Орта ғасырлардағы қазақстан тарихы

I. ЕРТЕ ОРТА ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН

ЕРТЕ ОРТА ҒАСЫРЛАРДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТЕР

§1. Түрiк қағанаты (552–603 жж.)

1. VІ ғасырға дейін түріктер бағынышты болды

1. Парсыларға

2. Жужандарға

3. Моңғолдарға

4. Жоңғарларға

5. Славяндарға

2. Түрік қағанатының өмір сүрген жылдары:

1. 756-940 жж.

2. 682-744 жж.

3. 552-603 жж.

4. 704-756 жж.

5. 744-840 жж.

3. Түрік қағанатының билеушісі:

1. Құтлық

2. Оғұлшақ

3. Тардуш

4. Сұлу

5. Бұмын

4. Түрік қағанатында 545 жылы болған оқиға:

1. Солтүстік Кавказ бен Қара теңіздің солтүстік жағалауына дейін үстемдік ете бастады

2. Түрік кағанатына Қытай елшілігінің келуі

3. Түрік қағанатының өз ішінде соғыстар басталды

4. Мұқан кағанның кезінде жужандар мүлде қайтып бас көтерместей болып жеңілді

5. Түрік қағанаты батыс және шығыс болып, екіге бөлінді

5. Аварлардың басқаша атауы:

1. Тохарлар

2. Кушандар

3. Эфталиттер

4. Жужандар

5. Соғдылар

6. Түрік қағанатының билеушісі:

A) Оғұлшақ

B) Тардуш

C) Бумын

D) Сұлу

E) Құтлық

7. Түрік қағанатының батыс шекарасы(-лары):

1. Орта Азия

2. Каспий теңізі

3. Арал теңізі

4. Қытай

5. Парсы елі

6. Мауереннахр

7. Үндістан

8. Орталық Азия

8. Қытай мемлекетімен саяси қарым-катынас нығайтқан Түрік қағанатының билеуші(-сі, -лері):

1. Бұйрық

2. Анағұй

3. Сұлу

4. Шегу

5. Үшлік

6. Тон

7. Тардуш

8. Бумын

9. Түрік қағанатын «Ұлы Даланың шығыстағы қожасына» айналдырған қаған(-дар):

1. Күлтегін

2. Мұқан

3. Қапаған

4. Қара Еске

5. Білге

6. Тон

7. Иштеми

8. Анағұй

10. Түріктер қол астындағы салық төлеуге міндетті отырықшы тұрғын(-дар):

1. ябғу

2. бектер

3. шад

4. елтебер

5. бұйрық

6. күлеркін

7. қара бұдун

8. гурхан

11. Түрік кағанатының саяси ықпалы әсер еткен мемлекет(-тер):

1. Иран

2. Үндістан

3. Қытай

4. Византия

5. Хорезм

6. Кушан

7. Бактрия

8. Болгар патшалығы

12. Түрік қағанатының қағаны (-дары):

1. Үшлік

2. Бумын

3. Шегу

4. Білге

5. Мұқан

6. Тардуш

7. Иштеми

8. Тон

13. Түрік қағанатының билеушісі (-лері):

A) Мұқан

B) Бұмын

C) Тардуш

D) Шегу

E) Қара Еске

F) Үшлік

G) Сұлу

H) Тон

14. Түрік қағанатының екіге бөлінген жылы

A) 630ж.

B) 552 ж.

C) 648 ж.

D) 618 ж.

E) 603 ж.

F) 555 ж.

G) 681 ж.

H) 568 ж.

§2. Батыс түрiк қағанаты (603–704 жж.)

1. Батыс Түрік қағанатының қағандары:

1. Шегу, Тон

2. Үшілік, Сұлу

3. Сұлу, Қапаған

4. Иштеми, Күлтегін

5. Мұқан, Бумын

2. Батыс Түрік қағанатында «шад» лауазымын иеленді:

1. ерікті малшылар

2. жылнамашылар

3. егіншілер

4. Ақсүйектер

5. бағынышты халық

3. Батыс-Түрік қағанатының орталықтары:

1. Испиджаб, Янгикент

2. Мыңбұлақ, Суяб

3. Күнгіт, Сығанақ

4. Баласағұн, Отырар

5. Тараз, Испиджаб

4. Батыс Түрік қағанатының билеушісі:

1. Үшлік

2. Мұқан

3. Тон*

4. Анағұй

5. Тобо

5. «Батыстан біз мүлде басқаша суретті көреміз. Ол жақта түркіттер үркердей аз болатын. Істемей хан өзімен бірге қанша нөкер ертіп кетсе де, олар бәрібір бағындырылған облыстарда теңіздің тамшысындай ғана болар - ды. Олар өзіміз түрік тектес деп атай алатын – жергілікті халықтар арасына, әлде сіңісіп жоғалып кетуі керек - ті, әлде өз руластарының басым көпшілігі Сүй императорының табаны астына түсіп қалғаннан кейін солардың құрбандығына шалынуы керек - ті. Бірақ бұл екеуі де емес, үшінші бір құбылыс пайда болады: Жетісу мен Шу алқаптарының, Еділ мен Кубанның төменгі жағынан, Ертіс пен Есілдің жоғарғы жағының көшпелілері Ашива әулетін адал, ақ көңілмен қарсы алады. Сол сияқты Тәрім мен Әмудария өңірі көгалды нулы аймақтарының отырықшы халқымен тіпті Гиндикуш пен Кавказ жоталарының тұрғындары да тап сондай пейіл көрсетеді. Сонымен түркіттер бұл жақта да билеушілік жағдайын сақтап қалады.»

Мәтіндегі сипаттамадан тарихи процесті анықтаңыз: