Лабораториялық жұмыс «Салқындауды зерттеу»

Мақсаты: Салқындау үрдісін зерттеу; салқындау қисығын салып оған тән сипатын белгілеу, өзінің бақылауына қатысты бөлшектер теориясын түсіндіру.

Құралдар мен реактивтер: Парафин, спирт шамы, пробирка, пробирка ұстағыш, кристаллизатор, мұз, термометр, секундомер.

Жұмыс барысы:

1. Парафині бар пробирканы спирт шамның жалыны үстінде оның толық балқығанша қыздырыңыз. Парафиннің толық балқыған уақыттағы температурасын термометр көмегімен белгілеңіз.

2) Балқыған парафині бар пробирканы мұзы бар кристаллизаторға орналастырыңыз. Температураның өзгергенін әрбір минут сайын белгілеңіз, парафиннің қату нүктесін және ең төмен температурасын белгілеңіз.

3. Парафиннің салқындау қисығының графигін салыңыз да ол қисықта салқындау және кристалдану процестеріне сай бөлшектерді белгілеңіз.

4. Қорытынды жасағанда бөлшектер теориясы тұрғысынан салқындау және кристалдану процестеріне түсінік беріңіз.

Нәтижелер:

Уақыты/ мин

Температура/ ^оС

Қорытынды:

________________________________________

_______________________________________

________________________________________

_______________________________________

_______________________________________

Дескриптор Білім алушы

− тәжірибе жүргізгенде эксперименттің жүйелі құрылуын ұстанады, қисығын салады;

− абсцисса және ордината осьтерінде шамаларды көрсетеді;

− бастапқы температураны көрсетеді, кристалдану температурасын және ең төмен температура нүктесін көрсетеді;

− нүктелерді түзу сызықпен қосады;

− графикте процестің салқындау бөлігін белгілейді; − графикте процестің кристалдану бөлігін белгілейді; − бөлшектер теориясы тұрғысынан салқындау

процесін түсіндіреді.

Бөлім/Тақырып: 7.1В Зат күйінің өзгеруі

16

ЖОБА
Оқу мақсаты	7.1.1.6 Қайнау үдерісін зерттеу, қыздыру қисығын салу
	және оны талдау, бөлшектердің кинетикалық
	теориясына сай, өз бақылауларын түсіндіру.
Ойлау дағдыларының	Жоғары деңгей дағдылары
деңгейі
Бағалау критерийі	Білім алушы
	• Эксперименттік нәтижесі бойынша қыздыру
	қисығын салады.
	• Қыздыру қисығының бөліктерін талдайды.
	• Бөлшектер теориясын пайдалана отырып
Тапсырма	қыздыру, қайнау және булану процесін түсіндіреді.

Лабораториялық жұмыс «Судың қайнау процесін зерттеу»

Мақсаты: қайнау жағдайын және механизмін зерттеу, қайнау процесінің ерекшеліктері мен кезеңдерін зерттеп, қисығын салып оған тән сипатын белгілеу, өзінің бақылауына қатысты бөлшектер теориясын түсіндіру.

Құралдар мен реактивтер: штатив, шприц, шыны стакан, спирт шамы, термометр, секундомер.

Жұмыс барысы:

1. суды қыздырғанда температураның өсуі термометрдің орналасу биіктігіне байланысты өзгеруіне зерттеу жүргізіңіз;

2. судың қайнау уақыты судың құрамына байланысты екеніне көз жеткізіңіз (су құбырынан алынған су, қайнаған су, сүзгіден өткізілген су);

3. қайнау температурасының қысымға байланыстылығын зерттеңіз (қарапайым шприцпен қысымды төмендету арқылы);

4. қорытынды жасағанда бөлшектер теориясы тұрғысынан қайнау процесіне түсінік беріңіз.

Нәтижелер:

Термометрдің орналасу биіктігіне байланысты t өзгеруін зерттеу нәтижелері:

1 мин (түбі)	1 мин (үсті)	2 мин (түбі)	2 мин (үсті)

17

ЖОБА

Судың қайнау уақыты судың құрамына байланысты екенін зерттеу

Су құбырынан	Қайнаған су	Қайнаған су
алынған су	(1 рет)	(2 рет)

Қайнау уақыты

0

16. С ден

0

100. С дейін

Термометр түбінде Термометр үстінде

Қорытынды:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы

− тәжірибе жүргізгенде эксперименттің жүйелі құрылуын ұстанады, қайнау қисығын салады;

− суды қыздырғанда температураның өсуі термометрдің орналасу биіктігіне байланысты өзгеруін түсіндіріп, кестеге және графикке түсіреді;

− судың қайнау уақыты судың құрамына байланысты екенін айтып, кестені толтырады;

− абсцисса және ордината осьтерінде шамаларды көрсетеді;

− бөлшектер теориясы тұрғысынан қайнау процесін түсіндіріп,

қорытынды жасайды.

2-тоқсан

18

ЖОБА

Бөлім/Тақырып: 7.2A Атомдар. Молекулалар. Заттар

Оқу мақсаты 7.1.2.1 Атомдар және молекулалар айырмашылығын

сипаттау.

Ойлау дағдыларының Білу және түсіну

деңгейі

Бағалау критерийі Білім алушы

• Атомдар мен молекулалардың айырмашылығын

түсіндіреді.

Тапсырма

1-тапсырма

Төменде берілген сөйлемді аяқтаңыз.

Атом

дегеніміз______________________________________________________________

______________________________________________________________________

Молекула

дегеніміз______________________________________________________________

______________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы

− атом ұғымына анықтама береді;

− молекула ұғымына анықтама береді.

2-тапсырма

Атом мен молекуланың айырмашылығын айтып, кестені толтырыңыз.

Атом Молекула

Құрамы

Электр зарядының

болуы

Жеке бола алуы

Ары қарай бөлінуі

Дескриптор Білім алушы

− кестеге атомның қасиеттерін көрсетеді;

− кестеге молекуланың қасиеттерін көрсетеді.

19

ЖОБА

Бөлім/Тақырып: 7.2A Атомдар. Молекулалар. Заттар

Оқу мақсаты 7.1.2.2 Атом элементтің ең кішкентай бөлшегі екенін

білу.

Ойлау дағдыларының Білу және түсіну

деңгейі

Бағалау критерийі Білім алушы

• Атом ұғымын сипаттайды.

Тапсырма

«Сіз сенебіз бе?» Атом үшін дұрыс тұжырымды көрсетіңіз (Шын/Жалған):

Тұжырым

Шын / Жалған

Химиялық жолмен бөлінетін ең ұсақ бөлшек Элемент – атомның жеке бір түрі Элементтердің өзіне тән қасиеттерін сақтайды Молекуланың қасиетін сақтамайды Химиялық жолмен бөлінбейтін ең ұсақ бөлшек

Дескриптор Білім алушы

• атом үшін дұрыс тұжырымды көрсетеді;

• атом үшін бұрыс тұжырымды көрсетеді.

20

ЖОБА
Бөлім/Тақырып:	7.2A Атомдар. Молекулалар. Заттар
Оқу мақсаты	7.1.2.3 Металдар мен бейметалдарды физикалық
	қасиеттері бойынша ажырату.
Ойлау дағдыларының	Білу және түсіну
деңгейі
Бағалау критерийі	Білім алушы
	• Элементтерді металдар мен бейметалдарға
Тапсырмалар	жіктейді.

1-тапсырма

Суреттерге қарап, элементтердің қасиеттерін анықтап, металл немесе бейметалға жіктеңіз.

Мыс Мырыш

Фосфор Күкірт

Салыстыру сызығы	Мыс	Мырыш	Фосфор	Күкірт
Түсі

Агрегаттық күйі

Металдық жылтыры

Электр тогын өткізуі

Тапталғыштығы

Металл немесе

бейметалл

Дескриптор Білім алушы

• суретке қарап мыстың қасиетін анықтайды;

• суретке қарап мырыштың қасиетін анықтайды;

• суретке қарап фосфордың қасиетін анықтайды;

21

ЖОБА

• суретке қарап күкірттің қасиетін анықтайды;

• металл және бейметалға жіктейді.

2-тапсырма

Кестеден металдар және бейметалдар қатарын тауып, бір сызықпен қосыңыз.

Аl	B	C	O
Be	Na	Cl	He
K	H	Ca	P
N	Ar	Si	Mg

Дескриптор Білім алушы

− кестеден металдар қатарын тауып анықтайды және сызықпен белгілейді;

− кестеден бейметалдар қатарын тауып анықтайды және сызықпен белгілейді.

22

ЖОБА

Бөлім/Тақырып: 7.2A Атомдар. Молекулалар. Заттар

Оқу мақсаты 7.1.2.4 Заттарды құрамына қарай жай және

күрделіге жіктеу.

Ойлау дағдыларының Білу және түсіну

деңгейі

Бағалау критерийі Білім алушы

• Заттарды жай және күрделіге жіктейді.

Тапсырмалар

1-тапсырма

Мына заттарды жай және күрделі заттарға ойыңызды негіздей отырып бөліңіз: H2, NH3, Au, MgCl2, Na, K2SO4, O2, H2O.

Жай заттар	Күрделі заттар

Дескриптор Білім алушы

заттарды жай және күрделіге жіктеп, кестені толтырады.

2-тапсырма

Жай заттар мен күрделі заттардың анықтамасын құрастырыңыз:

Жай заттар

дегеніміз_____________________________________________________________

____________________________________________________________________

Күрделі заттар

дегеніміз_______________________________________________________________

____________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы

• жай заттардың анықтамасын құрастырады;

• күрделі заттардың анықтамасын құрастырады.

23

ЖОБА

Бөлім/Тақырып: 7.2A Атомдар. Молекулалар. Заттар

Оқу мақсаты 7.1.2.7 Алғашқы 20 элементтің атом құрамындағы

ядро нуклидтерін анықтау.

Ойлау дағдыларының Қолдану

деңгейі

Бағалау критерийі Білім алушы

• Атомның құрылысын бейнелейді және алғашқы

20 элементтің атом ядросының құрамын

анықтайды.

Тапсырмалар

1- тапсырма

Берілген суретті зерделей отырып, қандай элементтердің атом құрылысы көрсетілгенін анықтап, химиялық элементтердің таңбаларын және бөлшектердің атын және белгіленуін жазыңыз.

А ____ (химиялық элементтің таңбасы)			В ____ (химиялық элементтің таңбасы)
	Бөлшектің белгісі	Бөлшектің атауы		Таңбасы

Дескриптор Білім алушы

− суреттен атом құрылысы бойынша элементті анықтайды; − элементтің таңбасын көрсетеді; − бөлшектің атын атайды; − бөлшектің таңбасын көрсетеді.

2-тапсырма

Элементтердің атомдарындағы электрон, протон, нейтрон сандарын, салыстырмалы атомдық массасын, аталуын анықтаңыз:

а) B b) F c) Al d) S.

24

ЖОБА

Элемент	Аталуы	Реттік	Протон	Нейтрон	Электрон	Салыстырмалы
таңбасы		номері	саны	саны	саны	атомлық
						массасы

Дескриптор Білім алушы

− элементтердің атауын, құрылымын және қасиетін анықтайды.

25

ЖОБА
Бөлім/Тақырып:	7.2A Атомдар. Молекулалар. Заттар
Оқу мақсаты	7.1.2.6 Изотоп ұғымын білу.
Ойлау дағдыларының	Білу және түсіну
деңгейі
Бағалау критерийі	Білім алушы
	• Изотоптардың анықтамасын тұжырымдайды.
	• Элементтердің изотоп құрамына мысал
Тапсырмалар	келтіреді.

1-тапсырма

Суретте сутектің изотоптары: протий, дейтерий және тритий берілген.

Протий Дейтерий Тритий

(а) Бір химиялық элементтің изотоптары арасындағы ұқсастықты көрсетіңіз _____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

2. Бір химиялық элементтің изотоптары арасында қандай айырмашылықты көрсетіңіз

_____________________________________________________________________

(с) «Изотоп» ұғымы анықтамасын тұжырымдаңыз.

Изотоптар – ________________________________бірдей,

бірақ,______________________________________________________ түрі.

Дескриптор Білім алушы

• бір химиялық элементтің изотоптары арасындағы ортақ белгіні көрсетеді;

• бір химиялық элементтің изотоптары арасындағы айырмашылықты көрсетеді;

• изотоптардың анықтамасын құрастырады.

2- тапсырма

(а) Сутектің изотоптары үшін атомдық массасы мен құрамын көрсетіңіз:

Сутектің изотопы	протий	дейтерий	тритий

26

ЖОБА

протон саны

нейтрон саны

электрон саны

атомдық массасы

2. Оттектің изотоптары үшін атомдық массасы мен құрамын көрсетіңіз:

Оттектің изотопы	16	О	17	О	18	О
	8		8		8

протон саны

нейтрон саны

электрон саны

атомдық массасы

3. Басқа элементтердің изотоптарына мысал келтіріңіз:

__________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы

− сутектің изотопы үшін құрамы мен атомдық массасын көрсетеді;

− оттектің изотопы үшін құрамы мен атомдық массасын көрсетеді;

− басқа элементтің изотоптарына мысал келтіреді.

27

ЖОБА

Бөлім/Тақырып: 7.2A Атомдар. Молекулалар. Заттар

Оқу мақсаты 7.1.2.8 Элементті атауы бойынша және оны атомы

құрамындағы бөлшектер саны бойынша сипаттау.

Ойлау дағдыларының Қолдану

деңгейі

Бағалау критерийі Білім алушы

• Элементті белгілейді және құрамындағы

элементар бөлшектер саны бойынша толық

сипаттама береді

Тапсырмалар

1-тапсырма

Бос орынды толтырыңыз . № 20 реттік номерлі элемент атомының ________ электрондары, ________ протондары, ________ нейтрондары бар. Реттік № 17 болатын химиялық элементтің атомының ядро заряды ______тең. Оның атомында ______ нейтрон бар.

Дескриптор Білім алушы

− атом құрамын жазады.

2-тапсырма

Түсініктер мен анықтамалары арасындағы сәйкестікті анықтаңыз.

		Түсінік	Түсінік анықтамасы
	а) Химиялық элемент		1) химиялық қасиетін анықтайтын
	заттың кіші бөлшегі
	б) атом		2) химиялық бөлінбейтін ең кіші
	бөлшек
	в) молекула		3) әр түрлі элемент атомынан
	тұратын зат
	г) жай зат		4) бір түрлі элемент атомынан
	тұратын зат
	д) күрделі зат		5) анықталған атом түрі
Дескриптор		Білім алушы

• түсініктер мен анықтамаларды тендіреді.

3-тапсырма

Кестедегі элементтердің элементар бөлшектерін дұрыс жазып, атаңыз және кестені толтырыңыз.

28

ЖОБА

Химиялық элемент	Аталуы	Протон	Нейтрон	Электрон
таңбасы		саны	саны	саны
S
	Алюминий
		14
				20
K

Дескриптор Білім алушы

− элементтердің таңбасын жазады; − элементтің атауын атайды;

− элементтердің протон санын көрсетеді; − элементтердің нейтрон санын көрсетеді; − элементтердің электрон санын көрсетеді.

29

ЖОБА
Бөлім/Тақырып:	7.2В Ауа. Жану реакциясы
Оқу мақсаты	7.3.1.1 Ауа құрамын білу
Ойлау дағдыларының	Білу және түсіну
деңгейі
Бағалау критерийі	Білім алушы
	• Ауаның сапалық және мөлшерлік құрамын
Тапсырмалар	анықтайды.
1- тапсырма

Ауаның сапалық құрамын кестеге толтырыңыз:

Құрамдық бөлігі	Газдардың мөлшері % есебімен
	Көлемі бойынша

Дескриптор Білім алушы

− ауаның құрамын кестеге толтырады;

• ауаның құрамын көлемі бойынша кестеге толтырады.

2-тапсырма

Ауаның құрамындағы мына газдарды тұрақты, тұрақсыз және тез өзгеретін газдарға бөліп жазыңыз: азот , оттегі, аргон немесе басқа инертті газдар, көмір қышқыл газы, сутегі, метан, су буы, азоттың қос тотығы, күкірттің қос тотығы. Осы газдардың өмір сүру ұзақтығын айтыңыз.

	Газдар тобы	Аттары	Өмір сүру ұзақтығы
	Тұрақты

Тұрақсыз

30

ЖОБА

Тез өзгеретін

Дескриптор Білім алушы

− ауаның құрамындағы газдарды тұрақты, тұрақсыз және тез өзгеретін газдарға бөліп жазады;

− ауаның құрамындағы газдардың өмір сүру ұзақтығын анықтайды.

3-тапсырма

Лабораториялық тәжірибе «Балауыз шамның жануы».

Мақсат: шам жанғанда физикалық және химиялық құбылыстың болуын бақылау.

Құрал-жабдықтар: шыны ыдыс, балауыз шам, шырпы, құрғақ пробирка, ұстағыш.

Тәжірибе №1. Шамды жағыңыз. Парафиннің еріп, фитильдің жанында ағып, дөңгелек болып ерігенін көрсетіңіз. Бұл кезде қандай процесс жүрді?

Тәжірибе №2. Жалындағы жану өнімдерін анықтау. Шыны ыдысты алып, ұстағышқа орнатыңыз. Оны жанып жатқан шамның қараңғылау жеріне алып барыңыз да, 3-5 секунд ұстаңыз. Тез шыныны көтеріп, оның төменгі жазықтығына қараңыз. Онда не пайда болды, түсіндіріңіз. Құрғақ пробирканы ұстағышқа орнатып, түбін жоғары қаратып, төңкеріңіз де жалынның үстіне терлегенше ұстаңыз. Бақылаған құбылысты түсіндіріп, қорытынды жазыңыз.

Қорытынды

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы

− лабораториялық тәжірибе жасап, физикалық құбылысты түсіндіреді;

− лабораториялық тәжірибе негізінде химиялық құбылысты түсіндіреді;

− жану өнімдерін атайды.

31

ЖОБА
Бөлім/Тақырып:	7.2В Ауа. Жану реакциясы
Оқу мақсаты	7.3.1.2 Атмосфера ауасын ластанудан қорғаудың мәнін
	түсіндіру.
Ойлау дағдыларының	Жоғары деңгей дағдылары
деңгейі
Бағалау критерийі	Білім алушы
	• Атмосфералық ауаны ластанудан қорғаудың
Тапсырмалар	маңызы туралы қорытынды жасайды.

1- тапсырма Графикті қолдана отырып сұрақтарға жауап беріңіз:

Қазіргі кездегі атмосфераның құрамы Ерте кездегі атмосфераның құрамы

(а) Қазіргі кездегі атмосфераның құрамы мен ерте кездегі атмосфераның құрамы арасындағы үш түрлі айырмашылықты көрсетіңіз:

_____________________________________________________________________________________

2. Неліктен, су буының мөлшері азайып кетті ? Өз ойыңызды түсіндіріңіз

______________________________________________________________________

(с) Неліктен, көмірқышқыл газының мөлшері азайып кетті? Өз ойыңызды түсіндіріңіз:

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

(d) Неліктен, оттек газының мөлшері көбейіп кетті? Өз ойыңызды түсіндіріңіз:

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы

• графикті қолдана отырып қазіргі кездегі ауаның құрамы мен ерте кездегі ауаның құрамының арасындағы айырмашылықты көрсетеді;

• су буы мөлшерінің азаюын түсіндіреді;

• көмірқышқыл газының азаюын түсіндіреді;

• оттек газының көбейіп кетуін түсіндіреді.

32

ЖОБА

2-тапсырма

Ауаны ластаушылар мен оны қорғау жолын сәйкестендіріңіз.

	Ауаны ластаушылар	Оны қорғау жолы
	Автомобильдердің отынды	Газ тазартатын және шаң ұстағыш
	жағуының өнімдері	аппараттар
	Өндіріс қалдықтары	Қалдықсыз технология ойлап табу
	Ормандағы өрттер	Электрофильтрлер
	Жылу электростанцияларынан	Санитарлық нормаларды сақтау
	бөлінетін шаңдар мен қалдықтар
	Ауаны қорғау	Жақсы жұмыс жасайтын двигатель болса,
		шығаратын газдың мөлшері нормадан
		аспайды
Дескриптор Білім алушы

• ауаны ластаушылар мен оны қорғау жолын сәйкестендіреді.

33

ЖОБА
Бөлім/Тақырып:	7.2В Ауа. Жану реакциясы.
Оқу мақсаты	7.3.1.3 Заттың жануын сипаттау және жану
	реакциясының өнімдерін атау.
Ойлау дағдыларының	Қолдану
деңгейі
Бағалау критерийі	Білім алушы
	• Затты жағуға қажетті жағдайларды және жану
Тапсырмалар	реакциясының өнімдерін атайды.

1-тапсырма

Жануды қолдайтын және болдырмайтын жағдайларды атап, кестені толтырыңыз.

Жануды қолдайтын	Жануды тоқтатын	Жануды тоқтату
жағдайлар	жағдайлар	әдістері

Дескриптор Білім алушы

− жануды қолдайтын жағдайларды атайды;

− жануды болдырмайтын жағдайларды атайды; − жануды тоқтату әдістерін атайды.

2- тапсырма

Практикалық жұмыс

«Күкірттің, фосфордың және темірдің ауада және оттекте жануын

салыстыру».

Мақсат: оттектің ең маңызды қасиеті жануды қолдайтынын көрсету.

Құралдар: түтікпен жабылған 4 колба 500 мл оттегі бар, заттарды жағуға арналған қасықтар, күкірт, қызыл фосфор, көмір, темір, спирт шамы.

Жұмысқа дайындық: 4 колбаға оттегі газын жинау, 1 колбаның түбіне алдын-ала шамалы құм салып (онда темірді жағамыз), күкірт және фосфорды жағуға арналған қасықтарды алдын-ала газ тәрізді заттардың шығып кетпеуі үшін тығындарға бекітіңіз.

Жұмыс барысы:

Спирт шамның жалынында жағуға арналған қасықтарда кезекпен күкірт, фосфор, темірді қыздырыңыз. Заттардың ауада және таза оттегінде жану белсенділігін салыстырыңыз.

Тәжірибе №1. «Күкіртті оттекте жағу».

Темір қасыққа күкірттің кесегін салып, спирт шамның жалынында қыздырыңыз.

34

ЖОБА

Күкірт ауада қалай жанады?

Жанып жатырған күкіртті оттегі бар колбаға салыңыз. Енді ол қалай жанады?

Тәжірибе №2. «Фосфорды оттекте жағу».

Темір қасыққа шамалы қызыл фосфор салыңыз . Спирт шамында жағып, тез қасықты оттегі бар колбаға салыңыз. Болып жатқан құбылысты бақылаңыз.

Фосфорды жағу

Темірді жағу Күкіртті жағу

Тәжірибе №3. «Темірді оттекте жағу».

Темір сымды спирт шамда қыздырылған көмірде балқытыңыз. Сосын темір сымды оттегі бар колбаға салыңыз . Колба сынып кетпеуі үшін оның түбіне өзен құмын салыңыз. Не байқадыңыз?

Сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Қандай құбылыстарды байқадыңыз?

2. Неліктен оттекте жану белсенді жүреді деп ойлайсыз?

3. Реакция өнімдері ретінде қандай заттар түзіледі?

Дескриптор Білім алушы

− күкіртті оттекте және ауада жағып, байқалған құбылыс туралы қорытынды жасайды;

− фосфорды оттекте және ауада жағып, байқалған құбылыс туралы қорытынды жасайды;

− темірді оттекте және ауада жағып, байқалған құбылыс туралы қорытынды жасайды;

− заттарды оттекте жағу неліктен белсенді жүретінін түсіндіреді;

− реакция өнімдерін атайды.

35

ЖОБА

Бөлім/Тақырып: 7.2В Ауа. Жану реакциясы

Оқу мақсаты 7.3.1.4 «Оттың үш құраушысы»: отын, оттек, оталу көзін

білу және түсіндіру.

Ойлау дағдыларының Білу және түсіну

деңгейі

Бағалау критерийі Білім алушы

• «Оттың үш құраушысының» жағдайларын атайды.

Тапсырмалар

1- тапсырма

Төменде суретте жану үшбұрышы көрсетілген.

а) Үшбұрыштың құрам бөліктерін атаңыз:

2. Осы бөліктерді болдырмау арқылы өртті сөндіру жолын сипаттаңыз:_________________

_____________________________________________________________________________

Дескриптор Білім алушы

• жану үшбұрышының құрам бөліктерін атайды;

• өртті сөндіру жолын түсіндіреді.

2- тапсырма

Суретте көрсетілгендей, жанып тұрған балауыз шамның ауызын стақанмен жапқанда, не себепті өшіп қалады? Себебін түсіндіріңіз. Балауыз шамның жануы үшін қандай жағдай қажет?

Дескриптор Білім алушы

• өзгерістің себебін түсіндіреді;

• заттың жануына қажетті жағдайды көрсетеді.

36

ЖОБА
	3-тоқсан
Бөлім/Тақырып:	7.3А Химиялық реакциялар
Оқу мақсаты	7.3.4.1 «Қышқылды» және «сабынды» заттардың табиғи
	қышқылдар мен сілтілер бола алатындығын білу.
Ойлау дағдыларының	Білу және түсіну
деңгейі
Бағалау критерийі	Білім алушы
	• Табиғи қышқылдар мен сілтілерді атайды және
Тапсырмалар	олардың қасиеттерін атайды

1-тапсырма

а)Төменде берілген суреттің 1 және 2 бағанында берілген заттарда қандай ортақ қасиеттері бар? Осыған ұқсас қасиеттері болатын қандай заттарды білесіз? Өзіңіз мысал келтіріңіз.

Жалпы қасиеттері -

?

?

Жалпы қасиеттері -

37

ЖОБА

Дескриптор Білім алушы

• табиғи қышқылдардың қасиеттерін сипаттайды;

• табиғи сілтілердің қасиеттерін сипаттайды;

• табиғи қышқылға мысал келтіреді;

• табиғи сілтіге мысал келтіреді.

2-тапсырма

Индикаторларды қолдана отырып қышқылдар мен сілтілерді анықтау үшін мини жоба жасаңыз.

1. Өз қолыңызда бар табиғи заттан түрлі-түсті экстракт алыңыз (кәдімгі шайда табиғи индикатор).

2. Өзіңіздің түсті индикаторыңызды қышқылды және сілтілі ерітінділерге салып тест жүргізіп тексеріп көріңіз.

   1. кока –кола

   2. апелсин шырыны

   3. су сабын

   4. кір сабын

   5. «фери» ұнтағы

   6. дистилденген су

   7. ас содасы

Төменде берілген суретте раушан гүл жапырағынан дайындалған индикатордан алынған нәтиженің суреті көрсетілген.

Қышқыл ерітіндісінде Сілті ерітіндісінде

Осы нәтижелерді өзіңіз дайындаған индикатор арқылы алған нәтижелермен салыстырып көріңіз.

Дескриптор Білім алушы

• табиғи экстратты дайындайды;

• берілген заттарға тест жүргізеді;

• байқалған нәтижелерді салыстырады.

38

ЖОБА

Бөлім/Тақырып: 7.3А Химиялық реакциялар

Оқу мақсаты 7.3.4.2 Әмбебап индикатор көмегімен сілтілер мен

қышқылдарды анықтау.

Ойлау дағдыларының Қолдану

деңгейі

Бағалау критерийі Білім алушы

• Әмбебап индикатор көмегімен қышқылдар мен

сілтілерді анықтайды.

Тапсырма