I бөлімнің бақылау сұрақтары
Біздің елімізде жарақаттану деңгейі жыл сайын төмендеп бара жатыр, ал жаңадан ашылған кәсіптік аурулар кемінде жыл сайын тіркеледі. Бұған не себеп?
Жұмыс беруші мен қызметкер арасындағы айырмашылық қандай? Тернер (токарь) – олардың қайсысы? Және цех басшысы? Кәсіпорын директоры? Олардың біреуі нақты жағдайда бір мезгілде болуы мүмкін бе?
Қауіпті өндірістік фактор мен зиянды өндірістік фактордың арасындағы айырмашылық қандай? Шу деңгейінің жоғарылауы - бұл қауіпті өндірістік факторма әлде зиянды өндірістік факторма, әлде өте қауіптіма және өте зияндыма? Ал электр тогы, ашық айналмалы бөлігі, ауаның шаңдылығы? Олардың қайсысы үшін ШРК және ШРД терминін қолданамыз және олар қандай терминдер?
Жалпы ауру мен кәсіби аурудың айырмашылығы қандай? Дәрігер науқасты қарап шыққаннан кейін, кәсіби ауру екенін бірден айта аладыма?
Еңбекті қорғауда еңбек қауіпсіздігі ережелері қолданылады: салааралық және салалық. Олар бір-бірінен қалай ерекшеленеді? Мазмұн құрылымымен , ауқымымен , мақсаттары бойынша немесе басқа бір нәрсе арқылы?
Сіз қалай ойлайсыз, өтемақыны адамға зиянды өндірісте, бұрынғыдай дәстүрлі зиянды заттармен байланысты жұмыстар тізімі бойынша берген дұрыспа, әлде жұмыс орындарының аттестациясын жүргізу нәтижесіне байланысты берген дұрыс па? Ескертеміз, аттестация жүргізу өте қымбат және барлық кәсіпорындар оны өткізе бемейді.
Жеке қорғаныс құралдарынан (ЖҚҚ) қызметкерлердің ұжымдық қорғаныс құралдарының (ҰҚҚ) арасындағы айырмашылық қандай? Мысалы, желдету, қоғаныс көзілдірігі, жылыту, қорғаныс дулығасы, үстел шамы қандай түрге жатады? Ең алдымен қайсысы ұсынылады ұсынылады ЖҚҚ немесе ҰҚҚ ? Және басқа қорғауды жүзеге асыру мүмкіндігі болмағанда қайсысы қолданылады?
Іі бөлімнің бақылау сұрақтары
1. Жұмысшы Қазақстан Республикасы Еңбек Кодексінің 214-ші бабында жазылған еңбекті қорғау талаптарын сақтауға міндетті. Нақты жауап беріңіз, жұмысшы маман, мысалы слесарь немесе электрмен дәнекерлеуші, нені сақтауға тиіс? Ол қандай құжатты басшылыққа алуы тиіс?
2. Бір кәсіпорынның ұжымды келісімшартында мынадай тармақ көрсетілген: «...жұмысшы маман адамдарға 30 күнтізбелік күн көлемінде негізгі төленетін енбек демалысын беру», «еңбек демалысын жыл ішіндегі жұмысқа келмеген күндер санына қысқарту», «нормаланбаған жұмыс күні үшін, бұйрықта аталған адамдарға 15% көлемінде еңбекақысына қосымша төлем белгілеу». Бұл жерде не нәрсе заңнамаға қайшы?
3. Жұмысшыға еңбекақысын бір айдан аса төлемеген. Ол жұмысты өз бетімен тоқтата ала ма? Егер тоқтата алса, онда қалай?
4. Жұмысқа қабылдау кезінде жұмысшыны медициналық тексеруден өз есебінен өтуге міндеттеген, жұмысқа қабылдау жөнінде бұйрыққа қол қойылғаннан кейін ақшаны оған қайтарған. Бұл жерде бұзушылық бар ма?
5. Жұмыстан босату кезінде жұмысшыдан оған берілген сәйкестік туралы сертификаты жоқ арнайы киімнің қалған құнын ұстады. Жұмысшының келісімін сұрамаған. Әкімшілік дұрыс әрекет етті ме?
6. Жұмыс орнында аммиак бөлінеді (шекті рұқсат ету концентрациясы шамасында). Жұмыс беруші бұл телімнің жұмысшыларына сүт беруден бас тартты. Сіз қалай ойлайсыз, ол дұрыс істеді ме? Ал егер ол сүтті беруге рұқсат етсе?
7. Рұқсат-нарядын жоғары қауіптілікті жұмыс өндірісіне немесе қауіпті немесе зиянды факторлар әрекет ететін орындардағы жүргізілетін кез-келген жұмыстарға береді. Ал егер бұл факторлар өндірістік болмаса?
8. Жұмыс беруші еңбекті қорғау бойынша алғашқы нұсқаулықтан өтуден кімді босата алады? Бұл шешімді қалай рәсімдеу керек?
9. Ұйымда еңбекті қорғау бойынша инженер бар, бірақ жұмыс беруші өз бұйрығымен еңбекті қорғау бойынша кіріспе нұсқаулықты жүргізуді басқа жұмысшыға тапсырды. Оның бұл әрекетке құқығы барма?
10. Цехтардың бірін тексеру кезінде еңбекті қорғау бойынша инженер айтарлықтай бұзушылықтарды тапты. Білдектердің бірінде жұмысшы органның желісінде сына-белдікті беріліс оқшауы жоқ. Инженер жарақат болдырмау үшін бұл білдекті өзі ажыратты. Ол дұрыс істеді ме?
11. Құрылымдық бөлімшелерде еңбек қауіпсіздігі жағдайы үшін кім жеке жауапкершілік алады: еңбек қауіпсіздігі бойынша инженер немесе олардың басшылары?
12. Еңбек жағдайы бойынша жұмыс орындарын аттестация жүргізуге лицензиясы бар еңбекті қорғау Орталықтарының бірі әрбір жұмысшының жұмыс аумағында, әрбір жазба үстелінде (бұл үй-жайда 21 үстел бар) тексеру жүргізу үшін ұйымның штаттық кестесін талап етті және ол үшін төлем талап етті. Олармен келісу керек пе?
13. Слесарь, мастық күйінде, жеке көлікті жөндеу бойынша басшының тапсырмасын орындап, ол бар кезде қарау үңгіріне құлады және аяғын сындырып алды. Сіз бұл жағдайды зерттеу кезінде қалай мамандырар едіңіз: «өндіріске байланысты» немесе «өндіріске байланысы жоқ»? алде жұмысшы масаң күйде болғандықтан, мұндай жағдайды мүлдем зерттемеу керек пе? 14 Жұмысшының пікірі бойынша екі ай бұрын жұмыстан заңсыз босатылған. Ол өзіне саналатын қаржылық бағалы заттарды өткізбегендіктен, оған еңбек кітапшасын бермеген. Ол қай жерге барып шағымдана алады және бұл жағдайда не нәрсеге сенім арта алады?
15. Көлік жүргізуші өз кінәсімен жол көлік оқиғасын (ЖКО) жасады. Сынған көлікті жөндеу құны ұйымға 750 мың теңге түсті. Жұмыс беруші алты ай бойы жүргізушінің барлық еңбекақысын толықтай ұстады. Жұмыс берушінің әрекеті дұрыс па?
16. Жұмысшы өндірістік жарақат алды. Ол қандай жағдайда емі үшін дәрі-дәрмекті төлеу құқығына ие болады?
17. Шамадан тыс жұмыс қандай жағдайда және қандай көлемде рұқсат етілген? Жұмысшы оны орындаудан ба тарта алама және бұл үшін оған не болуы мүмкін?
18. Ауысым кезінде көлік жүргізуші қанша уақыт кабинада бола алады және ол уақыттың қаншасында көлік жүргізеді?
19. Жазатайым оқиғада зиян шеккен және ай сайын зиянды өтеу ақысын алатын адам екі түрлі ұйымда қосымша жұмыс істей алады ма?
20. Жүкті әйелді оның жазбаша келісімімен қызметтік іссапарға жіберуге болады ма? Ал түнгі жұмысқа ше?
21. Егер жұмыс беруші газбен дәнекерлеушіге тиесілі сүтті беру мүмкіндігі болмағандықтан, оның еңбекақысын сүттің құнына көтерсе, бұл бұзушылық болып табылады ма?
22. Қандай жағдайда және қандай шарттарды орындаған жағдайда жұмысшы еңбек зейнетақысын ерте ала бастайды? Жұмыстар тізімі № 1 және 2? Олар зейнетақы туралы мәселені шешуге қандай қатысы бар?
23. Жұмысшылар жарақат алды: біреуі өндірісте (Н-1 үлгідегі актімен рәсімделмеген); екіншісі – тұрмыста; үшіншісі – іссапарда (зерттелген және Н-1 үлгідегі актімен рәсімделмеген). Барлық жарақаттар еңбек қабілетін тұрақты жоғалтуға алып келді. Бұл жұмысшылардың қайсысы жоғалтқан төлемін өтеуге үміттене алады? Бұл өтем қандай түрде болуы мүмкін?