Дисконттау коэффиценті анықталады:

Инвестиция бойынша күрделі салым құны / Ақша қаражаттарының жылдық ағымы; Инвестиция бойынша салым құны / Ақша қаражаттарының жылдық ағымы; Инвестиция құны / Ақша қаражаттарының жылдық ағымы.

Дифференциалды есеп: Дифференциалды ақпараттарды және альтернативті таңдау негізінде шешім қабылдау үшін түсімдерді жинақтау, даярлау, талдау; Ақпараттарды және альтернативті таңдау негізінде шешім қабылдау үшін түсімдер туралы мәліметтерді қорытындылау; Ақпараттарды және баламаны таңдау негізінде шешім қабылдау үшін түсімдер туралы мәліметтерді жинақтау, дайындау;

Дт 1250 Кт1330 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Табиғи норма шегінен артық материалдардың жетіспеушілігі жауапты тұлғаның мойнына апарылғанда; Табиғи норма шегінен артық материалдардың жетіспеушілігі жауапты тұлғаға апарылғанда; Табиғи норма шегінен тыс болған материалдардың жетіспеушілігі жауапты тұлғаның мойнына апарылғанда.

Дт 1310 Кт 8310 - бухгалтерлік жазу: Көмекші өндірістегі артық материалдар қоймаға қайтарылды; Көмекші өндірістегі пайдаланудан артып қалған материалдар қоймаға қайтарылды; Пайдаланылмай қалған материалдар көмекші өндірістен қоймаға қайтарылды.

Дт 1330 Кт 6220 - бухгалтерлік жазу: Басқа ұйымдардан төлемсіз алынған материалдардың құны; Жалпы өндірістік мақсат үшін жұмсалынған материалдар құны; Төлемсіз алынған материалдардың құны.

Дт 1510 Кт 2310 - бухгалтерлік жазудың мазмұны: Жылжымайтын мүліктегі инвестицияларды сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер құрамына еңгізеді; Жылжымайтын мүліктегі инвестицияларды сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер құрамына баланстық құны бойынша еңгізгенде; Ұйымның жылжымайтын мүліктегі инвестициялардың сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер құрамына баланстық құнымен еңгізгенде;

Дт 2210 Кт 6410 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Сатып алу бағасы бойынша акциялар алу үшін есеп шоттан ақша аударылды; Сатып алу бағасы бойынша акциялар сатып алу кезінде ағымдағы есеп шоттан ақша қаражаттары аударылды; Сатып алу бағасы бойынша акциялар алынды.

Дт 2310 Кт 1510 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Ұйымның сатуға деп қойған ұзақ мерзімді активтерді жылжымайтын мүлік ретінде инвестициялар құрамына қосқанда; Ұйымның сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерді жылжымайтын мүлік ретінде инвестициялар құрамына енгізгенде; Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерді жылжымайтын мүлік ретінде инвестициялар құрамына енгізгенде.

Дт 2310 Кт 2410-бухгалтерлік жазудың мазмұны: Ұйымның пайдалануындағы негізгі құралдарды жылжымайтын мүлік ретінде инвестициялар құрамына енгізгенде; Негізгі құралдарды жылжымайтын мүлік ретінде инвестициялар құрамына ауыстырғанда; Негізгі құралдарды жылжымайтын мүлік ретінде инвестициялар құрамына енгізгенде.

Дт 2310 Кт 2930 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Жылжымайтын мүлік қатарына алынған инвестициялардың бастапқы құны.; Құрылысы аяқталған инвестицияларды жылжымайтын мүлік қатарына кірістегенде; Құрылысы аяқталған инвестицияларды жылжымайтын мүлік қатарына бастапқы құндары бойынша кірістегенде.

Дт 2410 Кт 2310 - бухгалтерлік жазудың мазмұны: Жылжымайтын мүліктегі инвестициялар объектісін негізгі құралдар қатарына қайтарғанда; Жылжымайтын мүліктегі инвестициялар объектісін негізгі құралдар қатарына баланстық құнмен кері қайтарғанда; Жылжымайтын мүліктегі инвестициялар объектісін негізгі құралдар қатарына баланстық құнмен енгізгенде;

Дт 2410 Кт 2930 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Шаруашылық әдіспен құрылысы аяқталған объекті бастапқы құнымен пайдалануға берілгенде; Шаруашылық әдіспен құрылысы аяқталған объекті бастапқы құнымен балансқа алынғанда; Шаруашылық әдістермен құрылысы аяқталған объекті бастапқы құнымен кірістелгенде.

Дт 2410 Кт 3310 - бухгалтерлік жазудың мазмұны: Мердігерлерден бастапқы құны бойынша негізгі құралдар кірістелді; Жабдықтаушы ұйым арқылы сатып алынған негізгі құралдар бастапқы құны бойынша балансқа кірістелгенде; Жабдықтаушы ұйымдардан сатып алынған негізгі құралдар бастапқы құны бойынша кірістелгенде;

Дт 2410 Кт 5110 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Жарғылық қорға салым ретінде салынған негізгі құралдардың құны; Акцияларды төлеу арқылы жарғылық қорға салым ретінде салынған негізгі құралдар; Жарғылық қорға салым ретінде салынған негізгі құралдар.

Дт 2410 Кт 5420 - бухгалтерлік жазудың мазмұны: Қайта бағалаудың нәтижесінде негізгі құралдардың бастапқы құндарының жоғарлауы; Қайта бағалаудың нәтижесінде негізгі құралдардың бастапқы құндарының өсуі; Ұйым қайта бағалаудың нәтижесінде негізгі құралдардың бастапқы құндарын өсіргенде;

Дт 2410 Кт 6280-бухгалтерлік жазудың мазмұны: Түгендеудің нәтижесінде артық шыққан негізгі құралдар құны; Ұйымда жүргізілген түгендеудің нәтижесінде артық шыққан негізгі құралдар құны кірістелгенде; Ұйымда жүргізілген түгендеудің нәтижесінде артық шыққын негізгі құралдар құны балансқа енгізілгенде.

Дт 2930 Кт 2420 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Шаруашылық әдіспен құрылысқа пайдаланылатын негізгі құралдарға есептелген тозу сомасы; Шаруашылық әдіспен құрылысқа пайдаланылатын негізгі құралдарға есептелген амортизация сомасы; Шаруашылық әдіспен құрылысқа пайдаланылатын негізгі құралдарға есептелген амортизация сомасы.

Дт 3350 Кт 3120-бухгалтерлік жазу: Өндіріс жұмысшыларының еңбек ақысынан жеке табыс салығы ұсталынды; Басқару қызметкерлерінің еңбек ақысынан жеке табыс салығы ұсталынды; Сатушылардың еңбек ақысынан жеке табыс салығы ұсталынды

Дт 3350 Кт 3220 - бухгалтерлік жазу: Басқару қызметкерлерінің еңбек ақысынан зейнетақы жарнасы ұсталынды; Сатушылардың еңбекақысына зейнетақы жарнасы ұсталынды; Өндіріс жұмысшыларының еңбекақысынан зейнетақы жарнасы ұсталынды.

Дт 4150 Кт 2410 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Ұзақ мерзімді жалға алынған негізгі құралдар жал берушіге қайтарылғанда; Ұйымның ұзақ мерзімді жалға алынған негізгі құралдары жалға берушіге қайтарылғанда; Ұзақ мерзімді жалға алынғант негізгі құралдар қайтарылғанда.

Дт 7110 Кт 1350 - бухгалтерлік жазудың мазмұны: Өнімдерді, қызметтер мен жұмыстарды сату үшін көмекші материалдар пайдаланылды; Сатуға байланысты басқа да материалдар есептен шығарылды; Сату бойынша көмекші материалдар пайдаланылды;

 Дт 7210 Кт 3350 - бухгалтерлік жазу: Әкімшілік басқару қызметкерлеріне еңбек ақы есептелді; Ұйымның бас менеджеріне есептелген еңбек ақы сомасы; Ұйымның бас есепшісіне есептелген еңбек ақы сомасы;

Дт 7410 Кт 2310 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Жылжымайтын мүліктегі инвестициялардың құнын қаржылық жалға беру кезінде есептен шығарғанда; Жылжымайтын мүліктегі инвестициялардың құнын сату кезінде есептен шығарғанда; Жылжымайтын мүліктегі инвестицияларды қаржылық жалға беру кезінде есептен шығарғанда

 Дт 7410 Кт 2410 - бухгалтерлік жазудың мазмұны: Сату кезінде негізгі құралдарды есептен шығарғанда; Жою кезінде негізгі құралдарды есептен шығарғанда; Қаржылық жалға беру кезінде негізгі құралдарды есептен шығарғанда;

Дт 7420 Кт 2310 бухгалтерлік жазудың мазмұны: Қайта бағалау арқылы жылжымайтын мүліктегі инвестициялардың әділ құнын төмендеткен жағдайда.; Қайта бағалаудың нәтижесінде жылжымайтын мүліктегі инвестициялардың әділ құнының төмендеуі.; Қайта бағалаудың нәтижесіндегі жылжымайтын мүлік құрамындағы инвестициялардың әділ құнның төмендеуі.

Дт 7430 Кт 2320 бухгалтерлік жазудың мазмұны: Жылжымайтын мүліктегі инвестицияларға тозу есептелгенде; Ұйымның жылжымайтын мүліктегі инвестицияларына тозу сомасын есептелгенде; Жылжымайтын мүліктегі инвестицияларға амортизация есептелгенде.

Дт 7450 Кт 2420 –бухгалтерлік жазудың мазмұны: Ағымдағы жал бойынша негізгі құралдарға есептелген тозу сомасы; Операциялық жал бойынша негізгі құралдарға есептелген амортизация сомасы; Ағымдағы жал бойынша негізгі құралдарға есептелген амортизация сомасы;

Дт 7510 Кт 1310 - бухгалтерлік жазу: Кәсіпорын қызметін тоқтатуға байланысты материалдарды есептен шығару; Ұйым қызметін тоқтатуға байланысты материалдарды есептен шығару; Ұйымның жалпы қызметін тоқтатуға байланысты материалдарды есептен шығару;

Дт 8110 Кт 1340-бухгалтерлік жазу: Аяқталмаған өндіріс құнын негізгі өндіріс шығындарына апарғанда.; Есепті мерзім басында негізгі өндіріс шығындарына аяқталмаған өндіріс құнын апарғанда.; Есепті мерзім басында аяқталмаған өндіріс құнын негізгі өндіріс шығындарына апарғанда.

Дт 8110 Кт 1310 мазмұнын және алғашқы құжаттары: Негізгі өндіріске материалдар лимитті-заборлық карталар бойынша жіберілгенде.; Негізгі өндіріске материалдар талаптар бойынша жіберілгенде.; Негізгі өндіріске материалдар жіберілді, лимитті-заборлық карта,талаптар бойынша.

Дт 8110 Кт 8410 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Негізгі өндіріске тиісті үстеме шығыстар негізгі өндіріс құнына апарылғанда; негізгі өдіріске тиісті үстеме шығыстар негізгі өндіріс шығындарына апарылғанда; негізгі өндіріске тиісті үстіеме шығыстар есептен шығарылғанда.

Дт 8410 Кт 1250 – бухгалтерлік жазудың мазмұны: Көмекші өндірістегі жұмысшылардың іс сапар шығындары есептен шығарылғанда; Өндірістік қызмет мақсаты үшін іс сапар шығындары есептен шығарылғанда; Негізгі өндірістегі жұмысшылардың іс сапар шығындары есептен шығарылғанда;

Дт 8410 Кт 3350 – бухгалтерлік жазу: Қосалқы өндірістегі жұмысшыларға еңбек ақы есептелінді.; Күзет қызметкерлеріне еңбек ақы есептелінді.; Көмекші өндірістегі жұмысшыларға еңбек ақы есептелінді.

Е

Еңбек тиімділігі бойынша өндіріс көлемінің ауытқуы: Өнім өндіруге қажетті норма сағат – өнім өндіруге жұмсалғанын нақты жұмсалынған сағат *тұрақты үстеме шығындарды бөлудің нормативтік ставкасы; Өнім өндірісіне норма сағат – өнім өндіруге нақты жұмсалынған сағат*тұрақты үстеме шығындарды бөлудің нормативтік ставкасы; Өнім өндіруге қажетті норма сағат- өнім өндіруге кеткен нақты жұмсалынған сағат* тұрақты үстеме шығындарды бөлудің нормативтік ставкасы.

Есептік кезең басындағы аяқталмаған негізгі өндіріске өндірістік шығындар қосындысы, есептік кезең соңындағы негізгі аяқталмаған өндірістің айырмасы бұл: Өнімнің өзіндік құны; Есептелген өзіндік құн; Өндірілген өнімнің толық өзіңдік құны;

Есептелінген әлеуметтік салық өнімнің өзіндік құнына: Өнімнің өзіндік құнында есептеледі; Өнімнің жұмыстар мен қызметтердің өзіндік құнына есептелед; Есептеледі.

Ж

Жалпы пайданың деңгейіне факторлар әсері: Өндірістік шығындардың нормадан ауытқуы; Өнімді сатудан түскен түсімнің ауытқуы; Өнімді сату бойынша шығындарың нормадан ауытқуы

Жанама шығындар: Өндірістің бірнеше өнім түрімен байланысты шығындар; Өнімнің әр түрінің өзіндік құнына жанама түрде бөлінеді; Өнімнің өзіндік құнына тікелей апарылмайтын шығын.

Жанама шығындар болып саналмайды:

Өндірістік жұмысшылардың еңбек ақылары; Негізгі материалдар; Өндірістік жұмысшылардың еңбек ақыларынан аударымдар.

Жауапкершілік орталығы бойынша есепке алу (шығындар орталығы, пайда орталығы және инвестициялық орталық): Өнімді сатудан түскен түсімдер, шығыстар, ірі салымдар бойынша шешім қабылдау бойынша менеджер орталығының қызметі; Есептер арқылы шығыстар мен түсімдер үшін менеджер орталығы жауапты; Инвестициялық шешім қабылдау үшін ақпараттарды дайындау;

Жауапкершілік ортылықтары бойынша есеп жүргізгендегі смета (бюджет): сыртқы; өзгеріске түсетін; өзгертуге болатын.

Жеке өндіріске дайын өнімнің өзіндік құны: Барлық нақты өндіріске жұмсалған шығынды алынған өнім көлеміне бөлу арқылы; Барлық нақты өндірістік шығынды алынған өнім көлеміне бөлу арқылы; Барлық нақты шығынды алынған өнім көлеміне бөлу арқылы.

Жобаларды бағалау әдістері: Инвестицияның орташа табыс нормасы, өтеушілік кезеңі, табыстың ішкі нормасы, ағымдағы таза құн; Күрделі қаржының орташа табыс нормасы, өтеушілік кезеңі, табыстың ішкі нормасы, ағымдағы таза құн; Инвестициялық ресурстардың орташа табыс нормасы, өтеушілік кезеңі, табыстың ішкі нормасы, ағымдағы таза құн.

Жоспарланатын шығындар: Нормалар, нормативтер, лимиттер негізінде өнімнің белгілі бір көлеміне есептелген шығындар; Нормалар, нормативтер, лимиттер негізінде өнімнің жұмыстар мен қызметтердің белгілі бір көлеміне есептелген шығындар; Өнімнің, Жұмыстар мен қызметтердің белгілі бір көлеміне есептелген шекті шығындар;

Жоспарланбайтын шығындар: Жоспарлы өзіндік құннан асып түскен қосымша, нормадан артық жұмсалынған және нақты жұмсалынған шығындар сомасы; Нақты жұмсалынған шығындар нәтижесі; Жоспарлы өзіндік құннан асып түскен қосымша және нормадан артық жұмсалынған шығындар

Жоспарлы калькуляция тәртібі: Әрбір өнімнің, жұмыс пен қызметтің түріне материалдық шығындардың, еңбек сыйымдылығының, құралдары пайдаланудың орташа нормативтері бойынша жасалады; Белгіленген нормалар мен нормативтер бойынша.; Әрбір өнімнің, жұмыс пен қызметтің түріне шикізаттар мен материалдардың шығындары, еңбек сыйымдылығы, құралдары пайдаланудың орташа нормативтері бойынша.

Жөнделетін ақаудан болған жоғалтулар: Ақау болған өнімнің өзіндік құнының және ақаудың алдын алудағы шығынның, алынған қалдықтар құны мен басқа да ұсталымдардың арасындағы айырмасы; Ақау болған өнімнің, жұмыстар мен қызметтердің өзіндік құнының және ақаудың алдын алудағы шығынның, алынған қалдықтар құны мен басқа да ұсталымдардың арасындағы айырмасы; Ақау болған өнімге жұмсалынған барлық шығындардың және ақаудың алдын алудағы шығынның, алынған қалдықтар құны мен басқа да ұсталымдардың арасындағы айырмасы.

Жөндеу шеберханасы құралдарын жөндеу үшін жұмсаған материалдары шоты: 8310 «Көмекші өндіріс» шотының дебетінде; "Көмекші өндіріс» шотының дебетінде; Дт 8310 «Көмекші өндіріс».

Жұмысшылардың қосымша еңбек ақысынан төлемдер өзіндік құнының құрамына: Түнгі мерзімдегі жұмыс үшін төлемі, өзіндік құнға кіреді.;

Мейрам күндері орындаған жұмыс үшін төлемдер, өзіндік құнға кіреді.; Жоспардан тыс орындалған жұмыс төлемдер, өзіндік құнға кіреді.

З

Залалсыздық нүктесі: Өндіріс шығындарының түсімге тең болғандағы сату көлемінің нүктесі; Шығындардың түсімге тең болғандағы сату көлемінің нүктесі; Шығындардың табысқа тең болғандағы сату көлемінің нүктесі.

Залалсыздық нүктесі сипатталады: Түсім=жалпы шығындар; Табыс та зиян да жоқ; Түсім де жоқ залал да жоқ.

Залалсыздықты маржиналдық табысты есептеуге болады: Түсімнен жиынтық өзгермелі шығынның айырмасы; Сатудан түскен түсімнен жиынтық айнымалы шығынның айырмасы; Түсімнен ауыспалы шартты ауыспалы шығынның айырмасы;

Залалсыздықты талдау шешімді қабылдауға көмектеседі: Қызметті мүлдем тоқтату туралы.; Жаңа өнім түрін өндіру туралы.; Өндіріс көлемінің қажеттілігі туралы.

Зиянсыздықтың бухгалтерлік моделі: Өндіріс көлемінің өзгерісіне тәуелді болатын жиынтық табыс пен жиынтық шығындардың өзара байланысты сызықтық сұлбасы.; Өндіріс көлемінің өзгерісіне байланысты жиынтық табыс пен жиынтық шығындардың тәуелді сызықтық сұлбасы.; Өндіріс көлемінің өзгерісіне тәуелді болатын жиынтық табыс пен жиынтық шығындардың сызықтық сұлбасы.

И

Икемді бюджет: Мәліметтер дифференциалды өнім көлемі және сатумен келтіріледі; Дифференциалды сату бойынша және өнім көлемі бойынша келтіріледі.

Инвестициялық жобаларды талдау әдістері: Рентабельділіктің ішкі нормасы; Инвестицияға түзетілмеген қайтарым; Таза келтірілген құн;

Инвестиция өтелетін болуы үшін таза келтірілген құн (ТКҚ): Пайдаланылатын капитал құнынан көп болуы керек; Таза келтірілген құн күрделі салымнан жоғары болуы керек; Таза келтірілген құн күрделі қаржыдан жоғары болуы керек.

Инвестициялық капиатлдың рентабельділігі (ROI): Түсімнің инвестициялық капиталға және пайданың түсімге қатынасы; Айналым капиталының түсімнің бірлігіне қатысты пайдаға қатынасы; Пайданың инвестициялық капиталға қатынасы;

Инвестицияның қайтарылымы: Капиталға салған негізгі қарыз сомасының қайтарылуы.; Негізгі қарыз сомасының қайтарылуы.; Салынған салымның қайтарылуы.

Инкременттік шығындар және кірістер пайда болатын кезең: Өнімнің, жұмыстар мен қызметтердің қосымша партиясын өндіру немесе орындау кезінде пайда болады.; Өнімнің қандай да бір түрі бойынша қосымша партияны шығару кезінде.; Өнімнің қандайда бір түрін қосымша шығарған кезде пайда болады.

К

Калькуляциялау бірліктері: Центнер; Тонна; Шаршы метр

Калькуляция объектілері: Негізгі және көмекші өндіріс пен олардың бөлімшілеріндегі өндірілген өнім, орындалған жұмыстар мен қызметтер және тапсырыстар; Өнім, жұмыстар мен қызметтің және олардың топтары.

Калькуляциялаудың объектілері: (Өнімдердің, жартылай фабрикаттардың, жұмыстардың және қызметтердің түрлері; Толықтай аяқталған өнімдердің, жартылай фабрикаттардың, жұмыстардың және қызметтердің түрлері.)

Калькуляциялаудың тәсілдері: Тікелей есептеу, шығындарды қосу (сомасынын шығару), шығындарды енгізбеу, шығындарды бөлу мөлшерлік (нормативтік); Өндіріс шығындарын шығындарды қосу (сомасынын шығару), шығындарды енгізбеу, шығындарды бөлу мөлшерлік (нормативтік); Шығындарды тікелей есептеу, шығындарды қосу (сомасынын шығару), шығындарды енгізбеу, шығындарды бөлу, мөлшерлік (нормативтік).

Капитал салымдарын іске асырудағы шығындар: Есепті кезеңдегі жұмсалынған шығындар бойынша танылады.; Есепті кезеңдегі жұмсалынған шығындармен.; Есепті кезең шығындарымен танылады.

Кәсіпорынның қызметін толық және құрылымдары бойынша бағалау көрсеткіштері, жоспарлардың нұсқаларын есептеу, түзетулер ескерілген жоспарлау: Бюджеттік цикл; Бюджетті құру бірізділігі; Жоспардың орындалуын бақылау.

Кезең шығындары: Корпоративтік табыс салығы базасын азайтуға апарылатын әкімшілік, сату, пайыздар бойынша шығындар.

Кезеңдік шығыстар: Өткізу, әкімшілік, проценттер бойынша шығыстардан; Тауарларды, жұмыстарды сату, әкімшілік және несие бойынша пайыздарды төлеу шығындарынан; Сату, әкімшілік және пайыздар бойынша шығындардан.

Кезең шығыстары есепті мерзім соңында апарылады: Жылдық жиынтық табысты азайтуға; Салық салынатын табысты азайтуға; Шегерістерге;

Кешенді өндірістегі қосалқы өнімді біріккен өніммен салыстыру: айырылысу нүктесінен кейін анықталады; әр қайсысына жекелеме сату бағасы белгіленеді.

Кешенді шығындар: Бірнеше экономикалық элементтерден тұратын шығындар; Бірнеше экономикалық элементтерден тұратын және құрамды бөліктерге бөлуге жатқызылатын цехтық үстеме шығындар; Бірнеше экономикалық элементтерден тұратын және құрамды бөліктерге бөлуге жатқызылатын шығындар;

Коммерциялық шығындар: Тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді өткізуге байланысты жалпы жиынтық пайданы азайтатын шығындар; Өнімді сатуға байланысты шығындар.

Көмекші өндіріс шығындар: Қызмет көрсететін өндіріске’ өндіріс қызметінің өзіндік құнына; Орындалған жұмыс, қызмет көлеміне

Көмекші өндіріске жұмсалынған материалдар шоты: «Көмекші өндіріс» шотының дебетінде.; Дт 8310 «Көмекші өндіріс»; 8310 «Көмекші өндіріс» шотының дебетінде

Көмекші өндірістегі жұмысшылардың еңбек ақылары: Ауыспалы; Айнымалы; Өзгермелі

Кірістік шығындар: Сатып алынған, қолда бар және болашақта табыс әкелетін активтер; Ұйымда нақты бар және болашақта табыс әкелетін активтер; Қолда бар және болашақта табыс әкелетін активтер.

Күрделі қаржының тиімділігін анықтау үшін пайдаланатын көрсеткіштер: Таза дисконтталған құн; Өтеушілік мерзімі; Өтеушіліктің есептің коффициенті;

Қаржылық жоспардағы көрсеткіштері: Ақша ағымы, баланс мәліметтері, қаржылық нәтиже есебі; Ақша ағыны, баланс көрсеткіштері, ұйымның қаржылық қызметі нәтижесінің есебі; Ақша ағыны, баланс көрсеткіштері, қаржылық нәтиже есебі.

Қоймадағы сатуға арналған дайын өнімдерді қаптауға жұмсаған ыдысы және ыдыстық заттар шоты: 7110 «Сатылған өнім мен көрсетілген қызмет шығындары» шотының дебетіне; Дт 7110 «Сатылған өнім мен көрсетілген қызмет шығындары»; 7110 «Сатылған өнім мен көрсетілген қызмет шығындары» шотына.

М

Мақсаттық шығын: Шығындардың пайда болуы қайнар көзі; Өзіндік құн калькуляциясы; Болған шығындардың есепке алынуын талап ететін кез келген қызмет түрі.

Маржиналдық табыстың анықталуы: Түсім мен ауыспалы шығындар арасындағы айырма; Түсім мен өзгермелі шығындар арасындағы айырма; Түсім минус айнымалы шығыстар.

Маржиналдық шығындар немесе табыстар: Өнімнің қосымша партиясын өндіру кезінде жалпы көлеміне емес, бір өлшеміне келетін қосымша шығындар мен табыстар; Өнімнің бір өлшеміне келетін қосымша шығындар мен табыстар; Өнімнің жалпы көлеміне емес, бір өлшеміне келетін қосымша шығындар мен табыстар.

Масштабтың өсу эффектісі: Өнім бірлігіне келетін ауыспалы шығындар өндірістің төменгі деңгейінде жоғары болады және өндірістің ең тиімді деңгейінде теңеседі; Өнім бірлігіне келетін өзгермелі шығындар өндірістің төменгі деңгейінде жоғары болады және өндірістің ең тиімді деңгейінде теңеседі; Өнім бірлігіне келетін айнымалы шығындар өндірістің төменгі деңгейінде жоғары және өндірістің ең тиімді деңгейінде теңеседі;

Масштабтың теріс эффектісі: Өнім бірлігіне келетін ауыспалы шығындар тез арада өндірістің тиімді деңгейінен артып кетеді де нәтижесінде ресурстардың тапшылығы пайда болады; Өнім бірлігіне келетін айнымалы шығындар тез арада өндірістің тиімді деңгейінен артып кетеді де, соның нәтижесінде ресурстардың тапшылығы пайда болады; Өнім бірлігіне келетін өзгермелі шығындар тез арада өндірістің тиімді деңгейінен артып кетеді және нәтижесінде ресурстардың тапшылығы пайда болады .

Материалдарды жіберу накладнойдың мақсаты: Меншікті өндіріс цехтарына,басқа ұйымдарға материалдарды жөнелту үшін.; Материалдарды сатып алушыларға жөнелту үшін.; Өндіріс территориясынан тысқары жерлерде цехтан цехқа материалдар қозғалысын рәсімдеу үшін.

Материалдарды тасымалдау бойынша тиеу-түсіру шығындары: 1310 «Шикізаттар мен материалдар» шотына; 1310 «Шикізаттар мен материалдар» шотының дебетіне; Дебет 1310 «Шикізаттар мен материалдар»

Машина құрастырудағы негізгі шығыстар: Механикалық өндіріс жонушыларының (токарларының) еңбек ақысы;Көмекші материалдар; Негізгі материалдар

Н

Негізгі материалдар: Өнім өндіруге жұмыстар мен қызметтер орындауға кеткен шикізат пен материалдар шығындардың көлемі,олар өздерінің құнын өзіндік құнға тікелей кіргізеді; Өнім өндіруге кеткен шикізат пен материалдар шығындарының көлемі,олар өздерінің құнын өндірілген өнімнің өзіндік құнына тікелей кіргізеді; Өнім өндіруге кеткен шикізат пен материалдар шығыгындарының көлемі, олар өздерінің құнын өндірілген өнімнің өзіндік құнына бірден қосады.

Негізгі өндіріс цехындағы құрылғыларды ағымдағы жөндеу үшін жұмсалған қосалқы бөлшектердің құны: 8110 «Негізгі өндіріс» шотының дебетінде.; 8110 «Негізгі өндіріс» шотында.; Дт 8110 «Негізгі өндіріс».

Негізгі өндірісте ақаудан болған жоғалтулар кезең шығындары: Д-т 7210 «Жалпы және әкімшілік шығындар» К-т 8410 «Өндірістегі ақау».;

Д-т «Жалпы және әкімшілік шығындар» К-т «Өндірістегі ақау».; Д-т 7210 К-т 8410.

Негізгі өндірістегі түнгі уақыттың қосымша төлем шоты: «Негізгі өндіру» шотының дебетіне.; Дебет 8110 «Негізгі өндіріс».;«Негізгі өндіріс» шотына.

Негізгі өндірістегі түнгі уақыттың қосымша төлемі: ­Негізгі өндіріс шығындарына.; Негізгі өндірістік шығындарға.; Өндіріс шығындарына.

Нормативтік әдіс бойынша шығындар есебі жүргізіледі: Шығындардың норма бойынша және нормадан аытқу есебін бөлек жүргізілуі; Шығындардың мөлшер бойынша және мөлшерден ауытқу есебін бөлек жүргізілуі; Шығындардың нормамен және нормадан ауытқу есебінің бөлек есептелуі

Ө

Өзіндік құнды анықтаудың үшінші сатысында: (німнің бір өлшемінің өзіндік құны анықталады; Қызмет өлшемінің өзіндік құны анықталады.

Өзіндік құнды калькуляциялау түсінігі: өнімнің бір өлшемінің өзіндік құнын есептеу; өнімнің бір өлшемінің немесе өнім тобының өзіндік құнын есептеу; өнімнің, жұмыстар мен қызметтердің бір өлшемінің өзіндік құнын есептеу.

Өзіндік құнды калькуляциялау мен шығындардың процестік әдісінің артықшылығы: Жалпы өндірістік қызметті басқарудың тиімділігі және қарапайымдылығы; Өндірістік қызметті басқарудың тиімділігі және түсініктілігі.

Өндіріс көлеміне қатысты басқару шешімдерінің негізделуі: Ұйымның қаржылық есептілік ақпараттарына; Қаржылық есеп беру ақпараттарына; Өткен жылғы өндіріс көлеміне.

Өндіріс көлемінің өзгерісіне байланысты өнімнің бір өлшеміне өзгермелі шығындар: Өзгермейді; Маңызсыз өзгереді; Өндіріс көлеміне байланыссыз тұрақты болып қалады.

Өндіріс қуаттылығына байланысты өндіріс көлемінің ауытқуы: Белгілі бір кезеңде өнім өндірісіне нақты жұмсалған сағат – өнім өндірісіне нормативтік сағат* тұрақты үстеме шығындарды бөлудің нормативтік ставкасы;

Қарастырылған кезеңдегі өнім өндірісіне нақты жұмсалған сағат - өнім өндірісіне нормативтік сағат * тұрақты үстеме шығындарды бөлудің нормативтік ставкасы;

Қарастырылған кезеңдегі өнім өндірісіне нақты жұмсалған сағат + өнім өндірісіне нормативтік сағат - тұрақты үстеме шығындарды бөлудің нормативтік ставкасы.

Өндірісте пайда болатын қалдықтардың құны есепке алынбайды: қайтарылмайтын қалдықтар; әріқарай пайдалануға жарамсыз қалдықтар; қайтарымсыз қалдықтар

Өндірістегі ақау пйда болу орнына байланысты жіктелуі: Ішкі және сыртқы; Ішкі; Сыртқы және өз өндірісіндегі

Өндірістегі ақау сипатының жіктелуі: Түзетілетін және түзетуге келмейтін; Түзетілмейтін және түзетуге келетін; Түзетілетін және түзетілмейтін

Өндірістегі ақау шотының дебетінде корсетіледі: Жөнделетін ақау құны.; Ақауды жөндеуге байланысты үстеме шығындардың сомасы.; Ақауды жөндеу бойынша шығындардың сомасы.

Өндірістегі негізгі шығындар:

Өнім дайындау,жұмыстар мен қызметтерді жүзеге асырумен байланысты шикізаттар мен материалдар,еңбек ақы, технологиялық мақсатқа отын шығындары.;

Өнімдерді өндіру,жұмыстармен қызметтер орындауға байланысты шығындар.;

Өндіріс шығындарын жоспарлауға байланысты жұмсалынған шығындар.

Өндірістен алынған қайтарылатын қалдықтардың бағалануы: мүмкін болатын пайдалану бағасымен; мүмкін сатылу бағасымен; мүмкін болатын өткізілу бағасымен.

Өндірістен алынған қайтарылатын қалдықтардың бағалануы:

Шығарылған шикізаттың толық құнымен.;

Шығарылған шикізаттың төмен құнымен.;

Қалдықтарға белгіленген бағамен.

Өндірістік кәсіпорындарды калькуляциялау объектілері: Толықтай аяқталып болған бұйымдар, дайын өнім түрлері, жартылай фабрикаттар, өнімнің топтары, бұйымның сериялар, арнайы тапсырыстар мен қызметтер;

Өндірістен алынған дайын өнім түрлері, жартылай фабрикаттар, өнімнің топтары, бұйымның сериялар, арнайы тапсырыстар мен қызметтер:;

Толықтай аяқталған бұйымдар , жартылай фабрикаттар, өнімнің топтары, бұйымның сериялар, арнайы тапсырыстар мен қызметтер.

Өндіріске жұмсалынған шығындар:өнім өндірісі, жұмыстар мен қызметтер орындауға жұмсалған материалдық, еңбек ақы және үстеме шығыстардың ақшалай құны.