Бекітемін

ҚР АШМ АӨК МИК

«РФД ж БӘО» РММ

Сайрам аудандық

филиалының басшысы

__________ Б.Альжан

Қазақстан Республикасының Ауылшаруашылық министрлігі

Агроөнекәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитетінің «Республикалық фитосанитарлық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығы» РММ

Оңтүстік Қазақстан облысы Сайрам аудандық филиалының карантиндік нысандар бойынша 2017 жылғы жылдық есебі

МАЗМҰНЫ

І Жалпы мәлімет.....................................................................................-2

ІІ Карантиндік зиянкестер.....................................................................-2

- калифорниялық қалқаншалы сымыры..........................................-2-4

-шығыс жеміс жемірі...............................................................................-5-6

-комсток сымыры....................................................................................-6

-америка ақ көбелегі................................................................................-6-7

- қара сүген түрлері..................................................................................-7

-батыс гүл трипсі......................................................................................-8

- қауын шыбыны......................................................................................-8

- қызанақ күйесі........................................................................................-9

- жұпсыз жібек кюбелегі..........................................................................-10

ІІІ Карантиндік аурулар........................................................................-10

- жеміс ағаштарының бактериялды күйігі.........................................-10-11

- ақ түйнектің алтын түстес жұмыр құрты ауруы...........................-11

- ақ түйнек ісігі.........................................................................................-12

ІV Карантиндік арам шөптер...............................................................-12

- жатаған у кекіре.....................................................................................-13-14

- тікенекті алқа.........................................................................................-15

- арам сояулар...........................................................................................-15-16

V Өсімдіктерді қорғау жөнінде жүргізілген үгіт-насихаттар

туралы ақпарат..............................................................................-17

VІ Хабарландырулардың саны............................................................-17

VІІ Қорытынды.......................................................................................-18

VІІІ Ұсыныстар........................................................................................-18

Қр ашм аөк мик «рфд және бәо» рмм-нің оқо Сайрам ауданы филиалының карантиндік нысандар бойынша жылдық есебі

2017 жылы карантиндік нысандарды анықтау жұмыстары ҚР АШМ АӨК МИК «Республикалық фитосанитарлық диагностика және болжамдар орталығы» РММ Сайрам аудандық филиалының мамандары 2017 жылдың сәуір айынан бастап жүргізді.

2017 жылға карантиндік нысандарды анықтау жоспары аудан көлемінде 40134 га жерде жүргізу жоспарланған, зиянкестер бойынша анықталатын көлем 1635 га, аурулар бойынша – 1190 га, арамшөптер – 37309 га жерде анықтау жұмыстары жүргізу көлемі белгіленген. Соның ішінде атқарылған жұмыстар көлемі:

- зиянкестер бойынша – 1635 га көлемде анықтау жұмыстары жүргізілді.

- аурулар бойынша –1190 га.

- арамшөптер бойынша - 37309 га жерде зерттеу жұмыстары жүргізілді.

І. Карантиндік зиянкестер

Карантиндік зиянкестерді анықтау жұмыстары: Калифорниялық қалқаншалы сымырының зиянкесіне – 600 га, шығыс жеміс жемір құртының зиянкесіне – 350 га, комсток сымырының зиянкесіне – 110 га, америка ақ көбелегі – 300 га, қара сүгенің түрлері – 20 га, батыс гүл трипсі – 5,0 га, қауын шыбыны –120 га,қызанақ күйесі-80,0а,жұпсыз жібек көбелегі-50га.Барлығы-1635га

ІІ. Карантиндік аурулар

Карантиндік ауруларды анықтау жұмыстары. Ақтүйнектің алтын түстес жұмыр құрты – 150 га, бактериалды жеміс ағашының күйігі – 1000 га, ақтүйнектің ісігі 40 га, барлығы 1190 га жерде жүргізілді.

ІІІ. Карантиндік арамшөптер

Карантиндік арамшөптерге анықтау жұмыстары: жатаған қызғылт у кекіре – 31800 га жерде, арамсояулар – 5459 га, тікенекті алқа – 50 га, барлығы – 37309 га жер зерттелді.

І. Карантиндік зиянкестер.

Калифорниялық қалқаншалы сымырының ІІ ұрпағын анықтау жұмыстары аудан бойынша – 600 га жоспарланған. Соның ішінен Жыбек жолы а/о қарасты «Оғлай», «Бірлік» шаруа қожалығы, алма бауында – 21 га Қарабұлақ а/о қарасты «Қарабұлақ-Агро» АӨК қарасты бауында - 135 га, Көлкент а/о қарасты «Көлкент» АӨК қарасты алма бауында - 50га, Қарамұрт а/о қарасты «Қарамұрт-Агро Ивест» АӨК алма алқабында – 264 га, Манкент а/о қарасты «Манкент» ТК алма бауында – 130 га, барлығы – 600 га алма бауы зерттелді. Зерттеу кезінде Қарамұрт а/о қарасты «Махмут-ата» шаруа қожалығында -10 га «Ади-баба» ШҚ -10 га алма бауында калифорниялық қалқаншалы сымыры зиянкесі барлығы - 471,428 фитосанитарлық сараптама 2017 жылы 12-21 сәуір күндері берілген ОҚО бойынша карантиндік лабаратория қортындысы бойынша. Химиялық өңдеу жұмыстарын 04.05.2017 жылы «Республикалық мемлекеттік кәсіпорын фитосанитарлық» ОҚО филиалының мамандары жүргізді.Улы химикат «Комбат» -1,5 л/га нормада қолданылды.

Сайрам ауданы бойынша карантиндік зиянкес калифорниялық қорытынды қалқаншалы сымырының анықтау жұмыстарының 25.08.2017 мәліметі

га

Ауыл округ аттары	Басталуы	Аяқталуы	жоспары		КАЛИФОРНИЯЛЫҚ ҚАЛҚАНШАЛЫ СЫМЫРЫ								2017ж. Өңдеу көл. болжамы
					II-ұрпағы
					Нақты зерттелгені		Залалданғаны
				Бір күнде		Барлығы	Бір күнде		барлығы	Оның ішінде жаңа ошағы
										Бір күнде	Барлығы
Жібек жолы	24.04.2017	25.08.17	30			21
Қарабұлақ	17.04.2017	25.08.17	180			135
Көлкент	04.04.2017	17.08.17	60			50
Қарамұрт	12.04.2017	23.08.17	200			264			20			20		20
Манкент	27.04.2017	25.08.17	130			130
Барлығы	27.03.2017	25.08.17	600			600			20			20		20

Калифорниялық қалқаншалы сымырының таралуын анықтау жұмыстары аяқталды.

Калифорниялық қалқаншалы сымыры өсіп-даму фенологиясы «Ади-баба»ШҚ алма бауында жүргізілді.

Аудан аты ШҚ,ӨК	Қыстап шыққан І жастағы дернәсіл	Кезбе дернәсіл	Ақ қалқанша	Сұр қалқанша
Қарамұрт а/о«Ади-баба» ШҚ	21.04.2017	20.04.2017	05.05.2017	09.05.2017
ІІ ұрпақ І жастағы дернәсіл	ІІ ұрпақ ІІ жастағы дернәсіл	Имаго шағылысу	ІІ ұрпақ ұрғашы көбелектердің ұшып шығуы	Дернәсілдердің қыстауға кетуі
02.06.2017	05.07.2017	20.07.2017	20.08.02017	15.09.2017

Калифорния қалқаншалы сымырының қыстап шыққан І-ші жастағы дернәсілдері сәуір айының басында шықты. Бұл алма ағаштарының ояну кезеңіне тура келеді. Ары қарай кезбе дернәсілдері пайда болды. Сәуір айының ақырында өскен қалқаншалар сұр қалқаншаға айналып ІІ ұрпақ І-ші жастағы дернәсілдерге айналады. Дернәсілдер өсіп-дамып ІІ ұрпақ ІІ жастағы дернәсілдерге мамыр айының соңында айналды.

Имаголардың шағылысуы маусым айының бірінші онкүндігіне тура келеді. ІІ ұрпақ ұрғашы көбелектердің ұшып шығуы шілде айының ІІ онкүндігінде күтілуде.

Қазақстанның оңтүстік-шығыс аймағында жеміс ағаштарын калифорниялық қалқаншаның бір неше түрі, үтір тәрізді қалқаншалы сымыры, қалағанның жалған қалқаншалы сымыры ,калифорниялық қалқаншалы сымыры,зиянкестерді зақымдайды. Зақымдалған жеміс ағаштарының бұтақтары өсуіден тоқтайды ,өнім 30-100% төмендейді, жемістер ұсақталады , сапасы төмендейді жеміс ағаштары бұтақтарында калифорниялық қалқаншалы сымырының бірінші жастағы дернәсілдерді қыстайды. Көктемде калифорниялық қалқаншалы сымырының бірінші жастағы дернәсілдері жеміс ағаштары денесінде су жүре бастаған кезде ,буршігін жарған кезде бірінші жастағы дернәсілдер балан құрттарды тірі туады. Калифорнияның қалқаншалы сымыры135-138га дейін тірі личинкалар туады .Аналықтары 2 рет, аталықтары -4 рет туады.Аталықтары личинкасын айналып қалқаншада қатар туады.Аналықтары айналмайды.Қалқаншалы сымыр аталықтары бірінші стадиясы «пронимфа» қатар қалқаншалар күріш білеп бітеді.5 күнен соң пронимфа нимфаға айналады . 1-2 қүн соң нимфа 2- стадияға өтеді.4-5 күнен соң қуыршақтар аталықтары «кезбе» дернәсілдер шығады. «Кезбе » дернәсілдер 50-60 күнен соң аналық имаголарға айналады , аналықтары 2-2,5 ай өмір сүреді . Аталық имаголар бір неше сағат өмір суреді.Калифорниялық қалқаншалы сымыры Қазақстанда 2 ұрпақ береді. Бұл зиянкестерге тек агротехникалық күрес іс шаралары жеткілікті емес. Қазақстанда карантиндік зиянкес калифорниялық қалқаншалы сымыры химиялық өңдеу жұмыстарын мемлекет тарапынан қарастырылып, химиялық өңдеу жұмыстары арнайы қаржыландырылады .Химиялық өңдеу жұмыстарын мамандандырылған «Республикалық мемлекеттік кәсіп орын фитосанитарлық »ОҚО филиалының мамандары жүргізеді . Қалған химиялық өңдеу жұмыстарын жеке шаруалар өз есебінен ҚР мемлекетінде рұқсат етілген химиялық препараттармен көрсетілген нормада қолдануы қажет.Мысалға препараттан БИ-58(новый) 40%-1,4 л/га, Комбат-1,5л/га т.б. Калифорниялық қалқаншалы сымырға қарсы күрес соңғы 5 жылда химиялық өңдеу жұмыстарын айтатын болсақ : Төмендегі диаграмада көрсетілген.

га

600

600 600 600 600

35

15

20

20

2013 2014 2015 2016 2017

---Зерттелген жоспары –га

---Нақты химиялық өңдеу көлемі га

Шығыс жеміс жемірі.

Жемісті бау алқаптарында алма ағаштары түйнектеу кезінде карантиндік зиянкес шығыс жеміс жемірі көбелегінің көктемгі ұрпақтарының таралуын анықтау Сайрам ауданы бойынша 350 га жоспарланған. Зерттеу жұмыстары Қарабұлақ а/о қарасты «Қарабұлақ-Агро» АӨК-96га жемісті бауында басталды. Зерттеу жұмыстары Қарамұрт а/о қарасты «Қарамұрт-Агро Инвест»АӨК-160га жемісті бауында жүргізілді. Зерттеу жұмыстары Манкент а/о ТК «Манкент» - 54 га алма бауларында жүргізілді.Көлкент а/о қарасты Көлкент АӨК алма бауында-40 га ,барлығы-350 га бауда зерттеу жұмыстары жүргізілді.

Шығыс жеміс жемірі жазғы таралуының анықтау жұмыстары жалғасуда. Барлық алма бауларына шығыс жеміс жемірінің жазғы көбелектерін ұстау үшін ферромонды ұстағыштар 2017 жылы 15-17 шілде күндері ілінді феремонды ұстағыштарға бірде бір көбелек түскен жоқ. Зерттеу жұмыстары аяқталды.