7. Жүк жүкшығырын есептеу тәртібі.

Сурет 11 автокөлік кранының жалпы схемасы көрсетіліп, гидравликалық сорғылармен бірге бұрылыс механизмінің, жүк көтергіштері мен қуатты көтеру құрылғыларының орналасуы көрсетіледі.

Негізгі механизмдерді есептеу жоғарыда сипатталған әдіске сәйкес жүзеге асырылады. Бір немесе басқа механизмнің қуатын анықтағаннан кейін және қозғалтқышты іске қосу кезеңінде жүктеме қуатын тексергеннен кейін, трансмиссия беру жүйесі есептеледі. Мысалы, жүк жүкшығыр үшін бастапқы деректер жүктеме арқан күші болып табылады, барабан өлшемі, сипаты бойынша қозғалтқыш (электр энергиясын, жылдамдық білікке), беріліс қатынасы беру тұсы болып табылады.

Сурет 11. Автомобиль кранындағы механизмдерді ұйымдастыру

1- қозғалтқыш; 2 - жүк шығырды ұзарту үшін цилиндрлер; 3 - ұшудың өзгеруінің гидростатикалық бұзылуы; 4 - жүк лента; 5 - қақпаның платформасында айналу механизмі; 6 - суару құрылғысының жетегі бар қуатты өшіруге арналған беріліс қорабы; 7-беріліс қорабы

Сурет. 12. Жүк шығыр сұлбасы.

1) гидравликалық қозғалтқыш; 2 - тежегіш; 3 - тегістелген Vendian Z 3 және Z6 барабан; Күн шахтасы бар жетек білігінII - тасымалдаушыда тіркелген Z2 жерсеріктерінің осі;III - Z4 күн шаншығымен білік; IV тұрақты V серпінді сателлитер өсі.

Жүк шығырды есептеу (12-сурет) беру элементтерінің есебіне дейін азаяды.Есептеу рәсімі мыналарды қамтуы мүмкін: трансфер нөмірін жеке кезеңдердің аударымдық нөмірлеріне бөлу.

Екінші сатыдағы элементтердің тістерді беру модулі біріншіден үлкен болғандықтан, бірінші сатының тісті берілу коэффициенті үлкен болуы тиіс;кинематика теңдеулері арқылы планеталық сериялардың салыстырмалы тісті берілу коэффициенттерін және әрбір қадамның трансферлік нөмірлерін анықтау; ПКӘ -ның берілуін және беріліс тістерінің санын анықтау;біліктердегі крутящий сәттен және тісті берілудің салыстырмалы жылдамдығынан есептеу;интерактивтік қашықтықты есептеу және келісу модульдері;тісті ұзақ уақыт бойы тексеру үшін;спутниктердің және трансмиссиялық біліктердің осьтерін есептеу;мойынтіректерді таңдау және тексеру.

Екіқатарлы планеталық ре-көпірдің беріліс коэффициенті (12-суретті қараңыз) мынадай негізгі кинематика теңдеулері арқылы сипатталады:

Байланыс деңгейлері:

V осіндегі енгізген қозғалыссыз болғандықтан,

орнын ауыстырамыз:

Қатысты қозғалыс коэффициенті

Онда, беріліс қатынасы мынаған тең болады:

8. Жүк көтергіш машиналарды қолдану кезіндегі техникалық қауіпсіздік.

Елімізде қолданыстағы Қазақстан Республикасының «Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» Заңы қауіпті  өндірістік нысандарды пайдаланудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы құқықтық қатынастарды реттейді. Қауіпті өндірістік нысандарда авариялардың алдын алуға олардың салдарын шектеуге және зардаптарын жоюға ұйымдардың әзірлігін ,авариялардың жеке және заңды тұлғаларға,  қоршаған орта мен мемлекетке келтірілген залалдарын кепілдікпен өтеуді жете қадағалайды.   Бұл орайда олардың техникалық жағдайы, қосымша жабдықтар жұмыс істеу тәртібі, осы саладағы мамандардың біліктілігі және жұмысшылардың аттестациядан өткендігі басты назарға алынады.      Алайда, алаңдататын жағдай жеткілікті. Атап айтқанда, облыс аумағындағы жүк көтергіш крандардың көбісі 1970-1980 жылдары шығарылған. Қазіргі таңда басқармада тіркелген жүк көтергіш крандардың 60 % нормативтік жұмыс істеу мерзімі өтіп кеткен. Қазақстан Республикасының  «Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» Заңының 11 бабы 18 тармағына сәйкес барлық кәсіпорын басшылары мерзімі өткен жүк көтергіш крандарды, техникалық құрылғыларды уақытында ауыстыруға міндетті . Жүк көтергіш крандардың жұмыс істеу мерзімі аяқталған жағдайда, лицензиясы бар мекемелерден техникалық куәландырудан өтіп, әрі қарай пайдаланудың ықтимал мерзімін анықтау үшін сараптама жүргізуі керек.        Мәселен, Жамбыл облысы ТЖ департаментінің жылдық жоспары бойынша «Жамбыл-Жылу»МКК, «Қаратау» ТКӨК, «Қант» АҚ, «Керамик Инвест» ЖШС және «Жамбылхимстрой» ЖШС-теріне жоспарлы тексеру жүргізіліп, «Керамик Инвест» ЖШС-інің  жүк көтергіш крандарды мерзімінде техникалық куәландырудан өткізбегені анықталып,  «Қауіпті өндірістік обьектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» заңының 11 бабы 4 тармағына сәйкес кәсіпорынның жауапты лауазымды тұлғасына 30240 тенге айыппұл салынды.       Нәтижесінде тексерілген кәсіпорындардағы сақталуға тиісті нормалар мен талаптарға негізделген басқа да бұзушылықтар атап көрсетіліп, белгіленген мерзімдерінде орындалулары үшін кәсіпорын басшыларына ұйғарымдама табыс етілді.       Жалпы, облыс аумағында жүк көтергіш крандар жұмысымен айналысатын заңды тұлғалармен жеке кәсіпкерлер, тек өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары қатаң сақталғанда ғана өндірісті дамытудың басты кепілі болып табылатыны,  өндірістік үдеріске нұқсан келтірмейтін және  адамдардың өмірі мен қоршаған ортаға қауіп төндірілмейтін болады.

ҚОРЫТЫНДЫ

Құрылыстың  кай саласы болмасын, құрылыс алаңын құрылыс машинасынсыз ойлау мүмкін емес. Біз осы пәннен құрылыс машиналары туралы, соның ішінде кран, оның түрлері, құрылымы мен және жұмыс принципімен танысқан болатынбыз.

Кран деп, үлкен  емес ара қашықтыққа жүкті горизонтальді  орын ауыстыруға және көтеру немесе түсіруге арналған жүк көтергіш машиналарды айтады.

Көтергіш крандар  мынадай топтарға бөлінеді: консольді , көпірлі, мосылы ,  мұнаралы. Кранның ең көп таралған түрлері : жебе түрі, мұнаралы, жебелі өзі жүретін крандар болап саналады.

Соның ішінде мен жүк салмағы 6т, ал жебе ұзындығы 8м болатын жүк көтергіш машинасын есептедм.

Қолданылған әдебиеттер:

1. Бекмагамбетов М.М.  „Автомобильный транспорт Казахстана, этапы становления и развития“ Алматы: Print-s 2003ж.  Қазақша баспасы 2008ж Қазақстанның автомобиль көлігі, құрылуы мен даму кезеңдері.

2. Великанов „Автомобильные транспортные средства“ 1977.

3. Бруков „Специализированный подвижной состав“ Транспорт 1979г.

4. Тур Е.Я. Серебряков Е.Б. Колобков А.А. „Устройство автомобилей“ Машиностроение 1990г.

5. Құрылыс нормалары және ережелері (СНиП) Ч.ІІІ — М Стройиздат, 1982

6. Т.Х.Тастамбеков

30