1.1.1 Ақтөбе ферроқорытпа зауытының жұмыс істеу технологиясы

Ақтөбе ферроқорыту зауыты (АкФЗ) көмірқышқылды феррохром (ФХ800, ФХ900) - 93850т/жылына, тазаланған деген феррохром маркасын - 33900т/жылына өндіреді, хромды Донның кен орнынан алғызады, олар жылына 296700т/жылына өндіреді, оның ішінде 30% ұсақ-түйек болады (89000т). Дегенмен өнеркесіптің ары қарай дамуына конъюнктурлы сауда бағасына байланысты өзгеріп тұрғандықтан хромның қорытпасын алу үшін АкФЗ осы уақыт ішінде төмендегі шаралар қаралуда, шығаратын қорытпаның түрін көбейтуге және хром қорытпасының өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді:

• титан кен орнын байыту арқылы оның нәтижесінен ильменитті концентрат алып, кесектендіреді, ферротитан маркасы ФТ75 өндірісіне пайдаланады;

• тазаланған феррохром сортын балқыту технологиясының тиімді түрін пайдалану;

• металды хромның қорытуының технологиясын игеру мен оның оптимазциясы;

• хромды кен орнында жайылып қалған ұсақтарын кесектендіру;

• ферроқорытпаның кіші бөлігін қазу технологиясын және өндірісте кең түрде қолдану, бұрын Қазахстанда шығарылмаған (ферровольфрам, ферромолибден, құмында магний бар лигатур, ферроцирконий және т.б.).

Кәсіпорынның құрамы. Негізгі өнеркәсіп 3 еріту цехынан құрайды: цех №1 жеті ашық электр пешпен және екі конвертормен, цех №2 жеті пешпен, цех №3 вакуумды термиялық және алюминий термиялық бөлімшелерден тұрады, ол феррохром түрлендіру мен үстемдегіштерді шығару үшін қолданылады.

Жолы бір өнімдер –кальций карбиді, силикаттыі кірпіші, шлак щебені, пороштар (абразивті, отқа төзімді, феррошаңы), оттегі, азот, көмірқышқыл газы, сұйық натрий әйнегі, отқа төзімділер (отқа төзімді кірпіш, сифонды припас), әктас.

Экспорт ферробалқыма – АҚШ және европалық елдердің бәрі. өнімді тиеу трейдер - фирмасы «Alloys Finland» норяды бойынша өнім портқа жіберіледі, батыс бағытқа қарай - Клапейда, Херсон, Таллин. Қазып алынған жыныстардың ұсақ болшектерін кесектеу мәселелері Донскі тау кен байыту комбинатының шешуі мәселесі.

Темиртау химико-металлургиялық зауыты (ТХМЗ). ЖШС «ТХМЗ»-да 1998-2000 жылдары цехтарды күрделі қайта жабдықтау жүргізілді В-20 және көміртекті ферромарганецті шығаратын өндіріс ұйымдастырылды, олар ФМн78 «Богач» кен орнынан алынған концентраттардан тұрады, оның құрамында фосфор бар, шығатын шикі затта тұрақты марганец балқымасына базарда сұраныс жеткілікті. Ферромаргенецті қайта салынған пеште РПО-60 жылдыұ өнімділігі 45 мың тоннаға тең.

ЖШС «ТХМЗ»-да ары қарай марганец балқымасын силико балқытумен көбейтуге жоспарлап отыр, екі пеш салу жолынмен. Бұл үшін өнеркәсіп шикізат базасын нығайтып және бірнеше проблемаларды шешу керек, кен өндірісіне қайта өндеуге қатысты, олар:

тауарлы марганец кенін кеңейтіп, жылына 250 тоннаға деін өндіру:

оның байытуда тиімді әдістерін игеру;

ұсақ марганец кені мен концентрат фракциясының металлургиялық бөлісуіне қатысуы.

1.1.2 Ақтөбе ферроқорытпа зауытының балқыту цехы

Ақтөбе ферроқорытпа зауыты алғашқы жартыжылдықта 186 мың тоннадан астам ферроқорытпа шығарды. Жаңа №4 цех іске қосылған соң, жоғары көміртекті феррохром өндірісі арта түсті. Бұл туралы зауыттың директоры Мұрат Мұқашев айтты, деп хабарлайды Bnews.kz тілшісі.

«Жыл басында өнімді өткізу қиынға соқты. Қазір бәрі қалыпқа келді. Өткен алты айда 190 мыңнан астам ферроқорытпа сатылды. Оның 123 мың тоннасы ескі зауытта өндірілсе, 47 мың тоннасы жаңа цехтан шықты. Биыл бірнеше пеш уақытша тоқтатылып, арнайы  жөндеуден өтті. Мәселен, бір жыл бойы күні-түні үздіксіз жұмыс істеген №26 балқыту пеші цехтың бекітілген жұмыс кестесіне сәйкес жөндеуге тоқтатылды. Жұмысшылар  биіктігі 4,5 метрлік пештің арқалығын ауыстырды. Таяуда «Қазақстан алюминийі» АҚ-ның өндірістік тәжірибесінен өткен әдіспен ферроқорытпа құймасын жасауды қолға аламыз. Бұл тәжірибелік жұмыс. Бір сөзбен айтқанда, алғашқы жартыжылдықта металлургтер үзіліссіз, үздіксіз еңбек етті»,- дейді зауыт директоры Мұрат Мұқашев.

Ақтөбе ферроқорытпа зауытының №2 балқыту цехында жұмыс істейтін Әсет Букаев жоғары көміртекті феррохром балқытуды шебер меңгерген.

«Күні-түні ыстық пештің қасында сапалы металл балқыту жауапты міндетін абыроймен атқаратын балқытушылар әрдайым қара жұмыспен шыңдалып, шынығады, мінездерін қалыптастырады. Кәсіби металлургтердің қатарына қосылып, қиын да қызықты мамандықты игеріп, өндірістің қызу тірлігіне араласқаныма үш жылдың жүзі болды. Жалпы, Ақтөбе ферроқорытпа зауыты жастарға қанат бітіретін, арман-тілектерін жүзеге асыратын үлкен еңбек мектебі десем артық болмас. Өзім де жас балқытушыларға ағалық қамқор жасап, тәлімгерлік етуге жарап қалдым», - дейді ол.

Ба- мті.