Раздзел 4. Выставы Марка Шагала ў Беларусі

Першая выстава твораў Марка Шагала адбылася ў 1997 годзе па ініцыятыве яго ўнучак Бэлы Меер і Мерэт Меер-Грабер, якія прапанавалі кожны год адзначаць дзень нараджэння мастака новымі цікавымі праектамі.

У 1997–2005 гадах у краіне прайшлі выставы, прысвечаныя розным перыядам творчасці майстра: "Марк Шагал. Работы міжземнаморскага перыяду", "Марк Шагал. Прысвячэнне Парыжу", "Марк Шагал. Пейзажы", "Марк Шагал і сцэна", "Марк Шагал. Колер у чорна-белым".

У 2012–2013 гадах у Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі адбылася выстава "Марк Шагал: жыццё і каханне" з калекцыі Музея Ізраіля ў Іерусаліме.

Міжнародны праект даў магчымасць убачыць работы мастака, звязаныя з сусветнай літаратурай: графіка, ілюстрацыі да пастаральнага рамана "Дафніс і Хлоя", паэмы Гогаля "Мёртвыя душы", "Баек" Лафантэна, а таксама аўтабіяграфіі "Маё жыццё" і кніг яго музы Бэлы Разенфельд "Першая сустрэча" і "Мае сшыткі" і інш.

Раздзел 5. Сям’я Марка Шагала

Адзіная дачка Марка Шагала і яго першай жонкі Бэлы Разенфельд – Іда – на працягу ўсяго жыцця была анёлам-ахоўнікам для бацькі, які і паказваў яе ў вобразе анёла на сваіх палотнах.

Пасля смерці жонкі менавіта Іда вярнула Шагала да творчасці і дапамагла ў выданні кніг Бэлы. Ёй жа належыць аўтарства першых перакладаў твораў на французскую мову.

Дачка стала біёграфам і даследчыкам творчасці Шагала, арганізатарам яго выстаў і самым шчырым памочнікам.

Радаслоўную Майстра прадоўжылі трое дзяцей Іды і яе мужа Франца Меера – унукі Марка Шагала Піт, Мерэт і Бэла.

Доўгі час у цені заставаўся пазашлюбны сын Шагала і Вірджыніі Хагард-Макніл – музыкант і пісьменнік Дэвід Макніл.

Раздзел 6. Дом-музей Марка Шагала ў Віцебску

Дзякуючы Шагалу, пра яго вялікую любоў да Віцебска, якую мастак да самай смерці захоўваў у сваім сэрцы, пазналі ў кожным кутку зямнога шара. Віцебск адлюстраваны практычна на ўсіх палотнах мастака. Верным прыхільнікам творчасці аднаго з лепшых сусветных жывапісцаў трэба абавязкова наведаць дом-музей Марка Шагала ў Віцебску на Пакроўскай.

Марк Шагал – адзін з найболей вядомых прадстаўнікоў авангарднага кірунку ў жывапісу, які на сваіх карцінах, акрамя любімай жонкі Бэлы, маляваў дзівакаватыя хаткі, мудрагелістыя вулачкі, мініяцюрныя цэркаўкі. І ў іх адгадваўся яго бясконца любы горад на Дзвіне. Віцебск стаў галоўным аб'ектам творчасці мастака.

Марк Шагал з'явіўся на свет у Віцебскам раёне на Пяскаваціке, а потым сям'я пераехала на Пакроўскую, дзе будучы геній правёў шчаслівыя юныя гады. Пра сваё ціхамірнае дзяцінства мастак тонка і трапятліва распавёў у аўтабіяграфіі «Маё жыццё». Цагляны дом Шагала быў пабудаваны каля драўлянага дома бацькі мастака. Акрамя гэтых двух дамоў, Шагалы валодалі яшчэ флігелямі, адрынай і крамай. Шкада, што драўляныя пабудовы не захаваліся. Падчас Другой сусветнай вайны цагляны будынак сапсаваўся, але нейкім дзівам уцалеў, захаваўшыся да нашых дзён. У 20-ыя гады мінулага стагоддзя Шагал пакінуў Савецкі Саюз, і на працягу доўгіх дзесяцігоддзяў яго творчасць знаходзілася пад забаронай у СССР. Стварэнне дома-музея Марка Шагала ў Віцебску стала магчыма толькі пасля таго, як Савецкі Саюз спыніў сваё існаванне.

Свае дзверы дом-музей адкрыў у 1997 годзе. Гэту найважнейшую для ўсяго свету падзею прымеркавалі да 110-га дня нараджэння вялікага беларускага земляка. У тым жа годзе быў адноўлены і драўляны дом, а ва ўтульным панадворку прайшла прэзентацыя арыгінальнага помніка вялікаму Шагалу. Дом-музей Марка Шагала ў Віцебску знаёміць наведвальнікаў з артэфактамі з жыцця генія, пачынаючы з асабістых рэчаў і заканчваючы першымі эскізамі, у якіх ужо тады пазнаваўся мудрагелісты стыль, які заваяваў увесь свет. У доме падрабязным чынам перададзена атмасфера адыходзячага часу, а інтэр'ер быў створаны дзякуючы карпатлівай працы спецыялістаў па карцінах Шагала, якія ён пісаў у тысячы кіламетраў ад радавога гнязда. Назва музейных залаў цесна пераклікаецца з назвай пакояў. Так, у доме ёсць і «Кухня», і «Пакой хлопчыкаў», і «Чырвоны пакой». Другі блок музея называецца арт-цэнтрам Марка Шагала, дзе знаходзяцца рэпрадукцыі яго карцін і арыгінальная графіка.

«А Вы выпадкова не з Віцебска?». Такім пытаннем пажылы мастак вітаў гасцей у сваіх французскіх апартаментах. Шагал захаваў дарагі сэрцу Віцебск на самых вядомых сваіх карцінах, выказаўшы ў іх сваю любоў. І гэты горад праз дзесяцігоддзі адказаў яму ўзаемнасцю. Дом-музей Марка Шагала ў Віцебску - прамы таму доказ.