Сыныбы	8 «Б»
Күні

Сабақ тақырыбы: Жылулық қозғалыс. Броундық қозғалыс. Диффузия.

Сабақ мақсаты:

1. Оқушыларға жылулық қозғалыс, броундық қозғалыс, диффузия туралы түсінік алуға жетелеу.

2. Оқушылардың 7-сыныпта алған білімдерін дамыту.

3. Жауапкершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: жаңа сабақ.

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақ көрнекілігі: компьютер, видеомагнитафон, видеокассеталар

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Жаңа сабақ.

Молекулалардың ретсіз қозғалысын жылулық қозғалыс деп атаймыз.

Диффузия – бір заттың молекулаларының екінші заттың молекулаларалық кеңістігіне еніп кетуі.

Диффузия сұйықтарда, газдарда, сұйықтарда және қатты денелерде жүреді.(видеофрагмент көрсетіліп, тәжірибелер жасалады).

Диффузия құбылысынан мынадай қорытынды туады: денелерді құрайтын бөлшектер бір-бірінен белгілі бір қашықтықта орналасады және үздіксіз қозғалыста болады. Сөйтіп, дене көлемінің үлкен бөлігін бос кеңістік алып тұрады.

Броундық қозғалыс – сұйықта немесе газда қалқып жүрген қандай да бір қатты заттың өте ұсақ бөлшектерінің сұйық немесе газ молекулаларының соққыларының әрекетінен бейберекет қозғалуы.

ІІІ. Эксперименттік тапсырма. Сұйықтағы броундық қозғалысты бақылау.

1. Микроскопты жұмысқа дайындаңдар.

2. Шыныны үстелшеге орналастырыңдар.

3. Шыныға су тамызыңдар.

4. Осы су тамшысына аз мөлшерде графит ұнтағын себіңдер. Шыныдағы араласқан қоспаның бетін арнаулы әйнекпен жабыңдар.

5. Микроскоп тубусын дайындалған шыныға бұрып, жүріп жатқан процестің анық кескінін алыңдар.

6. Броундық қозғалысты бақылау нәтижесі бойынша қалықтаған графит бөлшегінің әрбір 30 секундтағы қозғалысының орнын белгілей отырып, сызба нұсқасын салыңдар.

7. Графит бөлшектерімен не болатынын сипаттап айтып беріңдер.

IV. Пысықтау.

1. Броундық қозғалыс дегеніміз не?

2. Броундық қозғалыстың себебі неде?

3. Диффузия құбылысы дегеніміз не?

4. Диффузия шапшаңдығына температура өзгерісі қалай әсер етеді? Маңызы мен пайдасы қандай?

V. Қорытындылау.

Vі. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма:§1. Жылулық қозғалыс. Броундық қозғалыс. Диффузия.

Сабақ №7

Сыныбы	8 «Б»
Күні

Сабақ тақырыбы: Температура өзгерісін есептеу.

Сабақ мақсаты:

1. Цельсий шкаласы, абсолют шкаласы, температураның абсолют нөлі, газ қысымы мен оның абсолют темпертурасы арасындағы байланыс туралы түсінік алуға жетелеу.

2. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, ой-өрісін дамыту. Ғылыми ой қозғауға жетелеу.

3. Жауапкершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас сабақ.

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап,эксперимент

Сабақ көрнекілігі: плакаттар, приборлар.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергенін тексеру.

Сұрақтар:

1. Броундық қозғалыс дегеніміз не?

2. Броундық қозғалыстың себебі неде?

3. Диффузия құбылысы дегеніміз не?

4. Диффузия шапшаңдығына температура өзгерісі қалай әсер етеді? Маңызы мен пайдасы қандай?

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Галлилей термоскопы және оның жұмыс жасау принципі.

2. Сұйықтық термометрлер және жұмыс жасау принципі.

3. Цельсий шкаласы.

4. Реомюр шкаласы.

5. Фаренгейт шкаласы.

6. Термодинамикалық шкала.

7. Температураның абсолют нолі.

Табиғаттағы өте төменгі температура 273,15⁰С-қа тең. Ол температураны абсолют нөлі деп атайды.

8. Газ қысым мен абсолют температура арасындағы байланыс.

9. Цельсий шкаласы мен Кельвин шкаласы арасындағы қатыс.

ІV. Пысықтау.

V. Жаттығулар. №162,163,164,165

VI. Қорытындылау. Сабақ №3

Сыныбы	8 «Б»
Күні

Сабақ тақырыбы: Ішкі энергия. Дененің ішкі энергиясын өзгерту тәсілдері. Жылуөткізгіштік, конвекция, сәуле шығару

Сабақ мақсаты:

1. Дененің ішкі энергиясы, оның температурамен байланысы, ішкі энергияны өзгертудің тәсілдері туралы түсінік алуға жағдай жасау.

2. Оқушылардың ойлау қабілетін жетілдіру, ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

3. Жауапкершілікке, еңбекқорлыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі:аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап,демонстрация

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар:

1. Галилей термоскопы қалай жасалған? Қандай принциппен жұмыс жасайды?

2. Сұйықтық термометрлердің жұмыс жасау принципі қандай құбылысқа негізделген?

3. Медициналық термометрдің ерекшелігі неде?

4. Абсолют температура деген не? Оның бірлігі қандай?

5. Газ қысымы мен оның абсолют температурасы арасындағы байланыс қандай?

6. Абсолют нөль деп нені түсінеміз?

ІІІ. Жаңа сабақ.

Берілетін ұғымдар:

• Ішкі энергия;

• Ішкі энергияның темпертураға байланыстылығы;

• Дененің ішкі энергиясының химиялық реакцияларға байланыстылығы;

• Дененің ішкі энергиясын өзгерту тәсілдері: жұмыс жасау, жылу алмасу.

Ішкі энергия деп денені құрайтын барлық бөлшектердің кинетикалық энергиясы мен осы бөлшектердің өзара әрекеттесуінің потенциалық энергиясының қосындысын айтамыз. Дененің температурасы жоғары болған сайын оның ішкі энергиясы артады.

Химиялық реакция деп нәтижесінде бір заттың құрамы мен құрылысы жағынан өзгеше болатын басқа затқа түрленуін айтады. Химиялық реакциялар өзара әрекеттесуші денелердің ішкі энергиясының өзгерісін тудырады.

Дене молекулаларының қозғалыс жылдамдығы өзгергенде, демек дененің тепмпературасы өзгергенде оның ішкі энергиясы өзгереді.

Көрсетілетін тәжірибелер:

Ауаның және судың ішкі энергиясының артуы немес кемуі температура өзгерісіне тікелей байланысты. Зат температурасының өзгеруіне байланысты туындайтын процестер жылулық процестер деп аталады.

Ішкі энергияны басқа да жолмен өзгертуге болады.

Тәжірибелер:

Дененің ішкі энергиясын өзгерту тәсілдері: жылу алмасу және жұмыс жасау. Жылу алмасу деп бір денеден энергия температурасы төмен келесі денеге берілуін айтады.

Денемен не дененің өзімен жұмыс жасамай жылу алмасу арқылы ішкі энергияны өзгерту тәсілі жылу беру деп атайды.

Жылу берілу түрлері

Жылуөткізгіштік конвекция сәуле шығару.

Ішкі энергияның дененің көбірек қызған бөлігінен дененің азырақ қызған бөлігіне тікелей байланыс арқылы немесе аралық денелер арқылы көбірек қыздырылған денеден азырақ қыздырылған денеге берілу құбылысы жылуөткізгіштік деп аталады. (видеофрагмент арқылы тәжірибелер демонстрацияланады).

Әр түрлі заттар жылуды әр түрлі өткізеді. (тәжірибе көрсету).

Конвекция дегеніміз-сұйықтың немесе газдың ағыны арқылы энергияның тасымалдануы барысында жылу алмасу процесі. (видеофрагмент арқылы тәжірибелер демонстрацияланады).

Қатты денелер мен вакуумда конвекция болмайды.

Сұйықтарда болатын конвекцияны демонстрациялау.

Сәулелік жылу алмасу деп бір денеден келесісіне электромагниттік сәуле шығарудың жәрдемімен энергияның тасымалдану процесін айтады. (Видеофрагмент көрсетіледі).