоғарғы коэффиценттің жоғары мәндерін қамтамасыз ету. Құрылымның бағасын және жүйенің пайдалану шығынының ең аз мөлшерін қамтамасыз ету, мол өнімге қол жеткізу.
1.2. Суғармалау желісін жобалау
Жер бедерінің күрделі болған жағдайларында бас каналдар шаруашылықаралық, шаруашылық таратқыш каналдар жазғы нүктелерге және жылдамдығынан кем, тосаптану жылдамдығынан артық мөлшерде болатындай етіп орналастырады. Сондай - ақ суғармалы жерлерді ұйымдастыру және каналдарды жоблаудың басқа да талаптарын орындау керек.
Жобалаудың алғашқы кезінде бас каналдар мен таратқыш каналдар осы каналдардан суғарылатын жер орналасқан дақылдардың гидромодуль графигінің көрсеткіштері арқылы есептелінеді.
Шаруашылық және шаруашылық ішіндегі бас каналдар мен суғару жүйесі шаруашылық ішіндегі және учаскелік таратқыштардан және уақытша тілетін құлақ арықтардан тұрады.
Тұрақты каналдар суды шаруашылықта суғарылатын жерлерге таратады: оларды суғару көлемі, ауыспалы егістіктегі дақылдардың құралы, барлық дақылдардың суғару режимі және суғару техникасыбелгілі болған жағдайда 1:10000 немесе 1:5000 масштабында сызылған горизонталь аралығы 0,5м - ге тең жағдайда жобалайды.
Суғару жүйесі жобалау ішінде шаруашылық шекараларын көрсетуден және суғаруға жарамды барлық жердің көлемін анықтаудан басталады. Содан кейінгі шаруашылық және шаруашылық ішіндегі таратқыштардың трассалары белгіленіп, ауыспалы егіс шекараларын қағазға түсіреді.
1.3. Суғармалау желісінің нетто өтімдерін анықтау
Үздіксіз жұмыс істейтін каналдардың есепті нетто өтімін төмендегі формуламен анықтайды:
=qmax
∙
,
л/с
=qmin∙
,
л/с
Мұндағы, qmax - ауыспалы егістіктің ең үлкен гидромодуль ординатасы, л/с;
qmin - ауыспалы егістіктің ең кіші гидромодуль ординатасы, л/с;
- ауыспалы егістіктің нетто ауданы, га.
qmax = 0.88 л/с. га
qmin =0.30 л/с. га
= 0.88 ∙ 390 = 262,5 л/с
=
0.30 ∙ 390 = 87,5 л/с
Танаптық каналдардың нетто өтімін төмендегі өрнекпен анықталады:
=
,
л/с
Мұндағы,
=
- ауыспалы егістік каналдардың нетто
өтімі, л/с.
-
бір мезгілде жұмыс істейтін танаптық
каналдар, дана.
=
,
л/с
100 л/с ≤ ≤ 250 л/с
Танаптық каналдардан уақытша арықтар су алады. Олардың өтімі танаптық каналдың өтімі және бір мезгілде жұмыс істейтін уақытша арықтың санына байланысты болады және төмендегі өрнекпен анықталады.
=
,
л/с
Мұндағы, - танаптық каналдың нетто өтімі,
n - бір мезгілде жұмыс істейтін уақытша арық, дана.
=
=
85,8
л/с
60л/с ≤ ≤ 100л/с
60л/с
≤
65 ≤ 100л/с
Бір танаптың суғармалау ұзақтығы екі тәуліктен аспауы тиіс, танаптың суғарылу ұзақтығы төмендегі өрнекпен анықталады.
=
≤ 2
m = 1
Бір тәулікте суғарылатын жер ауданын анықтау үшін :
=
;
га