ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ГУМАНИТАРЛЫҚ-ЗАҢ ФАКУЛЬТЕТІ
ТАРИХ КАФЕДРАСЫ
«Деректану» пәні бойынша
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
050114 Тарих мамандығына арналған
Семей, 2013
Құрастырушы: Тарих магистрі, Керейбаева А.С.
Кафедра отырысында бекітілді.
«_____» ______________ 2013 ж. Хаттама № _____
Кафедра меңгерушісі: т.ғ.к._________________ Мұхамеджанова Н.А.
Гуманитарлық-заң факультетінің оқу-әдістемелік кеңес отырысында талқыланды.
«_____» ______________ 2013 ж. Хаттама № _________
Оқу-әдістемелік кеңес төрайымы, п.ғ.к. _________ Тохметова Г.М.
Гуманитарлық-заң факультетінің Ғылыми кеңесінде бекітілді.
«_____» ______________ 2013 ж. Хаттама № _________
Гуманитарлық-заң факультетінің деканы т.ғ.к., _________ Мамырбеков А.М.
Мазмұны
Пән бойынша глоссарий ……………………………………………… 4-5
Пән бойынша жұмыс бағдарламасы………………………………….. 5-6
Дәріс сабақтарының тезистері …………………………………………6-33
Семинар сабақтарына әдістемелік нұсқау……………………….......... 33-36
ОСӨЖ бойынша әдістемелік нұсқау……………………………………36-37
СӨЖ бойынша әдістемелік нұсқау……………………………………. 38-39
Бақылау тапсырмалары ...............................……………………………39-
Глоссарий
Дерек – дерек көзі. 1. Хабар – ошар, мәлімет, мағлұмат. 2. Бұлақ, нақты дерек көзі – жылнама, шежіре, дастан.
Тарихи деректер – тарихи дерек көздері. Адамзат қоғамының дамуын бейнелейтін және оны ғылыми тануға негіз болатынның бәрі,адамзаттың іс-әрекетінің барысында жасағанның бәрі.
Деректану - тарихи деректер туралы ғылым.
Деректанулық талдау - деректегі мағлұматтың шынайылық дәрежесін, ғылыми танымдық маңызын анықтау мақсатында жүргізілген өзара байланысты істер.
Деректанулық эвристика – деректерді іздеу, табу.
Деректанулық сын - деректегі мағлұматтың шынайылық деңгейін анықтау мақсатында жүргізілетін зерттеу әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы.
Деректі аналитикалық сынау - нақты фактілерді анықтау мақсатында нақты деректі сынау.
Деректерді синтетикалық сынау - фактілер жиынтығын анықтау мақсатында деректер кешенін сынау.
Деректерді пайда болу негіздерін сынау - деректердің сыртқы ерекшеліктерін: авторын, уақытын, жерін, түпнұсқалығын, өмір сүру формасын, тарихи жағдайын, алғы шарттарын, деректі жасаудағы әлеуметтік мақсаты мен міндеттерін т.б. анықтау тәсілі.
Деректің мазмұнын сынау – деректегі мағлұматтың шынайылық, толықтық деңгейін, ғылыми құндылығын анықтау тәсілі.
Деректерді сыныптау - деректерді ортақ қасиеттері бар, бірақ бір – бірінен ерекше белгілерімен айырылатын категорияларға бөлу.
Деректерді түрлік сыныптау - жазба деректерді пайда болуы, мазмұны, міндеттерінің бірлігі негізінде, ішкі құрылымдарының ұқсастығына сай тарихи қалыптасқан түрлерге бөлу.
Деректерді типтік сыныптау - деректерді мазмұны мен формасының сәйкестік принципі негізінде сыныптау.
Жылнамалар – уақиғаны болған жылы бойынша баяндайтын орта ғасырлық жазба деректер.
Қайталанатын деректер – формасы мен мазмұны жағынан аса көп мөлшерде қайталанып отыратын деректер: статистикалық, халық санын алу, қоғамдық пікірлерді білу, іс қағаздары.
Заманхат - біреудің заманында болған тарихи уақиғадан яки өз ішінде болған істерден дерек беруі-заманхат деп аталады.
Қолданбалы деректану - әр түрлі тарихи кезеңдерге тән нақты деректерді тану.
Қайталанбайтын деректер - жеке-субьективті туындылар.
Деректің шынайылық деңгейі - оқиғаның не құбылыстың деректе бейнеленуінің шындыққа қаншалықты сәйкестігі.
Деректің толықтық деңгейі - реальды құбылыстың мәнді белгілері мен негізгі мазмұнының деректе бейнелеу деңгейі.
Деректің сақталу формасы - деректің қандай формада жетуі: қолжазба, баспа, ауызша, тасқа жазу т.б.
Шежіре - шежіре-өткеннен дерек беретін сөздің бір түрі.
Құжат - материал негізінде дәлме дәл жазып алынған, бір ізге түсіруге мүмкіндік беретін ақиқат.