С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Бүйректің клиникалық морфологиясы және физиологиясы

( Жоғарғы оқу орнына арналған оқу құралы)

Алматы, 2009ж.

Оқу құралын құрастырған С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медициналық университетінде проф. Қанатбаева А.Б., проф. Нұрбекова А.А., м.ғ.к. Наушабаева А.Е. және м.ғ.к. Қабулбаев К.А.

Аударған: нефролог-дәрігерлер Бамыш М., Карибаев Е.А. (редакциялаған Қанатбаева А.Б.)

Рецензенттер: ҚазҰМУ-ң патофизиология

Кафедрасының меңгерушісі, м.Ғ.Д., профессор

Нұрмұхамбетов А.Н.

ҚМУ-ң балалар аурулар

кафедрасының меңгерушісі м.ғ.д., профессор

Р.Б. Исаева

Терапияның негізгі мамандықтарының бірі нефрология пәнін меңгеру үшін бүйректің анатомиясы мен физиологиясын жете білу өте маңызды. Бүйрек жұмысының ерекшкліктерін білу жедел көмек көрсету жағдайларында барлық клиницистерге керек. Оқу құралын дайындау кезінде қазіргі кезде клиницист-нефрологтар тәжрибесіне енгізілген молекулярлы биология, генетика және бүйрек ультрақұрылымы жөніндегі жаңа мәліметтер пайдаланылды. Оқу құралы студенттерге, интерндерге, резиденттерге және басқа дәрігерлерге арналған.

Мазмұны

1. БҮЙРЕК АНАТОМИЯСЫ.............................................................................5

Бүйректің қан айналу жүйесі.......................................................5

Лимфалық жүйе..........................................................................5

Бүйрек иннервциясы...................................................................6

Несеп шығару жолдары...................................................................6

Бүйрек несеп шығару жүйесінің дамуы...........................................7

НЕФРОН.......................................................................................... ..7

Қантамырлық шумақ құрылымы..................................................8

Бүйрек өзекшелері................................................................. . 10

2. БҮЙРЕК ФИЗИОЛОГИЯСЫ................................................................12

Шумақтық фильтрация..................................................................... 12

Бүйрек қан айналымы және оның реттелуі...................................... 13

Өзекшелерде заттардың тасымалы................................................. ..14

Су-тұз алмасуының реттелуі.......................................................... ...15

Несептің осмостық қоюлау мен сұйылту үрдістері....................... .17

Қышқылды-сілтілі тепе-теңдік және оның реттелуі ...................... 19

Бүйректің басқада қызметтері............................................................21

ГормонДАР ЖӘНЕ БҮЙРЕК...................................................................22

Қысқартулар тізімі

АДГ антидиуретикалық гормон

АҚҚ артериялық қан қысымы

АКТГ адренокортикотропты гормон

ГБМ гломерулярлы базальді мембрана

НД нефрогенді қантсыз диабет

ПТГ паратиреоидты гормон

РААЖ ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесі

БСА бүйректің созылмалы ауруы

БСЖ бүйректің созылмалы жетіспеушілігі

СЕҚҚП стеройдты емес қабынуға қарсы препораттар

ШФЖ шумақтық фильтрация жылдамдығы

ЮГА юкстагломерулярлы аппарат