- •Лексический минимум 3
- •Лексический минимум 5
- •Лексический минимум 6 (прил-ные II группы)
- •Лексический минимум 7
- •Лексический минимум 8
- •Лексический минимум 9
- •§ 1 Состав латинской графики.
- •§ 2 Произношение некоторых буквосочетаний.
- •§ 3 Гласные.
- •§ 4 Дифтонги.
- •§ 5 Долгота и краткость слога.
- •§ 6 Правила постановки ударения в латинских словах.
- •§ 7 Примеры транскрипции и постановки ударения в латинских словах.
- •§ 8 Долгие суффиксы существительных и прилагательных:
- •§ 9 Краткие суффиксы существительных и прилагательных:
- •§ 10 Особые случаи постановки ударения.
- •К раткий очерк истории латинского языка и роли латыни в медицинской терминологии Введение
- •История распространения греческого языка
- •Формирование латинской медицинской терминологии
- •Средневековый период медицинской терминологии
- •Эпоха Возрождения
- •Медицинская терминология Нового времени (XVII – xxIвв.)
- •Общекультурное значение латинского языка
§ 6 Правила постановки ударения в латинских словах.
1) Ударение падает на второй слог от конца слова, если этот слог долгий.
2) Если же второй слог от конца слова краткий, то ударение переносится на третий слог от конца слова.
Таким образом, для постановки ударения в многосложных словах необходимо и достаточно знать количество, т.е. долготу или краткость, предпоследнего слога.
§ 7 Примеры транскрипции и постановки ударения в латинских словах.
squá-mu-la [сква-му-л’а]
stó-ma-chus [сто-ма-хус]
Leu-cō-jum [л’эу-ко-йум]
con-jún-ctus [кон-йун-ктус]
mo-no-lī-thus [мо-но-ли-тус]
un-guén-tum [ун-гвэн-тум]
ví-ne-a [ви-нэ-а]
com-pác-tus [ком-пак-тус]
mor-tā-lis [мор-тá-л’ис]
ke-rá-ti-tus [кэ-ра-ти-тус]]
hy-gi-ē-na [ги-ги-э-на]
ve-sī-ca [вэ-зи-ка]
xe-ro-dér-ma [ксэ-ро-дэр-ма]
Roc-cél-la [ро-цэ-л’а]
má-cu-la [ма-ку-л’а]
úl-ti-mus [ул’-ти-мус]
en-cé-pha-lon [эн-цэ-фа-л’он]
tro-chán-ter [тро-хан-тэр]
prae-ma-tū-rus [прэ-ма-ту-рус]
fás-ci-a [фас-ци-а]
§ 8 Долгие суффиксы существительных и прилагательных:
ūr fissūra — щель, tinctūra — настойка;
īn palatīnus — небный, medicīna – медицина;
āt destilātus— дистиллированный;
ūt solūtus — растворенный;
ōs tuberōsus — бугристый, necrōsis – омертвление;
ār ulnāris — локтевой;
āl tibiālis — большеберцовый;
īv incisīvus – резцовый.
§ 9 Краткие суффиксы существительных и прилагательных:
ul pilula — пилюля, ungula – копыто;
ol malleolus — лодыжка, areola – венчик;
il, bil gracilis — нежный, solubilis — растворимый;
id fluidus — жидкий (экстракт), liquidus — жидкий;
ic toxica – яды, medicus – врач.
§ 10 Особые случаи постановки ударения.
1. В ряде слов, заимствованных из греческого языка, ударение ставится на предпоследней гласной «е», расположенной перед другой гласной. Дело в том, что в этих словах буква «е» входила раньше в состав дифтонга, который упростился до одной гласной при латинизации:
perinéum ― промежность;
peritonéum ― брюшина;
trachéa ― трахея;
glutéus ― ягодичный;
laryngéus ― гортанный;
oesophagéus ― пищеводный;
peronéus ― малоберцовый;
pharyngéus ― глоточный.
2. В клинических терминах, которые оканчиваются на -iа, ударение, как правило, ставится на втором слоге от конца слова:
mastopathía ― мастопатия, заболевание молочной железы;
heliotherapía – гелиотерапия, лечение солнечными лучами.
Упражнение 1. Прочитайте, обращая внимание на произношение буквы c:
medicína, cérebrum, túnica, cytológia, Hyoscyámus, bacíllus, Glycerínum, buccinátor, cavérna, cerebéllum, cólon, ceméntum, centrális, córpus, ócciput, fácies, accessórius, bíceps, nutrícius, cartilágo, claviculáris, Cúprum, cóccyx, trúncus, fractúra, súlcus, súlci, bácca, báccae, búcca, búccae, fáscia, acetábulum.
Упражнение 2. Прочитайте, обращая внимание на букву s:
dens incisívus, nérvus, sutúra, nasális, infúsum, os, óssa, mássa, vása, téstis, aёrosólum, sínus, súlcus sínus transvérsi, canális hypoglossális, stérnum, mesogástrium, mucósus, segméntum, básis cránii, chiásma, nasolacrimális, intestínum, petrósus, fissúra, strátum, styloídeus, neoplasma.
Упражнение 3. Прочитайте, обращая внимание на сочетания qu, ngu:
língua Latína, língula, squáma, líquor, áqua, aquósus, quadrátus, ángulus, únguis, sánguis, oblíquus, vértebra quínta, sublinguális, inguinális, squamósus, os tríquetrum, aquedúctus, vása sanguínea.
Упражнение 4. Прочитайте, обращая внимание на дифтонги (монофтонги):
Európa, Laevomycetínum, Oestradiólum, haemolýticus, fáuces, pneumáticus, praeparátum, cóstae, vértebrae, oedéma, vérbum Gráecum, cáecus, auriculáris, pléura, córpus vesícae urináriae, gangráena, áёr, áuris, régio glutéae, uropoёticus, cóchleae, dýspnoё, pseudomembrána, peronáeus, coeruléus.
Упражнение 5. Прочитайте, учитывая произношение согласных в сочетании с h:
rhizóma, Cámphora, phálanx, Euphyllínum, apóphysis, áether, Méntha, Chamomílla, trochanter, chirúrgicus, ethmoidális, Phósphorus, trachéa, Methylénum, diarrhóea, ischiádicus, cheiloschísis, dúctus cholédochus, núcha, brónchus, hemisphérium, Sulfathiazólum, nódus lympháticus, sýmphysis, thýmus, splanchnológia, ráphe, Sáccharum, Strýchnos, prophyláxis, Heliánthus, Schizándra, oesóphagus, Rheum.
Упражнение 6. Прочитайте, обращая внимание на произношение ti:
tíbia, articulátio, vítium, óstium, pátiens, solútio, digéstio, intestínum, addúctio, periodóntium, supinátio, spátia, substántia, mediastínum, míxtio, exstirpátio, cútis, antisépticus, dilatátio, particípium, epilépticus.
Упражнение 7. Прочитайте, обращая внимание на чтение x и z:
zygomáticus, zoonósis, calx, póllex, áxis, índex, extérnus, déxter, pásta Zínci, Orýza, zóna, rádix, maxílla, pléxus, lárynx, appéndix, mixtúra, fórnix, trapezoídeus, Glycyrrhiza, os cóxae, benzoicus.
Упражнение 8. Прочитайте термины, соблюдая правила чтения латинских букв и их сочетаний:
unguéntum Xerofórmii, clýsmata, spátium enameláre, Naphthyzínum, vértebrae thorácicae, óleum Heliánthi, arthrítis rheumatóida, roentgenographía, ácidum hydrocyánicum, áether anaesthéticus, commissúrae labiórum, ligaméntum sacrococcygéum, línea mylohyoídea, vása vasórum, exstirpátio, membránulae ophthálmicae, Phenýlii salícylas, acrocyanósis hypóxica, excoriátion, synphalangía, acquisítus, Methylénum coerúleum, quántum sátis, Alóё, Eleutherocóccus, óleum Therebínthinae, prophyláxis, básis procéssus styloídei, emphyséma pulmó- num, solútion Iódi spirituósa, pártes lateráles óssis zygomátici.
Упражнение 9. В данных словах определите долготу/краткость предпоследнего слога, поставьте ударение:
capsula, ampulla, сomplexus, cerebrum, сuratio, vulnus, ramulus, fissura, refluxus, constructio, cornua, fovea, abscessus, vertebrae, lineae transversae, inferior, maxilla, medulla ossium, palpebra superior, articulatio, amoeba, profundus, abductor, ganglion, trochanter, circumflexus, internus, ostium, processus, brachium, triquetrus, tibia, Glycyrrhiza, reflexus, Kalium, radius.
Упражнение 10. Прочитайте слова, учитывая долготу/краткость суффиксов:
a) fissura, capitulum, osteoma, venosus, pelvinus, jugularis, mucosa, caninus, geniculum, hypogastricus, gastritis, lumbalis, foveola, renalis, granularis, hyomandibularis, laryngitis, incisivus, frontalis, natura, chronicus, lipoma, tuberosus, tuberositas, tuberculum, tuberculosis;
b) incisura, uvula, sutura, malleolus, cuticula oblongatus, venosus, fractura, apertura, temporalis, progressivus, orbitalis, maxillaris, thyreoideus, foveola, ventriculus, zygomaticus, alaris, globulus, molaris, conjunctivus, nasalis, premolaris, massetericus, cervicalis, clavicularis, alveolus.
Упражнение 11. Перепишите слова, разделив их на слоги, отметьте знаком долготы или краткости предпоследний слог, поставьте ударение:
gangraena, affixus, processus, solutio, labyrinthus, palpebra, musculus, ophthalmicus, dentalis, manubrium, pubicus, caninus, lacrimalis, ligamentum longitudinale anterius, cartilagineus, fissura, foetor, globulus.
Упражнение 12. Прочитайте правильно слова и словосочетания:
tabulettae Monomycini, Anaesthesinum, oleum jecŏris Aselli, species ad cataplasmăta, amylaceus, erythrocytus, Hydragyrum, Octoestrolum, Aether, Phenylsulfathiazolum, solutio Ammonii caustici, helmithos, oedēma, spondylosis deformans, arrhythmia alterans, exophthalmus, typhus epidemicus, fasciculus tendineus primarius et secundarius, arteriae circumflexae, colporrhaphia, thorax asthenicus, cheilognathouranoschisis, pulpitis gangrenosa.
Упражнение 13. Прочитайте, обратив внимание на различное ударение в латинских и соответствующих им русских словах:
ampulla, orbĭta, tunĭca, Sacchărum, carbōnas, skelĕton, cysta, pyrămis, balsămum, acētas, sirŭpus, sulfĭdum, alcŏhol.
Упражнение 14. Определите, на каком слоге должно стоять ударение:
a) lamina, extensor, crematio, metacarpus, oblīquus, consortium, recensio, conjungo, patientia, sanguis, juvenālis, juvenis, juventus, Ichthyōlum, edūco, educo, depurātus, anterior, hypoglossus, extrēmus, cochlea, diaphysis, lutĕus, ligamentum, epiphysis, ostium, peronaeus, orthopedia, ovariectomia.
b) radīces, myrtillus, tricolor, hirūdo, quadriceps, adductor, Thermopsidis, separatiōnis, esophagus, decimus, nuclĕus, occīdo, occido, languidus, sapientia, labyrinthus, audītus, transitus, hyaena, apophysis, Leonūrus, species, diploë, aegrotus, sphincter, processus, homeopathia, arthrotomia.
Пословицы и афоризмы. Блок 1
Alma mater. - Мать – кормилица.
2. Sine ira et studio. (Tac.) - Без гнева и пристрастия.
3. Est modus in rebus.(Hor.) – Есть мера в вещах.
4. Noli nocere! (Hipp.) – Не навреди!
5. Dictum – factum (Ter.). - Сказано – сделано.
6. Sapienti sat! (Pl). - Для умного достаточно.
7. Errare humanum est.(Sen.Major). - Человеку свойственно ошибаться.
8. Nota bene. NB - Заметь хорошо.
Пословицы и афоризмы. Блок 2
1. Dura lex, sed lex. – Суров закон, но закон.
2. Mens sana in corpŏre sano (Iuven.) - Здоровый дух в здоровом теле.
3. Repetitio est mater studiōrum. - Повторение - мать учения.
4. Vita sine littĕris mors est (Harv.) - Жизнь без науки – смерть.
5. Mala gallina, malum ovum. - Плохая курица – плохое яйцо.
6. Otium post negotium. - Отдых после работы.
7. Scio me nihil scire. (Socr.) - Я знаю, что ничего не знаю.
Пословицы и афоризмы. Блок 3
1. Dum spiro, spero. (Sen.) - Пока дышу – надеюсь.
2. Aquila non captat muscas. - Орёл не ловит мух.
3. Scientia potentia est. (Becon) - Знание – сила.
4. Una hirundo ver non facit. - Одна ласточка весны не делает.
5. Nosce te ipsum! (Th.) - Познай самого себя.
6. Per aspera ad astra. - Через тернии – к звёздам.
7. Quod licet Jovi, non licet bovi. - Что позволено Юпитеру-не позволено быку.
Пословицы и афоризмы. Блок 4
1. Usus est optimus magister. - Опыт – лучший учитель.
2. Vita brevis, ars longa (Hypp.) - Жизнь коротка, искусство долговечно.
3. Domus propria domus optima. - Свой дом – лучший дом.
4. Optimum medicamentum quies est. (Cels.) – Наилучшее лекарство – покой.
5. Melior certa pax. – Лучше верный мир (чем ожидаемая победа).
6. Сitius, altius, forties. – Быстрее, выше, сильнее. (девиз Oлимпийских игр).
7. Herba mala cito crescit. - Сорная трава быстро растёт.
