1.2 Музыка пәні мұғалімінің рөлі

Қандай мамандық болсын өзіне тән ерекшеліктері бар. Музыка пәні мұғалімнің де жеке тұлға, ерекше ерекшілектері бар. Негізгі міндет: оқу – тәрбие жұмысын атқарып, оқушылардың көзқарастарын, сендіруіне, қажеттілігіне мұратын қалыптастырады. Ол жай ғана білікті адам емес, өз пәнің жақсы меңгеріп және жоғары тұлғалы дәрежелі мұғалім болу керек. Қоғамнің дамуына байланысты мұғалімнің де мұраты өзгеріп, халықтың мәдениеті мен идеологиясына байланысты. Сондықтан, мұғалім жан-жақты білімділігі, жан-дүниесіне, ақыл ойы, жылы жүзі, өнегесі балалардың музыка сабағына қызығұшылығын арттырып, олардың бұл іске белсене араласу дағдысын қалыптастырады. Мектептегі музыка сабағының пән ретінде музыка мұғалімі тағдырын шешетін негізгі тұлға деп айтуға халқылымыз.

Музыка мұғалімі өз сабағын шығармашылықпен ұйымдастыра отырып, әрбір сабақтың оқу-тәрбиелік міндетің, оның мақсатын алдынала бағдарлай біліп, қажетті әдіс-тәсілдерді таба білу, оқушылардың белсенділігін арттыру үшін өз сабағына балалардың музыкалық мәдениеттілігін қалыптастыратын, рухани байытатын құрал ретінде қарау мәселерін сезіне білуге дағдылануы тиіс.

Дауысымен, аспаппен жақсы меңгеру, дирижерлік шеберлікті жетілдіре отыра, музыка-теориялық дайындығы, халықтың мәдениетін, тарихын білу, музыка тілінің заңдылықтарын, ерекшеліктерін білу қажет.

Мұғалім жұмысында ұйымдастырушылық қабілеті үлкен рөл атқарады. Музыкалық іс-әрекеттін барлық түріне балаларды еліктіріп әкету үшін мұғалім өзі отты, жігерлі болуы тиіс.

Әр мұғалімнің музыкалық шығарманың терң мазмұнын талғампаздық көзқараспен түсініп, өмірге аса маңызды мәселе екендігі туралы ойын дамыта отырып, оның ішіндегі халықтың асыл мұраларын балаға үйрету негізгі міндет. Музыкалық бейнелер, суреттемелер, оның көрнекілік сөзі, әсерлі әуені, сүюге, еңбекке, саналы тәртіпке, жақсы әдет-ғұрыпқа, әдептілікке, ынтымаққа, достыққа тәрбиелеу музыка мұғалімнің негізгі міндеті.

Мұғалімнің тұлғасы сабақ үстінде жан-жақты әр қырынан байқалады. Ол шығарманы орындап, ән айтып қана қоймай, ол шығармалар туралы, композитор туралы әңгіме жүргізу, пікір алысу, музыканың әсер ету күшінің мүмкіндігін жеткізе түсуге жағдай жасайды.

Балалар – біздің қуанышымыз, үмітіміз, болашағымыз. Бүгінгі мектептің алдына қойылып отырған міндеті жеткеншек ұрпаққа идеялық саяси, мәдени, еңбек, адамгершілік және эстетикалық тәрбие берудің сапасын арттыру. Оқушыларға көркемдік білім беру мен эстетикалық тәрбиені халықтың ұлттық мәдени мұрасымен байланыстыра отырып айтарлықтай жақсарту. Әсемдік сезімін дамыту, көркемдік талғамын тәрбиелеу, өнер шығармаларын сүйіп, туған табиғатын, оның байлығын қастерлеп, бағалай білуге қабілеттерін қалыптастыру қажет.

Мұғалім шығармашылығы, оның ұстаздық шеберлігі, тапқырлығы мектеп табалдырығынан алғаш аттаған күннен бастап қалыптаса бастайды. Өз ісінің білгірі, шеьер педагог болу үшін әр мұғалім өзінің бойындағы жетістіктер мен кемшіліктерді дұрыс бағалап, өзін-өзі тәрбиелеуге міндетті.

Жоғарыда айтылғандай, музыка мұғалімі аспапта ойнауды меңгеріп білу. Біріншіден – мұғалім өзі орындаса сыныпта (класста) сезімталдық атмосфераға жағдай жасалады; екіншіден – мұғалім өзі орындаса, кез келген жерде тоқтап, кей үзінділерді қайталауға мүмкіндік, тіпті, кей тактілерді қайталап шығарманың басына оралуға болады; үшіншіден – мұғалім өзі аспапта ойнаса, өзі әндетсе оқушыларға қандай үлгі, өнеге, өзім музыканы орындауға үйренсем, білсем деген үміт туғызады.

Музыка бағдарламаға сүйене, мұғалім өз сабағында оқушыларға музыкалық шығарманы терең түсінуге көмектеседі, өнер қасиеттерін білуге тәрбиелейді, музыка туралы білімін арттырып, шығарманы мәнерлеп орындауға дағдыландырады. Шығармашылық қабілеттерін дамытып, көркемдік талғамын тәрбиелеп музыкаға деген қажеттілігін сезеді.

Бүгінгі күнде педагогика жолында психологтардың ізденісінде музыка мұғалімінің іс-әрекетінде келесі маңызды жақтарды атап өтуге болады:

1) ізденіс – музыкалық шығармаларды басқа өнер түрлерінің шығармаларымен талдау; әріптестерінің, оқушыларының тәжірибесін зерттеп, өзінің жұмысын талдау; ғылыми, әдістемелік әдебиеттерін зерттеп өз жұмысында қолдану;

2) жобалу – жоспарлау, өнегелі – эстетикалық тәрбие мәселесін шешу жолдарын қарастыру икемділік-дағдыларын қалыптастыру, олардың музыкалық және шығармашылық дамуын шешетін оқу-тәрбие мақсаттарын бөлуі;

3) конструкциялық – сабақтарды, сыныптан тыс жұмастарды құрастыру, балалардың белсенділігін арттырып көңіл аудару, құрал-әдістарын үйлестурі жолдарын шешу;

4) қатынастық – (коммуникативное) – силастық пен сенімділік негізінде оқушылармен қарым-қатынасын тұрақтылығын және беделін арттыру. Қабылдалған шығарманы мұғалім ордай ғана шектелмей, ол туралы әңгіме айта білу, композиторға, музыкаға деген өзінің көзқарасын жеткізу. Оқушылардың сезімталдық қуанышын арттыру үшін мұғалім жылы сөзбен, лебізімен, қолдаумен жетістіктерін қадағалау;

5) ұйымдастырушылық – оқу-тәрбие мақсаттарын тәжірибелі шешу. Ұйымдастырушылық мұғалімнің жұмысында үлкен орын алады, өз күш-қуатымен еліктеу, оқушыларды әр-түрлі музыкалық іс-әрекеттерге қатыстыру.

Мұғалімнің жоғары біліктілігі, артистілігімен өз жұмысында педагогикалық процесті нақты өнер мейрамын айналдырады. Сондықтан, мұғалімнің тұлғасы музыка тағдырын оқулық пән ретінде анықтайды.