Коазой Iийса

ГIалгIай метта

лоаца а

атта а,

кадай а,

ГРАММАТИКА

Хаттар: ГIалгIачό гIалгIай йоазув сихха мишта Iомадергдар?

Жоп: ГIалгIачо из кIеззига из Iомаде лайча Iомадергдар.

Наьна мотт – Даьла совгIат!

	ГIалгIай алапаш
	Аь - аьннад (сказал),	лаьтта (земля),
	ГI - гIалгIá (ингуш),	гIанд (скамья),
	KI – кIá (пшеница),	кIор (уголь),
	Кх - кхор (груша),	кхокха (голубь),
	Къ - къу (вор),	бокъό (право),
	TI - тIом (война).	тIод (лапа),
	ПI - пIелг (палец),	пIенда (планка)
	ЦI – цIá (дом),	цIé (красный),
	ЧI - чIéга (замок),	чIуг (кольцо),
	Хь - хьу (лес),	хьайр (мельница),
	XI - хIама (вещь),	хIана? (почему?),
	Яь - яьсса (пустой),	яьгá (сгоревшая),
	I - Iа (зима),	муIа (рог).

Шорттига iодеша!

Са цIи Ахьмад яхаш я. Со юрта вах. Со чувáха цIа, са дас даьд. Из лакха а, хоза а да. Со зIамига кIаьнк вар, дас цIá деш. Аз новкъостал дόра даьна.

- Дика гIонча ва хьо, Ахьмад! - оалар сόга дас.

Со гIадводар, сé цό хьаьстача. Дас сона хьéхар дора:

- Саг хIама хьадеш хила вéза, яьсса йорт еттар саг вац. Эсала макхéлахь! ТIема тIа хиннав са дá. Цунна чов яьй. ХIанз со къонах ва, да моццагIе кхелхав. Даь хьéхар дицденнадац.

ЧоагIа вéзар сона сай дá.

Iодеша!

аь	яь	оа
аькха	яьсса	оачув
аьшк	яьшк	оаркхув
аьлар	яьинг	оамал
аьрдагIа	яьрдá	оалам
маьре	яьллá	оагIув
наьци	яьгIá	оаз
даьци	йодаяь	гоама
лаьча	лотаяь	хьоа
кIаьда	уллаяь	тIоа
гIаьлé	кIордаяь	боал
кхаьра	айяь	соа
чIаьпилг	язъяь	доал

Iодеша!

Йй	йи	йий
Ййс	йиъ	йий
Ийцай	йис	йийрзай
Ийшá	йитá	йийшай
Ий	йиззá	йийттай
Iийсá	йиттá	йийлай
Бийса	йиллá	йийкхá
Кхий	йига	йийзай
Лийчá	йижа	йийхьар
Бийзá	йихьай	йийбай
Бий	йист	йийцá
Хий	йичи	йийрзай
Сий	йиIий (коч)	йийстá

IотIахьажа! Зембаккха! Iодеша!

ГI + ГI = ГГI

ЧIоггIа, воаггIаше, гIoггIe.

КХ + КХ = ККХ

Воккха саг, теккха, хьаккхá, иккхá, дуккха, боккхарг.

TI + TI = ТТI

ИйттIа, ларттIа, кIаттIа бац.

ХЬ + ХЬ = ХХЬ

Духхьала, буххье, цавуххьаше.

TI + КЪ = ТКЪ

Ткъам, лоткъам, ткъов, Iоткъам, биткъа.

Щ + КЪ = ЦКЪ

Цкъáла, цкъарчоа, цкъазá, цкъа.

ЧI + КЪ = ЧКЪ

Чкъаьра, лечкъар, чкъорд, "чкъап" аънна

Iодеша!

ХI
xIa	хIараздаьнна	ворхI
xIaa	хIаччиваьнна	бapxI
хIайт аьнна	хIинде	йoapxI
хIаллак	хIире	берхIа
хIама	хIилла	лархIа
хIана?	хIаьтденз	морхI
хIанги	xIoппá	аьрхIа
хIанз	хIайкал	ХIарон
хIай?	хIаьта	ХIини
хIаьта	СохIип	ХIажар

Зембаккха! Iодеша!

…и, …и, …и	…а, …а, …а
Сои, Мувсаи деша долх. Хьасани, Хьусени шоай беша лаьтта оахкаш ба.	Лакха а, сийрда а, йIайха а яр тха класс. ЦIá а кхий а керда хьадаьдар.
Чаи, Борзи, Цогали даха хайшад шоашта цIá а даь.	Сона дешаш мел эшар Iалашдаьд дас: книжкаш а, тетрадаш а, тIорми а.
Вадеи, вáлеи моттиг йоацаш, готтавир аз из.	ТIахIир а, Залина а, Лόли а дешаш багIар.
Хозеи, цIенеи яр сона ийца коч.	Каникулех ада а, ловза а мукъа вар со.
Нанас базар тIара ийца енай харбази, пастáи.	УстагIа а, етт a, Iaca a кхий чу доахкар.