2. Есептік бөлім

2.1 Нивелирлеу нәтижесін камералдық өңдеу

Техникалық нивелирлеу нәтижесін өңдеу далалық журналдардағы жазулар мен есептеп шығаруларды тиянақты түрде қарап шығудан және бақылаушы жасайтын әр беттік тексеруден басталады. Әр беттік тексеру жасалып біткеннен кейін, жүрістің үйлеспеушілігін есептеп шығаруға кіріседі.

Бірінші станциядағы нивелирлеудің дұрыстығын тексеру үшін биіктік өсімшесін формула арқылы анықтап, рейкалардың қара және қызыл жақтарының көмегімен алынған биіктік өсімшесін есептеп шығарады:

Һ_қара=З_қ-П_қ (2.1)

һ=З_қыз-П_қыз (2.2)

Одан кейін биіктіктің орташа мәнін мына формуламен анықтайды:

(2.3)

∑a=1620 ∑b =1470

һ_орт=75

һ_тура=75

һ_орт=75

һ_теор=74

£_h =+15мм; L=1.5; £_h =50 =60 мм.

Барлық пикеттік нүктелердің биіктіктерін анықтағаннан кейін аспаптың горизонттарын есептеп шығарады. Аспап горизонты тек қана аралық және көлденең нүктелері бар стансалар үшін есептеледі. Мұнда аспаптар горизонтың мына формула бойынша анықтайды:

АГ=H₀ + a_қара (2.4)

Мұндағы, a_қара – артқы рейканың қара жағы бойынша алынған есеп.

Аралық нүктелердің биіктік белгілерін аспап горизонтының биіктік белгісінен тиісті аралық нүктеге қойылған рейканың қара жағынан алынған есептеуді алып тастау арқылы табады, яғни

H_ара=АГ-С (2.5)

Осы тәртіппен техникалық нивелирлеудің нәтижесі өңделгеннен кейін нивелирленген трассаның профилін салуға кіріседі.

2.2 Өлшеу ауытқуларын есептеу

Нивелирлеу журналының әр бетінде жүргізілетін бұл тексеруге полюстік нүктелерден алынған есептер енгізілмейді. Анықталған өсімшелердің дұрыстығына көз жеткізгеннен кейін жалпы нивелирлік жүрістің қателігі анықталады. Егер нивелирлік жүріс екі репердің арасында болса, онда өсімшенің қателігі мына формуламен анықталады:

f_һ = h_орт - (H_соң – Р _бас ) (2.6)

Мұнда, H_соң және Р _бас – бастапқы және соңғы реперлердің абсолюттік биіктіктері;

Техникалық нивелирлеуде биіктік өсімшенің шекті үйлеспеушілігі мына формуламен есептеледі:

£_һ = +- 50 мм (2.7)

немесе:

£_пш = +- 10 мм (2.8)

мұнда,

n- нивелирлік жүрістегі станциялар саны.

Бұл формула таулы жерлерді нивелирлегенде және 1 км-лік жүрісте станциялар саны n>25 болса қолданылады.

Егер іс жүзіндегі үйлеспеушілік теориялық үйлеспеушіліктен кем болса, онда кері таңбамен барлық орташа биіктік өсімшелеріне тепе – тең етіп бөлінеді де, түзету енгізіледі:

(2.9)

Түзетулер 1 мм –ге дейін дөңгелектенеді.

Түзетілген биіктік өсімшелері бойынша барлық пикеттік нүктелер биіктіктері есептеледі:

H_n=Hn_-1+h_түз(3.0)

ҚОРЫТЫНДЫ

Осы курстық жобада нивелирлеу жұмысы атқарылды. Нивелирлеу әдістеріндегі техникалық әдіс бойынша трассаның профильін сызу жұмысы жасалды. Бұл жұмысты нивелир аспабы, және рейканың көмегі арқылы орындалды. SPRINTER нивелир аспабы тандалды. Рейканың қара және қызыл жағынан есеп алынды . Әр пикеттің арасындағы арақашықтық 100 м және биіктіктері 1-ші нүкте 260,601, 2-ші нүкте 260,751, 3-ші нүкте 260,041, 4-ші нүкте 261,991, 5-ші нүкте 262,371, 6-ші нүкте 262,071, 7-ші нүкте 262,211, 8-ші нүкте 260,461, 9-шы нүкте 262,011.Осы биіктіктіктерді қолдана отырып жүріс А1 форматына сызылды.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Негізгі:

1. Тұяқбаев Т. Маркшейдерлік іс. Астана: 2005.

2. Қалыбеков Т., Мейірбеков Е. Геодезиялық практикум: Оқу құралы. – Астана: Фолиант, 2015 ж.

3. Нұрпейісова М., Рысбеков Қ. Геодезиялық және маркшейдерлік аспаптар: Оқулық. – Астана: Фолиант, 2013 ж.

4. Нұрпейісова М. Геодезия: Оқулық. – Астана: Фолиант, 2010 ж.

5. Певзнер М.Е., Попов В.Н. Маркшейдерия. - М.: Издательство МГГУ, 2003ж.

6. Попов В.Н., Букринский В.А. Геодезия и маркшейдерия - М.: Издательство МГГУ, 2010 ж.

Қосымша:

1. Евдокимов А.В., Симанкин А.Г. Сборник упражнений и задач по маркшейдерскому делу. Учебное пособие - М.: Издательство МГГУ, 2004 ж.

2.Т.Қалыбеков, Е.Мейірбеков, Геодезиялық практикум.Оқулық-Астана: Фолиант, 2014 ж.

3. М.Б. Нұрпейісова, Қ.Б. Рысбеков, Геодезиялық аспаптар. Оқулық- Алматы 2010 ж.

1 ҚОСЫМША

1- Фокустаушыбұранда; 2-окуляр; 3-батарея салатынорын; 4-нивелирдің өзөсіндеайналуынреттейтінмикрометрлікбұранда; 5-сфералық деңгейлеуіш. а-нивелирдіқосужәнесөндірупернесі; в-өлшеупернесі; с-дисплейгебиіктіктінемесе ара қашықтықты шығару; d– өзарабиіктіктіөлшеужәнебиіктіктіесептеу; е–менюге кіружәнетаңдаудырастау; f – дисплейгежарыққосу

1-сурет. SPRINTER нивелирінің құрылысы және қолдану

пернелері функциясы

2 ҚОСЫМША

1-кесте. Техникалық нивелирлеудің журналы

№	Пикет нүктесі	Рейкадан алынған есеп мм.			Ауытқу мм.				ГИ м.	Нүкте белгісі
					есептеу		орташа
		артқы	алдыңғы	аралық	+	-	+	-		260,601
1.	ПКО ПК-1	1620	1470		0150		0150		267,011	260,751
2.	ПК-1 ПК-2	1600	1690			090		090	273,241	259,851
3.	ПК-2 ПК-3	1550	1360		0190		0190		279,241	260,041
4.	ПК-3 ПК-4	1520	1325		0195		0195		285,886	261,991
5.	ПК-4 ПК-5	1730	1350		0380		0380		292,416	262,371
6.	ПК-5 ПК-6	1640	1470			030		030	299,836	262,071
7.	ПК-6 ПК-7	1515	1375		0140		0140		305,031	262,211
8.	ПК-7 ПК-8	1440	1265			0175		0175	311,551	260,461
9.	ПК-8 ПК-9	1530	1375		0155		0155		317,871	262,011