Әлсіз жақтары

Әлсіз жақтары біздің мұратымызды жүзеге асыруға және біздің толық әлеуетке қол жеткізуге кедергі болатын қасиеттер. Бұл кемшіліктер ұйымдастырушылық табыс пен дамуға нашар әсер етеді. Әлсіз жақтар біз оларды стандарттарға сәйкес келуі тиіс сезінетін, бірақ та сәйкес келмейтін факторлар болып табылады. Ұйымдағы әлсіз жақтар техниканың тозуы, жеткіліксіз ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық объектілер, тар өнім ассортименті, кедей шешім қабылдау және т.б. болуы мүмкін. Әлсiз жақтар бақыланатын болып табылады. Олар бүктеулі және жойылуы тиіс. Мысалы, ескірген техниканы жеңу үшін жаңа техника сатып алуға болады. Ұйымдастырушылықтың әлсіз жақтарының тағы бір мысалдары үлкен қарыздар, жоғары қызметкер айналымы, күрделі шешімдер қабылдау процесі, тар өнім ассортименті, шикізат үлкен тозуы болып табылады.

Мүмкіндіктері

Мүмкіндіктер біздің ұйым жұмыс істейтін, оның аясындағы қоршаған ортамен ұсынылған болады. Бұл ұйым өз қоршаған ортасындағы пайдалар мен шарттарды пайдаланып оларды бұрынғыдан да пайдалы ететін стратегияларды жоспарлауға және жүзеге асыруға болғанда туындайды. Ұйымдар мүмкіндіктерін пайдалана отырып, бәсекелестік артықшылыққа ие болады.Ұйымдар сақ болу мүмкіндіктерін тануға және олар туындаған кезде оларды ұстап қалуға тиіс. Қажетті нәтижелерге жету соныменн қатар тұтынушыларға ең үздік қызмет ететін мақсаттарды таңдау қиын міндет болып табылады. Мүмкіндіктері нарық, бәсекелестік, өнеркәсіп / үкімет және технологиялардан тууы мүмкін. Ырықтандыру мен сүйемелделген телекоммуникацияға деген өспелі сұраныс жаңа фирмаларға телекоммуникациялық секторына кіруге және табысты қолданыстағы фирмалармен бәсекеге түсуге үлкен мүмкіндік болып табылады.

Қауіптер

Сыртқы ортадағы жағдайлар ұйымның бизнес сенімділігі мен табыстылығына қатер төндіретін қауіптер боп саналады. Олар кемшіліктеріне қатысқанда осалдыққа қосылады. Қатерлер бақылаусыз болып табылады. Қауіп келгенде, компанияның тұрақтылығы мен өмір сүруіне қатер төнуі мүмкін. Қауіп-қатердің мысалдары мыналар болып табылады - қызметкерлер арасындағы тәртіпсіздіктер; соңғы технологияны өзгерту; артық энегргия жұмсауға әкелген артық бәсекелестік , баға соғыстары және өнеркәсіп алатын пайданың азаюы

• Стратегиялық басқару– берілген мекеменің мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізу үшін өз ресурстарын басқаруы. Стратегиялық басқару берілген мекеменің мақсаттарын анықтау, бәсекелестік орта мен ішкі ұйымдастыруды талдау, стратегияларды бағалау және олардың барлық мекемеге жайылғанын қамтиды.

• Негізінде, стратегиялық басқару, мекеменің өзінен шыққан немесе бәсекелестерден келген, мекеменің алдында тұрған мүмкіндіктер мен қауіп-қатерлерді тануды қамтиды, және, мекеменің бәсекелестерімен салыстырғанда міндеттерін қалай атқаратындығын анықтайды. Стратегиялық басқару жағдайды ішкі және сыртқы жақтан бағалай білуді талап етеді. Стратегиялық басқару бірнеше ой мектептеріне бөлінеді. Сипаттама тәсілі стратегиялар іс жүзінде қалай жасалғанына бас назар аударады, ал директивалық тәсіл, стратегияларды қалай әзірлеуі тиіс екендігін баяндайды. Бұл мектептер стратегиялардың қалай дамытылғанына қарай ерекшеленеді: барлық қатерлер мен мүмкіндіктер ескерілген талдау процесі арқылы немесе жалпы бағыттаушы қағидаттар арқылы.

• Бизнес мәдениеті, қызметкерлердің дағдылары мен бәсекелестілігі, сондай-ақ ұйымдық құрылым, ұйымның алдына қойылған мақсаттарына қол жеткізуіне әсер ететін маңызды факторлары боп саналады. Икемсіз компаниялар тез өзгеретін ортада табысқа жетуді қиын деп санайды. Стратегияларды әзірлеу және оларды іске асыру арасындағы бөгеттер менеджерлерге тиімді мақсаттарының орындалған-орындалмағанын анықтауға қиындық туғызады.

• Ұйымның жоғарғы басқару оның стратегиясы үшін ақыр соңында жауапты болғанымен, бірнеше рет стратегиялар төменгі деңгейдегі басшылар мен қызметкерлердің іс-әрекеттері мен идеялары арқылы басталды. Ұйымның бас директорға сүйенгеннен гөрі стратегияға жұмыс атқаратын бірнеше қызметкерлерге сүйене алады. Ұйым басшылары өткен стратегиялардан үйренуге және ірі қоршаған бизнес ортаны зерттеуге назар аударады.

Лекция 6. Инновациялық менеджмент

• Инновациялық менеджмент – инновациялық процестерді басқаруға бағытталған және жүйелі әрекеттерден құралған ғылым. Олар: иницияция, инновацияның маркетингі, өндіріс, нарыққа шығу, диффузия. Сонымен қатар олар

• Инновациялық менеджмент – ұйым мен өңдеу процестерін жоспарлау (дәлел мен бақылауды ала отырып) және әртүрлі деңгейдегі объектілерге жаңалықтар еңгізу мен осы объектілердің инновациялық мақсаттарының орындалуын қадағалайтын шама. (Аньшин В.М., Дагаев А.A. анықтамасы)

• Инновациялық менеджмент- функционалдық менеджметтің бір түрі. Оның негізгі объектісі- бүкіл ауылшаруашылық саласындағы болып жатқан инновациондық процестер (Л.Н. Оголева).

• Инновациялық менеджмент — ғылым және инновациялық қызметті басқару өнері; қызметтің бір түрі және инновацияда басқару шешімдердің қабылдау процесі; инновациялардың басқару аппараты (П.Н Завлин ).

• Инновациялық менеджмент- инновациялық қызметтің басқару процесі. Жүйе құрылымында олар мына эллементерден тұрады: жүйенің кіруі мен шығуы, кері байланыс, фирманың сыртқы және микроортасы, жүйенің элементтері, яғни ғылыми қосталған ішкі жүйе, басқарылатын және басқарушы ішкі жүйе, қамтамалы және мақсаттық ішкі жүйе (Р.Фатхутдинов).

• Инновациялық менеджмент жүйе түрінде формалды әрі формалды емес ережелерінен, принциптерінен, мөлшерлерінен, орнатулардан, құнды ақпараттардан тұратын және түрлі инновациялық қызметтерін реттейді.

Оның мағыналары:

 1.Әлеуметтік — экономикалық институт- кәсіпкерлік қызметке және өмір салтқа, қоғам қызметінің инновациондық, инвестициялық, әлеуметтік – экономикалық, саяси сфераларының белсенді дамуына әсер етеді;

 2.Менеджерлердің әлеуметтік тобына, қоғамдық және жеке кәсіпкерлік сферадағы басқару түрімен айналысатын бос емес кәсіпшіліктерді, сонымен қатар творчестволық, педагогикалық және ғылыми қызметтерге;

 3.Ғылыми тәртібіне, өндірісті басқаруды техника- ұйымдық және әлеуметтік-экономикалық аспектілерін оқып және үйретеді.

 Функционалдық инновация менеджменті өңдеу процесін, еңгізулерді, өндірістерді және жаңалықтарды сатуды нәтижелі басқаруға бағытталған.

 инновациялық менеджмент дегеніміз - инновациялық жобаларды басқару, жоспарлау, бақылау жəне инновациялық персоналды ұйымдастыру əдістемелерінің жиынтығы. Инновация дегеніміз - интеллектуалды еңбек нəтижесі ретінде рынокқа тіпті жаңа немесе жаңартылған өнім жəне жаңа немесе жаңартылған технология түрінде шығарылатын жаңалықты айтамыз. Бірақ, ол өнімнің тек жаңалық қасиетіне иелігі инновация болуына жеткіліксіз. Ол нағыз инновация деп аталуы үшін, белгілі бір пайдалылық эффектісіне ие болу шарт.

 Инновация ұғымы - кəсіпорынның инновациялық қызметі — бұл жаңа немесе өнімнің жақсаруы, не қызмет көрсетуі, оларды өндірудің жаңа; əдістерін, қолдану мақсатындағы ғылыми-техникалық жəне зияткерлік əлуеттік шаралар жүйесі. Бұл жеке сұранысты, сонымен бірге жалпы пайдалы жаңалықтарға қогамның мұқтажын қанағаттандыруы үшін пайдаланылады. Жаңа өнімді өндіріске енгізу инновацияның түбегейлі өнімділігі ретінде анықталады. Мұндай жаңалықтар негізінде жаңа технологияға негізделеді, не тіршілікте қолданылып жүрген технологаянық жаңа түрінде пайдалануын ұштастырады.

 Процесстік инновация- бұл жаңалықты енгізу немесе өндіріс тəсілін жəне технологаяны едəуір жетілдіру, жабдықтарды жəне өндірісті ұйымдастыруды өзгерту. «Жаңалық» дəрежедегі инновация негізінде жаңа, яғни өткен, отандық жəне шетелдік практикада ұқсастығы жоқ жəне жаңа нəрсенің салыстырмалы жаңалығы болып ұсақталады. Негізінде өнімнің жаңа түрлер технологиясы жəне қызмет көрсетуі басымдық, абсолюттік жаалықтарға ие болады жəне үлгінің түп нұсқасы болып табылады. Инновацияның өмірлік кезеңі өзара байланысты процестердің жəне жаңалыңтарды енгізу сатысының жиынтығын көрсетеді.

С. Д. Ильенкова инновациялық стратегиялардың келесі үлгілерін белгілейді:

1. Шабуылдық–фирмалар, өз қызметін кәсіпкерлік бәсеке принциптерінің негізінде құрайтындарға мінездемелі;

2. Қорғану–нарықта фирманың бәсеке позицияларын ұстап қалу үшін бағытталған;

3. Еліктеу–нарық және технологиялық позициялары мықты қалыптасқан фирмалар ғана қолданады, пионерлерге жатпайды;

4. Инновациялық стратегия, оның негізі тауардың тіршілік цикл теориясына салынған, яғни еңгізу, өсу, ер жету, басылу.

Д. Н. Оголева инновациялық стратегиялардың матрицасын ұсынады:

1. Жаңарту;

2. Технологиялардың жарым-жартысын жаңарту, жабдықтаудың және өнімнің жаңартулары;

3. Өндірістің жүйелік жаңартуы, жаңалықтардың кластерлерінің негізінде;

4. Радикал технологиялық шешімдердің еңгізуі және өндірістің өзгеруі.

А.М.Аньшин, А.А.Дагаев стратегиялардың келесі турлерін ұсынады:

1. Ұлттық экономика деңгейіндегі макроэкономикалық инновациялық стратегиялары;

2. Аймақтық инновациялық стратегиялар;

3. Салалық деңгейдегі инновациялық стратегиялар;

4. Микро деңгейдегі инновациялық стратегиялар.

Қазақстандық экономист Абдыгаппарова А., инновациялық процестердің стратегия үлгілерін анықтап қарайды:

1. Қалдырылған стратегиясы — ескірген тауарлармен нарықта қалу ұмтылысын көрсетеді;

2. Қорғану стратегиясы- бәсекешілерден қалмау мақсатын көздейді;

3. Еліктеу стратегиясы — инновациялардың өндірісін патент лицензиясы мен франчайзинг негізіне бағытталған;

4. Технологиялық жұлқыну стратегиясы–алдыңғы сатылардың технологияларын өтіп кете отырып, жаңа өнімдерге көшу;

5. Артықшылықтардың салыстырма стратегиясы- кәсіпорынды дара қорлық потенциалымен қамтамасыз ететін өнімнің өндірісі;

6. Тәуелді стратегиясы- кіші фирмалар ірі фирмаларға тәуелді болғанда ғана;

7. Жаңа нарыққа шығу стратегиясы – нарыққа жаңа, ешкім өндірмейтін өніммен шығу;