6 Сурет. Вр- 1 кол вибрографы.

Әрбір интервалдың цифры құралдың 3 шкаласына еңгізілген (7сүрет) ал олардың аралығында орналасқан 2 кесікте 5 көрсеткіш қозғалады. Қажет интервалда көрсеткішті орнату үшін 1 ұштықты ұстап тұрып, 4 кнопканы басады және көрсеткіштің қажет жанындағы цифрмен қосарлануына дейін серіппенің қимылын жеңе отырып, ұштықты өстік бағытта жібереді, бұдан кейін кнопканы босатады.

Ішкі шкала бойынша 25...100, 250...1000 және 2500...10000 об/мин интервалындағы айналым санының есебін алады, ал сыртқы бойынша – 75...300 және 750...3000 об/мин.

Сыртқы және ішкі шкалалардың бөлу бағасы әрбір интервал үшін әртүрлі 2 кесте.

7 Сурет. Ио- 10 типті ортадан қол тахометрі.

Ішкі шкаладағы 7 тілдің көрсеткіш есебін сәйкес интервалдың бөлу бағасына көбейтеді, сыртқы шкала бойынша өлшеу кезінде бөлу бағасына ұзартылған штрихтардың ортасында орналасқан бөлу санын ғана көбейтеді, ал ұзартылған штрихтардың мәнін 1 немесе 10- ға сәйкес көбейтеді.

.

2- кесте. Шкалаларды бөлу бағасы және өлшемдердің интервалы

Шкаланың атауы	Сандар интервалы, об/мин	Бөлу бағасы,об/мин
Ішкі	25...100 250...1000 25000...10000	1 10 100
Сыртқы	75...300 750...3000	2 20

Өлшеу кезінде тахометр 8 деңгей бойынша көлденең орналастырылады. Аспаптың бұзылуынан сақтану үшін өлшеуді ең үлкен интервалдан бастау керек.

Аспап жинағына айналымды бөлшектен аспап білігіне беру үшін қызмет ететін жабдықтар кіреді.

3 Практикалық сабақтардын орындау әдістемесі

3.1 Бөлшектерген өлшеу жүргізу.

Жетекші оқытушы ұсынған әрбір бөлшекті олардың көлемін анықтауда қиындық тумау үшін шартты түрде элементерге мүшелейді. Әрбір элемент (үлгі) кестеде көқрсетілген аспаптардың екі типімен өлшенеді. Өлшеу саны - әрбір элемент үшін үшеу. Бөлшек элементінің түріне байланысты 4, 5, 6 және 7 бағаналар толтырылады.мысалы, цилиндр үшін диаметрі мен ұзындығын өлшеу қажет, призмалы элемент үшін мұндай өлшем үшеу болады. өлшеу әдістемелік нұсқаудың 4-тарауында келтірілген ереже бойынша жүргізіледі.

3.2 Нәтижелерді өлшеу және талдау

алдымен, өлшеуіш аспаптың түріне байланысты элементін өлшеудегі абсолютті қате анықталып, 1-фоманың 8-бағанасы толтырылады. Одан кейін өлшеудегі салыстырмалы қате (9-бағана) 3-тараудың 1-формуласы бойынша шығарылады.

Бөлшек элементінің көлемін анықтағаннан кейін салыстырмалы қате (1 кестеде қолданылады) анықталып 2 бағана толтырылады. Элемент көлемі жинақталып )12-бағана), бөлшектің бар көлемін өлшеудің салыстырмалы қатесі анықталады.

1 үлгіні толтырып болған соң, бөлекті өлшеудің салыстырмалы қателерін әр дәлдік класындағы аспаптармен салыстыру керек.

Өлшеуіш аспаптар	Бөлек элементі	Өлшеіуш нөмірі	Өлшемдері				Элементті өлшеудің абсолютті қатесі i		Салыстырмалы қате δi		Бөлшек элемент-тің көлемі vi		Салыстырмалы қате i		Бөлшектің жалпы көлемі Vi		Салыстырмалы i
1			4	5	6	7		8		9		10		11		12		13
1. Сызғыш, кронциркуль, нутрометр	1	1 2 3
	2	1 2 3
	3	...
3. Штангенциткуль, микрометр	1	1 2 3
	2	1 2 3
	3	…