Pojęcie retoryki, funkcje, zasady
Retoryka (grec. Rhetoricke, rhetor- od słowa mówca)- według Arystotelesa: ,, Umiejętność metodycznego odkrywania tego co w odniesieniu do każdego przedmiotu może być przekonywujące”.
RETORYKA- sztuka pięknego wysławiania się i argumentacji, opisuje sposoby wygłaszania mowy, techniki operowania gestem, mimiką, metody komponowania wypowiedzi, dobór środków stylistycznych, sposoby pamięciowego opanowania mowy. Jej celem jest przekonanie odbiorcy o słuszności stanowiska nadawcy i sprawienie, by odbiorca zachowywał się zgodnie z oczekiwaniem nadawcy.
- jest to sztuka dobrego mówienia
-umiejętność właściwego posługiwania się słowem
,,Techne rethorike” – Arystotelesa:
Cytat tłumaczący retorykę : ,, Jeżeli będziesz mówił prawdę znienawidzą cię ludzie, jeśli zaś powiesz nieprawdę – bogowie”. --- ,, Jeśli będziesz mówił prawdę pokochają cię bogowie, a jeśli nieprawdę , będą Cię kochać ludzie”.
Wniosek: ,, Razem z solą kupić błoto” – zmieszać fałsz z prawdą.
FUNKCJE RETORYKI:
- DOCERE- uczenie; tekst miał uczyć, informować o czymś, odnosił się do rozumu ( funkcja poznawcza).
-DELECTARE- odwoływała się do uczuć. Jej celem było wywołanie zachwytu u odbiorcy poprzez sprawienie mu przyjemności estetycznej.
- MOVERE- miała na celu wpłynięcie na wolę odbiorcy. Zadaniem mówcy było nakłonienie do przyjęcia stosownej opinii czy poglądu poprzez poruszenie czy wzruszenie odbiorcy.
3 Zasady retoryki:
Zasada organiczności - ład wewnętrzny ( Platon).
,,Mowa nie może obyć się bez głowy i nóg, powinna mieć tułów i kończyny dobrane do siebie i uwarunkowane całością.”
Zgodnie z zasadą organiczności, każde dzieło retorycznej sztuki słowa powinno być zamkniętą całością, opartą o wewnętrzny ład i właściwy układ odpowiednich części.
Zasada funkcjonalności –świadomy dobór środków przekazywania. Zgodnie z tą zasadą, twórca winien być świadomy celu, który mu przyświeca i odpowiednio do niego dobrać środki retoryczne. Sztuka była w retoryce pochodną funkcjonalizmu a zasada ta odnosiła się zarówno do zamysłu, jak również do słownictwa i kompozycji
Zasada stosowności – takt retoryczny, zgodność formy z treścią. Stosowność wewnętrzna polegała na zgodności myśli, słowa i rzeczy – tak, aby odpowiednie dać rzeczy słowo. Nazywano to koherencją rzeczy i słów. Stosowność zewnętrzna odnosiła się do zgodności między sposobem wygłoszenia mowy a możliwościami jej odbioru przez słuchaczy – w zależności od różnych okoliczności czasu i miejsca.
Neoretoryka
Logos-ethos-pathos jako strategie perswadowania
Perswazja odwołuje się do intelektu, woli i uczuć odbiorcy.
TRÓJCZŁONOWOŚĆ:
LOGOS – odwołuje się do intelektu (np. mnogość przykładów),
ETHOS – odwołuje się do woli,
PATHOS – odwołuje się do: uczuć, wyobraźni, wzruszenia, emocji, pasji,
STRATEGIE:
„marchewki” (przedstawianie korzyści z podporządkowaniem się sugestiom nadawcy,
„kija” (przeciwieństwo powyższego),
klasyfikacji (definiowanie),
analogia,
żart,
powoływanie się na autorytet,
statystyka,
Terminologia retoryczna dawniej I dziś
Retoryka dziennikarska
STYL PUBLICYSTYCZNO-DZIENNIKARSKI:
kształtuje postawy ludzkie,
tygiel stylowy (naukowość, artyzm, prostota i in.); zależnie od gatunku,
bazuje na stereotypach,
INFORMACJA |
PUBLICYSTYKA |
monologowość |
dialogowość |
potoczność |
oficjalność |
szablonowość |
nieszablonowość |
STYL BLOGOWY:
informacje przeplatają się komentarzem,
STYL WIZUALNY:
tabele, diagramy itp.,
Stylistyka interakcyjna tekstów dziennikarskich:
konwersacyjność (listy od czytelników i od redakcji, nekrologi),
polemiczność,
retoryczność (apele, rubryki co-gdzie-kiedy),
intertekstualność, intermedialność („chcesz więcej? zajrzyj na…”),
Współczesne badania nad retoryką
Badana jest retoryka:
Prawa
Edukacji
Toposu
Sztuki słowa
Erystyki
Reklamy
Dziennikarstwa
Dydaktyczną
Retoryka jako tworzenie tekstu
RETORYKA JAKO TWORZENIE TEKSTÓW: textus- nauka o tekście status questions – stan pytania, rozpoznawanie aktualnego stanu wiedzy: musi się coś wydarzyć przyczyną powstania tematu może być inny tekst reakcja na rzeczy już powiedziane ( postępowanie indukcyjne i dedukcyjne)
METATEKST: - tekst w tekście jest struktura retoryczną - teksty włączone w obrębie innego gatunku nie stanowią autonomicznej całości ( np. teksty dołączone w reportażach)
FUNKCJE: dokumentalność literackość stylotwórczość retoryczność
Retoryka jako tworzenie tekstu : inwencja, uporządkowanie, skupienie się na formie i opisie. Tekst jest efektem jakiegoś zdarzenia; pretekstem do jego stworzenia może być inny tekst.
Intertekstualność – nawiązanie do innego tekstu. Akt pisania jest dialogiem z własnym pomysłem Inaczej COPYWRITING - pisanie tekstów do publikacji i sloganów reklamowych. Copywriting to etap artystyczny w tworzeniu reklamy. Copywriter bierze udział w całym procesie jej kreowania, najczęściej pisząc teksty oraz scenariusze spotów telewizyjnych, radiowych, kreacji internetowych (jak np. bannery) oraz teksty dla stron internetowych, broszur reklamowych, ulotek itd. Copywriter powinien znać potrzeby konsumentów oraz ich zachowania, sztukę perswazji i cechować się zarówno oryginalnością, jak i pomysłowością. Współcześnie copywriting to już nie tylko tworzenie treści typowo reklamowych, scenariuszy itd. – to również tworzenie tekstów dla powstających i już istniejących stron internetowych, tworzenie artykułów tematycznych a także pozycjonujących