IV. Пысықтау.

1. Термодинамиканың І заңы қалай тұжырымдалады?

2. Оның математикалық өрнегін жазыңдар.

3. Қандай термодинамикалық процесті білесіңдер?

4. Әр түрлі термодинамикалық процестер үшін термодинамиканың І заңын жазыңдар.

V. Есептер шығару. №1, №2, №3.

VI. Қорытындылау.

VII. Бағалау.

VIII. Үйге тапсырма:§§19, 20.

І нұсқа.

1. Мұз 0⁰С температурада ериді. Бұл кезде энергия

А. Жұтылады

В.Бөлінеді

С. Жұтылмайды да, бөлінбейді де

Д. Әуелі жұталады, содан кейін бөлінеді.

Е. Әуелі бөлінеді, содан кейін жұтылады.

2. 1 кг затты жанған кезде бөлінетін жылу мөлшерін анықтайтын физикалық шама

А. Меншікті булану жылуы

В. Меншікті жану жылуы

С. Жану жылуы

Д. Меншікті балқу жылуы

Е. Меншікті жылу сыйымдылығы.

3. Булануға кері процесс

А. Компенсация

В. Диссоциация

С. Конденсация

Д.Рекомбинация

Е. Диффузия.

4. Сұйықтың булану жылуы

В. Температураға

С. Сұйықтың еркін бетінің ауданынан

D. А, В,С жауаптарынан және желдің болуынан

Е. Тек температура мен ауданнан тәуелді.

6. Қаныққан будың қанықпаған будан айырмашылығы

А. Қаныққан будың тығыздығы жоғары

В. Қаныққан будың қысым жоғары

С. Қаныққан бу өз сұйығымен динамикалық тепе-теңдікте болады

D. Қаныққан атмосферамен динамикалық тепе-теңдікте болады

Е. Қаныққан будың температурасы жоғары.

7. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының формуласы

А.

В.

С.

Д.

Е. .

8. Массасы 1 кг сұйықты қайнау температурасында буға айналдыру үшін қажетті жылу мөлшерін анықтайтын физикалық шама

А. Меншікті булану жылуы

В. Меншікті балқу жылуы

С. Меншікті жылу сыйымдылығы

Д. Меншікті жану жылуы

Е. Жыуөткізгіштік.

9. Температурасы 19⁰С бөлменің салыстырмалы ылғалдылығын анықтаңдар. Бөлме ауасындағы су буының қысымы 1,1 кПа. (Осы температурадағы қаныққан бу қысымы 2,2 кПа).

А. 20,9 %

В. 11 %

С. 19 %

Д. 22 %

Е. 50 %.

10. Қуаты 1150 Вт электр шәйнегінде 0,6 кг су бар. Судың меншікті булану жылуы 2,3·10⁶ Дж/кг. Қанша уақыттан кейін шәйнектегі су қайнап бітеді?

А.

В.

С.

Д.

Е.

ІІ нұсқа.

1. Сұйықтың қайнау температурасы қай кезде басталады?

А. 100⁰С

В. Сұйықтың қаныққан бу қысымы атмосфералық қысымға тең болғанда

С. 100⁰С температурада және қалыпты атмосфералық қысымда

Д. Сұйықта ау көпіршіктері болғанда

Е. Сұйықтың температурасы артқанда.

2. Сұйықтың қайнау температурасының сыртқы қысымға тәуелділігі

А. Тәуелді емес

В. Неғұрлым қысым артқан сайын, қайнау температурасы төмендейді

С. Қысым неғұрлым артқан сайын, соғұрлым қайнау температурасы артады – тура пропорционалдық тәуелділік

Д. Қайнау температурасы қысымның квадратына пропроционал

Е. Қайнау температурасы қысымның квадратына кері пропорционал.

3. Ауаның ылғалдылығын анықтайын аспап

А. Динамометр

В. Психрометр

С. Ареометр

Д. Мензурка

Е. Ешқайсысы да емес.

4. Бұлтта су буы қар кристалдарына айналады. Осының нәтижесінде қоршаған ауа

А. Салқындайды

В. Қызады

С. Қызбайды да, салқындамайды да

Д. Жоғары көтерілгенде қызады, төмен түскенде салқындайды

Е. Жоғары көтерілгенде салқындайды, төмен түскенде қызады.

5. Меншікті булану жылуының өлшем бірлігі

А. Кг

В. Дж

С. Дж/кг

Д. Дж/кг∙К

Е. К.

6. Көлемін де, пішінін де сақтайтын дене

А. Сұйық

В. Газ

С. Қатты дене

Д. Үшеуі де

Е. Үшеу де емес.

7. Будың сұйыққа айналу құбылысы

А. Компенсация

В. Диссоциация

С. Конденсация

Д.Рекомбинация

Е. Диффузия.

8. Салыстырмалы ылғалдылығы 100%-ке тең болған кездегі температура

А. Абсолют температура

В. Шық нүктесі

С. Қайнау температурасы

Д. Балқу температурасы

Е. Ешқайсысы да емес.

9. Балқу температурасында массасы 100 кг темірді сұйыққа айналдыруға қажетті энергияны анықтаңдар. Темірдің меншікті балқу жылуы 270 кДж/кг.

А. 27 МДж

В. 2700 мДж

С. 2,7∙10⁶ Дж

Д. 270 кДж

Е. 2,7МДж.

10. Кастрюльде 20⁰С температурада 10,05 кг су бар. Осы суды қайнау температурасына дейін жеткізу үшін қанша отын қажет? (Судың меншікті жылу сыйымдылығы 4200 Дж/кг⁰С; отынның меншікті жану жылуы 3·10⁷ Дж/кг, судың қайнау температурасы 100⁰С).

А.

В.

С.

Д.

Е.

Сыныбы	8 «Б»
Күні

Сабақ тақырыбы:. Жылу процестерінің қайтымсыздығы. Термодинамиканың екінші заңы

Сабақ мақсаты:

1. Оқушыларға термодинамиканың екінші заңын түсіндіру.

2. Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасй білуге жетелеу.

3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Сабаққа қажет құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, видеокассеталар.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру.

1. Термодинамиканың І заңы қалай тұжырымдалады?

2. Оның математикалық өрнегін жазыңдар.

3. Қандай термодинамикалық процесті білесіңдер?

4. Әр түрлі термодинамикалық процестер үшін термодинамиканың І заңын жазыңдар.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Табиғатта өтіп жатқан процесстердің баағыттарына байланысты белгілі бір шектеулердің бар екенін тәжірибе көрсетіп отыр.

Мысалы, жылу алмасу жолымен энергия өздігінен ыстық денеден анағұрлым салқын денеге өтеді, ал кері процесс өздігінен болмайды, яғни ол – қайтымсыз.

Тас құлаған кезде мехаикалық энергияның ішкі энергияға айналуы, вакуумдегі газдың ұлғаюы – қайтымсыз процесстер. Диффузия процесі де – қайтымсыз. Мысалы, тұз немесе қант өздігінен суда ериді, бірақ олар өздігінен ерітіндіден бөліне алмайды және су тұщы бола алмайды. Табиғаттағы қайтымсыз процесстерге мысал ретінде өсімдіктердің, жануарлардың, адамдардың, тіршілігі мен даму процесін, ғаламдағы жұлдыздардыңпайда болуын және сөнуін жатқыза аламыз.

Кез келген машина сырттан алған жылу есебінен немесе ішкі энергиясының кемуі есебінен сыртқы денелерге қарсы жұмыс істей алады.

1850 ж. Р. Клаузиус: жылу алмасу жолымен энергияның салқын денеден неғұрлым жылы денеге өтуі оның бірден-бір нәтижесі болатын процестің болуы мүмкін емес.

Термодимнаиканың ІІ заңын көбінесе былайша тұжырымдайды: екінші түрдегі «мәңгілік двигатель мүмкін емес.

ІV. Пысықтау.

1. Қайтымды, қайтымсыз процестерге мысалдар келтіріңдер.

2. Термодинамиканың ІІ заңын тұжырымдаңдар.