Глоссематика қашан қалыптасты-хх ғ 30 ж

Глоссематикалық бағытты қалыптастырушыЛ.Ельмслев

Глоссематикалық мектептің негізгі қағидаттары:Тілді таза қатынастардың торы, схемасы деп санау.Зерттеу жұмысынан салыстыр/лы-тарихи әдісі дегенді біржолата аластау керек.Тілді объектив/к өмірден, басқа ғылымнан бөліп жекелеп қарау.

Глоссематиктер ненi мақсат еттi? Тiл бiлiмi әмбебап теориясын жасауды

Глоссематиктер өз зерттеулерiнде негiзiнен қандай әдiстi қолданды?иманенттiк әдiстi

Глоттохронология немесе қатыстық хронология-Тілдегі өзгерістердің қаншалықты тұрақты.Тілдегі өзгерістердің қандай жылдамдықпен.Тілдегі құбылыстардың мезгілдік ретін, пайда болғанын анықтауға көмектеседі.

Туыстықты анықтаудағы ең сенімді өлшем – жартылай сәйкестілік және жартылай сәйкессіздік – б/ф: брат и frater Салыстыруға негіз тіл дәуіріне тән көне сөздер тартылуы тиіс, мысалы, туыстық, сан, дене мүшелері, өсімдік, жануарлар атаулары Туыс тілдерге тән үдерістер типке топтасуы мүмкін

Тұрақтылық, табиғилық, коммуникативтік, экспрессивті-эмоционалдық және жалпы халықтық төмендегі таңбалардың қайсысына тән қасиеттер: Лингвистикалық.

Түркі топонимдерін тізбелеу нәтижесінде 1600 жылы жазылған еңбек-Повесть временных лет.

Түркі тілдері типологиялық тұрғыдан қай түрге жатады-Агглютинативті.

Түркі тілдерінің генеалогиялық классификациясын орнықтырушы: Мелиоранский М.

Түркі халықтары үшін канондық тіл-Араб тілі.

Түркі халықтары үшін қандай тіл канондық деп есептелді? түрік тілі

Түркі халықтары, сондай-ақ қазақ халқы үшін де канондық тіл араб тілі, исламның ең қасиетті, киелі кітабықұранның тілі

Түркітанудың дербес ғылым ретінде қалыптасу кезеңі? Кеңестік кезең

Түркітанудың зерттейтіні? Түркі халықтары туралы ілім

Түрлі формацияға лайық тіл сатылық жолмен дамиды деген ғалым Н.Я.Марр

Түрлі хабарлар, мәліметтер беру үшін қолданылатын таңбалар жүйесі туралы ғылым семиотика

Тіл – жүйеге тән сипаттар-Күрделірек бірлік түзетін өзара шарттас, өзара байланысты элементтердің жиынтығы.Біртектес элементтердің өзара қатынасы.Синтетикалық құбылыс.

Тіл – идеяны білдіретін таңбалар жүйесі» деген тұжырым жасаған кім?Ф. де Соссюр

Тіл – құрылымға тән сипаттар:Аналитикалық құбылыс.Біртұтастықты құрайтын әртектес элементтердің жиынтығы.Тіл деген – тұтастықтың ішкі ұйымдасуы.

Тіл – таңбалар жүйесі» деп табатын семиотиканың негізін салған ғалым: Фердинандт де Соссюр.

Тіл – халықтың рухы» тұжырымдамасының авторы: В.Гумбольдт.

Тіл антиномиясы дегеніміз не-Тілдің таңбалық сипаты.

Тіл білімі ғылымы нешінші ғасырларда қалыптаса бастады-XIX ғ. I жарт.

Тіл білімі қай ғылыммен байланысқанда артикуляция мәселесі сөз болады? Физиология

Тіл білімі тарихы неше кезеңнен тұрады: Бес.

Тіл білімі тарихы, тіл теориясы, лингвистикалық әдістер мен тәсілдер, тіл білімінің басқа ғылымдармен байланысы.

Тіл білімі тарихында салыстырмалы-тарихи әдісті ең алғаш қолданушы?М.Қашқари

Тіл білімі тарихында салыстырмалы-тарихи тіл білімінің негізін салушы:Ф.Бопп.

Тіл білімі тарихындағы тұңғыш сипаттама грамматика?Веда

Тіл білімін жаратылыстану ғылымы ретінде қараған ғалым Август Шлейхер

Тіл білімін зерттеуде қолданылған әдіс-тәсіліне, зерттеушінің ұстанған бағыт-бағдарларына қарай қаншаға жіктеледі? салыстырмалы-тарихи, типологиялық, ареалдық, структуралдық, психологиялық, этнографиялық, эстетикалық, синхрондық, диахрондық, қолданбалы лингвистика жатады.

Тіл білімін ішкі тіл білімі және сыртқы тіл білімі деп бөлген ғалым:Ф.де Соссюр.

Тіл білімінде ХХ ғасырда пайда болған ғылым салалары: Психолингвистика.Әлеуметтік тіл білімі .Лингвомәдениет таным

Тіл білімінде ХХ ғасырда пайда болған ғылым салалары:Психолингвистика Әлеуметтік тіл білімі

Типологиялық зерттеудің алға қоятын мақсаты- барлық тілдерге немесе тілдердің көпшілігіне ортақ универсалды, типтік белгілерді ашу.

Типологиялық индекс дегеніміз: Тілдік ерекшеліктердің сандық көрсеткіштермен берілуі.

Типологиялық классификация бойынша қазақ тілі қандай тілдер тобына жатады: Агглютинативті.

Типология-морфологиялық принцип бойынша классификациялаудың түрі-Аморфты.

Типтік тілдің қатынас түрлері:Синтагмалық.Парадигмалық.Иерархиялық.

Төмендегі зерттеушілердің ішінен психолингвист ғалымдарды көрсетіңіз: А.А.Леонтьев, А.А.Залевская, В.П.Белянин.

Төмендегілердің қайсысы психолингвистиканы зерттеудің әдіс-тәсілдері: Лингвистикалық эксперимент.

Трайболизм» сөзі нені білдіреді: Этникалық қақтығыс.

Трансформациялық әдістегі негізгі ұғымдар-Сөйлемдердің элемантарлы типтері – сын.Трансформация – ядро сөйлемнен жаңа жүргізілетін операция.Трансформа – сөйлем-ядродан алынған

Трансформациялық әдістің мақсат-міндеттері: Композитадан бастап сөйлемге дейін кез келген құрылымның семантикалық ерекшелігін зерттеу; Туынды конструкцияның пайда болу ережелерін зерттеу; Әрбір синтаксистік құрылымның мағыналық айырымын түсіндіру.

Трансформациялық бағытқа тән синтаксистік қағидалар:

Трансформациялық бағытқа тән синтаксистік қағидалар: Синтаксистік жүйе элементарлы сөйлемдер жиынтығынан тұрады. Элементарлы сөйлемдерден түрлі ұзындықтағы әртүрлі жаңа сөйлемдер алуға болады. Сөйлемдердің элементарлы типтері ядро сөйлемдер деп танылады

Трансформациялық бағытқа тән синтаксистік қағидалар-Сөйлемдердің элементарлы типтері ядро сөйлемдер деп танылады.Элементарлы сөйлемдерден түрлі ұзындықтағы әртүрлі жаңа сөйлемдер алуға болады

Трансформациялық бағытқа тән синтаксистік құрылымдар:Синтаксистік жүйе элементарлы сөйлемдер жиынтығынан тұрады.Сөйлемдердің элементарлы типтері ядро сөйлемнің туындысы.Элементарлы сөйлемдерден түрлі ұзындық алуға болады.

Трансформациялық бағытқа тән синтактистік қағидалар-Синтаксистік жүйе элементарлы сөйлемдер жиынтығынан тұрады.Элементарлы сөйлемдерден түрлі ұзындықтағы әр түрлі жаңа сөйлемдер алуға болады.Сөйлемдердің элементарлы типтері ядро сөйлемдер деп танылады

Тросформациялық әдіс кемшілігі: Дәстүрлік лингвистикадағы сияқты конструкцияларды талдау жеке сөйлемдер деңгейінде ғана жүзеге асады; Б.б конструкцияға байланысты трансформация тізімін зерттеуші күні бұрын емес, тек қана өз интуициясы негізінде анықтайды; Трансформациялық ережелерді қатаң сақтау кейбір қиындықтарды туғызады.

Трубецкойдың «Основы фонологии» еңбегіндегі қағидалары: Тіл және сөйлеу бірлігі негізінде фонетика мен фонологияны ажыратты.Морфонология – морфемалардың фонемалар арқылы көріну жолдары мен заңдылықтары туралы ғылым. Фонемалардағы дифференциалдық белгілерді анықтады.

Туыстас тілдерді зерттейтін, туыстық жақындықтарына қарай оларды түрлі семьяға, топқа жіктейтін, олардың тарихын, тараған аймақтарын айқындайтын ғылым салыстырмалы тарихи тіл білімі

Гомогендік жүйенің сипаты?Бір тектес тұлғалардан құралатын ұсақ жүйе

Градуалды эталон дегеніміз: Фондық білімнің когнитивті-семантикалық координатасы.

Грамматика - халық идеясын, мiнез - құлық нормасын, ақыл, ой парасатын жасаушы деген пiкiрдi ұстанган лингвистер кiм?Л. Вайсгербер, Б. Уорф

Грамматика мен логика арасындағы қарым-қатысты алғаш сөз еткен ғалым Аристотель

Грамматика термині зерттеу нысаны тұрғысынан алғанда білдіреді-Тіл бірліктерінің бір-бірімен қатынасқа түсу заңдылықтарын.Тіл бірліктерінің құрылу ережелерін

Грамматика терминінің кең мағынадағы түсінігі: Сөзге қарағанда кіші я ірі бірліктерге қатысты. Тілдің қызмет етуінің жалпы заңдылықтары және осы заңдылықтарды зерттеуші сала. Жеткізу өресіне қарсы қойылатын мазмұн өресі тұрғысындағы ғылым

Грамматика терминінің кең мағынадағы түсінігі: Тілдің қызмет етуінің жалпы заңдылықтары және осы заңдылықтарды зерттеуші сала. Жеткізу өресіне қарсы қойылатын мазмұн өресі тұрғысындағы ғылым. Сөзге қарағанда кіші я ірі бірліктерге қатысы.

Грамматика терминінің кең мағынадағы түсінігі-Сөзге қарағандағы кіші я ірі бірліктерге қатысты.Тілдің қызмет етуінің жалпы заңдылықтары және осы заңдылықтарды зерттеуші сала.Жеткізу өресіне қарсы қойылатын мазмұн өрісі тұрғысындағы ғылым Грамматикалық мағынаның лексикалық мағынадан ерекшелігі-Тұрақтылығын сақтайды

Грамматика терминінің кең мағынадағы түсінігі-Тілдің қызмет етуінің жалпы заңдылықтары және осы заңдылықтарды зерттеуші сала.Жеткізу өресіне қарсы қойылатын мазмұн өресі тұрғысындағы ғылым.Сөзге қарағанда кіші я ірі бірліктерге қатысы.

Грамматикада екі түрлі принцип басшылыққа алынған: біріншісі-берілген грамматикалық ережелердің жалпы тілдік болуы, екіншісі-ол ережелердің логикаға негізделуі

Грамматикалық мағына қалай беріледі? Әр түрлі арнаулы көрсеткіштер мен формалар арқылы.

Грамматикалық мағына мен логикалық мағынаның арасына алғаш шек қойған грек философы: Парменид.

Грамматикалық мағынаға жатады: Субъект пен объектінің мағынасы; Құрмалас сөйлемнің шылау арқылы байланысы; Сөз таптарында қалыптасқан сөзжасамдық мағыналар.

Грамматикалық мағынаның лексикалық мағынадан ерекшелігі:Тұрақтылығын сақтайды

Грамматикалық өнер ежелгі дәуірден сақталған қандай жазбалар тілін зерттеу негізінде туған? діни

Грамматикалық өнер немесе жазу өнері деп нені айтамыз: Тілді дұрыс қолдану ережесін белгілейтін сала.

Грамматикалық өнер теориясы нені дұрыс қолданудың ережесін белгілеуді мақсат еткен тілді

Грамматикалық өнер теориясы тілді дұрыс қолданудың ережесін белгілеуді мақсат еткен. Аталған ереже қалай аталған? грамматикалық өнер, жазу өнері

Грамматиканыңнегізгіобьектісі морфема, сөйлем, сөзтіркесі

Грамматист Панинидің үнді тіл біліміне қосқан үлесі-Үнді тілінің алғашқы грамматикасын құрастырушы.Санскрит және Веда әдебиеті тілдерін фонетика, морфология, сөзжасам бойынша салыстырды.Салыстырмалы әдістің алғашқы үлгісін көрсетті.

Грамматистердің Александрия мектебін қалыптастырушы:Аристрах

Грамматистердің Александриялық мектебін қалыптастырып, грамматика білімін дамытушылар:Аристрах.Самофракийский.Дионисий Фракийский.

Грамматистердің александриялық мектебін қалыптастырып, грамматика ілімін дамудың жоғары сатысына көтерушілер Аристрах (б.д.д. 200-150ж), оның шәкірті Дионисий Фракийский, Аполоний Дискол (б.э.ІІ ғ)

Граммемаға тән сипаттар: Лексемалар арасындағы категориялық байланыстарды. Екіжақты бірлік, байланыстырушылық, конкурэнттілік қызмет атқарады.Грамматикалық мағынаға ие.

Грек ғалымдары көтерген тағы бір лингвистикалық проблема грамматика мәселелері

Грек тіл білімінің кемшілігі:Тілді логика, философия ғылымдарының бір саласы ретінде қарастырды.

Греция лингвистикасы қашан зерттеле бастаған? Гомердің «Илиада» мен «Одиссея» жырынан бастап

Греция лингвистикасын екі кезеңге бөліп қарастырған. Олар: философиялық кезең, филологиялық кезең

Гуго Шухардт қай мектептің өкілі? сөздер мен заттар

Гумбольдт концепциялары: Тілдің типологиялық жағынан дамуының келешегін көрсетті; Тілдің грамматикалық құрылысын халықтың психологиялық үйлесіміне тәуелді; Тіл – өлі өнім емес, жасампаз үдеріс.

ГФР және АҚШ этнолингвистикасының жақын, ортақ жақтары қайсы?тiл проблемаларын мәдениетпен, халықтың рухани өмiрiмен байланыстыру

Ғылым мен техниканыңалуантүрлісалаларынақатыстысөздіктікөрсетіңіз: терминологиялық

Ғылымда тілдің шығуына байланысты болжамдар мен теориялар-Еліктеу теориясы.Қоғамдық шарттасу теориясы

Ғылымда тілдің шығуына байланысты болжамдар мен теориялар-Қоғамдық шарттсау теориясы.Еліктеу теориясы.Эмоционалды теория

Ғылыми зерттеуде басшылыққа алатын философиялық көзқарас?Методология

Д.Локктың тілдік философиялық концепциялары-Сөз – ойдың түйсікті, сезіммен қабылданатын белгісі, ал сөз мағынасы – таным мен түсініктің, яғни ойдың орнын ауыстыруатын қабілетті деп көрсетті.Сөз мағынасын субъективті және объективті деп бөлшектеді.Сөз мағынасын индивидуалды (қоғамдық, жалпы) нақты деп бөлшектеді.

Дания ғалымы салыстырмалы-тарихи әдісті қалыптастырушылардың бірі Расмус Кристиан Раск

Даралаушы типке жататын тiлдерге қандай ерекшелiктер тән ? сөзер түрленбейдi, сөз табы жiгi айқын емес

Дауыссыздардыңартикуляциясынатән: тосқауылдан өтукезінде дыбыстау мүшелерін екүш түсу

Дәстүрлі лингвистика ұғымын қалай түсінесің: Бұл тілдік компоненттердің ішкі байланысын ғана емес, керісінше, тіл мен ойлау, қоғам мен тілдің байланысын өзара тығыз қарастыратын және жаңа ғылыми ойлармен толықтырылып отыратын лингвистика ғылымы.

Денотат термині нені білдіреді: Көрсету.

Дентальдауыссыздардыкөрсетіңіз т, д, л, н, с

Дербес сөйлемдердің байланысы неге негізделеді: Бастауыштың қайталануы.

Тiл тарихын зерттеудi - тiл туралы гылымның ең негiзгi, бiрден-бiр мiндетi деп жариялаган қай агым? "Жас граммаизм"

Тiлдiк жүйе дегенiмiз не?Өз ара шарттас, өз ара байланысты бiр тектес элементтер бiрлiгi

Тiлдiк өзгерiстердiң сыртқы факторларының iшiнде шешушi роль атқаратыны қайсы?қогам, қогамдық құрылысы себептерi

Тiлдiк таңбалар оны қолданушылар еркiне тәуелдi ме?тәуелсiз

Тiлдiк тұлгалар арасындагы иерархиялық қатынас дегенiмiз не?ұсақ тұлгалардың iрi тұлгаларга енуi

Тiлдiк тұлгалар арасындагы парадигмалық қатынас дегенiмiз не?магыналық, формалық бiр тектес элементтер

Тiлдiк тұлгалар арасындагы синтагмалық қатынас дегенiмiз не? горизонталь багытта күрделiлiк жагынан бiрыңгай элементтердiң тіркесуi

Тiлдiк элементтер арасындагы қатынас ненiң негiзiнде қалыптасады?функциялық тәуелдiлiк негiзiнде

Тiлдiк элементтердiң өз ара ұқсастыгын өзгешелiктерiн айқындауда аналитикалық та, синтетикалық та тәсiлдердi қолданган лингвистер көне үндi лингвистерi

Тiлдiң "сатылық" даму теориясын ұсынган кiм?Н. Марр

Тiлдiң қай саласы ең баяу өзгерiске түседi?грамматика

Тiлдiң мәнiн айқындайтын басты қасиет қайсы? қатынас құралы қызметiн атқаруы

Тiлдiң өзгеру, даму заңдылықтарын, оган түрткi болган iшкi, сыртқы себептердi зерттеуде қай әдiс қолданылады?тарихи әдiс

Тiлдердiң таралган орындарына, географиялық жагдайына шешушi мән берiп зерттеген агым қайсы? неолингвизм өкiлдерi

Табиғат диалектикасы» кімнің еңбегі? Ф.Энгельс

Таксономиялық әдіс: зерттеу обьектілері бір-бірімен күрделі иеррахиялық қатынастарда болатын және танымдық тәртіппен жүйеленетін әдіс; Лингвистикалық обьектілерді класификациялау ережелеір мен принциптерінің жиынтығы; Бұл әдіс алғашқыда ботаника және зоологияды қолданылады.

Танымдық, зерделік, ізденімдік, көрсетімдік деген түрлерге ие сөйлеу әрекеті:Оқылым.

Танымдық, зерделік, ізденімдік, көрсетімдік деген түрлерге ие сөйлеу әрекеті: Айтылым.

Таңбаланушы дегеніміз? Таңбаның білдіріп тұрған мағынасы

Таңбаланушы» деген не? Белгілі бір нәрсені білдіруші таңбаның мағынасы.

Таңбалаушы дегеніміз? Белгілі бір нәрсені білдіретін материалдық көрсеткіш

Таңбалаушы» деген нені білдіреді: Хабарлау қызметін атқарушы материалдық көрсеткіш-таңба.

Тар көлемде қолданылған жасанды тілдер? Идо, интерлингва

Тарихи - салыстырмалы әдiстi қалыптастырушыларды тап:Р. Раск, Я. Гримм

Тарихи даму негізінде тілдердің бір-біріне алғаш жақындасуы: Интеграция.

Тарихи салыстырудың баспалдақты, хронологиялық жолын енгізген ғалым Я.Гримм

Тарихиграмматика. Тілдіңграмматикалыққұрылысын, грамматикалық категориялар мен формалардың пайда болуымен дамуын тарихи тұрғыдан қарастыратын грамматика.

Тарихшы әрі грамматист В.Аравелци пікірінше алғашқы ті дегеніміз-Сирия тілі.

Тектес дыбыстардың туыс тілде өзгешеленуі қалай аталады-Корреспонденция.

Теориялық тіл білімінің бірнеше өзекті проблемасы:Тілдің бірлігі, оның қоғаммен ой-санамен қарым-қатынасы.Тілдің құрылымы, оның қандай элементтерден тұратыны.Тілдің диалектілік және әлеуметтік салалары.

Структурализмнің басты бағыттары: Жоғарыдағылардың барлығы дұрыс.

Структурализмнің көпшілікке танымал мектептері-Прага, Копенгаген

Структурализмнің қалыптасқан кезеңі-ХХ ғ

Структурализмнің ортақ қағидалары: Тілдің ішкі элементтері тығыз байланысты, бір бүтін, біртұтас жүйе; Тіл білімінің міндеті – тілдің құрылысын, эүйесін зерттеу; Тіл – таңюалар жүйесі, тілдік бірліктердің барлығы жеке-жеке таңба.

Структуралық бағыттың көпке тараған үш мектебі:Прага мектебі.Копенгаген мектебі.Дескриптивтік мектеп.

Структуралық тіл білімінің кемшіліктері-Статика мен синхронияны көп мөлшерде абсолюттендіріп көрсетті.Тілді қоршаған орта шындығының белгісі ретінде қарамады

Субстрат дегеніміз: Жеңілген тілдің жеңген тілдегі ізі.

Субстратпен байланысты мәліметтер: Я.Бредсдорор; ХVIII ғғ.; Екі тілдің тоғысуы кезінде жеңген тілдің құрамында сақталып қалған жеңілген тілдің іздері.