2. Жөндеу жұмыстарына кеткен шығындарды есептеу

Шығындар - нарықта құн формасынан алынған ресурстар шығындары. Яғни өнім өндіріп өткізілетін өндірістік ресурстарды пайдаланудың ақшалай көрінісі. Өндіріс шығындары ұдайы өндірістің нәтижесі болып табылады. Бұл кәсіпорынның  өндірісте тұтынатын құрал-жабдықтары мен жалақы төлемдерінің шығындарын көрсетеді.

Жабдықтарды күту және жөндеуге қажетті ақша көрінісіндегі материалдық және еңбек шығындарының жиынтығы осы жұмыстың өзіндік құны деп аталады. Өзіндік құн тірі және өткен еңбек шығындарын іске асырады және оның төмендеуі халық шаруашылығындағы маңызды өсу көзі, көтерме және дара бағаның төмендеуінің негізі болып табылады.

Өзіндік құнның өлшемін анықтау, одан соң оның төмендетуінің мүмкін жолдарын белгілеу үшін өзіндік құнды төмендетуге шығынның құрылу принциптері мен мінезі жөнінде түсінік болуы керек

Жабдықтарды күту және жөндеуге шығын сметасы мына шығындарды құрайды:

• материалдарға, құралдарға, қосымша бөлшектерге;

• жұмысшылардың еңбекақысына ;

• қосылатын шығындарға.

• материалдар мен құрылғы құралдарымен жабдықтауға

Жөндеу және қызмет көрсету жұмыстарына дайындау тозғандарын ауыстыратын, құрал мен құрылғылармен, және де сатып алынатын жинақтық бөлшектер мен материалдармен жабдықтайтын, уақытылы қосалқы бөлшектер мен тораптарды алу мен дайындауды қарастырады.

Жөндеу жұмысшылары құралдар мен құрылғылармен жөндеу базасының үлестіру қоймасынан жабдықталады. Құралдық қоймалардың стандартты құрылғы мен құралдармен толықтырылуы цех механиктерінің сұранысы бойынша мекеменің жабдықтау бөлімімен жүзеге асырылады. Құралдық қоймалардың жөндеу жұмыстары үшін арнайы құралдармен толтырылуын жөндеу механикалық шеберханалар (ЖМШ) жүзеге асырады.

Жөндеу қызметінің сатып алынатын бөлшектер мен материалдармен жабдықталуы шығын нормасымен сәйкес құралған бас механиктер бөлімінің (БМБ) тапсырыс есептеуімен мекеменің жабдықтау бөлімі жүзеге асырады.

Жетіспейтін сатып алынатын бөлшектер мен материалдарын беру қоймадан БМБ рұқсатымен жүзеге асырылады. Материалдың барлық түріне сертификат болуы керек.

Негізгі және қосалқы материалдарға шығатын шығынды мына формуламен есептейміз.

-1 реткі жөндеу мен техникалық қызметке кететін негізгі және қосалқы материалдар шығыны нормативі.

- жылдық техникалық қызмет пен жөңдеу саны.

- көтерме баға бойынша материал бірлігі құны.

Есептеулерді №1 кестеге толтырамыз.

Кесте 1- Негізгі материалдар шығының есептеу

№	Материал аты	Шығын нормасы. Нм, кг,м2,м3	Жылдық техникалық қызметпен жөңдеу саны	Жылдық материалдар шығыны. кг,м2	Материалдар бірлігі бағасы Бм,тг	Жалпы құны Шм,тг
1.	Болат парақ	0,22 м2	78	17,16	800	13728тг
2.	Бұрыштық	0,5 м	78	39	360	14040 тг
3.	Швеллер	0,35 м	78	27,3	540,6	14758,38тг
4.	Двутавр	0,35 м	78	27,3	560	15,288тг
5.	Құбырлар	0,32 м	78	24,96	440,8	11002,368тг
6.	Дәнекерлеу сымдары	0,3 кг	78	23,4	288	6739,2тг
7.	Электродтар	0,2 кг	78	15,6	300	4680тг
8.	Майлау материалдары	0,6 кг	78	46,8	108,4	5073,12тг
9.	Қорғаныш газдар	0,1 м3	78	7,8	205,4	1602,12тг
10.	Оттегі	0,15 м3	78	11,7	160,6	1879,02тг
11.	Пропан	0,20 м3	78	15,6	120,4	1878,24тг
12.	Ажарлау материалдары	0,30 кг	78	23,4	80,5	1883,7тг
Барлығы							77279,436тг

Құрал-жабдықтарға техникалық қызмет көрсету және жөңдеу тозған бөлшектер мен тетіктердіқалпына келтіру арқылы жүргізіледі, алайда бөлшек іске жарамсыз болған жағдайда ауыстырылады.Ауыстыруға керекті қосалқы бөлшектер шығыны-бір реткі техникалық қызмет пен өңдеуге шығатын шығын нормативтері арқылы анықталады.Қосалқы бөлшектер шығыны формуласы:

- техникалық қызметтің бір түріне немесе кезеңді жөндеуге кететін қосалқы бөлшектер шығыны нормасы.

- жылдық техникалық қымет пен кезенді жөндеудің саны.

- артық бөлшектер бірлігінің бағасы.

Есептеулер нәтижесін №2 кестеге құямыз.

Кесте 2-Қосалқы бөлшектер кестесі

№	Қосалқы бөлшектер аттары		Жөңдеу мен қызмет көрсетуге шығатын шығын нормалары		Жылдық техникалық қызмет пен жөңдеу саны		Жылдық сұраныс		Бөлшек бірлігі құны		Жалпы құны
1	2		3		4		5		6		7
1.	Фланецтер		0,3		78		23,4		880,4		тг
2.	Келте құбырлар		0,3		78		26,7		450,3
3.	Төсемелер (прокладкалар)		2		78		178		120,6
4.	Штуцерлер		0,5		78		44,5		1205,7
5.	Фитингтер		1,2		78		106,8		254,4
6.	Ысырмалар		0,1		78		8,9		108332
7.	Крандар		0,3		78		26,7		634.8
8.	Бекіту бұйымдары		8		78		712		30
9.	Подшипниктер	0,3		78		26,7		960.5
Барлығы											1021825,74тг