Заттың агрегаттық күйлері
балқу
Қатты сұйық газ
қатаю
Қатты
денелер көлемін
де,
пішінін де сақтайды.
Сұйықтар
аққыш, пішінін
сақтамайды,
көлемін сақтайды.
Сұйықты
немесе қатты денені
сығатын
болсақ, яғни сол
заттың
бөлшектерін
жақындатуға
тырыссақ, онда
олардың
арасында тебу күші
пайда
болады. Ал егер дене
көлемін
ұлғайтуға тырыссақ,
яғни
зат бөлшектерін бір-
бірінен
қашықтатсақ, онда
олардың
арасында тарту күші
туындайды.
Газ
оңай сығылады.
Газ
өзіне берілген көлемді
түгелдей
алады.Газ көлемін
де,
пішінін де
сақтамайды.Қалыпты
жағдайда
газ тығыздығы дәл
сол
заттың сұйық немесе
қатты
денесінің
тығыздығынан
мыңдаған
есе
кіші болады.
Кристаллдер Аморфты денелер
Заттың қатты күйден сұйық күйге ауысу процесін балқу деп атайды. Зат балқитын температураны балқу температурасы деп атайды.
Заттың сұйық күйден қатты күйге өту процесін қатаю немесе кристалдану деп атаймыз. Зат қатаятын температураны қатаю температурасы деп атаймыз.
Аморфты қатты денелердің құрылымы кристалдарға емес, сұйықтардың құрылымына ұқсас болады. Аморфты денелерде бөлшектердің қаттамасында жақын реттілік байқалады.
ІV. Есептер шығару.
8-ж. №1, №2, №3, №4.
Эксперименттік тапсырма. Балауыздың балқуын бақылау
Металл қорапшаға балауыздың бірнеше кесегін салып, оны жанарғының әлсіз жалынына қыздырыңдар
Әрбір жарты минут сайын балауыз кесектерінің арасына енгізілген термометрдің көрсетуін белгілеңдер.
Балауыздың өзгерісін де қатар бақылаңдар
Термометді көрсетуі мен балқу уақытын пайдалана отырып, балауыздың балқу графигін салыңдар
Балауыздың балқу температурасына қатысты қорытынды жасаңдар.
V.Қорытындылау.
VІ. Үйге тапсырма:§13 8-ж. №5-8
Vіі. Бағалау.
Сыныбы |
8 «Б» |
Күні |
|
Сабақ тақырыбы: Балқу температурасы. Меншікті балқу жылуы.
Сабақ мақсаты:
Балқу, қатаю процестері, осы процестер кезіндегі ішкі энергияның өзгеруі туралы түсінік алуға жағдай жасау.
Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
Жауапкершілікке, тиянақтылыққа тәрбиелеу.
Сабақ түрі: аралас
Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Өткен тарауды қорытындылау.
Сұрақтар:
Сендер заттың агрегаттық күйлерін білесіңдер? Мысал келтіріңдер
Қатты денелердің сұйықтардан негізгі айырмашылығы неде? Газдан ше?
Қандай жаңдайда дене балқиды? Қатаяды?
Заттың балқитын температурасын қалай атайды? Қатаятын температурасын ше? Бір заттың балқу жне қатаю температураларының мәні сәйкес келе ме, әлде айырмашылығы бар ма? Жауаптарыңды мысалдарыңме дәлелдеңдер
ІІІ. Жаңа сабақ.
Балқу кезінде отынның энергиясы неге жұмсалатынын график арқылы түсіндіру.
Массасы m зат қатайғанда осындай жылу мөлшері бөлінеді.
АВ
учаскесі үшін:
1 кг кристалл затты балқу температурасында сұйыққа айналдыру үшін жұмсалатын Q жылу мөлшерін осы затттың меншікті балқу жылуы деп атайды және λ деп белгілейді.
.
Кейбір заттардың меншікті балқу жылуы, Дж/кг.
Балқу температурасында сұйық күйдегі заттың ішкі энергиясы, массасы осындай қатты күйдегі заттың ішкі энергиясынан артық..
Заттың
m массасын балқытуға қажет жылу мөлшері
.
ІV. Есептер шығару. 9-ж. №1, №2, №3, №4.