Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті

050732 – «Стандарттау, метрология және сертификаттау»

мамандығының студенттері үшін

«Квалиметрия» пәні бойынша курстық жұмысын орындау үшін

Әдістемелік нұсқаулар

2007

Кіріспе

Техникалық прогресс бұйымдардың сапасына өсіп бара жатқан қажеттіліктер кезінде олардың номенклатурасының үздіксіз кеңеюіне әкеліп соғады. Сапа өз кезегінде халық шаруашылығының әр түрлі облыстарында қолданылатын жабдықтар санының өсуіне және қолданылатын заттар мен материалдардың өсуіне себепші болады, ол бір жағынан - соңғы өнімнің та-латарымен, екінші жағынан, өнеркәсіптің жаңа материалдарды алудағы жетістіктерімен байланысқан.

Бұл жағдайларда сапа проблемасын шешу басқарудың барлық деңгейлерінде, тек ғылыми негізде ғана мүмкін болады. Ғылыми негізді сапа деңгейін бағалау әдістері туралы білімді, сапаға қойылатын талаптардың негізделуін, олардың қамтамасыз етілуін, талап етілетін сапаның сақталуын бақылауды құрайды. Білімнің осы жиынтығының облыстарының бірі ква-лиметрия болып табылады.

Квалиметрия нормативтік құжаттамадағы сапа көрсеткіштерін регламенттеу, сапа деңгейін бақылау және қабылдау-тапсыру, кезеңдік, типтік және сертификаттық сынау процесіндегі сапаны бақылау бойынша қызмет негізінде жатқан мәселелерді шешу әдіснамасы мен әдістемесін зерделейді. Осы облыста сапа деңгейін бағалаудың, сынау нәтижелерін өңдеу мен талдаудың ықтималдық және статистикалық әдістеріне, шешімдерді біріктіру мен қабылдау әдістеріне маңызды көңіл бөлінеді.

1 Жалпы ережелер

Курстық жұмыс «Квалиметрия» пәні бойынша білімді бекітуге және тереңдетуге, сапа көрсеткіштері номенклатурасын таңдау, таңдалған зерттеу объектісіне қатысты оларды сипаттау, сапа деңгейін бағалау әдісін таңдау және бағалауды орындау дағдыларын иеленуге мүмкіндік береді және студенттің алған білімін нақты міндетті шешу кезінде қолдана білуінің расталуы болып табылады.

2 Курстық жұмысты орындау жүйелілігі

Курстық жұмысының құрылымында келесі ақпарат болуы тиіс:

Мұқаба бет;

Курстық жұмысының тапсырмасы;

Мазмұны;

Кіріспе;

1 Бастапқы мәлімет;

2 Жалпы ережелер;

3 Өнім сапасын бағалау;

Қорытынды;

Қолданылған әдебиет тізімі;

Қосымшалар.

Кіріспеде тақырыптың өзектілігі негізделіп, осы жұмыста шешілетін мақсаттар мен міндеттер қарастырылады.

2.1 Бастапқы ақпарат

Курстық жұмысты орындауға арналған ақпарат үш түрге: базалық, басты және анықтамалық болып бөлінеді.

Базалық ақпарат қамтиды: өнім туралы ақпаратты, оның сандық, сапалық сипаттарын, бұйымның құжаттық мәліметтерін, өнімнің сыртқы түрі, оны дайындау, сынау, орау т.б. бойынша ақпаратты.

Басты және анықтамалық ақпарат соңғы өндірістік практиканың материалдарын, қажетті техникалық шарттарды, стандарттарды, басты нормативтік құжаттарды, 9000...9004, 10005, ...10013 сериялы ИСО халықаралық стандарттарын қамтиды.

2.2 Жалпы ережелер

Бұйымның қызметтік тағайындалуы

Бұл бөлімшеде бұйымның қолданылу саласы, қолданылу шарттары, арналуы, оған қойылатын қосымша талаптар, бұйымның қысқаша даму тарихы сипатталады.

Өнімнің жіктелуінде бұйымның класы, тобы, сорт келтіріледі. Нақты жағдайдағы өнімнің жіктелуі үшін анықтаушы белгілерді таңдау салалық әдістеме болып табылады, сондықтан өнімнің түрі, тобы, топшасы, класы көрсетілуі тиіс.

2.3 Өнім сапасын анықтау

Сапа туралы жалпы мәліметтер

Бұл тараушада бұйым сапасы туралы жалпы мәліметтер келтірген жөн. Өнімнің сапа көрсеткіштері шешілетін міндеттерге сай анықталады. Сапаны бағалағанда өнімнің қандай сапа көрсеткіштері тобын қолдану қажеттігі анықталады. Таңдалған жіктеу тобы үшін бұйымның негізгі қасиеттері анықталады. Дара, топтық, кешенді, интегралды көрсеткіштер анықталады. /ГОСТ 15467-79/.

Өнімді дайындаудың сапа деңгейін бағалау

Өнім сапасының негізінен оның дайындалуына байланысты болатындығынан, бағалау өнімді сынау, қолдану нәтижесі немесе дайындау сапасының деңгейін бағалауды сұрау арқылы жүргізіледі. Өнімді дайындау сапасының деңгейін бағалау оның өмірлік циклінің барлық кезеңдерінде сол өнімді дайындау технологиясын қарастыру арқылы жүргізіледі.

Сапа көрсеткіштері номенклатурасын анықтау

Сапа көрсеткіштері номенклатурасы ГОСТ 22851-72 сәйкес өнімнің сандық сипаттарының атауларына қарай анықталады. Сапа көрсеткіштері номенклатурасын таңдағанада ескеріледі: өнімнің арналуы, пайдаланылу шарты, тұтынушылар талаптарын талдау, өнім қасиеттерінің құрамы мен құрылымы т.б. Сапа көрсеткіштері номенклатурасын анықтағанда бұйымның жобалаудан жөндеуге дейінгі барлық өмірлік кезеңдері ескерілуі тиіс.

Өнім сапасын бағалау

Сапа көрсеткіштері номенклатурасын таңдаған соң өнімнің сапа деңгейін бағалағанда берілген зерттеу объектісінің сапа деңгейі бағаланатын әдісті таңдаған жөн. Егер базалық өнім болса, ол сол уақыттағы ең жақсы өнім болуы тиіс. Егер базалық өнім болмаса, немесе өнім жаңа болып табылса, онда аналогты немесе стандарттар мен техникалық шарттардан алынған мәліметтерді пайдаланған жөн. Базалық үлгіні таңдағаннан кейін өнімнің салыстырмалы, кешенді, интгералды көрсеткіштері анықталады, мұндайда мүмкіндігінше барлық сапа көрсеткіштері пайдаланылуы тиіс. Сапа көрсеткіштері мәндерін анықтау әдістері бойынша өнімнің сапа көрсеткіштері ақпарат алу тәсілдері және көздері бойынша анықталуы тиіс. Көрсеткіштердің сандық сипаттары сынау шарттарынан алынады. Өнімнің сапа деңгейін бағалағанда дифференциалды, кешенді және аралас әдісін қолданады. Егер объективті әдістерді қолдану мүмкін болмаса, сынау мәліметтер болмаса, онда эксперттік әдіс қолданылады. Өнімнің сапа деңгейі бағаланған соң оны базалық үлгімен салыстырады. Берілген салыстырулар кестеге жазылады, оған талдам жасалып, өнімнің сапа деңгейі туралы қорытынды жасалады.

Бөлімшелерді орындау нәтижесінде кемшіліктер анықталады, оған технологиялық процестегі, құрылымдық-технологиялық құжаттағы, сынаудағы, өнімді ораудағы т.б. кемшіліктер жатады. Барлық материалдар жүйеленіп, негізгі қорытынды жасалады.

Қорытындыда қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу бойынша тұжырымдар келтіріледі.