«Қозғалыс» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты 7.1.6.1 Өсімдіктердің қозғалу себептерін түсіндіріп,
қозғалыстың маңызын сипаттау
7.1.6.2 Жарықтың өсімдіктер дамуына әсерін түсіндіру
7.1.6.3 Өсімдіктердегі фотопериодизм рөлін сипаттау
7.1.6.4 Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың
қозғалыс мүшелерін салыстыру
Бағалау критерийі Білім алушы
Өсімдіктердің қозғалу себептерін және қозғалыстың
маңызын түсіндіреді
Жарықтың өсімдіктер дамуына әсерін сипаттайды
Өсімдіктердегі фотопериодизм рөлін түсіндіреді
Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың қозғалыс
мүшелерін ажыратады
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейлері
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
Суретті қарастырыңыз.
(а) Осы құбылысты сипаттаңыз.
_____________________________________________________________________________
(b) Осы құбылыстың өсімдіктер тіршілігіндегі маңызын түсіндіріңіз.
_____________________________________________________________________________
29
Фототропизм түрлерін және өсімдіктің қандай мүшелеріне тән екенін анықтаңыз.
Фототропизм түрлері |
Мысал / өсімдік мүшесі |
|
|
|
|
Өсімдіктердегі фотопериодизм құбылысын сипаттаңыз. Өсімдіктердегі фотопериодизм құбылысына мысал келтіріңіз.
Төменде берілген ағзалардың қаңқа типтерін (гидростатикалық, эндоскелет, экзоскелет) ажыратыңыз.
Бағалау критерийі |
Тапсырма |
Дескриптор |
Балл |
|
|
№ |
|
|
|
|
Білім алушы |
|
|
|
Өсімдіктердің қозғалу |
1 |
өсімдіктердің қозғалыс себептерін |
1 |
|
себептерін және |
|
түсіндіреді; |
|
|
қозғалыстың маңызын |
|
|
|
|
|
өсімдіктердегі қозғалыстың маңызын |
1 |
|
|
түсіндіреді |
|
сипаттайды; |
|
|
Жарықтың өсімдіктер |
2 |
фототропизм түрлерін ажыратады; |
1 |
|
дамуына әсерін |
|
|
|
|
|
фототропизм түрлерінің өсімдік |
1 |
|
|
сипаттайды |
|
мүшелеріне әсерін анықтайды; |
|
|
Өсімдіктердегі |
3 |
өсімдіктердегі фотопериодизм |
1 |
|
фотопериодизм рөлін |
|
құбылысын сипаттайды; |
|
|
түсіндіреді |
|
|
|
|
|
өсімдіктердегі фотопериодизм |
1 |
|
|
|
|
құбылысына мысал келтіреді; |
|
|
|
|
|
|
|
Омыртқасыз және |
4 |
экзоскелет тән ағзаларды анықтайды; |
1 |
|
омыртқалы |
|
|
|
|
|
эндоскелет тән ағзаларды анықтайды; |
1 |
|
|
жануарлардың қозғалыс |
|
|
|
|
|
гидростатикалық қаңқасы бар |
1 |
|
|
мүшелерін ажыратады |
|
ағзаларды анықтайды. |
|
|
Барлығы |
|
|
9 |
|
30
«Қозғалыс» бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арн
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі |
|
|
|
|
Оқу жетістіктерінің деңгейі |
|
|||||
|
Төмен |
Орташа |
|
|
|||||||
Өсімдіктердің қозғалу |
Өсімдіктердің қозғалыс |
Өсімдіктердің қозғалыс |
|
|
|||||||
себептерін және қозғалыстың |
себептерін түсіндіріп, |
себептерін түсіндіруде / |
|
|
|||||||
маңызын түсіндіреді |
қозғалыстың маңызын |
маңызын сипаттауда қателіктер |
|
|
|||||||
|
сипаттауда қиналады |
|
|
жібереді |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жарықтың өсімдіктер дамуына |
Фототропизм түрлерін, оның |
Фототропизм түрлерін / |
|
|
|||||||
әсерін сипаттайды |
өсімдіктер мүшелеріне әсерін |
өсімдіктер мүшелеріне әсерін |
|
|
|||||||
|
түсіндіруде қиналады |
түсіндіруде қателіктер жібереді |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Өсімдіктердегі фотопериодизм |
Өсімдіктердегі фотопериодизм |
Өсімдіктердегі фотопериодизм |
|
|
|||||||
рөлін түсіндіреді |
құбылысын түсіндіруде |
ұғымын түсіндіруде / мысал |
|
|
|||||||
|
қиналады |
келтіруде қателіктер жібереді |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Омыртқасыз және омыртқалы |
Омыртқасыз және омыртқалы |
Сыртқы / ішкі / гидростатикалық |
|
|
|||||||
жануарлардың қозғалыс |
жануарлардың қаңқа типтерін |
қаңқа типтерін анықтауда |
|
|
|||||||
мүшелерін ажыратады |
анықтауда қиналады |
қателіктер жібереді |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
31
«Координация және реттелу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты |
7.1.7.2 Жүйке жүйесінің қызметін және құрылымдық |
|
|
|
компоненттерін атау |
|
|
|
7.1.7.3 Жүйке жасушасының компоненттерін атау |
|
|
|
7.1.7.5 Рефлекстік доғаны зерттеу |
|
|
Бағалау критерийі |
Білім алушы |
|
|
|
Жүйке жүйесінің қызметін және құрылымдық |
|
|
|
|
компоненттерін анықтайды |
|
|
Нейронның компоненттерін |
|
|
|
|
анықтайды |
|
|
|
Рефлекстік доғаның өту |
|
|
|
жолын сипаттайды |
|
Ойлау дағдыларының |
Білу және түсіну |
|
|
деңгейлері |
Қолдану |
|
|
Орындау уақыты |
15-20 минут |
|
|
Тапсырма |
|
|
|
Төмендегі берілген сөйлемдерді аяқтаңыз.
(а) Жүйке жүйесінің қызметі _________________________________________
(b) Жүйке жүйесін құрайтын құрылымдарды атаңыз.
______________________________________________________________________
Суреттен жүйке жасушасының компоненттерін анықтап, кесте толтырыңыз.
1
2
3
4
5
Суретті қарастырыңыз. Рефлекстік доға арқылы жүйке импульсының таралуын сипаттаңыз.
32
Бағалау критерийі |
Тапсырма |
Дескриптор |
Балл |
|
|
№ |
|
|
|
|
Білім алушы |
|
|
|
Жүйке жүйесінің қызметін |
1 |
жүйке жүйесінің қызметін түсіндіреді; |
1 |
|
және құрылымдық |
|
|
|
|
|
жүйке жүйесін құрайтын |
1 |
|
|
компоненттерін |
|
компоненттерді атайды; |
|
|
анықтайды |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жүйке жасушасының |
2 |
жүйке жасушасының қысқа өсіндісін |
1 |
|
компоненттерін атайды |
|
атайды; |
|
|
|
|
жүйке жасушасының ұзын өсіндісін |
1 |
|
|
|
атайды; |
|
|
|
|
жүйке жасушасының денесіндегі |
1 |
|
|
|
негізгі бөлігін атайды; |
|
|
|
|
жүйке жасушасының денесіндегі |
1 |
|
|
|
сұйық бөлігін атайды; |
|
|
|
|
жүйке жасушасы талшықтарының |
1 |
|
|
|
ортаңғы қабықшасын атайды; |
|
|
Рефлекстік доғаны |
3 |
рефлекстік доғаның рецепторлық |
1 |
|
сипаттайды |
|
бөлімін сипаттайды; |
|
|
|
|
рефлекстік доғаның ақпаратты талдау |
1 |
|
|
|
бөлімін сипаттайды; |
|
|
|
|
рефлекстік доғаның тітіркенуге жауап |
1 |
|
|
|
қату бөлімін сипаттайды; |
|
|
|
|
рефлекстік доғаның құрылымдарын |
1 |
|
|
|
атайды. |
|
|
Барлығы |
|
|
11 |
|
33
«Координация және реттелу» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арн
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі |
|
|
|
|
|
Оқу жетістіктерінің деңгейі |
|
||
|
Төмен |
Орташа |
|
||||||
Жүйке жүйесінің қызметін және |
Жүйке жүйесінің қызметін және |
Жүйке жүйесінің қызметін / |
|
||||||
құрылымдық компоненттерін |
құрылымдық компоненттерін |
құрайтын құрылымдарды |
|
||||||
анықтайды |
анықтауда қиналады |
анықтауда қателіктер жібереді |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жүйке жасушасының |
Жүйке жасушасының |
Жүйке жасушасының ұзын / |
|
||||||
компоненттерін атайды |
компоненттерін атауда қиналады |
қысқа өсіндісін / денесіндегі |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
негізгі / сұйық бөлімін / |
|
||
|
|
|
|
|
|
талшықтардағы ортаңғы |
|
||
|
|
|
|
|
|
қабықшасын атауда қателіктер |
|
||
|
|
|
|
|
|
жібереді |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рефлекстік доғаның өту жолын |
Рефлекстік доғаны сипаттауда |
Рефлекстік доғаның |
|
||||||
сипаттайды |
қиналады |
рецепторлық / ақпаратты талдау / |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
тітіркенуге жауап беру |
|
||
|
|
|
|
|
|
бөлімдерін сипаттауда / |
|
||
|
|
|
|
|
|
құрылымдарын атауда қателіктер |
|
||
|
|
|
|
|
|
жібереді |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
34
4 -ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМА
«Тұқымқуалау мен өзгергіштік» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты 7.2.4.1 Адам ағзасындағы тұқым қуалайтын және тұқым қуаламайтын белгілерді зерттеу
7.2.4.2 Белгілерді анықтаудағы гендердің рөлін түсіндіру
7.1.4.3 Хромосомадағы генетикалық ақпарат ДНҚ рөлін түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Адам ағзасындағы тұқым қуалайтын және тұқым
қуаламайтын белгілерді анықтайды
Белгілерді анықтаудағы гендердің рөлін анықтайды ДНҚ рөлін анықтайды
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі
Орындау уақыты 15-20 минут
Тапсырма
Жүре пайда болған және тұқым қуалайтын белгілерді сипаттаңыз. Кем дегенде 2 мысалдан келтіріңіз.
Жүре пайда болған белгілер |
Тұқым қуалайтын белгілер |
|
|
(а) Суретті зер салып қараңыз. 1, 2, 3, 4 сандарымен берілген бөліктерді анықтаңыз.
Ген ұғымын түсіндіріңіз.
(с) Үлкен кісілерден жиі еститін «Ата бабасының қанына тартқан» деген пікір қаншалықты дұрыс. Ата-анадан баласына белгілер қалай беріледі?
35
Суретті қарастырыңыз.
(а) Неге ДНҚ «Тіршіліктің қос шиыршығы» дейді?
ДНҚ жасушаның қай бөлігінде орналасқан?
Бағалау критерийі |
Тапсырма |
Дескриптор |
Балл |
|
|
№ |
|
|
|
|
Білім алушы |
|
|
|
Адам ағзасындағы |
1 |
жүре пайда болған белгілерді ажыратады; |
1 |
|
тұқым қуалайтын және |
|
|
|
|
|
тұқым қуалайтын белгілерді ажыратады; |
1 |
|
|
тұқым қуаламайтын |
|
|
|
|
|
жүре пайда болған белгілерге мысалдар |
1 |
|
|
белгілерді сипаттайды. |
|
келтіреді; |
|
|
|
|
тұқым қуалайтын белгілерге мысалдар |
1 |
|
|
|
келтіреді; |
|
|
Белгілерді |
2 |
1,2 сандарымен берілген бөліктерді |
1 |
|
анықтаудағы гендердің |
|
анықтайды; |
|
|
рөлін сипаттайды. |
|
|
|
|
|
3,4 сандарымен берілген бөліктерді |
1 |
|
|
|
|
анықтайды; |
|
|
|
|
ген ұғымын түсіндіреді; |
1 |
|
|
|
белгілер қалай тұқымқуалайтынын |
1 |
|
|
|
түсіндіреді; |
|
|
ДНҚ рөлін анықтайды. |
3 |
ДНҚ-ның құрылысын сипаттайды; |
1 |
|
|
|
ДНҚ-ның орналасқан орнын анықтайды. |
1 |
|
|
|
|
|
|
Барлығы |
|
|
10 |
|
36
«Тұқымқуалау мен өзгергіштік» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арн
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі |
|
|
|
|
|
Оқу жетістіктерінің деңгейі |
|
|||
|
Төмен |
Орташа |
|
|||||||
Адам ағзасындағы тұқым |
Адам ағзасындағы тұқым |
Адам ағзасындағы тұқым |
|
|||||||
қуалайтын және тұқым |
қуалайтын және тұқым |
қуалайтын / тұқым қуаламайтын |
|
|||||||
қуаламайтын белгілерді |
қуаламайтын белгілерді |
белгілерді анықтауда / мысал |
|
|||||||
сипаттайды. |
анықтауда қиналады |
|
|
|
келтіруде қателіктер жібереді |
|
|
|||
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Белгілерді анықтаудағы |
Белгілерді анықтаудағы |
Сурет бойынша хромосоманы / |
|
|||||||
гендердің рөлін түсіндіреді. |
гендердің рөлін түсіндіруде |
ДНҚ–ны / генді / нуклеин |
|
|||||||
|
қиналады |
қышқылын анықтауда / ген |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
ұғымын / белгілер қалай тұқым |
|
|||
|
|
|
|
|
|
қуалайтынын түсіндіруде |
|
|||
|
|
|
|
|
|
қателіктер жібереді. |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ДНҚ рөлін түсіндіреді. |
Хромосомадағы генетикалық |
Хромосомадағы генетикалық |
|
|||||||
|
ақпарат ДНҚ –ны сипаттауда |
ақпарат ДНҚ –ның құрылысын |
|
|||||||
|
қиналады |
сипаттауда / орналасқан орнын |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
анықтауда қателіктер жібереді. |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
37
«Көбею. Өсу және даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты 7.2.1.1 Өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбеюін
сипаттау
7.2.1.3 Өздігінен және айқас тозаңданудың
артықшылықтарын сипаттау
7.2.1.4 Гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтанудың маңызын
сипаттау
7.2.3.4 Жануарлардағы тура және түрленіп даму типтерін
салыстыру
Бағалау критерийі Білім алушы
Өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбею
тәсілдерін салыстырады
Өздігінен және айқас тозаңданудың
артықшылықтарын анықтайды
Гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтанудың
маңызын түсіндіреді
Жануарлардағы тура және түрленіп даму типтерін
ажыратады
Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі
Орындау уақыты: 20 минут
Тапсырма
Суретте қырықжапырақтың тіршілік айналымы бейнеленген.
(а) Суретті пайдалана отырып, қырықжапырақтың тіршілік циклін ретімен жазыңыз.
Қырықжапырақтың гаметофиті мен спорофиті қай сандармен белгіленген?
(c) Ұрықтану қай жерде жүзеге асады?
38
(а) Суреттен айқас тозаңдану мен өздігінен тозаңдануды анықтаңыз.
(b) Өздігінен және айқас тозаңданатын өсімдіктердің ерекшелігін сипаттаңыз.
Өздігінен тозаңдану |
Айқас тозаңдану |
|
|
Гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтанудың маңызын сипаттаңыз.
_____________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Төмендегі ағзалардың даму түрлерін ажыратыңыз.
-
а
b
39
Бағалау критерийі |
Тапсырма |
Дескриптор |
Балл |
|
|
№ |
|
|
|
|
Білім алушы |
|
|
|
Өсімдіктердің жынысты |
1 |
қырықжапырақтың тіршілік |
1 |
|
және жыныссыз көбею |
|
айналымын сипаттайды; |
|
|
тәсілдерін салыстырады |
|
|
|
|
|
суреттен қырықжапырақтың |
1 |
|
|
|
|
гаметофит кезеңін анықтайды; |
|
|
|
|
суреттен қырықжапырақтың |
1 |
|
|
|
спорофит кезеңін анықтайды; |
|
|
|
|
қырықжапырақтың ұрықтану |
1 |
|
|
|
ерекшелігін анықтайды; |
|
|
Өздігінен және айқас |
2 |
суреттен айқас тозаңданудың түрін |
1 |
|
тозаңданудың |
|
анықтайды; |
|
|
артықшылықтарын |
|
|
|
|
|
суреттен өздігінен тозаңданудың |
1 |
|
|
сипаттайды |
|
түрін анықтайды; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
өздігінен тозаңданатын |
1 |
|
|
|
өсімдіктердің ерекшеліктерін |
|
|
|
|
сипаттайды; |
|
|
|
|
айқас тозаңданатын өсімдіктердің |
1 |
|
|
|
ерекшеліктерін сипаттайды; |
|
|
Гүлді өсімдіктердегі |
3 |
гүлді өсімдіктердегі қосарлы |
1 |
|
қосарлы ұрықтанудың |
|
ұрықтанудың маңызын түсіндіреді; |
|
|
маңызын түсіндіреді |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жануарлардағы тура және |
4 |
тура даму түрін анықтайды; |
1 |
|
түрленіп даму типтерін |
|
|
|
|
|
түрленіп даму түрін анықтайды. |
1 |
|
|
ажыратады |
|
|
|
|
Барлығы |
|
|
11 |
|
40
«Көбею. Өсу және даму» бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арн
Білім алушының аты-жөні: __________________________________________
-
Бағалау критерийі
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орташа
Өсімдіктердің жынысты
Өсімдіктердің жынысты және
Қырықжапырақ мысалында
және жыныссыз көбею
жыныссыз көбею тәсілдерін
өсімдіктердің тіршілік айналымын
тәсілдерін салыстырады
салыстыруда қиналады
сипаттауда / жыныссыз / жынысты
ұрпағын/ ұрықтану жүретін
құрылымды анықтауда қателіктер
жібереді
Өздігінен және айқас
Өздігінен және айқас
Өздігінен / айқас тозаңданудың
тозаңданудың
тозаңдануды, өздігінен және айқас
түрін анықтауда / өздігінен / айқас
артықшылықтарын
тозаңданатын өсімдіктерге тән
тозаңданатын өсімдіктерге тән
сипаттайды
ерекшеліктерін сипаттауда
ерекшеліктерін сипаттауда
қиналады
қателіктер жібереді
Гүлді өсімдіктердегі қосарлы
Гүлді өсімдіктердегі қосарлы
Гүлді өсімдіктердегі қосарлы
ұрықтанудың маңызын
ұрықтанудың маңызын
ұрықтанудың маңызын
түсіндіреді
түсіндіруде қиналады
түсіндіруде қателіктер жібереді
Жануарлардағы тура және
Жануарлардағы тура және
Тура / түрленіп даму түрлерін
түрленіп даму типтерін
түрленіп даму типтерін
анықтауда қателіктер жібереді
ажыратады
салыстыруда қиналады
41